I verantwoording af J
burgemeester
van Rotterdam
DAGBLAD VOOR DEN HELDER EN HOLLANDS NOORDERKWARTIER
Kwestie van
vertrouwen gesteld
Eendracht blijft
dringend noodig
Daladier krijgt
verstrekkende volmachten
KONINGSTRAAT 78. DEN HELDER. TELEFOON 50 (2 UJNEN)
WO E N S D AG
5 OCTOBER 1938
66e JAARG. No. 8430
Een drogreden, dat
oorlog op den duur
onvermijdelijk was
Meerderheid van 460
stemmen voor de
regeering
DALADIER
Communisten cn Socialisten
stemmen tegen
Geen wisselcontröle
Balcon te Lodz ingestort
Dit nummer bevat 8 pagina's
.■*-
'I
EERBERICHT
DE BILT SEINTt
Slechts gewapend met
wandelstokken
HELDERSCHE COURANT
Uitgave der Uitg. Ml). Hollands Noorderkwartier N.V. te Den Helder
Chamberlain
kon niet anders
„NIEMAND HAD KUNNEN DOEN,
WAT HIJ DEED TOEN HIJ IN
DUITSC HLAND BESPREKINGEN
GING VOEREN."
Tijdens liet debat over den Internationalen
toestand in het Engelsche Hoogerhuis, heeft
als eerste Lord Strabolgi het woord gevoerd.
Deze uitte de klacht dat, aangezien het par
lement niet bijeen was, aan het volk niet
alle bewijsstukken zijn verstrekt. „Wij heb
ben twee weken lang onder een dictatuur
geleefd", aldus Lord Strabolgi. Het Tsjecho-
slowaaksche volk had volgens hem wellicht
gered kunnen worden, indien men in Enge
land en Frankrijk niet zwak was geweest.
Strabolgi noemde als alternatief voor een
vier-mogendhedenpact een wereldconferen
tie, zoo mogelijk gepresideerd door den pre
sident der Vereenigde Staten.
I.ord Samuel, behoorende tot de oppositie
liberalen, had bewondering voor Chamber
lain. Hij meende, dat de BritschFransche
voorstellen, gezien de omstandigheden niet
te vermijden waren.
BALDWIN AAN HET WOORD.
Lord Baldwin, die zijn eerste rede in het
Hoogerhuis hield, zeide o.m.: „Ofschoon ik
weinig weet van hetgeen tusschen de kan
selarijen in Europa is afgehandeld, weet
ik genoeg om te kunnen zeggen, dat, toen de
minister-president het besluit nam om naar
Berchtesgaden te gaan er niets ter wereld
was, dat hij anders kon doen en ik dank
God, dat hij het heeft kunnen doen".
Spr. was vol lof voor Chamberlain. Ik zou,
zeide hij, niemand kunnen aanwijzen, die
zou hebben kunnen doen wat hij deed toen
hij in Duitschland besprekingen ging voeren.
Het was een prestatie, waarvoor dit Jand
hem veel verschuldigd is. Toen men het deed
voorkomen alsof hef niet in den haak was.
yan aangezicht tot aangezicht met de dicta
tors te spreken, had hij zich afgevraagd of
men er zich wel van bewust was, dat een der
grootste moeilijkheden van de laatste vijf
jaar het probleem was geweest, hoe in con
tact te komen met de dictators, die'de ma
chinerie van de diplomatie hadden afgebro
ken.
Er is, zoo vervolgde Baldwin, nooit
een grootere drogreden geuit, dan de
opmerking, die velen thans op de lip
pen ligt: „Eens moet ge toch vechten,
vecht daarom nu". Oorlog was op
den langen duur nooit onvermijde
lijk. „Indien er in de toekomst 95
procent kans was op een oorlog,
zon ik tot het einde mijner dagen op
de 5 procent zetten".
LORD BALDWIN.
Vóórgaande zeide Baldwin: „De wereld
vrede zal wellicht afhangen van de .wijze,
waarop de moeilijkheden in het komende
jaar onder de oogen worden gezien". Met
een verwijzing naar het binnenkomen van
Hitiers uitnoodiging voor de conferentie te
München tijdens het debat van verleden
week Woensdag, zeide spr.:
„Het was net of de vinger Gods opnieuw
een regenboog over den hemel had getrok
ken en opnieuw zijn verbond met de men-
schenkinderen had bestendigd. De menschen
kinderen moeten thans in de komende uren,
die voorbij zullen vliegen, hun rol vervullen
en mogen de regeerders van alle naties zich
laten leiden met begrio en wijsheid".
Baldwin werd na afloop van zijn rede lui
de toegejuicht.
Ook nog critiek.
Na de huldebetuigingen van Baldwin,
kwamen er weer afgevaardigden aan het
woo^d, die het minder eens waren met de
houding van Chamberlain.
r-Daladier legt—,
Parijs. Gistermiddag heeft de Fransche
minister-president Daladier in de Kamer en
Chautemps in den Senaat, de volgende ver
klaring van de regeering voorgelezen:
„In de afgeloopen weken heeft de
wereld zich met angst af kunnen
vragen of zij niet in een oorlog ge
wikkeld zon worden.
Op het oogenblik komen wij u re
kenschap afleggen van onze werk
zaamheid en wij kunnen u zeggen,
dat wij den vrede hebben gered."
D£ minister-president zette in zijn verkla
ring vervolgens uiteen, dat het Sudeten-
duitsche probleem reeds bestond, toen de
huidige Fransche regeering aan het bewind
kwam. De regeering was bezield door twee
gevoelens, zich niet te mengen in een mi
litaire actie en haar woord niet te breken.
Einde April stelde de Fransche regeering
met voldoening vast, dat de Britsche regee
ring op een gelijk standpunt stond. Daar
door kon bij de crisis van 21 Mei onmiddel
lijk gemeenschappelijk worden gehandeld.
Na een wapenstilstand laaiden de hartstoch
ten in het Sudetengebied wederom op, het
geen leidde tot de gebeurtenissen in Sep
tember. Daladier heeft toen de Tsjechische
regeering aangeraden om de Sudeten snel
belangrijke en rechtvaardige concessies te
doen binnen het kader van den staat. De
Britsche regeering trad op gelijke wijze op
en de zending van Lord Runciman naar
Praag deed de hoop ontstaan door het on
middellijk contact tusschen de regeering
van Praag en de leiders van de Sudeten-
duitschers.
De zitting van de Kamer.
Reeds te half drie gistermiddag begon de
publieke tribune van de Kamer vol te loo-
pen, terwijl in de diplomatenloges de ver
tegenwoordigers van de buitenlandsche mo
gendheden hun plaatsen innamen. Ook de
plaatsen der afgevaardigden waren alle be
zet. Toen minister-president Daladier het
spreekgestoelte besteeg om zijn verklaring
af te leggen, stonden alle afgevaardigden op
om hem toe te juichen, alleen de communis
ten bleven zitten.
Tijdens de rede werd de minister-president
herhaalde malen luide toegejuicht, alleen
de communisten bewaarden het stilzwijgen.
Na het afleggen van de regeeringsvcrkla-
ring deelde de minister-president mede, dat
Chichery heeft verzocht een interpellatie te
mogen indienen. Bij zitten en opstaan sprak
de Kamer zich uit voor een onmiddellijk
vaststellen van den datum der interpella
tie. De minister-president verzocht deze in
terpellatie uit te stellen tot na de andere
interpellaties en stelde de kwestie van ver
trouwen.
De Kamer heeft dit verzoek met
535 stemmen tegen 75 en 3 onthou
dingen goedgekeurd.
In de wandelgangen verluidt, dat
de communisten en enkele ongeor
ganiseerden tegen hebben gestemd.
Lord Lloyd verklaarde, dat het re
sultaat- van Chamberlains bezoek
aan Hitier was, dat Engeland „een
middel tot overbrenging was gewor
den van wat, naar het mij voor
komt, een der meest beschamende
en ongelukkige boodschappen is, die
ooit door een Britschen premier aan
een bevriend volk zijn overhandigd.
„Lord Lloyd veroordeelde de schijnheilig
heid" tegenover de minderheden en stelde
de vraag wat er gedaan werd voor de be
scherming van de Duitsche minderheden in
Polen en Italië. Hij voegde hier noe aan
toe, dat hij brieven had ontvangen uit lan
den als Roemenie en Turkije, waarin de
vraag gesteld werd: ..Hoe kunt gij verwach
ten. dat "de balkaneilanden tot het verdedi
gingsstelsel toetreden, indien gij allen rond
hen verraadt?"
Spr. gaf uiting aan zijn bange voorgevoe
lens met betrekking tot de garantie en
vervolgde: „iedere nauwe samenwerking
met het nazi-regime zou hij een groot deel
van de openbare meening in dit land
hoogst onpopulair en ongewild zijn. ^tenzij
het nazi-regime zijn methoden wijzigt.
Het debat werd vervolgens tot morgen
verdaagd.
De verklaring van Daladier.
In zijn verklaring over da jongste gebeur
tenissen wees Daladier er op, dat de vrede
tenslotte gered is, te danken is aan het
feit, dat men niet zijn toevlucht genomen
heeft tot de geheime diplomatie, doch on
der het oog der volken de besprekingen
heeft gevoerd. In deze dagen van span
ning waren in Frankrijk twee stroomingen
merkbaar. De eene zette alle hoop op on
derhandelingen, de ander verwachtte meer
van onbuigbare kracht. De minister-presi
dent zag evenwel, dat het heil lag in een
samenvoegen van deze beide stroomingen.
Het Fransche volk wilde een aanval van
Duitschland voorkomen, waardoor Frank
rijk, overeenkomstig de verdragen, in had
moeten grijpen.
Minister-president Daladier wees er ver
volgens op, dat men erin is geslaagd den
vrede te redden door het toonen de recht
vaardigheid te willen en door loyaal te
zijn, door te onderhandelen als mannen,
die overtuigd zijn denwar en weg des vre-
des te bewandelen. Hierbij steunde men op
het vertoon van zijn kracht, niet als mid
del van intimidatie, want men behoeft er
niet meer aan te denken Duitschland te
intimideeren, evenmin als men eraan kan
denken Frankrijk te intimideeren, doch
door het toonen van zijn kracht stond men
als gelijke tegenover gelijke. Men kan
niet onderhandelen met een man of een
volk, zonder eerst de achting te hebben
gewonnen. Daladier heeft te München ge
voeld. dat de achting van Duitschland
voor Frankrijk was gegrondvest op het
feit. da men overnigd was, da Frankrijk
bereid was te strijden om te verhinderen,
dat tekort zou worden gedaan aan ziin vi
tale belangen of aan zijn gevoelens van
rechtvaardigheid. Men moet, aldus Dala
dier, het land hier de eer brengen, welke
het toekomt, op de eerste onroep hebben
de ionge troepen en de striiders uit den
grooten oorlog zich achter hun vaandels
geschaard en in weinig uren vormden zji
een onoverkoombare wal tot verdediging
van het land.
De minister-president wees verder op de
verschillen van levensopvatting, welke be
staan 'tusschen Frankrijk en Duitschland
en Italië, doch ook met andere volken, die
een andere onvatting hebben, leeft Frankrijk
in goede vriendschap. Ongeacht de regee-
ringsvorm wenschen de volken vrede. On
het oogenblik moet de vredeswil van de
geheele wereld vereenigd worden. Tn het
belang van den vrede wil Frankrijk nieu
we vriendschan voegen bii de oude.
De eerste plicht van allen is te werken
met alle kracht op de plaats waar zij ziin
gesteld. De vrede zal slechts gehandhaafd
blijven, wanneer als gelijke kan worden
gesproken met de omringende landen, wan
neer de finanriën gezond zijn en de begroo-
tig in evenwicht en indien meri kan reke-
en op alle hulpmiddelen van het land. De
vrede kan slechts gehandhaafd blijven,
wanneer in Fnrona en de geheele wereld
nieuwe beginselen worden uitgewerkt en
overal waar nog een oorlog woedt, een rege
ling wordt getroffen. Alles wat haat op
wekt en Fransehen tegen Franschen ophitst
moet worden beschouwd als verraad.
Het land moet een moreele ommekeer
ondergaan Tijdens de dagen van de mobilisa
tie is de eenheid hersteld en men moet zich
niet verliezen in nieuwe twisten. Om dit
tot stand te brengen moet de regeering
kunnen handelen en derhalve heeft zij be
sloten het parlement te verzoeken haar de
middelen hiertoe in de hand te geven.
„Het is aan u ons deze middelen te ge
ven, of ze te weigeren," zoo besloot Dala
dier zijn verklaring. „Doch weet wel dat
het gaat om het belang en zelfs het leven
van het Vaderland."
De franc opnieuw
onderzwarendruk
De finantieele toestand van Frank
rijk baart opnieuw zorg. De druk op
de franc wordt zeer serk, daar men
algemeen aanneemt, dat de grens
van het bedrag der voorschotten
van de Banqne de France (de cir
culatiebank) aan den Staat reeds is
bereikt of zelfs overschreden.
De voorzorgsmaatregelen noodig door de
Europeesche spanning stelden plotseling
groote finantieele eischen en de biljetten-cir
culatie nam bedenkelijk toe.
Ook wijst alles er op, dat het publiek niet
direct geneigd is afstand te doen van de
liquide middelen, welke het zich in de cri-
sisdagen heeft verschaft, terwijl de groote
vraag naar buitenlandsche waarden op een
aanzienlijke kapitaalvlucht wijst.
Van terugkeer der gevluchte kapitalen is
geen sprake, daar meer en meer duidelijk
is geworden, dat ook het Kabinet Deladier
er tot dusverre niet in is geslaagd een wer
kelijke saneering der staatsfinantiën door te
voeren.
Om wissel controle en toezicht op de finan
tieele transacties te voorkomen, welke weg
de regeering blijkens haar herhaalde verkla
ring niet wenscht in te slaan, heeft thans
het Kabinet besloten volmachten op econo
misch terrein te vragen, teneinde aan de
dreigende ineenstorting van de valuta het
hoofd te kunnen bieden.
Dit volmachtenontwerp behelst geen van te
voren vastgesteld „kader", dat de middelen,
waarover de regering zou beschikken ,zou
beperken. Het ontwerp bevat slechts één
artikel, dat als volgt luidt:
„De regeering wordt gemachtigd tot 31
December 1938 bij decreet overwogen en
aangenomen in den ministerraad, maatrege
len te nemen tot onmiddellijk herstel van
den financieelen en economischen toestand
des lands. Deze decreten zullen kracht van
wet hebben en zullen vóór 1 Januari 1939
ter ratificatie aan de Kamer worden voor
gelegd.
Overigens zullen de maatregelen zeer spoe
dig ten uitvoer gelegd worden. Men ver
klaart, dat de regeering een dringende taak
heeft te vervullen: zij moet alles in het
werk stellen om een duurzaam economisch
herstel van het land te bereiken.
Communisten en socialisten te
gen volmachtontwerp.
De communistische fractie heeft besloten
tegen het volmachtenontwerp te stemmen.
De socialistische fractie heeft eveneens
besloten, met 92 tegen 48 stemmen, om haar
stem tegen het regeeringsontwerp uit te
brengen.
De radicaal-socialisten vóór.
De radicaal socialisten, de democratische
linkerzijde en de onafhankelijk republikei
nen besloten voor het volmachten
ontwerp te stemmen. De fractie der socia
listische en repuhlikeinsche unie heeft be
sloten voor te stemmen met als tijdslimiet
30 November, wanneer geruststellingen wor
den gegeven, ten aanzien van de handha
ving der essentieele beginselen van de so
ciale wetgeving.
Herwaardeering der goudwaarde.
Marachandeau en Daladier hebben in de
Kamercommissie voor Financiën de vol-
machtsvoorstellen toegelicht. Daladier ver
klaarde o.m. dat hij niet voornemens was
een controle op wisselkoersen in te voeren.
Hij ging accoord met volmachten tot 1 De
cember in plaats van 31 December. Mar-
chandeau verklaarde geen gedwongen con
versies in het voornemen te hebben, maar
gaf te verstaan, dat een herwaardeering der
goudvoorraden van de Banque de France
uitgevoerd zal worden.
Tijdens de hedennacht gevoerde debatten
over dit helangriike wetsontwerp werd de
datum, waartoe de machtiging zou loopen
door de regeering teruggebracht van 31 De
cember tot 15 November.
Nadat de Minister-President Daladier nog
maals de kwestie van vertrouwen had ge
steld, heeft de Kamer hedennacht het
wetsonwerp tot het verleenen van volmach
ten aan de regeering goedgekeurd met 331
tegen 78 stemmen.
Twee dooden.
Te Lodz (Polen) is een balcon ingestort
waarop zich negen personen bevonden.
Twee hunner werden gedood, en de anderen
ernstig gewond. De eigenaar en beheerder
van het huis zijn in hechtenis genomen.
1
I
Verwachting: Krachtige tot ma
tige, later wellicht weer toe
nemende W. tot Z.W. wind
gedeeltelijk bewolkt, later
weer toenemende bewolking
regenbuien, iets kouder.
Verdere vooruitzichten: Krach
tige wind, buiig weer.
Geruchten.
Naar aanleiding van een bericht in een
der plaatselijke Rotterdamsche bladen, dat,
gelijk reeds van den aanvang werd veron
dersteld, voor het ambt van burgemeester
van Rotterdam, met groote zekerheid in
aanmerking zou komen de oud-minister van
Financiën, Mr. P. J. Oud, had, zoo meldt
de Msb., onze parlementaire redacteur he
den een onderhoud met den minister van
Binnenlandsche Zaken, den heer Van Boeyen
De minister deelde mede, dat het zijn
plan was, om, zoodra het benoemingsbesluit
vaststaat, daarvan direct mededeeling te
doen.
De minister wenschte uiteraard geen be
vestiging of tegenspraak van loopende ge
ruchten te geven.
Intusschen verluidt, dat het de be
doeling is te Rotterdam een link-
schen burgemeester te benoemen.
Aangezien het zeer onwaarschijnlijk
is, dat «en sociaal-democraat zal
worden voorgedragen, l^rimpt de
keuze van in aanmerking komende
personen al direct zeer sterk in.
Mr. P. J. Oud.
Genoemd worden o.a. de oud-ministers
Oud en v. Lidth de Jeude.
Krachtens het Reglement van den Raad
van Ministers moeten benoemingen van
burgemeesters van groote steden den Minis
terraad passeeren. Zijn de candidaten daar
goedgekeurd dan worden de namen van de
eventueel te benoemen personen aan het
kabinet van de Koningin medegedeeld.
Maakt ook de Koningin geen bezwaar, dan
kan de minister van Binnenlandsche Zaken
het benoemingsbesluit definitief uitlokken.
Het is duidelijk, dat vooraf met candida
ten wordt gesproken.
Doet zich nu een geval voor, dat een partij
leider aan de practische politiek wordt ont
trokken, dan is het ook begrijpelijk, dat over
een en ander wordt gesproken, zelfs in
lireederen kring, dan gewoonlijk het geval
is. Zoo komen dan namen in de wereld.
De Rotterdammers zullen echter nog even
geduld moeten oefenen, vooraleer van offi-
rieele zijde de naam van hun aanstaanden
burgervader bekend zal worden gemaakt.
Het Britsche legioen naar Tsje-
cho Slowakije.
Gisteren is de selectie begonnen van 1900
man van het Britsche legioen, die naar het
Sudetenland zullen worden gezonden om
er politiedienst te doen in de streken, waar
een volksstemming zal worden gehouden.
Er zijn admiraals, generaals, zakenlieden
en arbeiders bij die allen op dezelfde wijze
gekleed zullen gaan en een armband van
blauw met goud zullen krijgen, politiehel-
men tnet een punt zullen dragen en slechts
gewapend zullen ziin met wandelstokken
Zij zullen gekleed zijn in blauwe overjas
sen. Gehuwden zullen 75 schellingen per
week ontvangen, vrijgezellen drie pond.