Bisschoppelijk paleis
kostoniiil
Scheveningsche logger
„Geen gouvernante-achtige
voogdij over Quitschland
DAGBLAD VOOR DEN HELDER EN HOLLANDS NOORDERKWARTIER
f mannen gered, V e T Q a a II
ie verdronken
Elf
drie
Nieuwe versterkings-
werken bij Aken en
Saarbruecken
10 OCTOBER 1938
66e JAARG. No. 8434
Relletjes
te Weenen
Hoogspanning tusschen
Nazi's en Katholieken
Weer een rede
van H i 11 e r*
Duifschlands cenige vriend is
Benito Mussolini
Dit nummer bevat 8 pagina's
kl/EERBERICHT
DE BILT SEINT:
Auto in het
W inschoterdiep
HELDERSCHE COURANT
KONINGSTRAAT 78. DEN HELDER. TELEFOON 50 (2 LIJNEN)
Uitgave der Ultg.-Mlj. Hollands Noorderkwartier N.V. te Den Helder
MAANDAG
KARDINAAL INNITZER
GEWOND. - WOESTE TOO-
NEELEN RIJ DE ST. STE-
PHANS KATHEDRAAL.
Nadat Zaterdagavond reeds
een stormaanval op het paleis
van Kardinaal Innitzer te Wee
nen had plaats gehad, waarbij
zich barbaarsche tooneelen van
verwoesting hadden afgespeeld,
de Kardinaal gewond werd en
later huisarrest kreeg, hebben
zich gisteravond verdere inci
denten voorgedaan.
Toen de kerkgangers de avondkerkdienst
verlieten, werden zij begroet met gejoel en
luid getrommel van honderden leden der
Hitlerjeugd. De politie dreef de menigte van
toeschouwers en betoogers uiteen en zette
de naburige straten af. Tot laat in den
avond bleven de betoogers door de stad mar-
cheeren, waarbij zij uitdagend zongen:
„Marcheert verder, kameraden hang de Jo
den op, schiet de priesters neer".
Een officieel woordvoerder verklaarde gis
teravond tegenover een vertegenwoordiger
van Reuter, dat kardinaal Innitzer volledige
vrijheid heeft in zijn eigen huis en dat zijn
arrest slechts voor zijn eigen bescherming
tegen de massa dient.
Zaterdagavond bij de Kathedraal.
De tegenstellingen tusschen de Duitsche
autoriteiten en de Oostenrijksche Katholie
ken, hebben dezen Zaterdagavond aanleiding
gegeven tot wel zeer woeste tooneelen.
KARDINAAL INNITZER.
Omstreeks half negen is het tot een
open aanval op het paleis van kar
dinaal Innitzer gekomen.
Uit verschillende richtingen kwa
men omstreeks dien tijd dichte drom
men, tezamen ten getale van ruim
duizend personen aangestormd en
verzamelden zich voor en om het pa
leis van den kardinaal.
Gedurende tien minuten werd toen
een onafgebroken aanval op 't aarts
bisschoppelijk paleis gedaan, waar
bij achtereenvolgens alle ruiten wer
den ingeworpen. Tenslotte werd de
huisdeur ingerameid.
De aanvallers stieten dreigende
kreten uit, zooals: „Levert ons den
zwarten hond Innitzer uit."
De politie en miltairen bevonden zich wel
in de omgeving, doch deden geen poging,
het oproer te bedwingen. Blijkbaar voelden
zij zich numeriek te zwak, zegt de Msb.
Jeugdige beethoofden brachten ladders
aan en klommen daarlangs tot aan de bo
venste verdieping. iHer verschaften zij zich
toezang door de ingeworpen vensters, waar
op rij een ware verwoesting aanrichtten. De
overige ruiten worden eveneens ingeslagen,
het meubilair werd naar buiten geworpen.
Buiten joelde de opgewonden menigte.
Kreten werden gehoord als ..Er uit met In-
nitze-, dood aan alle priesters."
De tijd verliep en tegen negen uur begon
men "it de vensters ook electrische lampen
schilderijen enzoovoorts naar buiten te wer
pen.
De menigte buiten stapelde dit alles op tot
een grooten brandstapel tusschen het pa-
VOL SPANNING SLAAN DUIZENDEN
DEN STRIJD TEGEN DE ELEMENTEN
GADE.
Terugkeerend van de haringvangst
is de Scheveningsche logger Sch. 12
van de reederij N.V. Fr. Vrolijk,
schipper Piet van der Zwan, gister
middag aan de buitenzijde van de
Scheveningsche haven op de Noor-
derhavenpier geslagen en vergaan.
Het schip telde een bemanning van
14 koppen, waarvan er 11 zijn gered.
De veertigjarige matroos Jan Bruin
is in het ziekenhuis aan den Zuid-
wal overleden, terwijl de „iongste"
Hendrik Roeleveld en de afhouder
Cornelis Bruin vermist worden en
vermoedelijk in de golven zijn omge
komen.
Het was guur herfstweer en de Zuidwes
tenwind joeg de golven hoog op tegen de
havenhoofden. Velen wilden dezen middag
genieten van het machtige schouwspel, dat
de wilde golven bieden en de vissohersbe-
volking van Scheveningen trotseerde de
wind- en regenvlagen om hun familieleden,
die aan boord van haringloggers lange we
ken de zee hadden bevaren, een vrooliik
welkom toe te roepen, zooals .men dat ge
woon is van de havenhoofden af. Dm 12'
uur ongeveer kwam er een logger m zicht,
onmiddellijk gevolgd orlor een tweeden, die
koers zetten naar de haven om met hoo"
water binnen te loopen.
Geen vrees
De wind had een kracht van 6 7 en men
vreesde het weer niet, want in de afveloo-
pen week waren verschillende loggers bin
nengekomen toen de wind het water feller
opzweepte dan thans het geval was.
De Sch. 102 was om ongeveer 1 uur aan
de zuidzijde van de haven aangekomen en
de schipper zette zijn logger in den iuisten
koers om de rustige haven binnen te loc
pen, na een reis van ruim 4 weken, waar
op 38 last haring was gevangen.
Voor den haveningang evenwel
werd de stroom te sterk, de log
ger liep zeer sterk uit zijn roer en
naderde de gevaarlijke Noorderpier.
Nog dacht men van den wal af,
dat de logger zonder ongelukken de
ze manoeuvre zou volbrengen, toen
twee geweldige golven vlak ach
tereen het schip totaal uit de koers
brachten en voordat de bemanning
zich kon herstellen sloeg de Sch.
102 aan de buitenzijde van de Noor
derpier op de bazaltblokken welke
de zeewering vormen.
De schok kwam hevig aan. want het was
van den wal af te zien, dat de logger wa
ter maakte en dat de bemanning een ge
weldigen strijd zou moeten voeren om het
'even te behouden.
Hoog over de bruine zeilen van de vis-
schersboot spatte het schuim uiteen en
met iederen slag kwam het schip dieper
te liggen en gevaarlijker voor de 14 opva
renden.
Be redding.
Oogenblikkelijk werden de verschillende
reddingsdiensten gewaarschuwd. De beman
ning van de reddingboot der Noord-Zuid-
Hoïlandsche Reddingmaatschappij „Zee-
manshoop" spoedde zich naar de eerste bin
nenhaven. waar de boot gemeerd ligt en
na korten tijd voeren de redders onder lei
ding van schipper M. Bruin uit om te trach
ten de opvarenden van den logger aan
boord te nemen.
Inmiddels waren op het Noorder-haven
hoofd ook alle voorbereidingen getroffen
öm van den kant af reddingspogingen te
ondernemen. Drie leden van de bemanning
van de Sch. 102 sprongen overboord en be
reikten het strand, daarbij geholpen door
vier mannen, die zich onmiddellijk na de
stranding te water hadden begeven. Deze
drie werden gered, maar een van hen, de
ongeveer 40-iarige Jan Bruin, overleed in
het ziekenhuis.
De „Zeemanshoop" zwoegde tege
lijkertijd tegen de geweldige deining
op en in angstige spanning keken
de duizenden toe zonder dat zij in
staat waren de menschen aan boord
de helpende hand te kunnen rei-
nen.
Aan boord van den logger wacht
ten 14 mannen op hun redding.
Twee van hen waren in den ach
termast geklommen om zoo voor de
mokerslagen van de golven bevrijd
te blijven en zij móesten voor hun
redding langs het verbindingstouw
tusschen de masten naar voren klim
men, want de reddingboot had zich
tusschen de pier en den logger in-
gewrongen en was gereed de opva
renden aan boord te nemen.
Hoevelen het er waren? Niemand kon op
deze vraag antwoord geven, want men be
schikte niet over communicatiemiddelen.
Het was precies 3 uur toen de „Zeemans
hoop" na een zware worsteling met de woe
dende elementen de visschershaven binnen
voer, waarbij de duizenden, die het angsti
ge tafereel hadden bijgewoond, juichten om
de geweldige prestatie van schipper Bruin
en zijn stoere mannen.
Wij tellen de koppen -
Bij de loods van de Noord-Zuid-I-Iolland-
sche Reddingmaatschappij zorgde de Haag-
sche politie voor een afzetting en daar
kwamen de opvarenden van den logger
aan wal, doodelijk vermoeid en verkleumd
van de kou, maar gelukkig omdat zij aan
den greep der golven ontsnapt waren.
Wij telden 9 koppen, zoodat nog 2 leden
van de bemanning vermist werden: de
„jongste" Hendrik Roeleveld en de „af
houder" Cornelis Bruin, die waarschijnlijk
in de vischnetten verward is geraakt en zoo
een nrooi der golven werd.
Twee auto's van den Gemeentelijken Ge
neeskundigen Dienst vervoerden de gered
den deels naar huis, deels naar het zieken
huis aan den Zuidwal.
Tegen de haven lag de Sch. 102 vrijwel
onder de golven, welker kracht verminder
de, omdat de vloed afnam.
I
Op het „Veld der bevrijding" is gisteren
te Saarbrucken een groote volksbetooging
gehouden, bij welke gelegenheid Hitier een
rede heeft gehouden.
In den loop van den ochtend heeft mi
nister Goebbels een nieuwen schouwburg
geopend, die den naam zal dragen „Gouw
theater Saarpt'alz".
Om 7 minuten over tweeën kwam de
Fiihrer op het terrein der betooging aan,
waar zich reeds 200.000 personen uit geheel
West-Duitschland hadden verzameld.
Hitier ving zijn rede aan met te zeggen,
dat hij in den aanvang van dit jaar beslo
ten had de 10 millioen Duitschers, die zich
nog buiten het Rijk bevonden, tot Duitsch-
land terug te brengen. De internationale we
reldburgers hebben, zeide hij, wel medelij
den met den eersten den besten spitsboef,
die in Duitschland ter verantwoording wordt
leis en den Stefansdom. Doch op dit oogen-
blik trad de politie met kracht tusschenbei-
den. Zij drong door de oproerige menigte
heen en wist de hoofd- en zij-ingangen te be
zetten. De weg werd afgezet en langzaam
werd de menigte verdreven.
Opgeschoten jongens...
Hett Duitsche Nieuwsbureau verslaat de
gebeurtenissen van Zaterdag als volgt:
„Gisteravond heeft zich een bende opge
schoten jongens verzameld, die een dreigen
de houding tegen het bisschoppelijk paleis
aannam. De politie greep krachtig in, zoodat
spoedig de orde was hersteld.
De in het buitenland verspreide berichten,
volgens welke de bisschop gewond zou zijn,
en meer van dien aard, zijn niet in over
eenstemming met de feiten.
Naar vernomen wordt, zullen de daders
met alle gestrengheid gestraft worden.
De leiders van de betoogingen zullen op
last van gouwleider Buerckel voor een jaar
naar een concentratiekamp gezonden .wor
den. In officieele kringen te Weenen ver
oordeelt men het incident, vooral in verband
met de goede betrekkingen, die lusschen der.
kardinaal en de Duitsche autoriteiten be
stonden. Men verwacht dat wettelijke maat
regelen genomen zullen worden tegen de lei
dende leden van de katholieke kerk in Oos
tenrijk.
De Weensche dagbladen zwijgen over de
relletjes. Het paleis van den kardinaal is
bezet door ambtenaren der Gestapo. De Ge
stapo stelt een onderzoek in naar de rel
letjes en kardinaal Innitzer zelf is gisteren
tweemaal ondervraagd. Gistermorgen heeft
hij de mis mogen celebreeren in de kapel
van het bisschoppelijk paleis. Het is verbo
den met zijn huis te telefoneeren.
De verwondingen van den kardinaal Aarts
bisschop, ontstaan door wegspringend glas
van gebroken ruiten, zijn niet ernstig.
GEESTELIJKE UIT HET
VENSTER GEWORPEN.
Ooggetuigen, onder wie in het bis
schoppelijk palels wonende pries
ters, hebben gisteren nadere bijzon
derheden omtrent de betoogingen
bekend gemaakt.
Terwijl een groep betoogers het
paleis bestormde, drong een andere
groep door in de pastorie. Daar wer
den verscheidene priesters aange
vallen en een zestigjarig geestelij
ke, Johann Krawarik genaamd,
werd uit het venster op de eerste
verdieping op de binnenplaats ge
worpen, met het gevolg, dat hij een
hersenschudding bekwam en beide
beenen brak. De kostbare biblio
theek der Weensche bisschoppen
werd volkomen vernield.
Spanning neemt toe. Vinnigen
strijd verwacht.
Men acht het niet waarschijnlijk, dat thans
nog een nieuwe poging kan wordèn onder
nomen tot tot een overeenkomst tusschen
kerk en nationaal socialistische partij hier
te komen, In welingelichte clericale krijgen
wordt verklaard, dat de spanning tusschen
Kerk en partij thans in Oostenrijk veel er
ger is dan in hetoude Duitschland en men
verwacht, dat de gebeurtenissen in Weenen
gevolgd zullen worden door een nieuwen en
vjnnigeren strijd tusschen de katholieke
kerk en de nationaal socialistische partij in
geheel Duitschland. In Oostenrijk zou een
zoodanige ontwikkeling bijzonder ernstig
zijn, aangezien ruim 95 pet. der Oostenrijk
sche bevolking uit trouwe katholieken be
staat.
geroepen, doch zij zijn doof geweest voor het
leed van tien millioen menschen, Deze we
reld is ook thans nog doordrenkt van den
geest van Versailles.
De voorwaarden voor het tot stand bren
gen van een regeling waren, naar Hitier ver
klaarde, de volgende geweest:
1. De innerlijke geslotenheid van het
Duitsche volk. Ik weet, wat wellicht velen
in de rest der wereld en enkelen in Duitsch
land nog niet schijnen te weten, dat het
volk van 1938 niet het volk van 1918 is.
2. De nationale bewapening, waarvoor ik
spoedig reeds zes jaar lang heb gestreden
3. De beveiliging van het rijk. Geen mo
gendheid ter wereld zal het gelukken, ooit
door deze muur te breken.
4. Wij hebben ook huitenlandsch-politieke
vrienden gewonnen. De as, waarover men in
het buitenland zoo dikwijls heeft meenen te
kunnen spotten heeft bewezen, dat zij ook
in de ernstige uren stand houdt.
Voortgaande zeide Hitier: Wanneer ik de
hulp van andere staatslieden hij deze vreed
zame regeling vermeld, moet ik steeds weer
onzen werkelijken eenigen vriend, dien wij
heden bezitten, Benito Mussolini, aan het
hoofd stelleri. Ik weet, dat gij u bewust zijt
van hetgeen w;: dezen man te danken heb
ben. Ik wil ook de beide andere staatslieden
noemen die ernaar gestreefd hebben 'n weg
naar den vrede te vinden.
De ervaringen der laatste acht maanden,
zoo zeide Hitier verder, moeten Duitschland
sterken in den wil, voorzichtig te zijn en
nooit iets na te laten, wat tot bescherming
van het rijk moet worden gedaan. Duitsch
land staat tegenover staatslieden,, die even
eens den vrede willen. Alleen regeeren zij
in landen, welker innerlijke opbouw het
mogelijk maakt, dat deze staatslieden te al
len tijde afgelost kunnen worden door an
deren, die vrede niet zoo zeer op het oog
hebben.
In Engeland zou na een Charn-
berlain slechts Duff Cooper, Eeden of
Churchill behoeven te komen, om
vast te staan dat het doel dezer
mannen zou zijn, direct een wereld
oorlog te beginnen. Hierdoor wordt
Duitschland genoodzaakt, waakzaam
en op verdediging bedacht te zijn.
Hitier noemde voorts den „joodsch-inter-
nationalen wereldvijand die in het bolsje
wisme zijn uitdrukking gevonden heeft", en
de macht van „een internationale pers, die
slechts van leugen en laster leeft", die
Duitschland noopten om voorzichtig te zijn.
Aanleg van nieuwe versterkings-
werken.
Ik heb derhalve, aldus Hitier, beslo
ten, de uitbreiding van onze verster-
kin gswerken in het Westen, zooals
ik in mijn rede te Neurenberg heb
aangekondigd, met verhoogde ener
gie voorJ te zetten en ik zal thans
de beide groote gebieden, die tot dus
ver vóór onze versterkingswerken
lagen, namelijk het groote gebied
van Aken en het gebied van Saar
bruecken, in deze versterkingen be
trekken.
Hitier verklaarde verder zich erover te
verheugen, dat hij reeds in de komende da
gen de maatregelen kon opheffen, die in de
kritieke maanden en weken waren geno
men, en dat honderdduizenden mannen
weder naar huis konden gaan.
Duitschland, zoo ging Hitier voort, is als
sterke staat te allen tijde bereid, met zijn
omgeving een politiek van verstandhouding
te voeren. Duitschland kan dat, want het
verlangt niets van anderen. Wij hebben
geen wenschen, we hebben geen eischen, wij
willen den vrede.
Iets is er echter, dat Duitschland wenscht
Verwachting: Meest matige, W.
tot Z.W. wind, betrokken tot
zwaar of half bewolkt,
waarschijnlijk enkele regen
kouder.
Verdere vooruitzichten: Weinip
verandering.
3 Xitmispgtrs
verongelukt
AUTO KWAM MET DE WIELEN NAAR
BOVEN BIJNA MIDDEN IN KANAAL
TERECHT. TOEN DE WAGEN OP HET
DROGE GEBRACHT WAS, BLEKEN BE
INZITTENDEN REEDS JAMMERLIJK
VERDRONKEN.
De gladde wegen en vermoedelijk
drank zijn oorzaak geweest, dat bij
een auto-ongeluk te Zuidbroek drie
menschen om het leven zijn geko
men. Om half één gisternacht zou
den zes personen uit Appinnedam,
die in Zuidbroek naar de kermis
waren geweest, naar hun woningen
terugkeeren. Het gezelschap was
per auto en wilde eerst één van hen
naar Hoogezand terugbrengen. Drie
hunner stapten in den wagen, ter-
wjil de overine drie personen bleven
wachten op hun terugkomst.
Even buiten Zuidhroek raaV* de
bestuurder waarschünRi'k de m «»~M
over het stuur kwiit, de auto
en reed in het zeer vuile water van
het Winschoterdiep.
De- auto stond ondersteboven bijna mid
den in het kanaal met de wielen even hoven
de oppervlakte. Met zeer veel moeite stang
den toegeloopen personen erin de e"fo en
het droge te brengen. De drie personen za
ten nog in den wagen en konden eerst na
dat de auto op het droge was, bevrijd wör-
oen. Doch een dokter uit Sappemeer en
een geneesheer uit Zuidbroek, die spoedig
ter plaatse waren, konden slechts bij alle
drie den dood constateeren.
Het waren de 40-jarige gehuwde A. Jonker
uit Appingodam, de 25-jarige ongehuwde K
Badhoorn eveneens uit Appingedam en
de 50-jarige ongehuwde .1. Visschers hit
Foxham, gemeente Hoogezand. De politie
stelt een onderzoek in.
en dat geldt in het bijzonder voor zijn he
irekkingen met Engeland: het zou goed zijn,
wanneer men in Engeland geleidelijk be
paalde allures uit den tijd van Versailles
zou laten varen.
De gouvernante-achtiqe voogdij over
Duitschland verdraagt Duitschland pfe».
Informaties van Britsche staatslieden of
parlementsleden over het lot van Duitschers
en van Rijksonderdanen binnen de gren
zen van het Rijk, zijn misplaatst. Duitsch
land bekommert zich ook niet om dergelii'p
dingen in Engeland. Hitier wees o.m. op de
gebeurtenissen in Palestina en verklaarde:
i kevdr<lering van den vrede beheert
ook, dat alle staatslieden en politici, dip
zich van hun verantwoordelijkheid bewust
zijn, zich om hun eigen zaken bekommeren
en niet voortdurend zich in de problemen
aof'ere volken of landen mengen.
Hitier betoogde tenslotte novmaals. dat
niemand meer den vrede noodig heeft den
Duitschland.
Verrassing te Berlijn. Een der
zeer eigen plannen van Hitier.
De aankondiging van Hitier betreffende
zijn voornemen om groote streken rondom
Aken en Saarbruecken te betrekken in dp
Westelijke versterkingszone is als een groo
te verrassing gekomen voor het Dnitsehe
publiek en voor officieele kringen fe Berlijn
moet een der zeer eigen plannen Van
Hifler betreffen. Slechts weinigen kunnen
aldus heeft Reuter gisteravond vernomen'
bijzonderheden weten.
