Met honderd Muzelmannen
op een Turksche begraafplaats
Frankrijks nieuwe
luchtvaartpropmma
Wij lazen voor
Pleegde Greta Groen
zelfmoord
De bankzwendel
te Amsterdam
ln een Joegoslavische
moskee
Vrouwen die niet weten
hoe oud ze zijn
Zestien kloosterlingen
veroordeeld
Uit de Pers van heden
Onze Oost
Ruim 78 mil'ioen Duifschers
Eerste Kamer
Vlak voor me knielden de geloo
vigen en prevelden koranverzen,
waarbij hun hoofd op de maat
heen en weer bewoog. Vanuit de
Moskee hoorde ik de hooge zingen
de stem van den g eb eds omroep er,
vreemd en ver; op het dak koer
den een paar duiven; een vlinder
danste om de fez van één der bid
dende mannen en de heele lucht
was vol zomersche stilte.
Om het Bosnische land te leeren
kennen, was ik wederom in de ge
legenheid eenige artsen op hun ex
cursies te vergezellen. Zoo reed ik op
zekeren dag weer mee naar een ge-
zondlheids-station, maar ditmaal in
een Mohammedaansch dorp, waar de
dokters met vele moeilijkheden heb-
te kampen. Want van de gesluierde
vrouwen weigeren vele pertinent
haar gezicht aan den geneesheer te
toonen, laat staan dat ze zich wil
len uitkleeden en door middel van
een soort vraag- en antwoordspel
moet hij dan maar zijn diagnose
zien te stellen, waarbij alleen het
uitvinden van den leeftijd al een
puzzle is; in de meeste gevallen
weten de vrouwen heelemaal niet
hoe oud ze zijn en zoo wel, dan
luidt het antwoord toch nog: „ik was
7 jaar toen de Oostenrijkers kwa
men", „ik ben 2 jaar na de annexa
tie geboren" of iets dergelijks.
Met een schoon gezicht naar de
kerkl
Dezen keer bleef ik' niet met de patiën
ten praten, want er daagde een Mohamme-
daansche leeraar op die voor f 20.per
maand de kinderen een beetje Turksch,
Arabisch, Servisch en rekenen bijbrengt
(een echte volksschool bestond hier nog
niet) en die aanbood, mij de omgeving te
laten zien. Allereerst gingen we naar oe
moskee waar we een honderd geloovigen
bij de beek verzameld vonden, die daar ijve
rig bezig waren zich te wasschen, de voe
ten, de armen tot de ellebogen, den nek en
de ooren, maar vooral den neus, want het
was Vrijdag en dus voor hen Zondag en
niemand mag ongewasschen de kerk hinnen-
komen. Met dit voorschrift heeft Moham
med zijn volgelingen een onschatbaren
dienst bewezen, want het is twijfelachtig,
of ze zich anders wel vaak zouden was
schen.
Toen allen schoon waren, wacht
ten we in het gras tot op de mina
ret de Imam verscheen, die naar de
4 windstreken het gebedsuur af
riep, Waarna allen opstonden en
over het he£ rond de moskee klom
men om naar binnen te gaan. Ik
wist wel, dat vrouwen niet in de
kerk mogen komen en wilde buiten
het hek blijven staan, doch ik werd
gewenkt nog wat nader te komen
en verheugd volgde ik ze tot voor
den ingang, waar ze mij een steen
op het kerkhof aanwezen en me be
duidden daar te gaan zitten tot zij
terugkwamen.
Daar zat ik
Daar zat ik", temidden van Turksche gra
ven met m'n rug tegen een zerk. Rechts
had ik uitzicht in het dal met enkele ver
spreide huisjes; vlak voor me knielden de
geloovigen en prevelden koranverzen, waar
bij hun hoofd op de maat heen en weer be
woog. Vanuit de moskee hoorde ik de hoo
ge zingende stem van den Imam, vreemd
en ver; op het dak koerden een paar dui
ven; een vlinder danste om de fez van een
der biddende mannen en de heele lucht was
Vol zomersche stilte. Het was een cigenaar-
Gebedsomroeper op de minaret.
dige gewaarwording, deze vreemde gods
dienst zoo dichtbij; religie in een vorm die
ik niet verstond. En toch, ondanks alle ernst
was ook het komische niet ver; wanneer ik
b.v. keek naar de diepgebogen mannen, die
met hun voorhoofd den grond beroerden en
daarbij zoo welbewust hun verscheurde
broeken omhoog staken, terwijl ze af en toe
stiekum achterom keken, om te zien of ik
nog wel zat en vooral ook het voldane ge
zicht waarmee ze tenslotte weer bij me
kwamen en verklaarden: „so, wir sind fer-
tig, mein Lieber."
In de moskee.
En toen moest ik" de moskee zien, maar
alleen vanaf de vrouwentribune, want ze
waren 't er niet over eens, of ik wel bene
den in de kerk mocht worden toegelaten.
Wel mocht ik de minaret beklimmen, maar
dat was zoo'n nauw torentje, dat ik me er
maar net door kon wringen, terwijl ik bij
iederen stap vogelnestjes kapotkraakte. Ik
vond 't maar griezelig en begreep ook niet,
waar ik in 't donker toch steeds met m'n
hoofd tegen aan bonsde, tot we weer in het
licht kwamen en ik ontdekte, dat ik juist
met m'n neus tegen de hielen van den
Imam was beland, die natuurlijk door de
sokken heenstaken. Ja, wat gelukkig, dat
een Mohammedaan niet met ongewasschen
voeten in de kerk mag komen! Vanaf de
minaret nam ik een foto en dat vonden ze
allen zóó prachtig, dat jk ,nu ook werd uit-
genoodigd beneden in de kerk te komen om
te fotografeeren. Maar aangezien daar geen
banken waren, moest ik met m'n toestel op
de geitevellen knielen om goed in m'n spie
gelreflex te kunnen kijken. Maar toen wil
den ook al die Mohammedanen in de spie
gelreflex kijken, zoodat ik plotseling de
heele Turksche gemeente op m'n nek had
hangen. Toen we klaar waren trokken we
onze schoenen weer aan en zetten ons weer
op het kerkhof om gezamenlijk een nieuwe
film in het toestel te leggen, want we wer
den steeds betere vrienden. „Waar mijn
man was?"
Ik bepeinsde, dat als ik vooraf had
geweten dat ik met een 100 Muzel
mannen op een Turksche begraaf
plaats zou zitten, ik misschien van
pure schrik niet naar Joegoslavië
zou zijn gereisd. En nuwat was
het genoeglijk!
„Of ik" met den dokter getrouwd was?"
vroegen ze. „Nee", zei ik, maar „jawel", zei
den zij, „met den dokter getrouwd; tadelos
mein Lieber". Ik bleef er echter bij. dat dit
niet waar was. Waar of mijn man dan was?
Ik trachtte ze uit te leggen, dat ik onge
trouwd was, maar toen schudden ze mee
warig hun baarden en fezzen en tulbanden
en vonden 't maar zielig, geloof ik. „Niks
man?" „Nee, heelemaal niks."
„Schtete" (jammer), zeiden ze, „aardige
juffrouw, mooie bril, fijn fototoestel, maar
niks man!" Ik probeerde een gezicht te trek
ken in overeenstemming met m'n bekla
genswaardig lot, maar toen ik zoo de kring
eens rondkeeknee, toen voelde ik me
toch niets misdeeld.
M. T. BOEKEL.
Volgend voorjaar 1748 eerste-li-
nie toestellen. Belangrijke uit
breiding van het kader en het
personeel. Een nieuwe begroo
ting, welke 9 milliard franken
omvat, alleen voor de construc
tie.
Meermalen reeds hadden wij de gelegen
heid te wijzen op de reorganisatie in snel
tempo van de Fransche luchtvaartindustrie
aldus de Parijsche luchtvaartmedewerker
van de N.R.Ct. Het bezoek van de Engelsche
delegatie onder leiding van maarschalk Sir
Cyrill Newall heeft de dringende noodzaak
van een spoedige vernieuwing van de Fran
sche luchtmacht nog eens duidelijk aan het
licht gebracht. Tal van besprekingen zijn
er in de afgeloopen dagen gevoerd met den
Franschen generalen staf der luchtvloot, in
zonderheid met generaal Vuillemin, het
hoofd van dezen staf. Tot goed begrip van
de geheele materie en den omvang van het
hoogst gewichtige vraagstuk van de Fran
sche weermacht, heeft het zijn nut hier het
nieuwste Fransche bouwprogramma in het
kort weer te geven. Dit programma zal tij
dens de aanstaande begrootingstoehandeling
nader worden verdedigd.
Het is erop berekend tegenover de
geweldige Duitsche luchtbewapening
zoo spoedig mogelijk een gelijkwaar
dige luchtmacht te stellen. De lacu
nes, wat het materieel aangaat, die
tijdens de mobilisatie gebleken zijn,
rechtvaardigen een voortvarend in
grijpen.
Het plan Guy-la Chambre.
Wat omvat het nieuwe plan Guy-la Cham
bre? De reorganisatie van de Fransche in
dustrie zal het mogelijk maken, dat Frank
rijk medio 1939 de beschikking heeft over
1748 moderne mach,ines voor de eerste linie
bestemd. Hieronder vallen dan alle in het
buitenland aangekochte en geleverde toe
stellen. Niet alle in het buitenland geplaat
ste of te plaatsen orders zullen dan afge
werkt zijn. Dit aantal van 1748 zal in het
snelste tempo opgevoerd moeten worden tot
2617. Voorts zal er een ruime reserve moe
ten worden gevormd, opdat bedoeld aantal
eerste-linie toestellen regelmatig in stand
kan worden gehouden. Frankrijk zal da"n
in het totaal moeten kunnen beschikken over
4000 moderne machines.
Om tot dit potentieel te komen zal
een crediet van 9 milliard worden
gevraagd. Dit bedrag is dus uitslui
tend voor de constructie bestemd.
Voorts rullen er 6 milliard benoodigd
zijn voor de bezoldiging van het
nieuw aan te stellen personeel en
voor de kosten van een noodwendige
uitbreiding van het aantal vliegba-
ses en haar installatie.
Voor 1938 reeds zijn de effectieven van
het luchtleger aanmerkelijk verhoogd.
Het aantal officieren is van 2087 op 2550
gebracht en het aantal onder-officieren en
soldaten van 35000 op 44000. Voor 1939 staat
een tweede belangrijke uitbreiding op het
programma. Voorloopig zal er dus een cre
diet vereischt zijn van 15 milliard franken
Het nieuwe bouwprogramma zal
medio 1940 afgewerkt moeten zijn,
tereijl eind 1939 reeds het volledige
aantal nieuwe eerste-linie toestellen
aanwezig moet zijn.
Om dit te bereiken zal het invliegsvsteeim
van prototypen grondig worden gewijzigd.
Het zal veel minder tijd mogen kosten, zoo
als thans het geval is. Na 6 maanden moet
elk prototype, dat voldoet, in serie gecon»
strueerd kunnen worden. Verbeteringen
dienen dan tijdens de afwerking van de or
der worden aangebracht. Ook voor de mo
toren wordt de homologatie-tijd aanmerke
lijk verkort.
Het bouwen van beproefde buitenlandsche
motoren met een hoog vermogen zal op
voortvarende wijze in de hand worden ge
werkt. En tegelijkertijd zal de Fransche mo
tor-industrie er toe aangemoedigd worden
den betreurenswaardigen achterstand door
nationale producten in te halen.
Zie hier in grove trekken hoe de Fran
sche luchtminister in overeenstemming met
generaal Vuillemin, wiens autoriteit op het
gebied van de militaire luchtvaart haars
gelijke niet heeft, zich de emancipatie der
luchtmacht gedacht heeft op een praktisch
en snel te verwezenlijken manier. Maar dan
moet er ook continuiteit worden gebracht
in de algemeene directie der Fransche lucht
vaart.
Omdat zij bij de bezetting van
Salzburg hun meubels het raam
uitgooiden!
Uit Salzburg wordt gemeld, dat
voor de schepenrechtlbank zich
16 Franciskaners, voor 't meeren-
deel studenten in de godgeleerdheid
hebben te verantwoorden gehad
over „opzettelijke beschadiging van
eens anders eigendom en minach
ting voor bevelen der overheid."
Het betreft hier de Franciscaners, die,
aldus het D.N.B., de meubelstukken van
hun nederzetting te Salzburg uit het
raam hadden gegooid, toen deze nederzet
ting moest worden ontruimd.
De beschuldigde Franciscaners verklaar
den, dat de meubels reeds lang in gebruik
waren geweest en daarom geen bijzondere
waarde hadden. Zij verklaarden voorts, al
dus het D.N.B., dat zij de meubelstukken
slechts uit het raam hadden gegooid omdat
de termijn voor een behoorlijke ontruiming
te kort was geweest.
De- veroordeelingen.
Een beschuldigde werd veroordeeld tot
een maand, negen tot ieder drie weken, vijf
tot ieder vertien dagen en een tot tien da
gen arrest,
Zij zijn geen van allen in beroep gegaan.
Interieur van de kleine moskee. Links e o
nis in den muur, rechts een soort pree'-
stoel. Gewoonlijk liggen op den grond prach
tige tapijten, hier in het eenvoudige dorp
zijn het slechts geitevellen.
ROND EEN BANKZWENDEL.
Zooails wij in deze rubriek reeds deden
uitkomen, beschuldigde Het Volk (S.D.A.
P.) eenigo N.S.B.-ers er van, betrokken te
zijn bij den dezer dagen ontdekten bank
zwendel van de fa. Wiegerinck, Muschter
en Co. te Amsterdam.
Het Nationaal Dagblad (N.S.B.) tracht
thans, in zijn antwoord aan de arbeiders
pers, niet de beweringen van deze pers te
ontzenuwen; neen, het blad gooit het over
een anderen boeg en beschuldigt op zijn
beurt een groep personen van één politieke
partij er van, bij de bankaffaire betrok
ken te zijn, n.1. eenige leden van de R.K.
Staatspartij.
De Mussertkrant schrijft?
De S.D.A.P.-pers had blijkbaar op
dracht, de aandacht van het. publiek
af te leiden en zij bediende zich
daartoe van verdachtmakingen aan
het adres van een bekende figuur
in de N.S.B., die met de zaak niets
te maken heeft. Men heeft hier
dus te doen met wat men militair
noemt: een afleidingsoffensief van
de S.D.A.P. ten einde de Roomsch
Kath. Staatspartij te hulp te ko
men.
In het jaarverslag der N.V. „Nationale
Lloyd" over 1934 (de verzekeringsmaat
schappij dus, die door Wiegerinck en
Muschter werd gedupeerd, doch welker
boeken oveneens door de justitie in beslag
zijn genomen) leest de redactie van het
Nat. Dagbl. de navolgende namen:
Commissarissen: Prof. dr. A. H. M. J. van
Rooy, president; E. J. M. Luykx, notaris,
secretaris; G. Blonk Sr., industrieel; ir H
Busscher oud-Hoofdingenieur der N.I.S.U.
fabrieken; Ch. J F. M. Muschter bankier,
nrof dr A. M. A. A. Steger, lid van de
F >rste Kamer der Staten-Generaal (R.K.S.P.)
Directie: J. G. F. Wiegerinck, directeur;
G C W. Blonk, onder-directeur.
Van dit gezelschap zijn thans de hccren
Wiegerinck, Muschter en G. C. W, Blonk,
I allen Staatspartijers gearresteerd, aldus het
blad, dat verder schrijft:
Wij kunnen dus vaststellen, dat de
„Nationale Lloyd," toen zij in de
macht van Wiegerinck en Muschter
was gekomen, niet onder de zwart-
roode vlag der N.S.B., maar onder
de wit-gele vlag mét het krukken-
kruis der R.K. S.P. het ruime sop op
de financieele baren koos.
Op een andere plaats in het N.D.B. wordt,
in verband met de publicaties van het Volk
over deze bankzwendel, de hoop geuit, dat
„deze volksvreemde krant (het Volk) het
niet lang meer zal maken"....
DE MINISTER EN DE SPOORWEG
PENSIOENEN.
De Tweede Kamer heeft zich deze week
zooals men weet, met groote meerderheid
voor de opheffing van de pensioenkorting
van het spoorwegpersoneel uitgesproken;
slechts de anti-revolutionnairen en enkele
jongere leden der Katholieke fractie stem
den tegen. Minister van Buuren heeft na
deze radicale utispraak van ons larorhuis
de besprekingen over de spoorwegpensioe
nen geschorst.
De Telegraaf schrijft naar aanleiding
van een en ander:
Waar wij tegenop komen, en wat
ook de minister niet wilde, was
een failliete onderneming opnieuw
belasten. Wij zijn overtuigd, dat in
deze zaak de meerderheid van het
land aan den- kant van minister
Van Buuren staat. De Anti-Revo-
lutionnaire partij, die_ niet ge
schroomd heeft zich achter den mi
nister te stellen, zal daardoor bij
de kiezers eer winst dan verlies
boeken. Een aangename verrassing
was het voor ons, dat ook bij de
jongere Katholieken het gevoel voor
de realiteit de overhand krijgt.
Indien wij in ons land ooit tot een ge
zond spoorwegbedrijf willen geraken, dan
zal, aldus het blad, de Tweede Kamer een
andere houding moeten aannemen dan zij
thans heeft gedaan.
Minister Van Buuren wenschen wij
toe, dat hij, ook in de toekomst, voet bij
stuk houdt: zijn autoriteit zal daar niet
onder lijden, maar slechts door winnen.
GEZEUR OM OUD.
Uit de Haagsche Post (lib.):
Iedereen die niet ziende blind is voor
de verschijnselen des tijds, ergert zich aan
het gezeur dat gepaard gaat met de benoe
ming van mr. Oud tot burgemeester van
Rotterdam. Wij kunnen geen ander woord
vinden voor de debatten en de moties, ge
houden en ingediend in den gemeenteraad
van Rotterdam, waarin ontevredenheid tot
uiting wordt gebracht over het feit dat de
ze benoeming „geen afspiegeling is van de
samenstelling van den raad."
Is het dezen zeurders niet voldoende, te we
ten dat mr. Oud niet alleen een zeer be
kwaam, doch ook een waschecht democra
tisch man is?
Van de anti-democratische groepen als
de communisten en de N.S.B.hadden wij
niet anders dan tegenstand tegen de benoe-
mig verwacht. Ieder van deze doet het op
zijn wijze. Maar b.v. de sociaal-democraten
hadden democratischer moeten zijn.
EEN SLECHT VERLEDEN i
Op de agenda der a.s. jaarvergadering
van den Vrijzinnig Democratischen Bond
prijken twee punten, welke de bijzondere
aandacht van „Het Volk" trekken.
Ten lo. een gunstig prae-advies van het
Hoofdbestuur op enkele af deel ings voorst el
len, via de Kamerfractie bij de regeering
op verlaging van de leerlingenschaal aan
te dringen: 2o. een door het hoofdbestuur
voorgestelde motie, waarin gezegd wordt,
dat het regeeringsibeleid er op gericht moet
zijn, met alle beschikbare middelen en in
versneld tempo het aantal werkloozen be
langrijk te verminderen.
Hoe deze zwenking in de vrijzinnig-demo
cratische politiek te verklaren? vraagt het
Volk.
Het lijkt ons. aldus het blad, niet onwaar
schijnlijk dat hier de benoeming van mr.
Oud tot burgemeester van Rotterdam haar
invloed doet gelden. De nieuwe magistraat
treedt daardoor af als Kamerlid en zal als
voorzitter van zijn Kamerfractie vervangen
moeten worden. Aldus komt de vrijzinnig-
democratische fractie, zegt het arbeiders
blad, losser van haar slechte verleden te
staan en krijgt zij ruimer baan om voortaan
een betere koers te volgen,
SOLDAAT IN PLAATS VAN TIJGER
DOODGESCHOTEN.
Te Saroelangoen in Djambi heeft, naar
de N. R. Crt meldt, de kapitein der in
fanterie, de heer Edwards van Muyen, bij
een aanval op een tijger, een Amlbonnee-
sche soldaat doodgeschoten.
„NATIONALE LLOYD" FAILLIET.
De Amsterdamsche rechtbank heeft gis
teren in staat van faillissement verklaard
de N.V. Verzekeringsmaatschappij „Natio
nale Lloyd", kantoor houdende Keizers
gracht 267 te Amsterdam.
De directeuren van deze N.V. waren de
bankiers Wiegerinck en Muschter, die on
langs, verdacht van ernstige fraudes, door
de justitie zijn gearresteerd.
Haar zuster was niets verwon
derd over dezen geheimzinnig en
dood.
Onderzoek vrijwel doodgeloopen,
In de afgeloopen dagen heeft de
politie te Rotterdam wederom een
groot aantal personen verhoord, in
verband met den geheimzinnigen
dood van Greta Groen, wier stoffe
lijk overschot op den ochtend van
12 Oct. j.1. onder aan de trap in
haar woning werd gevonden.
Hoewel de politie tot nu toe al
leen misdrijf veronderstelde, ont
kent zij thans niet, dat er gege
vens zijn, welke op zelfmoord wij
zen, terwijl men zelfs een ongeluk
niet uitgesloten acht.
Een oudere zuster van Greta verklaarde,
toen zij van den dood van haar zusje ver
nam, „dat het haar niets verwonderde.".
Verwonderde het haar niet, omdat Greta
tweemaal hinderlijk gevolgd was door een
man?
Of had het meisje sterke aanvallen van
melancholie, waaruit zelfmoord zou kunnen
volgen? Van dit laatste is evenwel niets
gebleken tijdens het leven van het slacht
offer. Er is geen enkel motief voor zelf
moord aanwezig in dit mysterie, dat om op
heldering roept.
En ongeluk?
Dan blijft nog over de hypothese van het
ongeluk. Greta Groen zou van de trap zijn
gevallen en zoo ongelukkig terecht zijn ge
komen, dat de dood zou zijn ingetreden.
Maar op welke wijze is dan de deksel onder
de deur naar de zolder gezet, zoodat dezeniet
kon worden geopend en niet open kon
vallen en waarom had zij een beddelaken
om haar hals? Waarom ook heerschte er
wanorde in de woning, welke steeds keurig
is opgeruimd?
De kans bestaat natuurlijk, dat nog nieu
we aanwijzingen bij de politie binnenko
men. Zooals de zaken nu staan is het on
derzoek in deze zaak vrijwel doodgeloopen.
Met de Sudeten mee...
Door de inlijving van het Sudetengebied,
is de bevolking van het „Groot-Duitsche
Rijk" toegenomen met 3.595.000 tot een to
taal van 78.700.000, volgens een publicatie
van het rijksbureau voor de statistiek. Het
Sudetengebied is practisch even dicht be
volkt als het overige Duitschland, maar is
meer geïndustrialiseerd. Ruim de helft der
bevolking leeft van de industrie, een vierde
deel van den land- en boschbouw, en een
achtste deel van handel en verkeer.
SOEPELHEID TEN OPZICHTE DER GE
MEENTEN. NOG GEEN WETTELIJKE
KOPPELING.
De Eerste Kamer heeft gisteren
het wetsontwerp tot regeling van
onze electriciteitsvoorizening met
32 tegen 5 stemmen aangenomen.
Tegen stemden de heeren Blomjous,
Bruineman en Schoemaker, allen
R.K., Sikkes, S. D., en de voorzitter,
C.H.,; de N.S.B.-fractie was bij de
ze stemming afwezig.
In zijn verdediging van het wetsontwerp
merkt de minister van Waterstaat, de heer
van Buuren o.m. op, dat er groote macht
aan de regeering wordt gegeven, hetgeen
echter geenszins zeggen wil dat er een
vaarwel wordt toegewuifd aan het recht!
Wat de gemeentelijke bedrijven
betreft, is het 's ministers wensch,
dat aan lang bestaande verhoudin
gen niet abrupt een einde moet wor
den gemaakt..
De koppeling.
Het departement van Waterstaat is. al
dus spr. niet geoutilleerd voor uitwerking
van het koppelplan en zal dus moeten wor
den uitgebreid. Het rijk zal dus bij den fi-
nancieelen opzet van de koppel-regeling
nauw betrokken zijn. Afgewacht moet dus
nog worden het tot stand komen van een
bepaald plan. De positieve verplichting tot
koppeling zal door deze wet niet kunnen
worden opgelegd.
