7 sjecho-Slowakije
Vfsdos-geruchten in het
Verre Oosten
Aartsbisschop m Parijs
waarschuwt
Het antwoord
van Hongarije
Moderne Luchtvaartproeven
Lord Halifax over de
oplossing vao de kwestie
Val van Hankau
aanstaande
Postvlucbten op Iodië
Zware veldslag in Spanje
„De vrede komt niet
alleen door er op
te wachten''
Mr, Oud kan met één
receptie niet toe!
Hongaarscbe en Tsjechische
standpunten naderen elkaar
De Midden-Europeesche chaos
DE MENSCHEN IN ENGELAND WIL
LEN EVENMIN OORLOG ALS DE
MENSCHEN IN DUITSCHLAND OF IN
EENIG ANDER LAND.
In een te Edenburg gehouden rede heeft
de Engelsche minister van buitenlandsche
zaken, lord Halifax, nog eens een terugblik
geworpen op de jongste Tsjechoslowaaksche
crisis.
Er was, zeide Halifax o.m., slechts
de keuze tusschen twee alternatie
ven, het eene oorlog en voor Tsjecho-
slowakije vernietiging beteekende, en
het andere de ons bekende voorwaar
den voor Tsjecho-Slowakije betee-
kent. Het heeft thans geen zin de
vraag op te werpen, of al dan niet
nadeelen hadden kunnen worden
vermeden, indien de leiders van
Tsjecho-Slowakije een politiek van
grpotere vooruitziendheid en verbeel
ding hadden gevolgd. Dit kan waar
zijn, doch het voornaamste gevoel,
dat ons bezielt, is dat van medege
voelen in een ramp, die over het
algemeen slechts aan staten is over
komen, na in een open oorlog over-
wonnen te zijn.
Ik moet echter hun, die de keuze die wij
gedaan hebben om een algemeenen oorlog te
voorkomen, in alle oprechtheid vragen: Wat
was nu eigenlijk het alternatief? Het was
een duidelijk feit, dat nooit iemand ontkend
heeft, dat geen oorlog, geen eensgezinde
krachtsinspanning door Frankrijk', Rusland
en onszelf en wie zich ook bij ons zou heb
ben aangesloten, Tsjechoslowakije zelf be
hoed zou hebben voor een vernietiging, die
veel omvangrijker en vollediger zou zijn ge
weest dan de offers, hoe groot deze ook zijn,
welke van dit land geëischt zijn. Wij zou
den ons in een algemeenen oorlog gestort
kunnen hebben, waarin Tsjechoslowakije
gelijk alle deelnemers aan wat zou zijn ge-
vyorden tot een algemeene menschenslach-
ting wreede verliezen aan menschenlevens
en rijkdommen te verduren zou hebben ge
had en ten slotte zou geen land zijn gren
zen hebben behouden in den vorm ter be
scherming waarvan zij zich toch in een oor
log zouden hebben gestort.
Na hulde te hebben gebracht aan minis
ter-president Chamberlain, wien de wereld
oneindig veel dank verschuldigd was, ver
volgde Halifax: „Ik heb de meening zien ver
kondigen, dat er in Engeland menschen zijn,
die oorlog willen. Indien iemand in andere
landen dit werkelijk denkt, laat mij hem
dan de verzekering geven, dat ik nooit een
verantwoordelijk persoon heb ontmoet, die
zoo krankzinnig was. De menschen in En
geland willen evenmin oorlog als de men
schen in Duitschland of eenig ander land.
liet meest opmerkelijk, dat bij de jongste
gebeurtenissen tot uiting kwam, was wel den
algemeenen tegenzin van het gewone volk
in alle landen bij het denkbeeld, dat hun
leiders hen feitelijk op een weg zouden kun
nen brengen, aan het eind waarvan de af
grond was.
Sprekende over de gemeenschappelijke ver
klaring van Chamberlain en Hitier te Mun-
chen, zeide Halifax: Er mogen dan enkelen
zijn, die geneigd zijn de waarde van deze
verklaring te onderschatten, doch kan zij,
indien de geest er van levend kan worden
gehouden, en oprecht door beide partijen tot
basis van wederzij dsche toenadering kan
worden gemaakt niet tot iets grooters voor
de wereld blijken te zijn, dan vele twijfe
laars thans willen aannemen?
Ik aarzel niet te verklaren, dat, indien
de Duitsche en de Britsche natie er wer
kelijk in zouden slagen het met elkaar
eens te worden, dit de krachtigste waar
borg zou zijn, die men zich zou kunnen
denken, tegen de gevaren, waar de wereld
zoo dicht bij is gebracht.
Wij zijn thans getuige van een herzie
ning van het verdrag van Versailles,
waartoe een bepaling in het Volkenbonds
pact was opgenomen, doch welke tot dus
ver nooit is toegepast.
Ten aanzien van de kwestie tus
schen Hongarije en Tsjecho-Slowa
kije merkte Lord Halifax op dat er
geen ideale oplossing voor dergelijke
vraagstukken is. doch indien de bei
de partijen kunnen onderhandelen,
in een geest van goeden wil en In
het verlangen, een remedie te vin
den voor duidelijke grieven, hopen
wij, dat een einde gemaakt zal wor
den aan onrechtvaardigheid en in
de toekomst een vriendschappelijke
samenwerking gemakkelijker zullen
maken.
Zich wendend tot degenen, die redenee
ren, dat het streven naar vrede niet in over
eenstemming te brengen is met de bewape
ningspolitiek der regeering. zeide spr., dat,
indien men weigert om te strcven*naar de
totstandkoming van den vrede, dat feite
lijk neerkomt op aanvaarding van de stel-
LORD HALIFAX.
ling. dat een oorlog onvermijdelijk is, en
dat het daarom vruchteloos is en verspil
ling van tijd en energie aan iets dat tot mis
lukking gedoemd is.
Voortgaande zeide Halifax: Willen
wij er in slagen de wereld in kalmer
water te brengen, moeten wij een
open oog hebben voor drie moge
lijkheden, de eerste is oorlog, de
tweede is een gewapende vrede, en
de derde vrede door wederzijdsch
begrip. Het kan zijn, dat wij wil
len wij tot den waren vrede gera
ken, een tijdperk van gewapenden
vrede zullen moeten doormaken om
zoover te komen. Want laten wij wel
bedenken, dat de vrede niet zal ko
men alleen door er op te wachten
Want vrede is niet iets passiefs.
Vrede moet daadwerkelijke strijd
zijn tegen de dingen, die naar oor
log leiden.
Willen wij echter slagen, dan is het van
het grootste belang, dat alle landen zich
zooveel mogelijk concentreeren op de din
gen waarover zij't eens zijn in plaats van
zich in eikaars binnenlandsche aangelegen
heden te mengen.
Het evangelie van liet geweld, zoo ver
klaarde Halifax tep slotte, heeft in vele
kringen vasten voet verkregen, en dit is het
wat de werkelijke vijand is, de vrije ontwik
keling van het vertrouwen tusschen de na
ties. Wij zullen echter niet voor altijd be
rusten in niets beters dan de npodige po
gingen om geweld tegenover geweld te stel
len en alle hoop laten varen op uitdrijving
van de booze geesten, die de zielen der men
schen kwellen.en verdrukken.
Tsjang Kai SJek door eigen men
schen verloochend? Officieel
vuurt Chineesche regeering tot
nieuwen strijd aan. Successen
der Chineesche vrijscharen in 't
Noorden.
Naar verluidt zal de Japansche regeering
na den val van Hankau een verklaring pu-
bliceeren, waarin zal worden uiteengezet,
dat de grondslagen voor het beëindigen van
het Chineesch-Japansche conflict wederkee-
rjg eerbiedigen van de souvereiniteit en ter
ritoriale onaantastbaarheid zullen zijn, als
mede garanties om een herhaling van de
oorzaken van het conflict te voorkomen. Ver
der handhaaft de Japansche regeering haar
standpunt, dat uiteen is gezet in de verkla
ring van 16 Januari van dit jaar, dat met
de Chineesche Nationale Regeering niet on
derhandeld zal worden.
Reeds te Hongkong
gingen?
beraadsla-
Talloozen willen met Rotter
dams nieuwen burgemeester
kennismaken.
Gistermiddag heeft Rotterdams nieuwe
burgemeeser, mr. P. J. Oud, van half drie
tot vijf uur in de Raadszaal gerecipieerd.
Zoovelen hebben zich aangemeld voor deze
receptie, dat men moest besluiten er nog
een dag aan toe te voegen, nl. a.s. Maan
dag.
Men schijnt Tsjang Kai Sjek thans in den
rug aan te vallen. De Chineesche oud-mi
nisterpresident Wang Tsjang Wei zou in
Hongkong confereeren met Japansche afge
zanten en trachten Tsjang Kai Sjek te doen
aftreden.
Van officieele Chineesche zijde wordt dit
bericht echter pertinent tegengesproken. In
de verklaring van de Japansche regeering
wordt verder nog gezegd, dat de Japansche
regeering China zijn noodzakelijke mede
werking niet zal onthouden bij de vorming
van een centrale Chineesche regeering in
den waren zin des woords door het organi-
seeren van een gemeenschappelijke commis
sie der regeeringen van Peking en Nanking
en eveneens van de federale autonome re
geering van Mongolië en andere invloeden.
Ten aanzien van het toekomstige verloop
van het „Chineesche incident" wordt ver
klaard, dat de ononderbroken reeksen van
Japansche successen zeker de Chineesche
regeering zullen omverwerpen of haar tot
een provinciaal bestuur zullen terugbren
gen.
Niettemin zal een voortgezet verblijf van aJ
pansche troepen in China noodig zijn voor
de onderdrukking van anti-Japansche en
pro-communistische invloeden, voor het be
strijden der bandieten en voor het verzeke
ren van vrede en orde.
Alle nationale hulpbronnen moeten
van nu af aan 'niet alleen in mili
tair, doch ook in politiek, econo
misch en cultureel opzicht gemobili
seerd en geconcentreerd worden bij
den opbouw van een nieuw China.
HERSTELT CHINA ZICH?
Naast al deze vredesberichten zijn er ech
ter andere, die er op wijzen dat China be
zig is zich te herstellen van den schok door
den val van Kanton veroorzaakt. De Chi
neesche vrijscharen boeken weer successen,
en slaagden erin twee steden aan den
spoorweg TatoengPoetsjau te heroveren,
namelijk Ivatsoen en Tameng.
Staat van beleg in Hankau.
Te Hankau en omliggende steden is de
staat van beleg afgekondigd. De scheep
vaart op de Jangtse is gestremd. De Ame-
rikaansche oorlogsbodems blijven in Han
kau, ondanks de waarschuwingen der Ja
pansche regeering.
Voor het eerst heeft men te Hankau dui
delijk kanongebulder gehoord. De burgerbe
volking blijft de stad ontruimen.
De luchtaanvallen hebben te Hankau
aanzienlijke schade aangericht, daar het
grootste deel van het politiecorps de stad
heeft verlaten, werd het verkeer gedurende
het alarm niet gestaakt.
PC INSLUITnMG VANGROT
rfUOCUN
WOtrSJENG "1-T'-'-
Er ontstond overigens geen paniek
Daar de meeste inwoners uit Han
kau zijn vertrokken, bestaat de te
genwoordige bevolking voor een
groot deel uit vluchtelingen van
het front die na een uitputtenden
marsch op de straten bivakkeeren
en koude en honger lijden.
Het sterftecijfer is zeer hoog:
de lijken worden niet weggebracht
Het Chineesche persbureau bericht, dat
achtduizend Chineesche vluchtelingen uit
Hankau, Woetsjang en Hanjang in de
Jangtse zijn verdronken, doordat de Japan
neezen de passagiersschepen, waarop deze
menschen een toevlucht hadden gezocht,
tot zinken hebben gebracht. Een der sche
pen werd bij Siangjang, 35 km. stroomop
waarts van Hankau in den grond ge
boord, de beide andere bij Tsjang Lin Tsji
op de grens van Hoenan en Hoepe.
De Japansche vloot heeft een begin ge
maakt met de verwijdering der versperrin
gen op de Parelrivier en het vegen van
mijnen, onder bescherming van vliegtuigen.
De toestand van Kanton
Te Kanton zijn vele gebouwen geheel af
gebrand, zooals verscheidene groote Chi
neesche hotels, het postkantoor, het douane
kantoor. Volgens ooggetuigen hebben de Ja-
panneezen zich zeer correct gedragen. Gis
teravond bewaakten Japansche patrouilles
de overgebleven winkels, die door plunde
raars bedreigd werden. Een tehuis voor
krankzinnigen, waarin 800 menschen ver
zorgd werden, werd door de beheerders in
den steek gelaten, doch Britsche matrozen
kwamen te hulp en leverden rijst voor het
avondmaal. Naast de Britsche kanonneer-
booten ligt een vaartuig, waarop buiten
landsche vrouwen en kinderen van Sjamien
een voorloopig toevluchtsoord hebben ge
vonden.
FRANKRIJK MOET WEDEROPGEBOUWD1
Een redelijke mate van gezag is
noodzakelijkl
„En gij, de geestelijkheid, zijt de
groote moreele kracht."
In de „Semaine réligieuse" van Zaterdag
j.1. wijdt aldus de Msb., de aartsbisschop
van Parijs, Z. H. Em. kardinaal Verdier, een
beschouwing aan den tegenwoordigen we-
reldtóestand.
„Wat er morgen zal zijn, aldus schrijft de
kardinaal, weet God alleen. Zeker is echter
één ding: het uur is gekomen, waarop staat
en maatschappij georganiseerd moeten wor
den.
Ontzettende aardschokken hebben bijna de
tegenwoordige orde omvergeworpen en ons
een nieuw Europa opgedwongen.
Laten wij intusschen rechtvaardig zijn. Al
zijn de uitwassen van het totalitaire systeem
zelf voor de overwinnaars gevaarlijk, dan
blijft het toch allen duidelijk, dat een rede
lijke mate van gezag voor de grootheid van
een land absolüut noodzakelijk is.
HET GESCHIL LOOPT NOG OVER
EENIGE STEDEN.
In welingelichte Hongaarsche krin
gen verklaart men, meldt Havas, dat
de „Tsjechoslowaaksche voorstellen,
die Zondag in den ministerraad te
Boedapest besproken zijn, in hun
liuidigen vormen geen grondslag
voor een accoord vormen."
Het Hongaarsche telegraafagenfschap deelt
mede, dat de nota, die gistermiddag te Praag
is overhandigd een gedetailleerd antwoord
geeft op de recente Tsjecho Slowaaksclic
voorstellen. De Hongaarsche regeering ver
wijst naar de verklaring der Tsjechoslo
waaksche regeering, volgens welke de voor
stellen van Zaterdag j.1. moeten dienen als
algemeene grondslag voor de nieuwe on
derhandelingen en dat de mogelijkheid van
latere wijzigingen opengehouden wordt. Zij
constateert:
1. Ten opzichte van een deel der Hon
gaarsche eischen hestaat overeenstem
ming tusschen beide regeeringen. Bijge
volg stelt Boepapest voor, dat Hongaar
sche troepen binnen een bepaalden ter
mijn het nietomstreden gebied kunnen
bezetten. De Hongaarsche regeering zou
een nieuwe verdaging als in het geheel
niet gemotiveerd beschouwen.
2. Er bestaan nog steeds essentieele
verschillen van opvatting tusschen bei
de regeeringen over 't belang van het
gebied, dat uitgezonderd wordt van
den terugkeer naar Hongarije en over
de steden, die in 1918 bewoond wer
den door een in hoofdzaak Hongaar
sche bevolking, met uitzondering van
Bratislava. Het is duidelijk, dat Hon
garije geen afstand zou kunnen do-en
van die steden. In overeenstemming
met den geest van het accoord van
München stelt de Hongaarsche regee
ring. in den wensch herhaalde bewijzen
te geven van zijn ruimen geest van
verzoening, voor dat een volksstemming
gehouden zal worden in de gebieden,
die gelegen zijn tusschen de ethnogra-
phische afbakeningsliinen, zooals die
door de Hongaarsche regeering worden
voorgesteld en de afhakeningslijn, die
kortelings door de Tsjechoslowaaksche
regeering werd aangeboden.
Een communinue, gepubliceerd door het
Hongaarsche Telegraafagentschan geeft de
volgende bijzonderheden betreffende het
voorstel tof het houden van een plebisciet
in de gebieden tusschen de Hongaarsche
en de Tsjecho-Slowaaksche afbakenings
liinen:
Het plebisciet zou worden gehouden
voor 30 November. Aan de volksstemming
zou alleen worden deelgenomen door per
sonen. die in deze gebieden geboren ziin of
daaruit afkomstig waren op 1 Oct. 1918.
De gebieden zouden verdeeld worden in
acht streken, waarin afzonderlijke stemmin
gen zouden worden gehouden. De Tsjecho-
Slowaaksche troepen zouden voor den
eersten November deze gebieden ontrui
men, terwijl het bestuur zou worden toe
vertrouwd aan een internationale autori
teit.
Voorts wijst de Hongaarsche nota
er op, dat Hongarije alleen dan een
garantie op zich zou kunnen ne
men voor de grenzen van het nieu
we Tsjechoslowakije wanneer alle
nationaliteiten die het samenstellen,
in het bijzonder de Roethenen, een
beslissing hebben genomen over
hun lot in een plebisciet onder in
ternationale controle.
Wanneer de nieuwe Hongaarsche voorstel
len niet worden aanvaard, stelt Boedapest
arbitrage voor ten aanzien van alle omstre
den gebieden en wel voor het westelijke
gedeelte arbitrage van Italië en Duitsch
land en voor het oostelijke gedeelte arbitra
ge van Italië, Duitschland en Polen.
Een verklaring van Imredy.
De Hongaarsche minister-president Imre-
dv heeft gisteravond tijdens een persont-
vangst een verklaring afgelegd in verband
met de in Praag overhandigde Hongaarsche
antwoord nota. Hij zeide o.m. het volgende:
Hongarije geeft de hoop niet op. dat het
toch zal gelukken de kwestie langs vreed-
zamen weg te regelen op grond van de in
Muenchen vastgestelde beginselen. Mocht
bet Hongarije echter niet gelukken, dat de
vredelievende Hongaarsche voorstellen
worden aangenomen, dan is de Hongaarsche
regeering vastbesloten haar rechtvaardige
zaak door te zetten met alle de natie ten
dienste staande middelen.
Valk
(terugreis)
Buizerd
(heenreis)
Ibis
(heenreis)
Oehoe
(terugreis!
Vertrek reu
Bagdad 24 Oct.
Jodhp. 24 Oct.
Alex. 24 Oct.
Rang. 24 Oct.
Aankeaert te
Athene 24 Oct,
Rang. 24 Oct.
Basra 24 Oot,
Jodhp. 24 Oct,
'~=t
In dit opzicht, aldus wil het mij
toeschijnen, heeft Frankrijk 'n diep
gaand gewetensonderzoek in te stel
len. Een teveel zich laten gaan, zoo
als ons nationaal karakter eigen is,
de overwinning met haar lauweren,
welke het volk doen insluimeren, de
natuurlijke rijkdommen van het
land, die voortdurend tot de geringst
mogelijke inspanning verlokken, dit
alles scheen samen te zweren om
ons een leven te doen leiden, waar
in de groote plichten gemakkelijk
vergeten kunnen worden.
Intusschen, en onder den druk van Het
autoritaire systeem, organiseeren, vereeaii-
gen en bewapenen zich onze naburen, ter
wijl bij ons de meest brandende sociale pro.
blemen tweedracht zaaien en het nationale
leven verlammen.
Hoe het uur van morgen er ook moge uit.
zien, thans is het oogenblik tot wedeivp.
bouw aangebroken. De medewerking van al.
Ie moreele krachten zal vereischt worden.
En gij, de geestelijkheid, zijt de groote mo-
reele kracht."
Rechtschen lijden ernstige vor.
liezen.
Volgens een communiqué van het
hoofdkwartier aan het middenfront,
hebben de rechtschen gistermorgen
om negen uur een zeer hevigen aan.
val ontketend op de stelling der re>
geeringstroepen aan den rechteroe-
ver van den Rio Jarama, tusschen
Cienpozielos en Sesena. Het treffen
der beide legers was zeer zwaar. De
rechtschen slaagden er voor een
oogenblik in de stellingen te bezet
ten, doch een tegenaanval verdreef
ze spoedig weer. Zij moesten terug
trekken na ernstige verliezen geleden
te hebben.
Het communiqué van het groote rechtsche
hoofdkwartier deelt mede, dat de voorste li
nies in den sector Cienpozuelos aan het liraut
bij Madrid verbeterd zijn.
Goud voor Amerika,
Gisteren zijn 350 'ton goud en zilver in ba*
ren, geborgen in kisten met zware slot-en,
over de grens van het Spaansche regeerings-
gebied gebracht te Cerbere. De zending is be
stemd voor Le Havre en moet dienen tot be
taling van aankoopen der Spaansche regee
ring in Amerika.
HOEVEEL NEDERLANDERS LUISTEREN
NAAR DE RADIO?
Op 30 September j.1. bedroeg het aantaï
aangegeven radio-ontvanginrichtingen ia
Nederland 708.681. Het aantal aangeslote
nen op radio-distributie-inrichtingen be-
droeg op dien datum 363.579.
Een nieuw gebouw voor Int
„Nationaal Luchtvaartlaborato
rium".
Begin 1940 zal de stichting „Nationaal
Luchtvaartlaboratorium", die thans geves
tigd is in een oud gebouw op het terreiii
van de marine-inrichting aan de Groote
Kattenburgergracht te Amsterdam, haar
nieuwe ruime gebouwen in de hoofdstad;
betrekken.
De nieuwe gebouwen, welke verrijzen,
aan den Sloterweg, tusschen Schinkel em
Ouden Sloterweg, zullen 'n overvloed van
ruimte bevatten voor den directeur, dr. ir,
E. B. Wol ff en zijn staf van ingenieurs
en technici om de vele groote toestellen op
te stellen, die noodig zijn om de modern
ste proeven op het gebied van de lucht
vaart te kunnen doen
Het doel van de stichting is, het be-
heeron van het nationaal luchtvaartlabo
ratorium, waarvan de bestemming is: on
derzoekingen te doen en proeven te nemen
op het gebied van luchtvaart, adviezen 1®
geven over luchtvaart en aanverwante on
derwerpen in opdracht van regeeringsli-
chamen of op aanvrage van particulieren,
gelegenheid te geven voor het doen van
onderzoekingen en proeven op dat gebied.
De laboratoriumruiten zijn reeds lang tö
klein, de beproevingsapparaten moeten
noodzakelijk worden aangevuld, doch door
de noodzakelijke bezuiniging bood de re
geering tot nu toe weerstand aan den aan
drang tot. uitbreiding.
Het besef, dat door studie en proefneming
de toekomstige ontwikkeling van onze na
tionale luchtvaart, moet worden voorbe
reid, ontwikkelde zich geleidelijk, zoodat
in bet begin van dit jaar de particuliere
deelhebbers in de stichting aanboden een
aanzienlijk bedrag ter beschikking te stel
len voor de moderniseering van de labora
toria, mits van riikswege het ontbrekende
bedrag werd verschaft.
Het gelukte door medewerking van all®
belanghebbende departementen en bet
Werkfonds bet henoodigde kapitaal bijeen
te brengen en na advies van de weten
schappelijke commissie besloot men het
nieuwe laboratoriumcomplex in de buurt
van Schiphol te stichten.
Wanneer er geen abnormale vertragingen
komen, zullen dus de nieuwe laboratoria
begin 1940 betrokken kunnen worden.