Het Avro-schaaktou/nooi
geopend
Vliegramp eischt 14 dooden
1 CENT
VIRGINIA
Vorstelijk
De scheepsramp op
de „Vancouver'
Postvluchten op Indië
Het spionoage-proces
geschenk
ALS ROOKER
Braniende molenwieken
Italiaansche kruisers
op wereldreis
Amerika naar de stembus
Bloedige botsingen in
Poolsche stad
Brand op een
Engelsch schip
Hongaren trekken
over de Donau
Wat Rusland van
Holland schrijft
Oplichting met
ongedekte cheque's
Regeeringstroepen
trekken terug
New York
Minister contra rechtbank
spanje
publicatie
Groningsche Universiteit ont
vangt gedenkraam van H.M. de
Koningin. De Landsvrouwe bij
de plechtige overdracht aan
wezig.
Gistermiddag is H.M. de Koningin voor
eén tweedaagsch bezoek in de stad Gronin
gen aangekomen. Hare Majesteit heeft Haar
Intrek genomen in het Gouvernementshuis
Onder luide toejuichingen reed Zij met
Haar gevolg vanaf het Gouvernementshuis
naar het Academiegebouw, waar te kwart
over drie de aanbieding plaats had van het
gedenkraam, door onze Vorstin geschonken
aan de Rijksuniversiteit, welke Haar in 1914
Haar eerste eere-doctoraat, dat in de Neder-
landsche Letteren, verleende.
Toen de Landsvrouwe met de leden van
het college van curatoren, rectormagnificus
en gevolg de aula binnenkwam, hieven de in
de zaal geschaarde studenten het oude „Io
Vivat" aan.
Rede H.M. de Koningin.
Met de volgende redevoering bood de Ko
ningin het gedenkraam aan:
dat mij in 1914 het eeredoctoraat werd
verleend, heb Ik hoogelijk gewaardeerd en
daarom verheugt het Mij dit raam te kun
nen aanbieden, en heden persoonlijk over
te dragen als een tastbaar bewijs en een blij
vend teeken van Mijn saamhoorigheid met
de Groningsche Universiteit.
Moge het licht er immer doorvallen, over
mannen en vrouwen, die zelf geroepen en be
reid om den fakkel der wetenschap tot ver
over de grenzen van stad en land uit te
dragen, daarmede de hooge traditie ongerept
voortzetten eener universiteit, die terecht de
trots is van het Groninger land.
Ik verzoek thans den ontwerper van het
raam, den heer Dijkstra, zelf het gordijn weg
te nemen.
De heer Dijkstra voldeed aan het Vorste
lijk verzoek en nu vertoonde zich het hooge
glas-in-lood raam, dat in een der vensters
van de aula is aangebracht, in een flonke
ring van kleuren en lijnen. De in de zaal
panwezige studenten hieven het Wilhelmus
aan, waarvan twee coupletten door alle aan
wezigen staande werden medegezongen.
Met een rede van den rector magnificus,
prof. dr. F. Iernike, werd de plechtigheid be
sloten.
Aljechin zal een uitdaging van
den winnaar aanvaarden.
Gisteren heeft de openingsplechtigheid
van het Avroschaaktournooi plaats gehad
te Amsterdam. Namens de omroepvereeni-
ging sprak haar voorzitter de heer de
Clercq namens de schaakmeesters de we
reldkampioen Dr. Aljechin toe.
Aljechin verklaarde, een uitdaging
te zullen aanvaarden van den win
naar van dit tournooi. Echter voeg
de de wereldkampioen er aan toe,
ik zal hem niet het recht geven een
match onbepaalden tijd uit te stel
le, zooiets zou onbillijk zijn tegen
over andere meesters.
OndPr de voortreffelijke regie van Kom
mer .Kleyn werd door declamatie van ver
zen, op het koninklijk schaakspel betrekking
hebbend, de eigenlijke loting ingeleid. Iede
re schaakmeester werd in de eigen lands
taal door een aardige jongedame, in natio
nale kleederdracht, toegesproken, tuiltjes
bloemen mochten de meesters in ontvangst
nemen, waarbij de leider van het tournooi
Landau, op waardige wijze de plaats van
Capahlanca innam en de Spaansche toe
spraak van de jeugdige Cubaansche schoone
op de hem eigen vlotte wijze beantwoord
de.
De loting had het volgende resultaat:
1. dr. M. Euwe, 2. S. Flohr; 3 dr. A. A.
Aljechin; 4 R. Fine; 5 M. Botwinnik 6 S.
Reshevsky 7 R. Capablanca 8 P. Keres.
In de eerste ronde, welke op Zondag 6
November te Amsterdam is vastgesteld,
(1217.00 uur in Krasnapolsky) worden de
volgende partijen gespeeld.
EuweKeres, FlohrCapablanca, Al
jechin—Reshevsky, en FineBotwinnik.
Eerstgenoemden spelen met wit.
De partij tusschen Euwe en Aljechin,
waarbij Euwe met Wit speelt, wordt in
de derde ronde te Rotterdam gespeeld.
Een commissie benoemd, om een
onderzoek in te stellen naar de ont
ploffing.
DUITSCHE VERONTWAARDIGING.
Het departement van Handel te
Washington heeft een commissie
van drie personen benoemd, die be
last is met het instellen van een on
derzoek naar de ontploffing aan
boord van het Duitsche schip „Van
couver."
Men heeft den Duitschen consul-
Korenmolen te Oude Pekela in
de asch gelegd.
Gistermiddag is te Oude Pekela, achter 't
gebouw van het Leger des Heils, een felle
brand uitgebroken in den .korenmolen „De
Klatter" van den heer F. Koster. Het vuur
breidde zich zoo snel uit, dat het bovenste
gedeelte van den molen in een minimum
van tijd in lichter laaie stond. De branden
de molenwieken leverden een imposant
schouwspel op. Een der wieken viel op het
huis van den molenaar en verbrijzelde het
dak. De brandweer uit Oude Pekela, geas
sisteerd door die van Nieuwe Pekela, kon
niet verhinderen, dat de molen tot den grond
toe afbrandde. De omliggende perceelen, wo.
het postkantoor en twee scholen, die in al
lerijl moesten worden ontruimd, konden be
houden blijven.
De molen, die in 1850 was gebouwd, was
slechts laag verzekerd. De oorzaak van den
brand is niet bekend. Van de drie koren
molens, welke Oude Pekela rijk was, zijn
er thans twee door het vuur verwoest.
generaal verzocht een vertegenwoor
diger aan te wijzen, die aan het on
derzoek kan deelnemen.
Ambtenaren hadden reeds Donderdag
avond aan boord van het op het strand ge
zette schip een nauwkeurig onderzoek inge
steld naar de oorzaak van de beschadiging
van den scheepsromp. Het onderzoek zou
tot het resultaat hebben geleid, dat de
schade niet door een ontploffing in het
scheepsruim, maar door een oorzaak van
buiten af, ontstaan is.
Te wijten aan misdadige sabo
tage? Duitsche verontwaardi
ging.
De Duitsche consul-generaal te .San Fran-
cisco heeft verklaard, dat de ontploffing
aan boord van de „Vancouver" te wijten
was aan misdadige sabotage. Hij stelde
een kleine groep verantwoordelijk, welke
naar hij zeide er op uit is door het voeren
van een ondergrondschen oorlog de gere
gelde orde te verstoren.
De Berliner Boersenzeitung bespreekt 't
resultaat van het onderzoek naar de ex
plosie op de Vancouver. Het blad acht het
bewezen, dat de ontploffing te wijten is
aan een bom, waarbij het het bijzonder
opmerkelijk noemt, dat onmiddellijk voor
de ontploffing aan een dagblad in Oakland
reeds een bericht over het scheepsongeluk
werd aangeboden. Dit voorval, aldus het
blad, is karakteristiek voor zekere metho
den en toestanden in Amerika. Het kan
echter geen verbazing wekken, aangezien
men in dit opzicht aan veel uit het land
der gangsters gewend is. Met het oog op
de moreele predikaties, die Roosevelt en
Huil, evenals ander prominente Amerika
nen plegen te richten aan het adres van "de
autoritaire staten, geeft deze gebeurtenis
aanleiding dezen hoeren te verzoeken zich
niet te bekommeren om staten, waar orde
heerscht, maar om hun eigen staat.
Bewijs van den verbeterden toe
stand in Europa.
De duidelijkste commentaar op de verbe
terde situatie in Europa, geschapen door de
arbitrage van Weenen en de erkenning
door Engeland van het Italiaansche keizer
rijk, is misschien wel het feit, dat heden het
besluit is gepubliceerd, dat de twee Ita
liaansche kruisers, de „Eugenia di Savoia"
en de „Duca d'Aosta", thans voor hun reis
om de wereld, waarvoor de plannen reeds
lang geleden waren gemaakt, zullen ver
trekken.
Begin September was het plan zelfs ge
heel opgegeven en werden de kruisers te
Napels gereed gehouden. Ee.n neutrale diplo
maat deed toen, aldus het Hsb., opmerken,
dat men pas zou kunnen spreken van een
verbetering in den internationalen toe
stand, wanneer genoemde twee oorlogsbo
dems voor hun wereldreis zouden uitvaren.
Thans zal dit dus geschieden.
„ALS VRIJE MENSCHEN".
Hoe buitengewoon en kostbaar
het is, als vrije menschen zonder
dwang vrije leiders te kunnen
kiezen.
President Roosevelt heeft gisteren een rede
gehouden in verband met de verkiezingen
voor het congres op Dinsdag a.s. Hij zeide
o.a. dat de geest van militarisme, verovering,
dwang en onverdraagzaamheid in andere
landen, den Amerikanen duidelijk maakt hoe
kostbaar en buitengewoon het is als vrije
menschen zonder dwang vrije leiders te kun
nen kiezen.
„Niemand zal ons bevelen hoe we moeten
stemmen en de eenige wachters, welke wij
bij de stembussen zullen vinden, zijn de
wachters, die er voor waken dat onze stem
geheim blijft".
De president verklaarde verder er trots op
te zijn, dat hij nooit de gewapende macht
van staat of natie te hulp heeft geroepen,
dan voor een taak van genade.
Ten aanzien van de New Deal zeide de
president, dat hiermede honderden vraag
stukken worden opgelost zonder een poging
het land te leiden naar ccnig „isme" of
ideologie, behalve dan democratie, mcnsche-
lijkhcid en burgerlijke vrijheid.
Tenslotte spoorde de president de kiezers
aan hun stem uit te brengen zonder acht te
slaan op ras, kleur of geloof, zeggende:
„Weet, dat wat wij in dezeernstige dagen
in de wereldgeschiedenis noodig hebben is:
nationale eenheid",
De Oekrainsche bevolking slaags
met Nationalistische Poolsche
studenten.
Naar uit Washington gemeld wordt,, zijn
gistermiddag in de Poolsche stad Lavow
(Lemberg) nationalistische Poolsche studen
ten slaags geraakt met de Oekrainsche be
volking. Na een vergadering van de studen
ten trokken zij naar het „Oekrainsche ho
tel" en wierpen hier de ruiten in.
Uit het hotel werd geschoten, waardoor
verscheidene studenten werden gewond. De
studenten beantwoordden het vuur.
De politie verspreidde de betoogers en deed
een huiszoeking in het hotel, waarbij vijf
tien Oekrainers. waaronder een vrouw, ge
arresteerd werden, omdat zij in het bezit
waren van revolvers.
De studenten verzamelden zich later weer
en sloegen in de Oekrainsche stadswijken de
winkelruiten in. De bevolking wierp de stu
denten met steenen.
De politie herstelde de orde, arres
teerde 30 studenten en 50 Oekrainers.
Politiepatrouilles doorkruisen de stad
en bewaken de omgeving der uni
versiteit en de Oekrainsche wijk.
Er zouden eenige tientallen ge
wonden zijn.
De woiwode van Lwow heeft de pers ver
zocht mede te werken tot het kalmeeren
der gemoederen.
ENGELSCH VLIEGTUIG NAAR BE
NEDEN GESTORT EN IN BRAND
GEVLOGEN. ALLE INZITTEN
DEN OM HET LEVEN GEKOMEN.
Een vliegtuig van de Jersey Airways
is op nog geen 200 meter van het
vliegveld van Jersey, vanwaar het
zoo juist naar Southampton was op
gestegen, in een veld neergestort.
14 dooden.
Nader wordt gemeld, dat de vliegramp bij
het vliegveld van Jersey veertien dooden
heeft gepischt, met inbegrip van ,eep op het
veld staand man, die 'bij het ongeluk het le
ven liet.
•Slechts enkele oogenblikken rta te zijn op
gestegen van het vliegveld van Jersey, stort
te het toestel neer. Het sloeg over den kop
en vloog in brand. Er volgde een zware ont
ploffing. De inzittenden werden uit het toe
stel geslingerd en verschrikkelijk verminkt,
jzood-at zij bijna onherkenbaar zijn. Het is
het eerste ongeluk, dat bij het vliegveld van
Jersey gebeurd is. Onder de slachtoffers be
vinden zich een zuigeling en drie vrouwen.
Alle inzittenden zijn om het leven gekomen.
Tengevolge van een ontplof
fing. Het schip waarschijn
lijk totaal verloren.
Naar Lloyds uit Londen meldt, heeft het
Britsche stoomschip „Camburg", met een
lading petroleum van Sete naar Barcelona
aan boord, in ruim II een explosie gehad.
Het schip brandt hevig en is waarschijn
lijk totaal verloren. Omtrent het lot van
de bemanning is niets bekend.
Nader wordt uit Sete gemeld, dat de ont
ploffing tegen drie uur plaats had in de
haven van Montpellier.
De „Camburg" meet 475 ton. Een arbei
der is verdwenen, terwijl vijf gewond wer
den. Sleepbooten zijn er in geslaagd het
schip uit de buurt der benzineopslagplaat-
scn te verhalen. Toch bevindt het schip
zich nog vrij dicht bij een plaats, waar
vaten benzine zijn neergezet.
EEN DIEF DIE MAAT WIST TE
HOUDEN
Een bewoner van hotel „Centraal", gele
gen aan het Leidsche Boschje te Amsterdam,
is het slachtoffer geworden van een merk-
waardigen diefstal. Hij had zijn kamer ver-
laten, doch de deur niet afgesloten, teneinde
het personeel in de gelegenheid te stellen zijn
werkzaamheden te verrichten. In de kamer
bevond zich een geldkistje, dat 350 gulden
bevatte. Dit geldkistje is door een tot nog
toe onbekenden dader opengebroken. De dief
nam echter genoegen met vijftig gulden en
liet de rest van het geld ongemoeid.
De politie stelt een onderzoek in.
Vruchtbare gebieden moet Tsje-
choslowakije afstaan.
Te Boedapest wordt vernomen, dat vol
gens de laatste ter conferentie van de mi
litaire deskundigen te Bratislava getroffen
schikkingen de Hongaarsche troepen op
9 November het grootste deel van de afge
stane gebieden, met de steden Leva en Be-
regszasz, zal bezetten.
Uzhorod, tot dusverre de Roefheensche
hoofdstad, is gisteren in overeenstemming
met de uitspraak van Weenen aan Honga
rije uitgeleverd
Nieuwe landbouwgebieden.
De tot dusver Slowaaksche en Subkarpa-
thisc'he gebieden welke na de arbitrage van
Weenen aan Hongarije worden afgestaan,
hebben een sterk agrarisch karakter. Zij
liggen aan den bovenrand van de Hongaar
sche laagvlakte, worden deels door heuvel
land. onderbroken, en waren met hun
graanbodem, wijnbergen, mais- en beetwor
telen, de vruchtbaarste deelen van Slowakije
en Roethenië. Ook de plattelandsindustrie
(suiker en spiritus) is in deze streken be
trekkelijk goed ontwikkeld. Van de groo-
tere ondernemingen komen twee modern
ingerichte bedrijven der suikerindustrie aan
Hongarije, en wel de suikerfabriek te Su-
rany, met een aandeelenkapitaal van 30
millioen kr„ en de suiker- en spiritusfabriek
te Diosek, die ook groote landbouwbedrij
ven bezit en een conservenfabriek beheert
Haar aandeelenkapitaal bedraagt 10.2 mil
lioen kr.
Het is te godsdienstig in Neder
land.
Het Russische godloozenblad de „Bozbog-
nik" nr. 657 behandelt onder het opschrift
„De geweldheerschappij van de popen in
Holland", den toestand in Nederland. Het
blad vertelt daarin, dat in Nederland in 125
plaatsen overeenkomsten zijn gesloten tus
schen de Roomsch-Katholieke en de Protes-
tantsche kerken om met elkaar samen te
werken. De regeering vordert van het parle
ment maatregelen, welke elke vrijheid (nl.
van het communisme. Red.) onderdrukken
en voert in het bijzonder een wet tegen de
godslastering zeer scherp door. Bijzonder
ergerlijk acht het blad voorts ook de Neder-
landsciie Zondagswet, die met gestrengheid
wordt toegepast als nog nooit te voren. De
toestand van de Nederlandsche godloozen
in „De Dageraad" georganiseerd, wordt als
zeer moeilijk geschetst.
Tweetal Italianen slaat een goe
den slag. Bankdirecteur kreeg
argwaan.
Dezer dagen is een uitgebreide oplichting
met ongedekte cheques ontdekt. In Juni j.1.
hadden twee Italianen, Oscar Gerlier en An-
tonio Gilardi, op naam van een persoon, van
wie men nog niets weet, te Milaan en Pa
rijs financieele en economische agentschap
pen opgericht, die in het handelsregister
werden ingeschreven. Zij knoopten relaties
aan met finanticele instellingen te Bazel,
Zuerich, Luzern, Geneve, Londen, Liver-
pool, Brussel en New York. Op deze verschil
lende banken werden cheques uitgeschreven
Op 19 October sloegen de oplichters hun
grooten slag. Zij brachten een reeks onge
dekte cheques, of vervalsrhte, in omloop, al
len getrokken op New York, hetgeen hun
zes dagen tijd voor ontsnapping gaf. Tot
dusverre is vastgesteld, dat zij in Parijs 20
duizend dollar wisten te incasseeren, te Ba
zel 1900 Zw. francs, te Geneve 36.400 frans.
Waarschijnlijk zijn nog meer waardelooze
cheques uitgegeven. De ontdekking geschied
de doordat een bankdirecteur argwaan kreeg
Rechteroever van den Ebro zou
voor de linkschen niet meer te
verdedigen zijn.
In een door het ministerie van landsver
dediging gepubliceerd communiqué wordt
toegegeven, dat de regeeringstroepen in de
zone van Pinell aan het front van de Ebro
zijn teruggetrokken. Verklaard wordt, dat de
troepen gistermiddag en gisteravond over
een zeer smal front in volmaakte orde zon
der verliezen aan menschen of materiaal
zijn teruggetrokken op tevoren door het op
perbevel aangegeven stellingen. Zij zullen
hun haldhaftigen tegenstand voortzetten.
Rechtschen rukken op.
Uit Saragossa wordt gemeldt, dat de recht-
sche troepen gistermiddag bruggen over de
Ebro, welke bezet waren door regeerings
troepen, in bezit hebben genomen, nadat de
dorpen Benisanet en Miravet waren ver
overd. De rechtervleugel en den centrum-
groep zijn gemiddeld 4 mijlen opgerukt. Zij
hebben stellingen bezet, die het mogelijk
maken de bewegingen der regeeringstroepen
verder tot stilstand te brengen. De linkschen
zouden al hun krachten aan den linkeroever
van den Ebro willen concentreeren, daar de
rechteroever niet meer te verdedigen lijkt.
Ook de rechtsche luchtmacht is weer ac
tief geweest. Er werden gistermiddag bom
men geworpen op het dorp Puerto de la Scl-
va in de provincie Gerone, waarbij tien per
sonen werden gedood en 25 gewond.
Torenvalk
(heenreis)
Wielewaal
(heenreis)
Tertrek van A»*keMgt w
Singap. -4 Nov. 'fiand. 4 nov
Basra 4 Nov,
Gier
(heenreis)
Ibis
(terugreis)
Napels 4 Nov.
Medan 4 Nov.
Jo(Jhp. 4 Nov;
Bagd. 4 Noy,
Alex. 4 Nov,
Bangkok 5 Nov
STEUNVERGOEDING VELDBOONEN
DENATURATIE GROENE ERWTEN.'
De Nederlandsche Akkerbouwcentra]
maakt bekend, dat de steunvergoeding Vq
veldboonen van den oogst 1938, welke vol
doen aan de kwaliteitseischen en in het tiirf
vak van 31 October tot en met 5 Novcmhfr'
1938 zijn gedenatureerd door telers of han
delaren f2.25 per 100 kg. zal bedragen.
Voorts wordt ter kennis van belangheV,
benden gebracht, dat met ingang van Maan.
dag 7 November aan telers gelegenheid zal'
worden gegeven, door hen zelf geteelde env-
ten van den oogst 1938 (en wel voederend
ten, welke aan de daartoe gestelde eischen
voldoen) te denatureeren met recht op ver.
goeding, een en ander overeenkomstig de
Crisissteunbeschikking 1938 Erwten (Oogst
1938) en het daarbij behoorende Reglement
Steun Erwten 1938. 1
's-Gravenhage, 4 November 1938. (Adv
Namen van hooggeplaatste Dalt.
schors genoemd. Advocaat b®.
gon te schelden.
De voormalige rechercheur Turrou heeft
in het spionnageproces te New York nog
verteld, dat de Duitschei dr. Griebl, zoo
wel zijn eigen land (Duitschland) als da
Ver. Staten had verraden. Turrou onthul-,
de, dat Griebl verklikkersdiensten had ge-,
daan voor de Amerikaansche geheime ro
cherche. Griebl was niet gearresteerd, oio
dat hij beloofd had over de zaak in kwes
tie volledige inlichtingen te verstrékken
aan de Amerikaansche regeering. Toenl
Griebl gevlucht was, hebben de Ameri
kaansche gewapende speurders nog go
poogd om per watervliegtuig het schip in
zee in te halen en den vluchteling te arres
teeren. De gezagvoerder van het schip ver
klaarde echter, dat het weer te slecht was
voor het overbrengen van den vluchteling]
aan boord van het vliegtuig. De gezag1,
voerder beloofde echter, dat hij Griebl te
Southampton of te Havre aan de autori*
feiten zou uitleveren. Die belofte had hij,
aldus de N. R. Crt., niet gehouden.
Geen onnoozel halsje!
De mededeeling, dat Griebl zich' aan
boord van de Bremen bevond, en wel zen
der paspoort, was aan de Amerikaansciie
autoriteiten gedaan door een juffrouw Ka's
Moog. De gezagvoerder van de Bremen. dit
de belofte gaf Griebl uit te leveren, waar
die belofte niet hield, is kapitein Ahw®
Bij de ondervraging van Turrou door een
der advocaten van de beklaagden, hm
deed zich een .incident voor. De a-dvocas
trachtte Turrou te laten' zeggen, dat M
opzettelijk Griebl had laten ontsnapt
waarop Turrou antwoordde: ..Denk 1
soms, dat. ik een onnoozele hals ben-
„Ik geloof, dat je een leugenaar W®1
schreeuwde de advocaat.
„Meneer Dix," viel de rechter in, ..n'5
zooiets nogeens probeert, dan znl ik
streng straffen."
Turrou vertelde ook nog, dat in de
verklaring, door Griebl aan hem af
gelegd, de namen waren genoemd
van vele hooggeplaatste Duitsche re-
gceringspersonen en van verscheiden
mannen van de geheime Duitsche
staatspolitie, die in New York wer
ken.
Advocaat Dix maakte zich weer
kwaad
i'd
en vroeg aan Turrou, of hij ooit in eea
krankzinnigengesticht gezeten had.
Ook stopzetting van wilde
diensten, die van den Haags®
president mochten worden 8
handhaafd, zou bevolen rijn.
Naar wij uit niet-officieele bron v®njie5?affl
heeft de Minister van Justitie een ren,
gezonden aan de betrokken am:Dt
waarbij dezen bevel wordt gegeven, (teIll
die wilde autobusdienstcn stop te -eCt,
welke op 's-Gravenhage rijden op een jere
waaromtrent in kort geding tegen een (ioor
onderneming de stopzetting is g® 1 ^giii.
don president der rechtbank te -Anl- jng
Vólgens dit telegram, dat een v® ^u-
behelst van een voorafgaande circ Vof"
den ook d i e autobusdiensten moe pj.
den stopgezet, waaromtrent door «c ^rt
dent der rechtbank te 's-Gravenhage „eBd
geding de, eisch tot stopzetting, mP
door de Ned. Spoorwegen, is afgewe
