Scheepsramp op
IJselmeer
voorkomen
DAGBLAD VOOR DEN HELDER EN HOLLANDS NOORDERKWARTIER
Heilig Joodsch bezit vernield
Kortgeldleening
aan Frankrijk
De duisternis om
het centrale
vliegveld
Kemal Ataturk
overleden
DE WRAAK DER NAZls
Nieuwe strenge
maatregelen tegen de Joden
Tienduizend Joden
gearresteerd
KONINGSTRAAT 78, DEN HELDER. TELEFOON 50 (2 LIJNEN)
V R IJ D A G
11 NOVEMBER 1938
66e JAARG. No. 8462
Nobelprijswinnaars
aangewezen
Meeningen blijven
zeer verdeeld
Dit nummer bevat 8 pagina's
EERBERICHT
DE BILT SEINT:
Turkije rouwt
HE LDERSCHE COURANT
Uitgave der Ultg.-MiJ. Hollandi Noorderkwartier N.V. te Den Helder
DE „PRINSES JULIANA" OVERVOER
RIJNA EEN MOTORSCHIP.
SCHIPPER HAD ZIJN BOORDLICHTEN
VERKEERD GEPLAATST.
Donderdagavond is het instructie
vaartuig „Prinses Juliana" van het
onderwijsfonds voor de scheepvaart,
dat deze week met de leerling-matro
zen, die aan boord worden opgeleid,
een oefentocht maakt, te Lemmer
aangekomen. De kapitein van de
„Prinses Juliana", de heer J. Salo-
mons, rapporteerde, dat hij op onge
veer drie mijl afstand van de ha
ven van Lemmer, even ten zuiden
van het einde van het in uitvoering
zijnde dijkgedeelte van den Noord-
Oostpolder, dat bij Lemmer begint,
op het laatste moment een ernstige
aanvaring met een klein onbekend
gebleven motorschip, heeft voorko
men.
De „Prinses Juliana" voer tegen half acht
met volle vaart in de richting van de ha
ven van Lemmer. Öp eenigen afstand ver
scheen een rood en een wit licht, die zeer
snel naderden, sneller dan van een in tegen
overgestelde richting varend schip verwacht
kon worden. Kapitein Salomons liep naar
stuurboord, doch tot zijn groote verbazing
werd de afstand van de „Prinses Juliana"
oog nadat het stuurboordsein gegeven was
angstwekkend snel korter.
Op slechts eenige tientallen meters
afstand bleek, dat een klein motor
binnenvaartuig, dat de beide boord-
lichten verkeerd geplaatst had,
dwars voor de „Prinses Juliana" wil
de oversteken. Door uit alle macht
naar stuurboord te wijken en door
dat de schipper van het onbekende
motorvaartuig op het laatste oogen-
blik zag, dat het verkeerd ging en
toen snel trachtte naar bakboord te
wijken, werd voorkomen, dat de
„Prinses Juliana" dwars over het an
dere schip heen voer.
De gevolgen hiervan zouden voor het klei
ne schip catastrophaal geweest zijn, daar de
opvarenden zich in den zeer donkeren
avond naar alle waarschijnlijkheid niet
meer hadden kunnen redden. De kapitein
van de „Prinses Juliana", die verklaarde ge-,
durende de zestien jaren, dat hij als gezag
voerder van het instructievaartuig van het
nderwijsfonds op Zuiderzee en I.Tsselmeer
heeft gevaren, een dergelijke ernstige fout
van een binnenschipper nog niet te hebben
meegemaakt, heeft den schipper van het on
bekende motorvaartuig gepraaid en hem op
zijn fout gewezen. Daarop heeft deze zijn
boordlichten goed geplaatst.
in Duitschland branden^
Nederlandsche bankgroep neemt
100 millioen gulden schatkistbil
jetten over.
Naar wij vernemen hebebn de heeren
Mendelssohn .en Co., Amsterdam en de Ne
derlandsche Handel Maatschappij N.V., met
medeweten, doch zonder medewerking van
de Nederlandsche Bank, een bedrag van
f 100.000.000 schatkistbiljetten van den Fran-
schen staat overgenomen.
Deze schatkistbiljetten hebben een loop
tijd van drie maanden en kunnen, naar
keuze van de Fransche regeering. viermaal
telkens voor een periode van drie maanden,
worden verlengd.
De biljetten luiden in guldens. De terugbe
taling zal naar keuze van den houder ge
schieden in guldens of in goud.
De Nobelprijs voor Natuurkunde
1938 is door de Academie van We
tenschappen toegekend aan den Ita-
liaanschen professor Enrico Fermi
voor zijn werkzaamheden op het
gebied van nieuwe radio-active ele
menten; die voor letterkunde werd
toegekend aan de Amerikaanschc
schrijfster Pearl Buck.
Pearl Biick heeft vooral bekendheid ver
worven door haar China-romans. aan een
waarvan ook de succesfilm „Goede Aarde"
is ontleend.
De Nobelprijs voor chemie voor het laar
1938 zal ter beschikking worden gehouden
Xyn eventueel in 1030 te worden verleend.
ANTI-JOODSCHE RELLETJES IN
HET GEHEELE DERDE RIJK.
MILLIOENEN SCHADE. ZWIJ
GENDE MENIGTE SLAAT HET
GEORGANISEERD OPTREDEN
DER NATIONAAL-SOCIALISTEN
GADE. VERONTWAARDIGING
IN AMERIKA.
Uit alle deelen van Duitschland ko
men berichten over het verbranden
van synagoges en Joodsche zaken.
Gesproken kan worden van een ge
organiseerde vernieling van Joodsch
bezit in het Derde Rijk. Voor milli-
oenen schade is aangericht. De re
geering spreekt van een „spontane
actie", de verzekeringsmaatschap
pijen weigeren elke vergoeding, daar
van overmacht sprake zou zijn. De
regeering bereidt nieuwe Jodenwet-
ten voor, die, naar verluidt, buiten
gewoon streng zullen zijn. Göbbels
heeft gisteren bevel gegeven, dat de
vernielingen moeten worden ge
staakt. Algemeen is men echter van
oordeel, dat de gevolgen van de on
doordachte daad van den Poolschen
jodenjongen te Parijs, in hun volle
zwaarte op het hoofd der overige
Joden zullen neerkomen.
BINNEN 48 UUR MüNCHEN UIT.
Alle Joden te München hebben zich vóór
gisteravond zes uur bij de politiebureaux
moeten aanmelden en er de sleutels afge
ven van hun woningen en garages. Voorts
werd hun 48 uur gegeven om München te
verlaten. Deze 48 ur zijn op 10 November
des middags om 4 uur ingegaan.
Vele Joden hehhen hun woningen en ho
telkamers moeten verlaten. Er zijn nog
eenige particuliere huizen in brand gesto
ken. 500 personen, allen Joden. zoowel
mannen als vrouwen, zijn gearresteerd.
De regeering bijeen.
Vooraanstaande leden dor regeering. o.m.
Hitier, Goering, Hess. Goebhels en von Rib-
bentrop zijn gisteravond bijeengekomen om
maatregelen te beramen, welke tegen de
Joden zullen worden genomen.
Verwacht wordt, dat deze maatregelen
heden zullen worden afgekondigd. Tn offi-
cieele kringen gelooft men, dat zij zeer
streng zullen zijn.
Te Berlijn
werd ondanks de waarschuwing van Goeb-
hels ook gisteravond nog geplunderd. Eerst
laat was de politie den loestand meester.
In de Tauentzienstrasse, een hekend win
keicentrum, stond een groote menigte te kij
ken naar hoeden en jassen, die van de twee
de verdieping van een groote winkelzaak
naar beneden werden gewonnen. Sommige
kijkers hielnen zichzelf aan wat zij van hun
gading dachten Niemand i« toegestaan foto's
te maken van de vernielingen. Vertegen
woordigers van Londensche bladen, die dat
toch deden werden gearresteerd, doch later
in vrijheid gesteld.
„Wij weten van niets"
Een verantwoordelijk ambtenaar
van het ministerie van propaganda
heeft gezegd dat het juist
is, dat het ministerie van
propaganda de verantwoordelijkheid
op zich neemt voor de gebeurtenis
sen van gisteren, maar, aldus
voegde hij hieraan toe, het minis
terie van propaganda hebben geen
mededeelingen bereikt over plun
deringen van Joodsche zaken. De po
litie zal in gevallen van plundering
zeer zeker zijn opgetreden.
In andere steden is het mogelijk nog er
ger dan in Berlijn. In Frankfort a. Main.
is niet één Joodsche winkel gespaard gehle
ven ook particuliere woningen moeten het
ontgelden. Men trekt met houten hamers
en lange staven rond onder het geroep van
„Dood aan de Joden."
Een zwijgende menigte.
slaat de betoogers gade. Te Berlijn werd
gaandeweg het centrum der operaties ver-
nlaatst naar de wijk der confectiezaken.
Heele troepen dringen de huizen
binnen en vernielen alle ramen.
Rinkelend vallen de scherven op
straat, sommige straten zijn er als
het ware mede overdekt. Een menig
te van honderden personen slaat
het schouwspel onbewogen gade.
Niettemin kan men op menig gelaat
een uitdrukking van nauw verholen
afkeuring lezen.
In de Markgrafenstrasse in het centrum
van Berlijn hebben in burger geklcede nati-
onaal-socialisten de meest uitecnloopende
voorwerpen uit de vensters van Joodsche
firma's op straat geworpen. F.en voorbij
ganger werd hiina getroffen door een
schrijfmachine, die uit de tweede verdie
ping gesmeten werd. In de naburige Kro-
nenstrasse hehhen de nationaal socialisten
bontwaren weggehaald. De uithangborden
van ritueele Joodsche restaurants zijn ka-
not geslagen. De aangerichte schade wordt
reeds op verscheidene millioenen B.M. ge
raamd.
De algemeene indruk van neutra
le zijde kon niet anders zijn. dan
de overtuiging, dat men niet heeft
willen verhinderen, dat goed georga
niseerde henden ongeveer 24 uur
tijcis kregen om het Joodsche zaken-
bezit radicaal te vernielen en een
wederopbouw onmogelijk te ma
ken, zegt het Hsb.
Het Heiligste verwoest.
,-ie v' -
In Joodsche kringen zal de verontwaardi
ging en verbittering vooral hijzonder groot
zijn, wegens het feit, dat hoogstwaarschijn
lijk alle synagogen in Duitschland min of
meer volkomen vernield en op vele plaatsen
zelfs verbrand zijn. Te Berlijn alleen zijn
twaalf synagogen. Wij zijn er niet in ge
slaagd tot nu toe betrouwbare inlichtingen
te verkrijgen, of er nog één van deze twaalf
niet is verwoest. Door eigen waarneming
konden wij constateeren, dat drie der groot
ste geheel of gedeeltelijk zijn uitgehrand. nl.
die in de Fasanen-, die in de Prinz-Regenton
en die in de Franzsbaderstrasse. De laatst
genoemde is ook een architectonisch kunst
werk van hooge waarde, zeer oud en vol
kostbaarheden. Zij is volledig door brand
vernield.
Een internationaal probleem.
Politieke kr-ingen toonen zich zeer gere
serveerd. Men wacht thans op de wetten en
verordeningen, die Goebbels in zijn oproep
heeft aangekondigd. Niettemin kent men in
zekere Duitsche kringen den gebeurtenissen
„historische beteekenis" toe. Men zegt zelf
wel, dat zij haar weerslag in de geheele we
reld zullen hebben. In diezelfde kringen ver
klaart men, dat in verband met den aanslag
te Parijs het Joodsche probleem voortaan
zuiver Duitsch, maar een internationaal
vraagstuk is geworden, dat elk land zal heb
ben op te lossen. Tot dusverre heeft men in
politieke kringen deze opvatting niet met
zooveel stelligheid tot uiting gebracht.
Verontwaardiging in Amerika.
De Duitsche anti-semistische betoogingen
hebben algemeene afkeuring gewekt in de
Vereenigde Staten. Amerikaansche kringen
zijn verontwaardigd over het „georganiseer
de" karakter der betoogingen. Men is van
meening, dat Duitschland over de geheele
wereld haat zaait tegen het huidige regiem
in Duitschland.
In de Joodsche kolonie te New York,
waar tal van personen familie in Duitsch
land hebben heerscht hevige beroering.
In de buurt van het Duitsche consulaat
is de ordedienst op discrete wijze versterkt.
De meening van het Joodsche
wereldcongres.
Ilavas meldt uit Genève, dat het Jood
sche wereldcongres gisteravond een commu
niqué heeft gepubliceerd, waarin wordt ver
klaard, dat het zich. terwiil hel den aanslag
met doodelijken afloop betreurt, welke een
Poolsche Jodenjongen heeft gepleegd, op een
lid der Duitsche ambassade te Parijs, zich
verplicht ziet met kracht te protésteeren te
gen de hevige beschuldigingen, welke bij
deze gelegenheid door de Duitsche pers te
gen het geheele Jodendom worden gericht
en vooral tegen de vergeldingsmaatregelen,
welke thans genomen worden tegen de Duit
sche Joden"
Na er aan herinnerd te hebben, dat talloo-
ze Joden tijdens de vervolgingen der laat
ste jaren werden gedood, betoogt het Jood
sche wereldcongres, dat de werkelijk ver
antwoordelijken voor de misdaad te Parijs
degenen ziin, die deze vervolgingen ver
heerlijken door niet op te houden te predi
ken, dat geweld boven recht, staat.
Kamerleden dringen op meer
openbaarheid aan. Schiphol, Bo
degraven of Leiderdorp?
Uit de couranten heeft men verno
men, aldus het voorloopig verslag bij
de verkeersfondsbegrooting, dat de
regeering de stichting of het bevor
deren van de stichting van een cen
traal vliegveld overweegt. Ter ver
heldering van het openbaar debat
zou men het echter algemeen bijzon
der op prijs stellen, indien de minis
ter de Kamer volledig zou willen in
lichten omtrent hetgeen de regeering
heeft gedaan om tot de stichting van
een Centraal vliegveld te komen,
omtrent den huidigen stand van za
ken en omtrent 's ministers opvat
tingen betreffende deze kwestie.
Eenkele leden vragen waarom de minister
tot ander inzicht is gekomen en hij Leider
dorp niet meer schijnt te verkiezen.
Ceen centraal vliegveld?
Sommige leden verklaarden niet in te
zien. dat aan een centraal vliegveld behoefte
bestaat en gaven daarom de voorkeur aan
handhaving van den bestaanden toestand.
De keuze van Schiphol als het eenige vlieg
veld voor internationaal luchtverkeer acht
ten zij voor Rotterdam volstrekt verwerpe
lijk. terwijl naar hun oordeel Leiderdorp
zoowel van Rotterdam als van Amsterdam
te ver verwijderd ligt.
Wijzen sommige leden op de schade welke
het binnenlandsch luchtverkeer zal lijden,
door een centraal vliegveld, andere leden
stemmen in met hef denkbeeld van één
vliegveld voor internationaal luchtverkeer.
Dan moet echter de plaats van dit inter
nationale vliegveld gelijktijdig rekening
houden met de belangen van Amsterdam en
Rotterdam.
Schiphol, aldus deze leden, voldoet aan
deze' voorwaarde niet. Kiest men Schiphol
dan offert men de belangen van Rotter
dam op aan die van Amsterdam, hoewel de
eerstgenoemde plaats veel meer internatio
naal georienteerd is dan de 'aatste. Ten
slotte merkten zij op. dat. indien Schiphol
wordt gekozen, daarmede tevens vervalt het
bijkomstig voordeel, dat wel bereikt zou
kunnen worden als Leiderdorp tot centraal
vliegveld wordt bestemd, n.1. dat de mili
taire luchtvaart zou beschikken over twee
eigen vliegvelden, te weten Waalhaven en
Schiphol.
Bodegraven?
Sommige leden betwijfelden, of de om
geving van Leiderdorp voor het stichten
van een nieuw vliegveld wel centraal ge
noeg is gelegen. Zij zouden aan den om
trek van Bodegraven de voorkeur geven,
mede met het oog op zijn ligging ten op
zichte van reeds aangelegde en nog aan te
leggen rijkswegen en de belangen van
Ftrecht en het achterland van Utrecht.
Verscheidene leden gaven als hun oor
deel te kennen, dat Rotterdam over een
eigen vliegveld en wel bij Overschie
moet kunnen beschikken, zeker wanneer
Schiphol, maar ook indien Leiderdorp als
internationaal vliegveld wordt aangewezen.
Een havenstad als Rotterdam kan een
vliegveld niet ontberen.
Andere leden meenen, dat noch Leider
dorp, noch Bodegraven Rotterdam zullen
kunnen bevredigen. Zij zeggen: Schiphol
moge later zijn ontstaan dan Waalhaven,
het is het best geoutilleerde vliegveld van
Nederland, heeft 't meeste .verkeer, is gun
stig gelegen en heeft een goeden naam in
het buitenland. Bij het inrichten van een
nieuw vliegveld enkele kilometers Zuide
lijker, zouden de belangrijke in Schiphol
geïnvesteerde kapitalen verloren gaan.
Tenslotte wordt gevraagd de stichting
van een vliegveld in Zuid-Limburg te be
vorderen.
Verwachting: Zwakke tot ma
tige wind, uit Zuidelijke
richtingen, half tot zwaar
bewolkt of betrokken, waar
schijnlijk droog weer, kans
op mist in den nanacht, in
den morgen wellicht iets
kouder, weinig verandering
in temperatuur overdag.
Verdere vooruitzichten: Weinig
verandering.
HEDEN VERKIEZING VAN EEN
NIEUWEN PRESIDENT.
Kemal Ataturk, de eerste president
en hervormer van Turkije is na een
vrij langdurige ongesteldheid gister
morgen op zestigjarigen leeftijd te
Istanboel overleden. Voor zijn ver
scheiden was de staatsman, die aan
een leverkwaal leed, volkomen bui
ten bewustzijn.
KEMAL ATATURK.
Mustafa Kemal, zooals de president oor
spronkelijk heette, was de ziel van de nati
onalistische beweging in Turkije. Op 29 Oct.
1923 werd de republiek uitgeroepen en be
noemde de groote nationale vergadering
Mustafa Kemal tot den eersten president der
republiek.
(Ataturk beteekent „eerste Turk".)
In Juni 1920 werd een samenzwering te
gen Atnturk's leven ontdekt, doch in Novem
ber 1927 herkoos men met algemeene stem
men den populairen president.
De verslagenheid in het land is algemeen.
Alle vlaggen wapperen halfstok. De mos
keeën zijn vol, duizenden komen gebeden uit
spreken.
Waarschijnlijk zal het stoffelijk overschot
Zondag of Maandag worden overgebracht
naar Ankara, waar het zal worden bijgezet.
Parlement kiest een opvolger.
Het parlement zal heden om 11 uur bijeen
komen om den nieuwen president der re
publiek te kiezen.
De meeste kans om opvolger van Ataturk
te worden, heeft generaal Ismet Isneunu, de
58-jarige oud-premier, die gedurende langen
tijd met Ataturk heeft samengewerkt.
Alle Weensche synagogen verwoest.
Ale synagogen in Weenen zijn vernield
op slechts één uitzondering na, die in het
centrum der stad. Naar verluidt werd in
alle synagogen brand gesticht met behulp
van brandbommen. De arrestatie van Jo
den gaat voort. Alle mannelijke Joden be
neden de 60 jaar, die worden aangetrof
fen op straat, in trams en zelfs in de wo
ningen. die door de politie, welke door SS-
liedcn wordt bijgestaan, doorzocht worden,
worden in arrest gesteld.
Het Hsb. meldt, dat sommige Joden naar
de bosschen van Weenen zijn gevlucht, om
aan arrestatie te ontkomen.
Er zijn geen offieieele cijfers gepubliceerd
omtrent het aantal arrestaties: het wordt
echter geraamd op ten minste 10.000.
Naar verluidt zullen de gearresteerde Jo
den worden overgebracht naar een nieuw
Oostenrijksch concentratiekamp in de steen
groeven van Mauthauscn.