Het jaar
1938
Zaterdag 31 December 1938
Zesde blad
rtrdTaar16"1
De menschheid, als de mensch, is, al schijnt
het soms anders, een ongeneeslijk optimist.
Ieder nieuw jaar wordt met denzelfden nieu
wen moed begonnen. En' als we aan den
laatsten avond van het oud geworden nieuwe
jaar neerzitten en in de stilte van de sche
mering, die over dezen laatsten dag van het
jaar, maar ook over het jaar zelf zich uit
spreidt als een verhullende wade, en onze
gedachten gaan over de dagen en weken en
maanden, die voorbijgingen, dan moeten we
toch telkens weer erkennen, hoe weinig er
is gegroeid tot volle vrucht uit den zoo rij
ken bloei onzer verwachtingen
Het leven zal wel niemand ooit brengen, wat
hij er in de volheid >an zrjn verlangens van
hoopt. Maar het is niet louter toeval wat en
'hoeveel van onze verwachtingen in vervul
ling gaat, wat we bereiken. En wanneer de
menschheid thans aan het eind van 1938
staat voor de ernstigste levensbedreiging, die
zij wellicht ooit gekend heeft en als aan den
ingang van het ,,dal der schaduwen des
doods", dan moet zij zich bewust maken, dat
alleen een vastberaden' en onafgebroken
krachtsinspanning de krachten zal kunnen
terugdringen, die ons dreigen terug te voeren
tot den chaos .van het barbarisme, waaruit zij
in een worsteling van eeuwen is opgeklom
men. De gebeuitenissen van 1938
hebben ons het zekere vertrouwen benomen
ih de Overwinning en in de sterkte van die
krachten, die ons beschavingsleven willen
handhaven en van de mogendheden, die van
deae krachten de groote representanten zrjn.
Dit heeft 1938 gemaakt tot een
jaar van angstige beklemming,
die sinds de dagen van uiterste spanning in
Midden-Buropa, waarvan de conferentie van
Mftnchen het onverwachte gevolg was, niet
meer van ons geweken is en thans aan het
einde van het jaar door de Italiaansche
eischen aan Frankrijk haar greep nog vaster
om onze keel toegeschroefd.
De geweldige tegenstelling, die het huidige
leven der menschheid beheerscht, in tegenstel
ling tusschen de totalitaire staten, vereenigd
In de spil Rome-Berlijn-Tokio en de Wester-
öche mogendheden Frankrijk en Engeland, aan
■Wier zijde de Vereenigdo Staten van Noord-
Amerika staan, in het politieke leven tot uiting
gekomen, een tegenstelling, die zich in 1937
'zoo duidelijk manifesteerde- in de wederzijdsche
samentrekking van krachten, als gold het een
Algemeene troepenschouw voor den strijd, heeft
zich dit jaar in de onvermijdelijke openlijke
ibotsing tusschen de as Rome-Berlijn en de
Fransch-Engelsche Entente geopenbaard en
het is
de nederlaag der Westersche
K mogendheden,
handhavers van de democratie en van de
waarden van ons beschavingsleven, in dezen
eersten strijd en haar terugwijken voor de
eischen der tegenstanders, die in ons deze
angstige beklemming hebben opgeroepen,
■waarmee we het nieuw jaar ingaan.
r Want het valt niet te loochenen, dat de
strijd om Midden- en Zuid-Oost-Europa, die
een strijd was tegen geweldmethodes en voor
de vrijheid der kleine naties, door Engeland
en Frankrijk verloren is. Het is niet het ver
lies aan gezag of invloed in dit deel van
Europa, dat aan de nederlaag haar fatale
ibeteekenis geeft. Die beteekeni9 schuilt in de
openbaring van de zwakte der Westersche
mogendheden Het is duidelijk gewor
den, dat, zoo de krachten, die de beschaving
verdedigen, zooals die in krachten der Wester
sche mogendheden vertegenwoordigd zijn, al
niet de minderen in macht mogen zijn tegen
over de krachten van het moderne barbarisme
der beide Europeesche totalitaire staten, zij in
vastberadenheid en durf en doelbewustheid
zoozeer tegenover de laatsten tekort schieten,
dat, tenzij zij zich herzien, de overheersching
heersching van geest, die zij vertegenwoordi
gen, over*Europa onvermijdelijk schijnt. Het
snelle doordringen van dien geest in Midden-
en Zuid-Oost-Europa, zooals zich dat in Tsje
cho-Slowakije, nog pas een burcht van de de
mocratische gedachte, zoo opvallend open
baart, toont reeds den onmiddellijken invloed
van de nederlaag.
Toen in het jaar 1937 de spanning tusschen
de as Rome-Berlijn en de Westersche mogend
heden zich steeds feller ontwikkelde, scheen
eerder dan in Midden-Europa rondom de Mid-
dellandsche Zee in het Verre Oosten de strijd
te zullen ontbranden. Tegen een Duitsche
actie in Midden-Europa schenen zoowel de
staten der Kleine Entente als Italië zich
krachtig genoeg te zullen verzetten om met
medewerking wellicht van de Westersche mo
gendheden en Rusland een dergelijke actie on
mogelijk te maken. Dat dit niet het geval is
gebleken, toont de snelle en buitengewone ont
wikkeling van Duitschland's macht en in ver
band daarmee het feit, dat de leiding van de
as Rome-Berlijn geheel van Italië naar
Duitschland is overgegaan. Want het zijn.
de gebeurtenissen in Midden-
Europa
geweest, waarin de in uiterst snelle ontwikke
ling ontstane wijziging in de Europeesche
machtsverhoudingen tot uitdrukking is geko
men. Het stelsel, door Frankrijk met mede
werking van Engeland in Midden- en Zuid-
Oost-Europa opgebouwd ter bevestiging van
de macht der Westersche mogendheden op het
Europeesche vasteland, is uiteengeslagen. En
geland en Frankrijk zijn uit Midden-Europa
weggedrongen, waar thans Duitschland een
vrijwel onbeperkte hegemonie uitoefent. De
toestand in Europa, zooals die door den
wereldoorlog ontstaan was en door de vredes
verdragen en allianties was bevestigd, is radi
caal gewijzigd. En het overwicht niet alleen
in Midden-Europa, maar in geheel ons wereld
deel is van de Westersche mogendheden over
gegaan naar de dictatoriaal geregeerde
staten.
Het is de doelbewuste en consequente uit
voering van het nationaal socialistisch pro-
ygram geweest, die deze omkeering tengevolge
heeft gehad en ze ongetwijfeld ook verder met
behulp van Italië zal voltrekken
De eischen van het program richtten zich
eerst tegen de zelfstandigheid van Oostenrijk,
waaraan door een stelselmatige gevoerde actie
Snel cm einde werd gemaakt. In Februari
Sïerd de Oostenrijksche kanselier naar Berch-
tesgaden ontboden, waar hem de opname van
nacionaal-sociatwten in de regeering werd ge
last. Toen het optreden der nationaal-socialis-
ten in het land steeds brutaler werd en den
staat begon te bedreigen, schreef Schuschnigg
een volksstemming uit, waarin men zich te
gen of voor den bestaanden staat moest ver
klaren. Dit was het sein tot een daadwerkelijk
ingrijpen van Duitschland in de Oostenrijksche
zaken. Schuschnigg werd gedwongen af te
treden. En Seys Inquart, die als kanselier in
zijn plaats kwam, riep op 10 Maart de Duit
sche troepen binnen. Een snelle bezetting volg
de. En Oostenrijk werd als Ost-Mark bij het
Duitsche rijk ingelijfd.
Noch van de zijde der bevolking, die de troe
pen met gejuich ontving, noch van de zijde
van Italië of de staten der kleine Entente,
noch van die van de Westersche mogendheden
werd eenig verzet geboden.
Dit snelle en gemakkelijke succes heeft on
getwijfeld Duitschland aangemoedigd tot een
versnelde uitvoering van het program.
Tsjecho-Slowakije werd beschuldigd van on
der drukking der Duitsche bevolking en het
uitoefenen van terreur. Op een congres te
Karlsbad formuleerde Henlein de minimum-
eischen der Sudeten-Duitschers, die zelf
bestuur maar wijziging in de politiek van de
regeering in Duitsche richting inhielden.
Frankrijk en Engeland, die verklaard hadden,
dat het lot van Tsjecho-Slowakije hun niet
onverschillig liet en van wie Frankrijk ver
klaard had, dat het zijn verdragsplichten tot
bescherming van Tsjecho-Slowakije, evenals
Rusland zou nakomen, rieden tot toegeven
aan. Maar het was reeds lang duidelijk, dat
alle toegeven tevergeefs zou zijn. Het ging
bij Duitschland niet om het lot der Sudeten-
Duitschers, die men zeide te willen bevrijden
maar om de vernietiging, althans het mach
teloos maken van de Tsjecho-Slowaaksche
republiek, die als bondgenoot van Frankrijk
en Rusland, Duitschland in den weg stond
in zrjn drang naar het Oosten. Tijdens de
gemeenteraadsverkiezingen in de republiek
scheen clan ook tot het binnenrukken der
Duitsche troepen besloten. Maar het krachtig
optreden van Engeland en Frankrijk deed de
Duitschers nog voor dezen daad terugdein
zen. Begrijpende, dat alleen verregaande te
gemoetkomendheid van de Tsjechische regee
ring een Duitsch ingrijpen zou kunnen voor
komen en niet gerust over de houding dier
regeering zond Engeland Lord Runciman als
adviseur naar Praag. Al spoedig begonnen
nu de onderhandelingen tusschen de Praag-
sche regeering en de Sudeten-Duitschers. In
Augustus deed deze regeering uitgebreide
voorstellen, die daarop door voorstellen van
lord Runciman gevolgd werden. Toen ten
slotte de onderhandelingen geheel bleken
vast te loopen en een gewelddadig conflict
onvermijdelijk scheen, besloot Chamberlain
de Engelsche minister-president te trachten
door besprekingen met Hitier zelf de zaak
alsnog te regelen tot redding van den Euro-
peeschen vrede. Het onderhoud te Berch-
tesgaden bracht de zekerheicj, dat Duitsch
land achter de terzelfder tijd gepubliceerde
proclamatie van Henlein stond, waarin aan
sluiting bij het Duitsche rijk geëischt werd.
Maar het bracht tevens de zekerheid, dat En
geland en op zijn voorbeeld ook Frankrijk
de Tsjecho-Slowaaksche republiek aan zich
zelf overliet. Zoo bleef de regeering te Praag
niet anders over dan den door beide gege
ven raad te volgen en in afscheiding van het
Sudeten-Duitsche gebied toe te stemmen. Bij
een tweede onderhoud tusschen Chamberlain
en Kitler bleek echter dat Duitschland in zijn
eischen al weer verder ging en de onmiddel
lijke bezetting van het gebied, zooals het zelf
dat aangaf eischte. En na dit tweede onder
houd te Godesberg, toen de Praagsche re
geering weigerde in de nieuwe eischen toe
te stemmen en Engeland en Frankrijk deze
eischen niet langer steunden, ontstond de
uiterste spanning, die onvermijdelijk op een
Europeesche oorlog scheen te moeten uit-
loopen. Frankrijk mobiliseerde gedeeltelijk,
Tsjecho-Slowakije riep nieuwe lichtingen op
en Engeland mobiliseerde zijn vloot. Men
scheen aan een oorlog niet meer te kunnen
ontkomen. Alle landen, ook ons land, na
men maatregelen. In zijn radio-rede tot de
wereld sprak Chamberlain zijn ongeloof aan
het behoud van den vrede uit. Men scheen
als te wachten op het eerste schot. Toen is
op initiatief van de Fransche regeering nog
een laatste poging gewaagd om door een
samenkomst van Hitier, Mussolini, Daladier
en Chamberlain den vrede te hehouden. En
deze samenkomst te Munchen heeft den vrede
gered. Maar tot een hoogen prijs. Engeland
en Frankrijk gaven aan de Duitsche eischen,
die door Mussolini gesteund werden toe, nadat
deze niet noemenswaard gewijzigd waren. En
Tsjecho-Slowakije, dat aan zich zelf werd
overgelaten, moest wel toegeven aan alles dat
Duitschland eischte. Van dit oogenbiik af was
het dan ook met de zelfstandigheid van dezen
staat gedaan. Een internationale commissie,
die de grenzen zou vaststellen deed weinig
anders dan de door Duitschland geuite wen-
schen sanctioneeren. President Benesj trad af.
De nieuwe regeering richtte zich naar Duitsch
land en schijnt zelfs van plan het Duitsche
anti-semitisme met Hongarije, dat evenals
Polen van de moeilijkheden van Tsjecho-Slo
wakije gebruik had gemaakt om stukken van
dezen staat voor zich zelf op te eischen en die
eischen ook grootendeels ingewilligd kregen,
kregen Duitschland en Italië te beslissen. De
Westersche mogendheden werden ook met
medewerking van Tsjecho-Slowakije van elke
verdere bemoeienis uitgesloten. En Duitsch
land zal het recht krijgen midden door Tsje
cho-Slowakije, dat van nu af een federale
staat is, bestaande uit Bohemen, Slowakije en
Roethenië een groote autoweg aan te leggen
die het den lang gewenschten toegang naar
het Zuid-Oosten opensluit.
Het gevaar, dat hierin voor hen schuilt,
schijnt zoowel Polen als Hongarije en ook
Rusland en Roemenië opgeschrikt te hebben.
Het streven der beide eerstgenoemde staten
naar een gemeenschappelijke grens, waar
door de toegang door het onder Duitschland's
gezag geraakte Tsjecho-Slowakije naar Roe-
menieë zou'zijn afgesloten, is daarvan het ge
volg. En de Poolsch-Russische toenadering
evenals de vernieuwing van het Poolsch-Rus-
sisch verdrag wijzen erop. dat men zich in
Midden- en Oost-Europa van de gevaarlijke
gevolgen van de Duitsche heerschappij over
Midden-Europa bewust wordt.
Het is wel in de eerste plaats het Duitsche
streven naar bezetting van of althans een
overwegende invloed over de Oekraine, waar
van de graanrijkdom en delfstoffen de Duit
sche begeerte hebben gewekt, dat in Rusland
en Polen, die beide een talrijke Oekrainsche
bevolking hebben, ongerustheid veroorzaakt.
En men ziet thans in Polen in, dat de uit
schakeling van de Westersche mogendheden
uit Midden-Europa, die door het beleid
van den Poolschen minister Beek waarschijn
lijk verhaost is, Polen gevaarlijk ia het ge
drang zou kunnen brengen. Want de Duit-
scke expaaeiezucht staat bij de Oekraine
niet stil. Toen de Duitsche eischen tsn op
zichte van Tsjecho-Slowakije dank zij de
Duitsche oorlogsbedreiging waren ingewil
ligd, heeft Hitier verklaard, dat Duitschland
thans geen terrioriale eischen in Europa
meer heeft, En Chamberlain is zoo naief ge
weest dit te gelooven en aan de Duitsch-
Engelsche verklaring, dat beide volken den
oorlog tusschen beiden uitbannen, een groote
beteekenis toe te kennen. Maar thans enkele
maanden later steekt Duitschland de hand
al weer uit naar Memel, waar de Duitsche
bevolking blijkbaar de afscheiding van
Litauen en de aansluiting bij Duitschland
begeert en gesteund door Duitschland volgens
het voorbeeld der Sudeten-Duitschers aan de
regeering van het land allerlei eischen stelt.
Het kleine Litauen, door het Praagsche voor
beeld geleerd, is gretig in het toegeven. Maar
het is niet waarschijnlijk, dat dit de afschei
ding van het Memelland zal kunnen verhin
deren. En zou dan wellicht na Memel de
Poolsche corridor met Danzig aan de beurt
komen? Of is de Oekraine het eerstvolgend
punt op het program
Intusschen heeft ook Italië uit het Duitsche
succes als gevolg van het terugwijken der
Westersche mogendheden zijn conclusies ge
trokken en die in ver strekkende eischen aan
Frankrijk voorgehouden. De strijd
rondom de Middellandsche Zee,
waar Italië de hegemonie begeert, zooals
Duitschland die in Midden-Europa heeft ver
kregen, heeft daardoor een gevaarlijk
actualiteit gekregen.
Het fascistisch Italië heeft de laatste jaren
na de verovering van Abessyynië ondanks den
passieven tegenstand van de Europeesche
mogendheden en na de tot stand koming van
de as Rome-Berlijn buiten de mate van de
toèneming van zijn macht aan een zelfbe
wustheid gewonnen, die het voor de andere
landen, die belangen in de Middellandsche
Zee hebben gevaarlijk heeft gemaakt. Feite
lijk eischt het de hegemonie in de Middelland
sche Zee voor zich op, als Duitschland de
hegemonie in Midden-Europa. Deze eischen
moest het onverbiddelijk in botsing bren
gen met Engeland en Frankrijk, die beide
groote belangen in deze zee hebben. Sinds
den Abessijnsche oorlog en in nog sterkere
mate sinds het door interventie in Spanje
zijn positie in de Middellandsche Zee trachtte
te versterken ten koste van de tegenstanders
stond het met deze beide staten op zeer ge
spannen voet. Aanvankelijk trof dit het meest
de verhouding tot Engeland. Maar Chamber
lain, die 't gevaar van deze verhouding voor
Engeland's positie in de Middellandsche Zee
en het Nabije Oosten inzag en aan de anti-
Engelsche propaganda in de Arabische
landen van Italië gaarne een einde zag, wist
door de belofte van erkenning van de verove
ring van Abessynië en tegemoetkoming ten
opzichte van Spanje en Italië's positie in de
Middellandsche Zee aan deze vijandige ver
houding een einde te maken en een Engelsch-
Italiaansch accoord' tot stand te brengen, dat
nu, nadat Italië 10.000 meest invaliede Ita-
ilanen uit Spanje heeft teruggetrokken, en
Engeland daartegenover de verovering van
Abessynië officiëel erkend heeft, van kracht
is geworden. De verzoening tusschen den
Franschen bondgenoot en Italië, waarop
Chamberlain eveneens gehoopt had, is ech
ter niet tot stand gekomen. Integendeel de
Fransch-Italiaansche verhouding is nog meer
gespannen geraakt. En de jongste eischen
van Italië aan Frankrijk, die afstand van
Tunis, Corsica, Nice en Dzjibouti inhouden, al
zijn ze dan nog niet officiëel gesteld, bewij
zen, dat Mussolini, aan een betere verhou
ding met den Franschen buurman nog niet
de minste behoefte gevoelt, maar geven blijk
van een zoo duidelijke minachting voor
Frankrijk's macht en een zoo groote over
schatting van diegene, dat ze zelfs van een
zoo zelfbewust man als Mussolini moet ver
bazen. De toegeeflijkheid door de Wester
sche mogendheden tegenover de totalitaire
staten voortdurend betoond heeft tot een
gevaarlijke zelfoverschatting der laatste ge
leid. En het is daarom, dat de Duitsche ex-
pansiezucht, die zich nu naar de Oekraine
richt, en de Italiaansche eischen ten opzichte
van de Middellandsche en de Roode Zee een
acute bedreiging opleveren voor den Euro-
peeschen vrede, de Duitsch-Engelsche en
Duitsch-Fransche niet-oorlogsverklaring en
het bezoek van Von Ribbentrop te Parijs en
het aanstaande bezoek van Chamberlain aan
Rome ten spijt.
Deze rechtstreeksche bedreiging in de on
middellijke nabijheid heeft de aandacht afge
wend van het zeker niet te onderschatten ge
vaar, dat van den strijd in het Verre Oosten
voor den wereldvrede dreigt. Japan, dat nog
aldoor er niet in geslaagd is China op de
knieën te. krijgen, al heeft het na Sjanghai
ook Nanking en Hankou en Kanton veroverd,
en dat zich uitput in den strijd tegen den Chi-
neeschen kolos, bekommert zich zoo weinig
om de rechten van derden, dat voortdurend
weer botsingen plaats hebben, waarbij Ame
rika en Engeland hun rechten geschonden
achten.
In Mantsjoerije heeft bovendien een grens
incident al tot een zoo ernstige botsing tus
schen Japan en Rusland geleid, dat geheele
troepenafdeelingen in gevecht gewikkeld wer
den. Ernstige conflicten zijn hier dus ieder
oogenbiik mogelijk. En al zal Japan zich
zeker nog wel eens extra bedenken voor het
een conflict met een der Europeesche mogend
heden of Amerika uitlokt, het zijn toch de
talrijke bedreigingen en ernstige conflicten in
Europa, die het uitbreken van een gewapend
conflict naast den Japansch-Chineeschen strijd
in Oost-Azië voorkomen.
Ook
Nederland
is bg de ontwikkeling van den toestand in
Oost-Azië ten nauwste betrokken. En het kan
zeker niet verwonderen, dat met het oog op
den thans in Japan heerschenden imperialis-
tischen geest een zekere bezorgdheid over
onze Indische koloniën zich van ons meester
maakt. Maar de bezorgdheid geldt niet uit
sluitend de koloniën. Ook de toestand in Eu
ropa baart ons zorg. En gezien den thans
in ons werelddeel heerschende geest, voelen
we onze veiligheid bedreigd. Deze bezorgd
heid kwam na de bezetting van Oostenrijk
door Duitsche troepen, die een ernstige
waarschuwing aan de kleine naties inhield.
In Colijn's radio-rede, waarin de geldigheid
van de verlenging van den eersten oefentijd
reeds voor de lichting 1938 werd aangekon
digd, in de wijziging van de dienstplichtwet
de maatregelen tot versterking van alle dee-
len van onze weermacht, maar niet het minst
zeker in een algemeene krachtige opleving
van ons nationaal besef, die zich in talrijke
uitspraken en in de houding van het geheele
volk openbaarde.
Tot die opleving, althans tot het zoo krach
tig en algemeen zich openbaren van ons na
tionaal bewustzijn, droegen naast de gebeur
tenissen om ons heen ook de gebeurtenissen
in eigen land zeker in hooge mate bij. De ge
boorte van prinses Beatrix deed een golf van
geestdrift over ons land gaan, die in alge
meene feesten ter eere van het jonge konings
kind en het prinselijk paar de aanhankelijk
heid aan het Oranjehuis wel zeer duidelijk
zich uitsprak. Die aanhankelijkheid openbaar
de zich ook op overtuigende wijze in de al-
femeene feestviering ter gelegenheid van het
O-jarig regeeringsjubileum van onze Konin
gin in September van dit jaar, waaraan ook
de bevolking van Indië, getuige de aanwe
zigheid van talrijke Indische vorsten, deelnam.
Naast den invloed, dien de recente ge
beurtenissen in het buitenland op de maat
regelen der regeering en in onze wetgeving
uitoefenden, deed zich ook den invloed van
de crisis nog altijd gelden. Zoo kwam de
nieuwe Pachtwet in werking, werd de om
zetbelasting herzien en verschenen de noo-
dige besluiten tot toepassing van de vesti
gingswet. Van bijzondere beteekenis was ook
de afkondiging der Grondwetsherziening op
22 Februari. Verder werden o.a. de wet op
het recht van vereeniging en vergadering en
de posttarieven gewijzigd en werd een ont
werp ingediend tot regeling van de paarden
fokkerij, terwijl een commissie van advies
werd ingesteld inzake de schrijfwijze van de
Nederlandsche taal. Eenige strijd ontstond
over het aanstellen van een vertegenwoordi
ger bij de regeeirng van Franco, waartoe de
regeering overging en een felle beroering,
zoowel in het openbare volks- als in het
parlementaire leven over de zaak-Ose, waar
tengevolge van botsingen met den burge
meester en den procureur-generaal bij het
Hof te 's-Hertogenbosch, aan de brigade der
Marechaussee de opsporingsbevoegdheid ont
nomen werd, waartegen enkele leden der
brigade zich door een beroep op het Amb
tenarengerecht tot nu toe tevergeefs verzet
ten. Het voorstel van den heer Wendelaar
om een parlementaire enquette te dezer zake
in te stellen werd door de Tweede Kamer
verworpen.
Veel heftiger en nog algemeener was de
beroering, die de Jodenvervolgingen in
Duitschland ook in ons land als in de ge
heele beschaafde wereld wekte. Een golf van
verontwaardiging en medelijden ging over
de wereld. Een stroom van vluchtelingen be
woog zich naar onze grens, waarvan wij
helaas slechts een uiterst gering deel konden
opnemen. Door het oprichten van hulpcomi-
té's en het bijbrengen van geld voor de
vluchtelingen een straatcollecte bracht
ongeveer 440.000 op en het aandringen
bij de regeering op het toelaten van meer
vluchtelingen, toonde ons volk zijn medelijden
en naastenliefde.
In November bracht koning Leopold van
België, die ook als peet bg den doop van
prinses Beatrix tegenwoordig was geweest,
een officieel bezoek aan ons land. De geest
driftige ontvangst van de zijde der bevolking
toonde de warme gevoelens, die men hier
voor den vorst, maar ook voor het naburig
België
koestert.
In dit land trad in Mei een nieuw ministe
rie op, het ministerie-Spaak, dat ondanks de
crisis van enkele weken geleden nog aan het
bewind is, In
Frankrijk
was men royaler met ministeries. Het minis
terie Chautemps werd vervangen door het
ministerie van Leon Blum, dat door een vo
tum van den Senaat omver geworpen, ver
vangen werd door een ministerie-Daladier,
dat nog aan het bewind is, maar zoowel om
zijn verzoeningsgezinde politiek teil opaichte
van Duitschland als on de wetsdecreten, die
o.a. de 40-urige werkweek problematiek
maakte, heftige tegenstand ondervond van de
zij dealer socialisten en communisten, en o.a.
door een algemeene staking, die geen succes
bleek, bestookt werd.
Het bezoek van het Engelsch koningspaar
bevestigde de bijzonder hartelijke verhou
ding tot Engeland. En bg het bezoek van Von
Ribbentrop aan Parijs, tijdens welk beaoek
de Fransch-Duitsche verklaring geteekend
werd, schiep een betere verstandhouding tot
Duitschland.
De verhoudingen in dit land ondergingen
in zooverre eenige wijziging, dat Von Blom
berg als minister van oorlog en Von Fritsch
als opperbevelhebber van het leger moesten
aftreden. De weermacht kwam nu recht
streeks onder het bevel van Hitier, terwijl
onder dezen Von Keitel als chef van de staf
het commando voerde. Over de aanhechting
van Oostenrijk had een volksstemming plaats
op 10 April. Ook het Sudeten-gebied werd
aan het rijk toegevoegd. De strijd met de
Kerken openbaarde zich in de relletjes te
Weenen, waarbij het paleis van kardinaal
Innitzer werd bestormd en in de vervol
ging van Ds. Niemoller, die na zijn vrijspraak
door de Rechtbank in een concentratiekamp
werd opgesloten, waar hij nog steeds wordt
vastgehouden. De moordaanslag op den Duit-
schen legatieraad Von Rath door een Jood-
schen jongen hadden heftige vervolgingen
van de Joden, tegen wie ook voor dien reeds
allerlei maatregelen waren genomen, en aan
vallen op hun personen en goederen tenge
volge, die overal in het buitenland heftige
verontwaardiging wekten.
De verhouding tot Italië werd nog inniger
en de verhouding tot Frankrijk en
Engeland
verbeterde merkbaar na de conferentie te
München, die voor een goed deel aan de po
litiek van Chamberlain te danken was, maar
in Engeland geen algeheele instemming vond
en ook bij den vorigen minister van buiten-
ladsche zaken, Eden, geen sympathie ont
moette. Het was zeker niet de eenige moei
lijkheid, die Chamberlain's regeering onder
vond. De tegenstand der Arabieren tegen de
politiek ten opzichte van de Joden ontketen
de een ware terreur in Palestina. En het lijkt
er nog niet op, dat de laatste poging der
regeering om hieraan, een einde te maken
door een ronde tafel-conferentie veel succes
zal hebben. Ook het accoord met Italië, ge
volg van de politiek, die Eden's aftreden be
werkte, vond geen algemeene instemming.
Een regeling van de Spaansche kwestie
achtte men allerminst bereikt door de terug
trekking van 10.000 voor een deel invalide
vrijwilligers uit Spanje door de regeering van
Italië.
Het lijkt er trouwens nog allerminst op,
dat deze regeering, die ook 't anri-semitisme
reeds van Duitschland overnam, zich even
min ais Duitschland uit
zal terugtrekken.
Spanje
De strijd in dit land heeft ook in 1938 on
verminderd voort geduurd en verliep vrij
gunstig voor de opstandelingen, die er in
slaagden door een offensief in Aragom de
Middellandsche Zee te bereiken en zoo het
regeeeringsgezinde Spanje in tweeën te snij-
landsche zaken. Eden, geen sympathie ont-
den, maar niettemin nog 'geen voUedig succes
Ook de strijd in
Oost-Azië.
toont ondanks de Japansche successen nog
geen naderend einde. En de nationale mobi
lisatie in Japan toont wel welk een inspan-
ning deze strgd aan Japan kost. China hoopt
nog altijd door uitputting van Japan den
oorlog tot een goed einde te brengen en
strijdt zoowel in geregelde legers als met
guerilla-troepen hardnekkig tegen de zooveel
beter uitgeruste Japanners.
Amerika
heeft thans aan het einde van dit jaar de
aandacht der wereld tot zich getrokken door
de Pan-Amerikaansche Conferentie, die in de
Peruaansche hoofdstad Lima gehouden wordt
en tot doel heeft een nadere aaneensluiting
der Amerikaansche staten, vooral ook tem
de agressie op velerlei gebied van de tot -
Üf rs ^6t 13 Wel een d"idelgk beVii
dat de strgd, die Europa bedreigt een v
reld-strgd dreigt te worden en dat'de ang
