1938 voor Den Helder geen ongunstig jaar
Groote activiteit in
bouwbedrijven
de
Bij het nieuwe begin
HEDENAVOND
De werkloosheid
nam af
NA 8 UUR GESLOTEN
kon/ngstraat
1
Zaterdag 31 December 1938
Derde Blad
Belangrijke uitbreiding van de bevolking
^idileeïende. ptAAonen
$uhiCe,a UeAeenig.inq.en.
Zij,, die. Heengingen
£le ÏÏlaAitte GanceAten
DAamatiicPie Kunót
Jxntao-nAteMingen
21e uj.eA.eIcL in gumbt en vu-it
'Diu-eA&e HeJtanq>iij,tce data
Het Ke>ikeJiL},fc. tev-en
Wat wij hebben gehad:
in 1938
Goudmijntjes!
Ach. u>y vinden, waar wij staren.
Niets bestendigs hier benêen
Nauwelijks is de roep van de Kerst
klokken verstomd of de twaalf dreunende
slagen van den Oudejaarsnacht galmen
over stad en land, ons verkondigend de
vergankelijkheid der dingen, het heenvlie-
den van den tyd.
't Is maar een korte spanne, zoo'n jaar en
toch grijpen er dikwijls geweldige dingen in
plaats. Deze laatste dag zal voor menigeen
vol droeve herinnering zijn. Hen betreurt wat
voor altijd heenging en waarvan men weet,
dat de ledige plaats nooit meer^bezet zal wor
den.
Alles hier op aard verandert, maar Hijzelf
verandert niet. Dat is de vastheid ook bij het
heensnellen van den tijd.
Een jaar ging voorbij. Er zullen er velen
zijn, die dezen avond in blij herdenken bij
elkaar zijn. 't Ia goed te overpeinzen de wel
daden van het afgeloopen jaar. Er is zooveel
waarvoor men dankbaar kan zijn. En nu, op
dezen laatsten avond vermenigvuldigen zich
de gedachten en gaat dit gansche jaar nogeens
als een film voorbij, waarbij fel de beelden zijn
van groote vreugde of donker die van verdriet.
Het is voorbij... we hebben ons straks klaar
te maken voor het nieuwe, het jaar 1939,
waarvan alle bladen nog blank zijn.
We willen op deze plaats nog even stil
staan bij wat er in onze gemeente in het af
geloopen jaar voor belangrijke dingen zijn
gepasseerd. En als we dan de balans opmaken,
dan staan er heel wat posten in het debet van
de gemeente Den Helder. 1938 is voor onze
gemeente geen slecht jaar geweest. Er was een
belangrijke bevolkingstoename en... een slui
tende gemeeentebegrooting.
De toename van onze bevolking danken we
in hoofdzaak aan de uitbreiding van onze de
fensie, tengevolge van de internationale span
ning. Op 1 Januari van dit jaar telde onze
etad 36.144 inwoners en op 1 October j.1. 37174
Een toename dus, van 1030 personen in 9
maanden tijds, hierbij waren 624 geboorten en
406 tengevolge van vermeerdering door vesti
ging.
De meest belangrijke gebeurtenissen in het
plaatselijke leven waren op 31 Januari de
spontane reactie op de geboorte van Prinses
Beatrix. Wel nimmer zagen we een zoo vreug
devolle uiting, zoo prachtig spontaan. Heel
Den Helder vierde dit feest mee en de receptie
ten Stadhuize werd bezocht zoowel door juf
frouw Kwinkelenberg als door den vice-admi-
raal.
Ook het feest ter gelegenheid van het veer
tig-jarig jubileum van Hare Majesteit de
Koningin werd in onze stad op de meest
vreugdevolle wijze gevierd en alle buurt-
comité's hebben een groote activiteit aan den
dag gelegd om zoo goed mogelijk voor den
dag te komen. Zoodat de roep van onze stad
uitging tot ver buiten haar grenzen.
Een gebeurtenis waarvoor ook groote belang
stelling was, was de binnenkomst van Hr. Ms.
„Sumatra", die na een afwezigheid van 10 jaar,
Nieuwediep als standplaats toegewezen kreeg.
Heel Den Helder was uitgeloopen om den
kruiser te begroeten.
De Middenstand toonde ook in het afgeioo-
pc-i jaar haar activiteit door verfraaiingen
en vernieuwingen van tal van zaken. Men laat
telkens opnieuw zien, dat men in onze stad
goed en goedkoop kan koopen.
De woningbouw is juist in de laatste maan
den flink aangepakt, 't Was noodig. Er is
nog steeds een belangrijk tekort aan goed-
koope woningen. In de nabijheid van den Mid
denweg verrijzen meer dan honderd woningen
waarvan verreweg het grootste deel bestemd
is voor arbeiderswoningen, terwijl ook een
aantal Middenstandswoningen aan Singel en
Javastraat en -Middenweg gebouwd worden.
Wij zien met vertrouwen het nieuwe jaar
tegemoet, dank zij het feit, dat ons gemeente
bestuur een open oog heeft voor de belangen
van de bevolking en een groote activiteit
aan den dag legt.
Bepalen we ons nu nog in het kort bij ver
schillende onderdeelen van het gemeentelijk
leven.
In Januari ging een 3-tal personen heen, die
gedurende vele jaren hun diensten aan
„Gemeentewerken" gegeven hebben. Het
was de heer J. L. Amelsbeek, terwijl de
heeren K. Blokhoff en J. Trap bij dit heen
gaan 40 jaar in dienst waren.
2 Februari: P. J. Arends adj.-boekh. 2e kl.
25 jaar in dienst bij de Centrale Boekhou
ding van de gemeente.
1 Maart: de heer H. J. de Ruiter 25 jaar bode
op het Raadhuis.
18 Maart: De heer P. vgn Twisk zit een kwart
eeuw „in de bioscoop".
4 Mei: „Meester" van Hoek is 50 jaar ge
trouwd.
Hierbij zij gememoreerd de zonnewijzer,
die dezen kindervriend geschonken werd, in
verband met zijn 75ste jaar, door de ge-
heele Heldersche Speeltuin-jeugd.
12 Mei: De heer M. A. Kolster bereikt den
70-jarigen leeftijd.
22 Juli: De heer R. Boogaard is 25 jaar be
stuurslid van den Transportarbeidersbond,
welk jubileum in Casino gevierd werd.
7 Augustus: De heer Delgorge 25 jaar lid van
het V.V.V.-bestuur.
29 Januari: Afd. „Centrum" der Speeltuinver-
eeniging bestaat 5 jaar.
12 Februari: De Heldersche Bestuurdersbond
viert zijn 30-jarig bestaan.
15 Februari: De firma Troost in de Spoor
straat herdenkt het feit, dat zij een halve
eeuw geleden opgericht werd.
17 Februari: Afdeeling Den Helder der „Drie
hoeksmeisjes" bestaat 10 jaar.
23 Februari Afd. Den Helder van de Maat
schappij voor Nijverheid en Handel bestaat
10 jaar.
30 April: De Ambachtsschool bestaat 10 jaar.
1 April „Onderling Belang" viert haar 40-jarig
jubileum. Tevens huldiging van den voor
zitter, den heer L. van Loo.
17 September. R.HB.S. herdenkt haar 40-
jarig bestaan in een receptie en réunie.
10 Januari: M. P. van Hooydonk, die bijna een
halve eeuw lang het directeurschap van de
Gymnastiekvereeniging „Pro Patria" ge
voerd heeft
6 Maart: De bekende A. P. Staalman te Drie
bergen overleden.
9 April: De blauwe zeeridder Sybrand Kuiper
overleden.
9 Mei: Coenraad Coster, eveneens een der
leden van de garde van wijlen Dorus Rijkers,
gestorven.
7 September: Mevr. J. GrunwaldPoppers
overleden, o.a. presidente van de Ned. Ver.
van Huisvrouwen, afd. Den Helder.
19 September: De heer P. Hoogenbosch ge
storven.
7 October: Jan Sturk, kraton-medailledrager
gaat heen.
14 November: De heer G. van Praag over
leden.
Ongetwijfeld zal men zich nog herinneren,
dat het even gespand heeft, of de Marine
concerten in het seizoen 1938'39 doorgang
zouden hebben.
Ze z ij n doorgegaan, doch ook op deze plaats
zij er de aandacht op gevestigd, dat hier bij
het muzieklievend publiek een taak en een
plicht rust. Toont men inderdaad belangstel
ling, dan kan het niet anders, of de concerten
blijven, ook in de toekomst, behouden. Zoo dit
niet het geval mocht zijn, vreezen wij ook
thans nog, dat binnen afzienbaren tijd een
streep onder dit zoo specifiek Heldersch stuk
muziek-cultuur gezet zal moeten worden.
Wat de concerten betreft, wij herinneren
aan dat van 16 Februari, waarop door onze
oud-stadgenoote Leny KamerlingLintner
het derde pianoconcert van Von Beethoven
uitgevoerd werd, en aan dat van 16 Maart,
het laatste der vorige serie, waarop Jo. v. d.
Meent, alt, voor de solistische bijdrage zorgde.
Dit was de laatste uitvoering in dat seizoen,
waarop den kapelmeester een lauwerkrans
overhandigd werd. De commandant der ma
rine, vice-admiraal Kruys, was mede aan
wezig. Op beide concerten in het nieuwe sei
zoen werd eveneens solistische medewerking
verleend. Op het eerste door de zangeres
Greet Haentjens, op het tweede door den heer
Th. Donkers.
Ook het overige muziekleven werd, zooals
men dat in onze stad gewend is, met ernst
beoefend. Zoowel door het „Stedelijk Muziek
korps" als door „Winnubst", de „Oranje-Har-
monie-kapel" en „Helders Fanfarecorps" wer
den periodieke uitvoeringen gegeven „Helders
Fanfarecorps" kwam onder andere leiding en
wel onder die van den heer T. de Hoogh, On
getwijfeld zal deze het orkest in de goede
richting weten te sturen.
Het was een druk jaar voor vrijwel alle
korpsen in verband met de beide Oranje
feesten. Eerst de geboorte van Beatrix, daar
na het veertig-jarig regeeringsjubileum. In die
dagen werd er zeer veel van de leden en direc
teuren gevergd .Wel zeer duidelijk trad ech
ter aan den dag, welk een belangrijke plaats
deze ensembles in de plaatselijke gemeenschap
innemen.
Wederom bleek dit jaar, dat de abonne
mentsvoorstellingen in een behoefte voorzien;
en dit is geen frase. Voor een betrekkelijk
laag entree kan men het beste zien en hooren
wat het Nederlandsche tooneel te bieden
heeft. Zoo was daar 25 Januari de model
opvoering van „De Wijze Kater", met in de
hoofdrol den acteur, wiens naam wij niet be
hoeven te noemen. Die is te bekend. De
nieuwe serie bracht Annie Van Ees in het
prachtige Ibsen-drama „Nora", dat over het
algemeen zeer gewaardeerd werd.
Tweemaal in dit jaar had Den Helder het
voorrecht te genieten van het zeer uitzonder
lijk talent van Charlotte Kohier, de eerste
maal in Februari met „Marathondans", de
tweede maal in October, met Romeo en Julia".
Beide malen werd er intens van deze zeer
hoogstaande declamatie genoten. Helaas bleek
de belangstelling van het publiek dunnetjes te
zijn. Het komt ons voor, dat onzerzijds hier
over reeds voldoende gezegd is.
Op 20 Op 30 April bracht „TAVENU" het
succes-stuk „Een Wespennest", waarvan
eenige reprises gegeven mochten worden, één
voor onze abonné's en één, voor de militairen
bij het vertrek naar Tnfaië vaM Hr. Ms. „Java".
Daarna voerde „TAVENU", eveneens met
Het jaar 1938 is ten einde en velen maken
de balans op. Zij oordeelen over hetgeen
gebeurd is met hen zelve, over wat zich heeft
afgespeeld in hun kleine wereldje; zij beoor-
deelen het goede en het kwade, naar hetgeen
zij zelf het is zoo menschelijkhebben
ondervonden en ondergaan, zij leggen den
maatstaf aan naar hun eigen weten en
kunnen. Zij beoordeelen en veroordeelen;
soms keert een enkele tot zichzelve in
Anderen maken hun balans op in werke-
lijken zin; zij zien de cijfers van een geheel
jaar voor zich, waarin hun geldelijk gewin of
verlies wordt uitgedrukt, zij oordeelen daar
naar of het een goed of een slecht jaar voor
hen is geweest.
Maar allen, zonder onderscheid, hopen op
beter, zij die het reeds goed hadden, wen-
schen het zich zeker niet minder, zij die het
minder goed of slecht hadden, hopen op een
gunstiger jaar.
De redactie heeft reeds in den loop van
het jaar alle bijzondere gebeurtenissen vast
gelegd. Thans gaat zij geschiedenis schrijven en geeft ons in kort bestek een samen
vatting; zij wenscht ons een inzicht te geven, om al is het ook thans nog niet mogelijk,
met volledige kennis van feiten, een oordeel te vellen.
Ook zij maakt de balans op, ook zij trekt de eonclusie of het een goed of slecht jaar
s geweest.
En wij? Wij weten het wel; het jaar is in menig opzicht bitter slecht geweest. Slecht
wat betreft de mentaliteit van vele volkeren, een jaar van dreiging met geweld en van
geweld, een jaar van onderdrukking van velen, van wreedheid, een jaar waaraan veler
herinnering tranen zal ontlokken.
Maar ook hier hoop. Hoop, dat het voor de menschheid zal dagen, dat zij zal leeren
nzien, dat niet het geweld, maar het onderling overleg, de vreedzame beslechting van
geschillen, niet de onderdrukking, maar de naastenliefde en de verdraagzaamheid, het
kan en moet winnen.
En ook in onze onmiddellijke omgeving: hoop.
Wij denken aan de vele duizenden gedoemd om zonder werk te zijn, die snakken naar
arbeid voor zichzelf en hun gezin; wij denken aan een ieder, die zich in den maalstroom
van dit leven met moeite boven kan houden.
Wij willen hen zoo gaarne helpen en steunen om te komen tot een gemeenschap, die
aan ieder een menschwaardig bestaan geeft.
Zou die wensch, die hoop tevergeefsch zijn?
Dat is ze niet, indien wij ons allen voornemen te zamen te werken, ons te geven voor
dit doel, indien wfj beseffen, dat de wereld er niet is voor ons ik-alleen, maar indien wij
gevoelen, dat wij met en door elkander
en betere toekomst voor het geheel kun
nen bereiken.
Zoo moeten we de wereld zien, zoo wer
ken. Dan is er hoop, hoop voor diegenen,
die strijden tegen ondergang.
Moge dit nieuwe jaar ons bereid vinden
ot gezamenlijken arbeid voor een betere
gemeenschap.
II i
W.WM.'M.M•••HIIMIIB
succes, op „De ebbenhouten olifant".
De eerste opvoering in het nieuwe seizoen
van de E. H. Roomsch-Kath. Tooneelver. was
ook prima verzorgd. Dat is men trouwens van
dit ensemble, dat zich nimmer onvoorbereid
ter planken begeeft, wel gewoon. Voorts is
daar nog de arbeiderstooneelvereeniging „Her
man Heijermans", die onder leiding van den
heer De Snayer steeds in ervaring groeiende
is. Tenslotte was daar een uiterst bloeiend
tooneelleven van de vele plaatselijke vereeni-
gingen, die met min of meerder succes één-
en twee-acters opvoerden.
Met tentoonstellingen werd Den Helder dit
jaar niet verwend, Slechts enkele, ieder jaar
terugkomende, vroeger onze aandacht. O.m. in
Juni de Noorder Kunstkring, waar enkele gas
ten met succes exposeerden. O.m. Lambert
Simon, die steeds meer van zich doet spreken,
Als attractie was daar Lucie Bakker, een
pottenbakster.
In September exposeerde de aquariumver-
eeniging „Rasbora", en in het najaar waren
daar de tentoonstellingen van de diverse plaat
selijke pluimvereenigingen, tusschen welke
nog steeds een grootere mate van eenheid
moeilijk blijft.
Ook dit jaar draaiden een aantal belangrijke
films in de drie plaatselijke theaters. Het is
ondoenlijk hier namen te gaan noemen, doch
maken een uitzondering voor de „Regeerings-
film", die voor verreweg het grootste ge
deelte van onze stadgenooten draaide. Voorts
handhaafde de heer P. van Twisk ook dit jaar
zijn reputatie als „vrijgevig man"; ontelbare
malen stond hij voor ontelbare doeleinden zijn
zalen af en dat steeds belangeloos.
Over enkele weken reeds hoopt Den Helder
zich te kunnen vergasten aan het filmwerk,
waarop momenteel aller oogen gevestigd zijn:
Disney's „Sneeuwwitje". In Januari zal het
namelijk reeds in Den Helder in roulatie ko
men.
Begin Februari vierde Den Helder feest. Ei
was een Prinses geboren en reeds al te lang
had men z'n vreugde moeten bedwingen. Het
was feest, dat niet spoedig vergeten zal wor
den.
Den 13den Juni was een beteekenisvolle dag
voor het Bureau Wijsmtiller. Toen toch arri
veerde in de haven van Nieuwediep de nieuwe
sleepboot „Amsterdam", die al spoedig een
waardige opvolgster van de „Drente" bleek te
zijn, die enkele jaren daarvoor op het veld van
eer ten onder ging bij Egmond.
Op 20 Juni werd een tweetal notarissen
voor Den Helder benoemd. Het waren de hee
ren J. Leeuw en J. W. de Wijn, die men thans
al weer als „ingeburgerd" kan beschouwen.
Begin Juli werd voorts pastoor H. J. Ver-
hey benoemd tot pastoor van de Oud-Katho
lieke Gemeente als opvolger van pastoor Koop
man.
In Juli werd weer de traditïoneele kermis,
thans „feestweek" gehouden. Veel „traditie"
was echter uit deze traditie verdwenen en
weer bleek, dat er minder spellen en kramen
naar Den Helder gekomen waren. Toch werd
er door enkele exploitanten vrij goed verdiend,
maar over het algemeen was het maar matig
jes. De kermis-toekomst ziet er dan ook voor
onze stad niet bijster rooskleurig uit.
Van 3730 Augustus werd Den Helder
waardig gekeurd als congres-stad voor de
Nederlandsche Natuur-historici. Een 130-tal
deelnemers vergaderden hier, en brachten o.m.
bezoeken aan Texel, Callantsoog (Zwanen-
water) en de Wieringermeer.
Van 30 Augustus tot 6 September vierde
Den Helder het Regeeringsjubileum van H. M.
de Koningin. De stad was vrijwel doorloopend
in feeststemming. Wij noemen slechts enkele
hoogtepunten als de vreugdevuren, jeugdhulde
aan den burgemeester, de Cantate „Herfst
goud", de gondelvaart, een loop van 2000 wan
delaars, de kilometers versierde straten, de
groote parade, de kranslegging door „Moed,
Volharding en Zelfopoffering", kortom, er
werden die week feest-records geslagen, zooals
dat nog nimmer daarvoor het geval geweest
was.
Tusschen 3 en 6 December tenslotte werd
door het Centraal St. Nicolaas Comité het al
oude feest gecentraliseerd door alle schoolkin
deren (3000!) gevierd. De Sint werd officieel
van de Texelsche boot gehaald, en sprak de
jeugd voor het Raadhuis toe. Het was alles
bijzonder aardig, zoodat men een herhaling
wel tegemoet kan zien in 1939.
In het kerkelijk leven van onze stad is
wellicht het meest belangrijke de prachtige
eenheidsdemonstratie in de Ned. Hervormde
kerk, ter gelegenheid van de vervolgingen om
geloof of ras.
Voor ieder, die de eenheid der geloovigen
ziet als de schoonste uiting van christelijk
leven, is deze samenkomst een lichtpunt ge
weest is het dikwijls zoo verscheurde kerke
lijke leven. Ook wat er dien avond gezegd
werd was van uitnemend gehalte. Een prin
cipieel getuigenis, het elkaar reiken van de
hand, over de kerkmuren heen.
Er hadden slechts weinig mutaties in het
afgeloopen jaar plaats. De Geref. kerk ont
ving haar nieuwe leeraar, Ds. P. Veenhuizen.
De Evangelisatievereeniging Ter verbreiding
der Waarheid, benoemde een nieuwen predi
kant, die op l„ Januari van het nieuwe jaar
zijn intrede hoopt te doen. De Oud-Katholieke
gemeente zag haar nieuwen pastoor, den
Z.eerw. Heer H. J. Verhey tot haar overkomen.
Loonsv erlaging
Bondsverdaging
Crisiszegels
Vrachten „pegels"
Soepbereiding
Vlootuitbreiding
Opcentlasten
Vreemde gasten
Landverdeeling
Beperkte teeling
Gastarieven
Vele grieven
Geldtekorten
Bouwplan forten
Kamerfracties
Steunplanacties
Geldtoelagen
Leege magen
Vliegtuigrampen
Helsche kampen
Vluchtelingen
Welkom binnen!
Bange stonden
Groote monden
Véél acteeren
(Confereeren)
En zoo gaat het als maar door,
Maar waar dient dit alles voor?
Wat wij hopen te krijgen:
Niet veel sof,
Dan is het tof!
Wi-jo
Al is er nog allesbehalve reden om te
juichen, een verheugend verschijnsel is,
dat de cijfers van de werkloosheid sinds
het vorig jaar vrij belangrijk teruggeloo-
pen zjjn, niettegenstaande de bevolking
in onze stad toenam. Bovendien schijnt
het college plannen te hebben dit vraag
stuk in het komende jaar met kracht aan
te pakken, zoodat we ook in dit opzicht
optimistisch gestemd mogen zijn.
Hieronder geven we dan een overzicht van
het aantal ingeschreven werkloozen bij de
Arbeidsbeurs, het aantal tewerkgestelden bij
de Centrale Werkverschaffing en het aantal
werkloozen, dat ingevolge de gesubsidieerde
steunregeling werd ondersteund, gedurende
het jaar" 1938.
Aantal
werkloozen
Maanden 1937.
Januari 1671
Februari 1613
Maart 1298
April 1184
Mei 1035
Juni 1101
Juli 1028
Augustus 1129
September 1139
October 1161
November 1379
December (17-12-38) 1360
1299 200 572
1343 180 541
1105 170 541
1007 200 432
954 150 460
911 200 349
875 225 266
898 245 255
986 250 294
946 300 298
1023 350 304
1170 350 341
De meerdere werkgelegenheid bjj de
landbouw- en bloembollenbedrijven heeft
er toe bijgedragen, dat de werkloosheid
gedurende een aantal maanden van dit
jaar belangrijk verminderde.
Evenals vorig jaar waren ook dit jaar een
aantal werkloozen uit de gemeente tewerk
gesteld bij de Centrale Werkverschaffing in
den Wieringermeerpolder, Balgzandpolder, en
bij de werkverschaffing van het Hoogheem
raadschap „Noordhollands Noorderkwartier".
Bij het verbeteren van het terrein voor
lich. oef. bij School 1, te Julianadorp, hetwelk
in werkverschaffing is uitgevoerd, waren ge
durende ruim vier weken 10 arbeiders tewerk
gesteld.
Dit aantal bedroeg op:
1 April
1 Juli
1 October
en 17 Dec.
22 deelnemers.
29
33
51
VAN mus»
Uit deze cijfers blijkt, dat het aantal deel
nemers gedurende het 2e halfjaar 1938 be
duidend is gestegen.
In den loop van het jaar is door de deel
nemers een aanvang gemaakt met de uit
voering van het object „Lighallen voor t.b.c.-
patiënten in de Donkere Duinen", terwijl
voorts een 50-tal plantsoenbanken werden
gemaakt, waarvan er thans reeds een aantal
op verschillende punten in de gemeente wer-
den geplaatst.
Het Bureau voor Jeugdregistrat.ie, hetwelk
in Nov. 1937 is opgericht, is thans gevestigd
in het voormalige Raadhuis aan de Dijk
straat, gedurende dit jaar werden de werk
zaamheden, verbonden aan de registratie van
de jeugd van 10 t/m 22 jaar voortgezet. BH
gere^feerd?11 1750 j6Ugdige Per90nen
i