Den Helder wordt geen tweede
Hellevoetsluis
Nieuwediep staat nog steeds in het
brandpunt van de belangstelling
der regeering
Poortershaven Marine-steunpunt van geringe beteekenis
Een „nest" aan den
Nieuwen Waterweg
A,yeJtuicL
Zaterdag 7 Tanuari 1939
^v/eede B^ad
De Nieuwe Waterweg
J. VAN DE WITTE, Keizerstr. 103
Het nieuwe marinesteunpunt
Uit het politie-rapport
Roosevelt op de bres
voor de Godsdienst en
de Democratie
De dikke zwarte lijn op bovenstaand kaartje is de Nieuwe Waterweg, die bij Hoek van Holland in de Noordzee uitmondt. Aan den rech
teroever, tusschen Hoek van Holland en Maassluis, vindt men bij het kruisje) Poortershaven, dat op een afstand van 7 km van Hoek
van Holland en 5 km van Maassluis ligt.
Het bericht in ons nummer van Donderdag',
dat Poortershaven, bij Hoek van Holland, een
nieuwe ligplaats wordt voor Marinekruisers,
heeft menigen middenstander wellicht met
eenige bezorgdheid vervuld en men heeft zich
mogelijk afgevraagd of Den Helder een tweede
Hellevoetsluis zou worden. Want immer3, als
de groote schepen niet meer Nieuwediep als
basis zouden hebben en dus het kleine mate
rieel alleen in onze haven ligplaats zou krij
gen, zou dat een belangrijk verlies voor Den
Helder beteekenen. Op een kruiser toch zitten
de hoofden van eenige honderden gezinnen en
zou dus de „Sumatra" en de „Tromp", de ,,v.
Kinsbergen" en later misschien nog eenige
andere schepen van beteekenis, van ligplaats
veranderen, dan zou dit met zich brengen, dat
de families ook andere woonplaats zouden
zoeken en zich in dit geval dus in Hoek van
Holland, in Maassluis of in Rotterdam zouden
vestigen.
Steunpunten in tjjd van gevaar.
Die vrees is echter overbodig. Het was
ons sinds eenige maanden bekend, dat de
Marineleiding zocht naar een steunpunt
voor de groote schepen, niet om die daar
door aan hun basis Den Helder te onttrek
ken, maar om in geval van mobilisatie of
oorlog, eenige steunpunten aan de kust
moet niet vergeten, dat in tijd van mobi-
te hebben, die voor de bescherming van
de waterwegen noodig zijn. Immers, men
lisatie of in tijd van oorlog, al het beschik
bare materieel in dienst gesteld wordt,
ook de schepen, die reeds opgelegd zijn en
al het reservematerieel wordt dan in
gebruik genomen. Het zou natuurlijk niet
mogelijk zijn, dit alles in de haven van
Nieuwediep onder te brengen. Trouwens,
om strategische redenen is dit ook niet
wenschelijk. IJmuiden, Hoek van Holland,
Vlissingen zijn dan steunpunten, het laat
ste ook basis voor verschillende marine
schepen.
De plannen met Poortershaven.
Wij hebben ons gisteren tot de bevoegde in
stanties in Den Haag gewend, om nadere in
lichtingen over de plannen van Defensie met
Poortershaven en daarbij werd ons bevestigd,
dat Poortershaven een steunpunt van geringe
beteekenis zal worden. De mogelijkheid, dat
dus de „Sumatra" of de „Tromp" uit Nieuwe
diep zullen verdwijnen is voorloopig buiten
gesloten en daarvan zal waarschijnlijk nimmer
sprake zijn. Het is slechts de bedoeling, dat
deze schepen, b.v. 's winters bij ongunstig
weer, als zij moeilijk onze haven binnen kun
nen komen,'bij Rotterdam een ligplaats kunnen
Vinden. Poortershaven is daarom geschikt als
De laatste van de sluiting der
PRIJSVRAAG 15 JAN. 1939
Het besluit van de regeering om van
Poortershaven een Marine-steunpunt te
Kaken, heeft ons gisteren ons licht
doen opsteken over de beteekenis van
dit besluit en de eventueele gevolgen
voor onze stad.
Wij kunnen allen, die zich ongerust
maakten, dat Den Helder binnen af-
zienbaren tijd een tweede Hellevoetsluis
zou worden, geruststellen. Daarvan is
geen sprake. Dit het onderhoud, dat
wjj te bevoegder plaatse hadden, is ons
gebleken, dat Den Helder nog in de
volle belangstelling staat van de re-
geering.
In onderstaand artikel komt dit dui
delijk naar voren. Ook blijkt daaruit,
dat Poortershaven slechts zoo nu en
dan ligplaats zal worden voor de groote
schepen, die als basis Den Helder
houden.
Dit alles blijkt nog, dat Nieuwediep
in de toekomst maritiem in beteekenis
zal toenemen.
steunpunt, omdat men er een gemakkelijken
toegang heeft (zonder sluizen) naar en van
de Noordzee. (Men zie het kaartje). Zelfs als
in de toekomst besloten zou worden tot over
plaatsing van personeel, waarvan momenteel
nog geen sprake is. zou dit slechts een
zeer gering aantal zijn. Hoogstens een maga
zijnbewaarder en eenig personeel voor het on
derhouden van materieel in opslagplaatsen.
Maar zelfs tot het bouwen van opslagplaatsen
is nu nog niet besloten.
De vergrooting en verbetering van
de haven van Nieuwediep nog even
noodzakelijk.
Wjj hebben in Den Haag ook de
vraag gesteld of met de uitvoering van
dit plan, de verbetering van de Marine
haven van Nieuwediep van de baan was.
Men ontkende dit ten stelligste. Het ma
ken van een ligplaats in Poortershaven is
niet het gevolg van het feit, dat onze
haven op het oogenblik minder geschikt
is voor het in- en uitvaren van de grootere
marineschepen, maar uitsluitend om re
denen van strategisch belang voor tijden
van mobilisatie of oorlog, al zullen de
schepen dan ook in vredestijd wel eens
voor Poortershaven komen te liggen om
redenen, die we hierboven reeds noemden,
b.v. bij slecht weer.
De verbetering, vergrooting, is nog even
actueel en we kunnen in verband hiermee het
best verwijzen naar wat de Minister van De
fensie hierover in de Kamer gezegd heeft, bij
de behandeling van de Defensiebegrooting, op
29 November van het vorig jaar, dus nog geen
twee maanden geleden.
De minister zegt dan:
De dislocatie van onze groote schepen
is een vraag, waarover te zijner tijd tel
kens in het licht van de dan heerschende
omstandigheden zal moeten worden be
slist. Te dezen aanzien dient de Regee
ring zich vrijheid van handelen voor te
behouden, ten einde met gebruikmaking
van alle gegevens op de juiste wijze te
kunnen handelen. Dit geldt ook voor den
flottieljeleidër; op de vraag van den ge-
achten afgevaardigde den heer Wende-
laar kan ik dan ook antwoorden, dat het
in het voornemen ligt de „Tromp" in 1939
naar Indië te zenden, maar ook hierom
trent moet de Regeering zich in het licht
van alle omstandigheden vrijheid voorbe
houden.
De oude reserve-kruisers, waarover met
zooveel belangstelling is gesproken, zullen
kunnen worden opgelegd, b.v. in Soera-
baja, in Den Helder of bij Hoek van Hol
land; ik noem alleen deze drie plaatsen.
De geachte afgevaardigde de heer Albarda
betwijfelde, of dat in Nieuwediep zou kun
nen geschieden.
Maar dan wensch ik er op te wijzen,
dat, zooals ik reeds heb medegedeeld, een
plan voor de ha ven verbetering in Den
Helder wordt ontworpen, waarin met deze
omstandigheid uiteraard rekening gehou
den wordt. De opruiming van het fort de
Harssens, waarover de geachte afgevaar
digde de heer Tilanus sprak, is voor die
verbetering niet strikt noodzakelijk. Het
gaat meer om de binnenruimte dan om
den toegang, hoewel overigens het ver
dwijnen van het fort nuttig zou zjjn.
En wat de derde door mij genoemde
plaats betreft, n.1. Hoek van Holland, kan
ik mededeelen, dat de marine aldaar se
dert kort de blijvende beschikking heeft
over de nabijgelegen Poortershaven, al
waar een bescheiden steunpunt wordt in
gericht en waar een ligplaats voor een
kruiser aanwezig is.
Tot zoover minister Van Dijk.
Alleen voor Willemsoord dit jaar
ruim 600.000 gulden voor nieuw
bouw en verbouw.
Dat onze Marinehaven nog in het brand
punt van de belangstelling van de regee
ring staat, wordt misschien nog wel het
best bewezen door de gelden, die dit jaar
uitgetrokken zjjn op de Defensiebegroo
ting, voor nieuwbouw en verbouw van in
richtingen. Een bedrag van 632.000 gulden
zal daarvoor verwerkt worden. Het vorig
jaar was dit 231.000 gulden.
Sterker spreken deze cijfers wellicht
als men daarnaast ziet wat in totaal voor
alle andere maritieme inrichtingen, in
Amsterdam, Rotterdam, Vlissingen, Veere
en Souburg verwerkt wordt. Dat is in
totaal slechts 58.000 gulden.
De voornaamste werken in Nieuwediep zijn
dit jaar:
Een nieuwe scheepmakerswerkplaats, waar
voor alleen dit jaar 170.000 gulden uitgetrok
ken werd, terwijl het vorig jaar daarvoor op
de begrooting een bedrag van 50.000 gulden
was uitgetrokken en waarschijnlijk volgend
jaar of het jaar daarna nog eens een bedrag
van 100.000 besteed zal worden.
Een nieuwe plaatwerkerij (voor stalen be
schietingen en meubelen) vraagt 50.000 gul
den.
Een nieuwe monteurswerkplaats 80.000.
Het moderniseeren van de telefooninstal
latie op de Marinewerf 42.000.
De uitbreiding van de electrische centrale
50.000.
Een kazernegebouw op De Mok 80.000.
Een nieuw radiostation aldaar 8.000.
Wij noemen deze cijfers en feiten om
aan te toonen, dat Den Helder nog de
grootste aandacht van de regeering ge
niet en dat alle zorg over Nieuwediep als
Marinebasis overbodig is.
En nu dan iets over het nieuwe Marine
steunpunt, waarvoor onze marine-menschen
natuurlijk belangstelling zullen hebben, omdat
zij wellicht menig uur, misschien zelfs meni
gen dag daar door zullen brengen. Erg opwek
kend kan ons verslag hierover niet zijn.
Poortershaven is „een nest" aan den Nieuwen
Waterweg.
Wij hebben een bezoek gebracht aan dit
nieuwe steunpunt van de Marine. Het is niet
zoo eenvoudig Poortershaven te bereiken.
Wanneer men te Rotterdam in den trein stapt
moet men van te voren den conducteur waar
schuwen, anders rijdt de trein deze laatste
halte voor Hoek van Holland voorbij. Dat ge
beurt ook meestentijds, want slechts in uit
zonderingsgevallen vervoert de trein perso
nen, die Poortershaven tot einddoel hebben.
Vroeger is dat anders geweest. Toen stopte
iedere trein te Poortershaven, dat in de
eerste jaren van zijn bestaan een groote
bloeiperiode heeft medegemaakt. Het was een
continue-bedrijf, waar doorloopend veertig tot
vijftig arbeiders werk vonden.
Stil en verlaten. Er wonen vijf
gezinnen.
Maar nu ligt Poortershaven stil en verlaten.
Het haventje maakt een vervallen indruk. Er
staan twee groote kranen, die ieder 120 ton
per uur kunnen verladen. Het is echter wel
heel lang geleden, dat deze kranen op volle
capaciteit hebben gewerkt. Doelloos staan zij
daar, even doelloos als de opslagplaatsen,
waarvan het ijzerwerk een roodbruine roest-
kleur vertoont. Er staan ook een paar huisjes,
waarvan evenwel de meesten nog onbewoond
zijn Welgeteld wonen er thans nog vijf gezin
nen te Poortershaven. Bij het kantoor van de
N.V. Handelsinrichtingen Poortershaven wo
nen er drie. Het personeel van deze N.V. be
staat thans nog uit vier man .Twee heeren
maken het kantoorpersoneel uit, een ander
tweetal houdt om de beurt een week wacht
op de terreinen. „Waarvoor het noodig is, is
niet recht duidelijk", zoo zeide ons een van
de schaarsche bewoners van Poortershaven,
„want een kraan zullen ze niet zoo gemakke
lijk meenemen en anders is hier niet veel te
halen!" Heelemaal bij het rechte eind had
deze man het echter toch niet, want op het
oogenblik ligt er juist een paar ton erts op
geslagen. Voor het eerst na langen tijd heeft
Poortershaven n.1. veertien dagen geleden be
zoek gehad van een schip. In verband met de
ijsvorming op de rivieren kon dit schip zijn
toch niet vervolgen en het heeft toen zijn
lading te Poortershaveri gelost. Maar derge
lijke lossingen zijn tegenwoordig uitzondering.
Het zijn gebeurtenissen, waarover de kleine
bevolking dagen lang spreekt. Die „bevol
king" leeft thans voor het grootste gedeelte,
d.w.z. drie gezinnen, van den landbouw. Deze
menschen hebben niet zonder zorg kennis ge
nomen van de plannen om Poortershaven voor
defensie-doeleinden in te richten. Die bezorgd
heid gaat nog niet in de eerste plaats uit
naar de plannen van de marine, maar meer
nog, naar die der genie, die van de voor
malige quarantaine-inrichting op een goede
100 meter afstand van het haventje een kruit-
haven wil inrichten. De houten quarantaine-
loodsen kunnen blijven staan, maar de stee-
nen gebouwen, die in later jaren zijn verrezen,
zijn voorbestemd om onder sloopershanden te
vallen.
Vele veranderingen op til. De
bewoners zijn er niet mee inge
nomen.
Zoo zijn er vele veranderingen op til in het
thans zoo stille Poortershaven. De weinige
bewoners, die het gehucht thans telt, zjjn er
niet erg mee ingenomen. Zij zijn vertrouwd
geraakt met de stilte van deze omgeving.
De spoorwegwachter vraagt zich met be
zorgdheid af of de halte Poortershaven in de
toekomst zal blijven. Thans moet hij het roode
blok neerlaten, als er „klanten" zijn op het
stationnetje, en hij vervult zijn plicht met
even groote ambitie als nauwgezetheid, daar
mede de reizigers zeer aan zich verplichtend.
Want als de naderende trien niet gewaar
schuwd zou worden, rijdt deze door, en het
duurt vele uren eer er weer een trein komt,
die genegen is aan den wil van den wachter
te gehoorzamen en te stoppen aan een sta
tionnetje, waar een reiziger een bijzonder
heid is.
Van het „perron" van dit stationnetje heeft
men een fraai gezicht op de landelijke polder
omgeving. Recht vooruit, aan de overzijde
van den Nieuwen Waterweg, welks drukke
scheepvaartverkeer schril afsteekt bij de
stilte van het verlaten Poortershaven, verheft
zich de stompe toren van Den Briel, die
straks bij het marine-personeel herinneringen
wakker zal kunnen roepen aan de helden
daden van de Watergeuzen, wier inname van
dat plaatsje aan den overkant eens een
keerpunt in de geschiedenis was. En links
verrijst de slanke toren van Maassluis, te
midden van rookende fabriekspijpen. Want in
het 5 km Oostwaarts gelegen Maassluis met
zijn beroemde zeesleepvaart, heerscht heel
wat meer bedrijvigheid.
Richten wij den blik naar rechts, dan staren
wij in een eenzame verlatenheid.
Zal Poortershaven, wat haar ligging be
treft, voldoen aan de verwachtingen, die het
departement van defensie stelt? Wij hebben,
wat deze vraag betreft, eenige deskundigen
gevraagd en het antwoord, dat deze ons op
onze vragen hebben gegeven, was over het
algemeen bevestigend.
We mogen wel aannemen, dat onze Jantjes
den naam Poortershaven in de toekomst dik
wijls zullen uitspreken, wanneer zij naar den
Waterweg worden gedirigeerd. En daarmede
zal de naam van een vooruitstrevenden en
energieken ertshandelaar en reeder, Jos de
Poorter, die aan het einde van de vorige eeuw
deze haven liet aanleggen, wellicht voor goed
aan de haven verbonden blijven.
AANRIJDING IN DE SCHAGENSTRAAT.
Gisteren had in de Schagenstraat een aan
rijding plaats tusschen een personenauto en
een wielrijder, die gelukkig nog al goed af
liep.
Hoogstwaarschijnlijk zal de gladheid van
den weg de schuld wel geweest zijn, dat de
wielrijder werd aangereden. Het rijwiel werd
vernield, de man bekwam geen letsel.
EEN BRUTALE RIJWIELDIEF.
Uit de vestibule van een gebouw werd een
fiets ontvreemd. Wel een bewijs van de bijzon
dere brutaliteit van de heeren rywieldieven.
Roosevelt is wel eens beschouwd als de
dictator van de Ver. Staten. Zijn doortastend
optreden, zijn durf en vaak gewaagde expe
rimenten hebben zijn vijanden hem doen be
schuldigen van dictatoria<e neigingen. De
Amerikaansche president laat zich deze be
schuldigingen echter niet aanleunen en in de
practijk toont hij aan een voorstander te zijn
van de volksvrijheden en voor de geestelijke
vrijheid van zijn onderdanen.
De boodschap, die hij aan het congres ge
richt heeft, is een vlammende protest tegen
de dictatoriale staten en een krachtige ver
dediging voor de democratie en geestelijke
vrijheid. Hij geeft in deze boodschap, die men
in ons nummer opgenomen vindt, zijn grondi
ge afkeer te kennen tegen het woeden van
niet verklaarde oorlogen, militaire en econo
mische. De stormen die van buiten komen,
zoo zegt de president, bedreigen rechtstreeks
drie instituten, die van oudsher voor de
Amerikanen onontbeerlijk zijn geweest. De
eerste is de godsdienst; hij is de bron van de
andere twee democratie en internationale
trouw.
Dit is een groote waarheid, die Roose
velt naar voren brengt en die hij nader
motiveerde door te zeggen, dat waar de
vrijheid en godsdienst is aangevallen, de
aanval op de democratie is begonnen en
waar de democratische geest werd om
vergedrongen, verdween de geest van de
vrije geloofsbelijdenis en waar godsdienst
en democratie verdwenen, hebben goede
trouw en de rede in internationale aan
gelegenheden plaats gemaakt voor felle
ambitie en bruut geweld.
Roosevelt heeft deze dingen scherp en juist
gesteld en het is dus niet te verwonderen, dat
hij er met kracht op aandringt, deze groote
waarden van godsdienst en democratie veilig
te stellen. Veilig in de allereerste plaats voor
het Amerikaansche volk, maar daarbij niet
onverschillig te blijven tegenover het rechte
loos en wetteloos optreden van staten in an
dere werelddeelen.
Want wij hebben geleerd, zegt de president
in dit verband, dat de godvreezende demo
cratieën der wereld, die zich houden aan de
heiligheid van verdragen en aan goede trouw
in haar omgang met andere naties, niet zon
der gevaar onverschillig kunnen blijven voor
internationale wetteloosheid, waar dan ook.
Amerika is dus van plan, als dat noo
dig is, indirect steun te verleenen aan de
mocratische staten, die onrechtmatig
worden aangevallen, want, zoo heet het,
onze neutraliteitswetten kunnen ongelijk
en onbillijk werken en feitelijk steun ver
leenen aan den aanvaller en dezen ont
houden aan het slachtoffer. Het instinct
van zelfbehoud moet ons ervoor waar
schuwen, dat wij dit niet meer laten ge
beuren.
Roosevelt heeft dan nog gesproken over de
noodzakelijkheid van een goede en parate
defensie, en daarna nogmaals zijn felle afkeer
uitgesproken ten opzichte van de dictatuur-
staten.
Het is een krachtig woord geweest, dat met
instemming vernomen zal zijn in de democra
tische landen, omdat zij weten, dat Amerika
zich niet zal isoleeren en dat met de noodige
ergernis gehoord zal zijn in de dictatuur-
staten, die deze houding van de Ver. Staten
allesbehalve zullen waardeeren en dat door
middel van hun pers wel zullen laten merken.
Natuurhistorisch Museum, 2e Vroonstraat,
lederen Woensdag van 35 uur.
lederen Zaterdag van 710 uur.
Bovendien de eerste Zondag van elke maand
van 35 uur en de eerste Woensdag van
810 uur.
Westgracht 80: Tentoonstelling Historisch
Genootschap „De Kop van Noord Holland".
Eiken werkdag van 710 uur.
Zaterdags van 35 uur en van 710 uur.
Aquarium Zoöl. Station. Voor het publiek
geopend: dagelijks van 912 en van 13.30
BIOSCOPEN:
Tivoli-theater, Spoorstraat, half 8:
„Vier mannen en één gelofte" en „Bokser
tegen wil en dank".
Rialto, Spoorstraat half 8:
„Mannequin".
Witte-Bioscoop, Koningstraat, half 8:
„De Gentleman-Vagebond" en „De Duivel
aan 't stuur".
Heden:
Casino, 8 uur: Padvinders-Revue.
Zondag 8 Januari.
Casino, 8.15 uur: Cabaret-avond.
Musis Sacrum, 8 uur: Cabaret der Amateur®.
Maandag 9 Januari.
Casino, 8.15 uur: Cabaret-avond.
Opgenomen om 8 uur hedenmorgen.
Barometerstand Den Helder: 768.3
Temperatuur lucht: 1.2
Wind: Z.; kracht 3.
Licht op: 4,45}
