De „Groene" jakkert
door de Baltische landen
DAGBLAD VOOR DEN HELDER EN HOLLANDS NOORDERKWARTIER
Ir. Ms. Tromp
te Lissabon aangevaren
tJ^EERBERICHT
Mussolini acht de niet-
inmengingspolitiek mislukt
Tarragona gevallen,
Barcelona bedreigd
Opzienbarende arrestatie
in België
16 JANUARI 1939
KONINGSTRAAT 78, DEN HELDER. TELEFOON 50 (2 LIJNEN)
67e JAARG. No. 8517
Met 14 graden onder nul
KruitVan Ka m p e n- trotseeren honger en kou!
Prinselijke belangstelling
voor onzen vliegtuigbouw
Een gat beneden de waterlijn
Dit nummer bevat 8 pagina's
DE BILT SEINT.
Hij blijft Franco steunen
HELDESSCHE COURANT
MAANDAG
Uitgave der Uitg.-Ml). Hollands Noorderkwartier N.V. te Den Helder
Duitschland, Polen, Vrije stad Dantzig, Littauen, Let
land of we] van Franfort a.d. Oder naar Riga in één ruk.
Dat presteerde het team Kruit-van Kampen gedurende
den rit naar Tallinn, waar het tweetal zich thans voor
bereidt voor den start naar Monte Carlo, welke, zooals
men weet, morgen plaats heeft. Elk van de door onze Ral-
lye-rijders doorkruiste landen heeft zijn eigen romantiek
en, terwijl Kees Kruit de ijs- en sneeuwhindernlssen
„neemt", legt Van Kampen alle bezienswaardigheden uit
het Hooge Noorden (voor zoover hij die door de be-ijzelde
ruiten van de „groene" kan waarnemen) voor onze lezers
vast in een boeiend reisrelaas.
RIGA.
Als wij dit schrijven, zitten wij met
half bevroren vinders, met een drie
kwart Ieege maag en gevoellooze
teenen in 't imposante stationsres
taurant van Riga. Het kost moeite
hier, tusschen 't geroezemoes van
een paar honderd reizigers, 't ge
brul van de obers en 't geknars
van treinwielen op rails, in ge
dachten het zoo juist afgelegde
traject DuitschPoolsche grens—
Riga, terug te gaan. Een traject
van 1000 kilometer, non-stop afge
legd.
Zoowel de Duitsche als Poolsche dou
ane was kennelijk benieuwd naar den toe
stand van „der Kaiser" in Doorn. Men
vroeg hoe de Hollanders over hem dach
ten, wat de ex-keizer deed en of hij nog
evenfueele. aspiraties had om te repatri-
eeren. Dit laatste werd echter dermate iro
nisch gevraagd, dat 't duidelijk was, dat
men den bejaarden monarch althans in
deze kringen niet meer geheel au sérieux
neemt.
De Corridor in.
Dan gaat 't, na eindeloos geharrewar
over Geld-bescheinigungen. Passen-Kontroll,
de auto-documenten, de Corridor in. De
Corridor, die we instuiven met een flinke
70 per uur. brengt ons vluchtende kinnen
en kalkoenen, portretten van Pilsoedski in
alle winkels, snaterende eenden, maar bo
venal: naarden. Auto's ziet men prartisrh
niet. Alles wordt hier getrokken of ge
duwd door paarden. Groote. lange heesten.
met warrige manen en ongekamde staar
ten. Naast den wagen loonen de voerlui
met lange zweeppn.' die ze angstwekkend
laten knallen, met zwarte pelsmutsen op en
een soort bruin schootsvel om. Overigens
soliiciteeren wii hier tellmns bii t informee-
ren naar den*Tuisten weg naar een tong-
breuk. Tederp wesmaam heeft consekwent
4 of 5 medpVlinkers achter elkaar en gezien
de, reactie hii de PqUn braken we er af en
toe een raar taaltje uit
Polen bedelen.
Ook in Corridor blijkt dat 't Poolsche
volk een arm volk is. Bouwvallige huizen,
verwaarloosde kinderen, slechte wegen, een
somber land en een vreemd volk. De leugd
is hij den tijd. Ais we een halve minuut
narkeeren. komen er 10 of me'er jonge
Poien aangehold, die in commissie den be-
delmarsch slaan!
Het gaat van dorp tot 'dorp. Steeds Tangs
hosschen. F.indelooze wonden, sparren,
eiken en wilgen, 't Ts of heep Polen één
hosch is. Soms schemert tuschen 't 'diep
groen het helder rood en brons-goud van 'n
devoot Christusbeeld. Van een wonderlijke
bekoring in deze woeste en kille omgeving.
zVoor we het weten, zijn we den Corridor
doorgeraced. „Freie .Stadt Ranzig". Weer
deviezen-controle, weer de passen, 't carnet,
't geld Ditmaal zelfs 2 mark boete,
extra, omdat Kees met daverende knalpot-
muziek de 3/4 kilometer lange Weichsel-
hrug is overgeraasd. We hebben 't mogen
betalen.
Hakenkruisen
In 'de Vrije Stadt vee! hakenkruisen, veel
luid-geroepen „Heil Hitler", veel stramme
figuren en militair vertoon.
In een flits trekt Danzig voorbij. Groene
Weiden, uniformen, en hij Mariënberg t
enorme kasteel. Een machtig blok graniet
en hardsteen. Dan weer een_ Weichsel-
hrug over en we zijn in de provincie Oost-
Pruisen-, Een ander iand en een ander volk.
Baarden en snorren als van een maskerade-
feest en overal groepjes menschen, die om
de kleine Fiat gaan staan. Monte Carlo....
Wat is dat...? Waar ligt dat ook weer...?
Nee, nooit van gehoord.
We gaan door naar Könïgsberg, een goede
140 kilometer op de Reichs Anto Bahn. We
stormen op vol gas er door. Stadjes en dor
pen en fabrieken flitsen voorhij. De motor
zingt z'n plezier uit. Als een magneet, zoo
vast klemt hij aan Het betont
Königsberg: schoorsteenen, fabrieksge-
raas, donkere straten en apotheken. In
één straat tel ik er 12
Souvenir-jacht op de Fiat.
Het is dezelfde straat waar we ons laven
aan een kostelijk Goulash. Origineel Hon
gaarse!). Kees Kruit neemt een dubbele por
tie en vindt 't jammer, als we opstappen.
Het is-hoog tijd, want behalve dat de ieugd
bezig is met de souvenir-jacht op de Fiat
wacht ons nog een zwaar stuk van den dag
ten nacht!).
Bij Filsit weer de grens over. Via zware
bruggen loopen we 't Memelgebied binnen.
De rivier zelf ligt onzichtbaar onder kruiend
ijs. Het lijkt wei een betonweg, waarop een
ontploffing heeft plaats gevonden
De Littausche douane brengt den
Hitier-groet. En hij vertelt, dat 't
niet lang meer duren zal of 't Me
melgebied is ook deel van 't Groote
Rijk. Reeds nu, aldus deze ambte
naar, is 87 pet. pro-nationaal-socia-
listisch. De rest bestaat uit Joden
buitenlanders. Op onze vraag, wan
neer Memel Duitsch zal worden,
lacht de man veelbeteekenend. Hij
zegt dan: „So etwas kommt doch
übernacht". En, voegt hii er aan
toe: „dann gibt's hier auch kein Pas-
scnkontroll mehr
Overigens betalen we zoo iets als een
halve gulden voor „wegbelasting"; bij de
eerste 25 meter zijn we echter al 3 maal
getorpedeerd door steenen op den weg, om
te zwijgen van de kuilen
't Wordt steeds kouder.
Het is nu... 9 uur in den avond. De lucht
is grauw en ieder kwartier wordt 't kouder
De weg is Wjt-bevroren. De hoornen zijn ge
joel beijzeld en regelmatig ziet men enor
me hoopen verzameld ijs op den weg. Bii
een tankstation wiist een barometer nu al 6
graden onder nul! Dat belooft wat. We tak
beren door. Kilometer na kilometer. Maar
evenredig aan de snelheid wordt 't ook
kouder.
Dat beteekenf dat we midden tusschen de
hosschen een soort groteske verkleednartij
geven. Lange overbroeken,1 mutsen, heen-
kappen en handschoenen rukken in gefor
ceerd tempo aan, en aldus tijgen wij ten
strijde.
Beijzelde ruiten.
Inderdaad 'dien nacht, trokken wij
ten strijde. Het begon met de vier ven
sters. waarop de aanslag zich in den kortst
mogelijken tifd omzette in ijs. Eerst heb
ben wij er glvrprine op gesmeerd, maar
dat hielp niet. Toen olie. hetgeen evenmin
resultaat opleverde. Vervolgens vaseline, en
daarna, als laatste middel, benzine. Hel
hielp allemaal geen zier. Wreef ie huiten 't
voorraam schoon van ijs, eer je binnen
was, werd het bereikte resultaat te niet
gedaan. Tk heb mij voorgesteld 't fleschie
wonderolie uit de medicijnkist te benutten
doch 'dat ging niet "door.
Hagel en sneeuw en glinsterende ijsnaald-
jes vallen nu. Het is fel koud. te meer daal
een dikke nevel over 't land ligt. Geen won
der. want we zijn hierop niet meer dan 2
kilometer van de Oostzee-kust, verwijderd.
Langs den stikdonkeren weg, af en toe
een slee. Erop een man of een vrouw. Soms
heide. Ze liggen te sianen op 't hooi, maar
springen meestal direct op. als we onze
„groene" laten brullen. Dat is een aparte
kunst van Kees. die met *t gas en de ver
snellingen de afgrijselijkste geluiden kan
produceerenï
Mannen en vrouwen in jute-zakkon
en huiden gewikkeld. Met lapnen om 't ge
zicht en soms een pot laaiend vuur op dp
kar. Eigenaardig volk.
Wolven janken..
Zoo gaat "de avond voorbij en de nacht
komt. Met nog meer kou en sneeuw. Dp
truien gaan over de overalls, en om de 2
minuten blazen we onze vingers warm. Ze
tintelen ontzettend.
Wij kijken nu al 2 uur lang uit naar een
Weinstube, of een kneipje, en we zouden
een koninkrijk betalen voor een heete
schnaps. Maar er is alleen de weg en de
sneeuw en de kou. En daar blijft 't bij. Een
enkele maal stoppen we. Soms om de
sneeuw wat weg te halen onder den wagen,
soms om den weg te vergelijken met de
kaart..
Dan valt de ontzaglijke stilte je
op. Nergens ter wereld kan het zoo
volmaakt eenzaam zijn Je hoort
je hart kloppen. En soms heel in de
verte, 't gejank van een wolf, hoewel
Kruit er z'n ziel en zaligheid om wil
verwedden dat 't een hond is. Mij
lijkt 't gegarandeerd wolvengehuil.
Om 2 uur in den nacht komen we aan de
I.ittausch-Letlandsche grens. De douane
slaapt en 't kost een half uur om hem tc
porrenü (Gezwegen van de extra-Gebahr
voor 't bij narht passeerer der grens.
Hier zien de thermometer 14 gra
den!
Waar een Letlandsche douane
van opknapte
De Letlandsche ambtenaar moet eveneens
't bed verlaten. Hij trekt een gezicht van ze
ven dagen slecht weer, maar kikkert op bij
't zien van de Hollandsc.he sigaretten. Dan
vertelt hij a bout portant dat BakkerSchut
en z'n maat ons 3 uur voor zijn. Van de an
dere 2 koppels is hem niets bekend.
Letland in den nacht onherbergzaam
ijzig koud. Donker. We zitten vlak naast el
kaar om wat warmte op te vangen, maar
veel is 't niet. We hebben honger en zijn moe
Maar Riga moeten we halen; program is
program. En daarbij er is geen keus
hier. In de spaarzaam verspreide dorpen is
geen lichtje te bekennen. Uitgestorven. Dood
Zoo gaat 't door Letland. Recht op Riga
aan. De weg is slecht; vol kuilen en gaten.
De veeren van de Groene hebben 't hard te
verantwoorden. De bagage rolt en klikt en
rammelt.
Kees volgt sleesporen.
Seeds krabben we 't ijs weg. Een Tan-ta-
lus-arbeid. Kees zit aan 't stuur als de
schipper van een reddingboot. Hij heeft
twee slee-sporen en daarnaast ligt 3 deci-
1 meter rulle sneeuw. Af en toe loopt de wa
gen eruit. Dan slingeren we naar links en
rechte en kwakken we tegen elkaar aan.
Om 6 uur in den morgen gloort er wat
rossigs aan de lucht. Als de mist optrekt,
eindelijk na zooveel uren, zien we een
sroote stad. Riga Riga op één na ons
laatste punt. Na Riga Tallinn
Maar eerst gaan we eten. Worst met knof
'look en zuurkool en brood. En wat mavon-
nai.se toe. We waren totaal uitgehongerd
en ik kan me niet herinneren ooit zoo co
pieus ontbeten te hebben!
Prins Bernhard bewondert de
Fokker D 23.
Z.K.I-I. Prins Bernhard die steeds met be
langstelling de ontwikkeling van de Neder-
landsche vliegtuigbouw volgt, bracht Zater
dagmiddag een bezoek aan de Fokkerfabrie
ken, speciaal om het nieuwe tweemotorige
jachtvliegtuig, de Fokker-D-23, te bezichti
gen.
Zijne Koninklijke Hoogheid, vertoefde ge-
ruimen tijd bij de D 23 en liet zich uitvoe
rig inlichten omtrent de overwegingen, wel
ke tot den bouw van dit, volgens geheel
nieuwe principes geconstrueerd vliegtuig
hebben geleid.
WINDSTOOT DREEF EEN DUITSCH
SCHIP OP DEN NEDERLANDSCHEN
OORLOGSBODEM.
Uit Lissabon wordt gemeld:
Het Duitsche s.s. Orinoco is gisteren
bij het verlaten van de haven in aan
raking gekomen met den Nederland-
schen flottieljeleider Hr. Ms. Tromp.
Hr. Ms. Tromp zou ernstig bescha
digd zijn.
Hr. Ms. Tromp, welke op zijn eerste voor-
jaarsreis Lissabon heeft aangedaan, zou vol
gens het routeschema op Woensdag 18 Jan.
vandaar vertrekken. De „Orinoco" is een
schip van de HamburgAmerikalijn met
een inhoud van 9660 bruto ton.
Bij het passeeren.
Nader vernemen wij, dat de „Orinoco" tij
dens stormweer de haven verliet, geassis
teerd door twee sleepbooten. Bij het passee
ren van Hr. Ms. Tromp, liep het schip als
gevolg van een hevigen windstoot uit de
koers en kwam het met den oorlogsbodem
in aanvaring, welke aan stuurboordzijde
werd getroffen. Een aantal stalen platen
van den Nederlandschen oorlogsbodem werd
ingedrukt.
Het verluidt, dat-de flottieljeleider
ook een gat beneden de waterlijn
heeft gekregen. De sleepbooten heb
ben tevergeefs getracht de aanvaring
te voorkomen, waarbij het weinig
scheelde of een van beide vaartuigen
was gekapseisd.
Na de botsing heeft de „Orinoco", die niet
beschadigd is, de reis voortgezet.
Vertrek van Hr.ïfls. Tromp uitge
steld.
De havenautoriteiten hebben een onder
zoek naar Hr. Ms. Tromp ingesteld. Zij waren
van meening, dat het schip ter reparatie in
een droogdok zal moeten worden opgenomen.
In verband hiermede is het vertrek van Hr.
Ms. Tromp tot onbepaalden tijd uitgesteld.
De commandant van Hr. Ms. Tromp, kapi
tein ter zee Doorman, bleef den goheelen dag
aan boord om persoonlijk alle veiligheids
maatregelen te nemen.
Hoog ge-plaatste regeeringsambte
naar beschuldigd van document-
vervals ching.
Naar wordit medegedeeld is te Brussel ge
arresteerd een zekere dr. Imiamtoff, dlie de
functie bekleedt van kabinetsattaehe bij het
ministerie van arbeid en sociale verzekering
Hij wordt beschuldigd van de vervalsehing
van in een proces te voorschijn gebrachte
stukken.
Dr. Imianitoff beweert, dat hij te Londen
zijn doctorsdiplorna als geneesheer behaald
heeft, doch men twijfeld aan de echtheid
van dit document. Voorts beweert hij dat
hij tijdens den oorlog in 1918- als kapitein
van het Engelsche leger aan het front van
den User heeft gestreden. Zulks is onwaar
schijnlijk. daar hij in 1902 is geboren en
dus reeds op zestienjarigen leeftijd kapitein
moet zijn geweest.
Nader wordt vernomen dat Iminiatoff be
kend heeft een vervalscher te zijn.
Verwachting: Voor het geheele
land: Meest krachtige, tijde
lijk nog stormachtige, Z. tot
Z.W. wind, zwaar bewolkt
met opklaringen, nog regen
buien, iets minder zacht dan
gister.
Volgens de medcdeelingen van het
hoofdkwartier van Franco is gister
middag de stad Tarragonna aan de
Middellandsche Zee, zonder ernstig
verzet veroverd. Ook Reus. een plaats
in de buurt, met nog 80 andere dor
pen, ziïn door de Francotroepen be
zet. Zij hebben thans ruim 'n derde
gedeelte van Catalonië veroverd en
naderen angstig dicht Barcelona.
De linksche regeering heeft in deze stad,
een der laatste bolwerken, thans ook alle
vrouwen opgeroepen bijzondere diensten te
verrichten. Het linksche communiqué meldt
dat de troepen zich hebben teruggetrokken
ten Oosten van de lijn Valls-Tarragonna.
Ons kaartje geeft een beeld van het krijgs-
rrohWI
Aan het Estremadurafromt duurt, volgens
de linksche communlqué's de strijd voort en
zijn krachtige aanvallen der rechtschen af
geslagen.
Generaal Miaja heeft gisteren, in zijn stro
ven om den druk op Barcelona te vermin
deren, op een nieuw front een offensief tegen
de troepen van Franco ontketend.
Aan de Fransch-Spaansche grens wordt
vernomen, da de burgerbevolking van Seo
de Urgel van de regeering te Barcelona or
der heeft gekregen, de stad binnen 24 uur te
verlaten. Men maakt hieruit op, dat de re-
geeringstroepen vastbesloten zijn tot hard
nekkige verdediging van Seo de Urgel, dat
de sleutel is tot het dal van Puigcerda en tot
de spoorlijn van Frankrijk naar Barcelona
via Tour de Carol.
CHAMBERLAIN HARTELIJK IN
ENGELAND ONTVANGEN.
De Britsche ministers pauselijk
onderscheiden.
Volgens de Informazione Diploma
tics heeft Mussolini rondweg aan
Chamberlain verklaard, dat hij de
niet-inmengingsnolitiek mislukt acht
en Franco blijft steunen. Chamber
lain wees op de nauwe betrekkjngen
tusschen Londen en Parijs,Musso
lini verklaarde formeel, dat de as
RomeBerlijn de grondslag van de
Italiaansche politiek is en blijft.
Als gevolg van een en ander is in
Frankrijk een nieuwe noli van pro
paganda voor linksch-Spanje ont
staan, zegt men te Rome.
Wat Spanje betreft, herhaalde de Dure
dat de laatste Ttaliaansehe legionnaires te
ruggeroepen zonden worden, wanneer do
linksehen hetzelfde doen en wanneer men
Franeo de helligerentenrechton zal toeken
nen. Het is onzinnig, dat men hem deze nog
steeds weigert, aldus-de Duce. Indien men
echter, zoo .voegde Mussolini eraan toe, in
I den komenden tijd inmenging op groote
schaal zou vaststellen van de zijde der met
Negrin bevriende regeeringen, zou Italië zijn
vriiheid van handelen hernemen.
Tot dien kan van eenige conferentie geen
sprake zijn. Hier blijkt dus wel uit, dat de
conferentie inderdaad
geen enkel practisch resultaat
heeft gehad.
Een door Frankrijk tegen de vrijheidsbe
weging der falangisten bevorderd „rood
Spanje" moet leiden tof een onrechtmatige
voortzetting van de Franschie politiek op
het Iberische schiereiland en tot een kraeh-
tenverschuiving, die voor den nationalen
vrijheidsgeest van Snani-e ondraaglijk en
voor die Overige Middellandsche zee naties
gevaarlijk zou ziin. Hef Franech-Spaansohe
probleem is derhalve thans een probleem,
dat de grootste aandacht en controle eischt
Berlijn is tevreden.
De Berüinsche pers, zooals men weet door
de regeering geïnspireerd deelt niet de mec-
ning. dat geen practisch resultaat zou zijn
bereikt. Hen bekende autoriteit zou hebben
verklaard:
„Wij zijn verheugd over den voortgang
welke is gemaakt om staatslieden en volk
met de meeningen van anderen hekend te
maken door directe besprekingen. Dit is on
getwijfeld ook 'te Rome het geval geweest
Mussolini vraagt zeer zeker niets onrede-
li iks en eir kan geen twijfel over bestaan,
dat de Duce op dit punt; verzekeringen heeft
gegeven, welke de Britsclhe staatslieden vol
doen."
Mussolini als oplosser van het
Joodsche vraagstuk?
Volgens Britsche kringen te Rome, die ver
klaren, dat Chamberlain en Ilalifax zeer
voldaan zijn over hun bezoek, is Mussolini
voornemens mede te werken aan de oplos
sing van het Joodsche vraagstuk.
De natuurlijke aspiraties van Italië zijn
tijdens cle besprekingen niet gedefinieerd en
er was geen beraadslaging over de eischen
van Ttalië ten aanzien van Tunis, Suez en
Dzjihoeti.
De officieele Italiaansche pers geeft uit
gebreide commentaren. Zij komen feitelijk
nergens anders op neer, dan dat men el-
kaars standpunten beter heeft leeren ken
nen en waardeeren.
Chamberlains thuisreis
Via Genua en Parijs is Cchamberlain naar
zijn vaderland teruggekeerd. Halifax is naar
Oenève doorgereisd waar hij Bonnet zal ont
moeten. Op zijn thuisreis is Chamberlain
hij elk oponthoud aan de Italiaansche sta
tions door de bevolking luide toegejuicht. De
minister president is in Parijs niet uitgestapt
Duizenden mensehen wachtten liem gister
avond te Londen op.
Chamberlain droeg een rose anjelier in
zijn knoopsgat en had zijn parapluie in de
hand. Hii glimlachte, en zag er gebruind en
gezond uit.
De Paus heeft den Rritsehen ministers een
gouden medaille overhandigd. De paus zei-
de hij deze gelegenheid dat hii deze medail
le, welke de beeltenissen droeg van twee
groote Fngelsehen uit een ander tijdperk,
gaarne schonk aan de twee beroemde Fn
gelsehen van heden. Reide ministers uitten
hun erkentelijkheid jegens den paus voor
het kostbare geschenk.