Stofzuigers
IRIUM vcor PARELWITTE TANDEN
GOLD fTAR
Stadt Scinënke
Indië's meening
over de defensie
FORD ACCU'S
§00
GÜNTHERT
Sport
Oost Indië
Marine-etablissement
te Soerabaja wordt
landsbedrijf
Lichtstoring
Uit het politie-rapport
Zondag diner a 1.75
SS
s
8
BALANS-OPRUIMING
van f 44.00 nu f 38 00
I 37 5° nu 32 50
Prima STOFZUIGRES
f 19 50, 22.50, 28 50.
KONINGSTRAAT 33.
s
3
v
o
Eh
MAARTEN SMIT
MlB Tv.f-
J
53
£5
H.R.C.-nieuws
Helder-nieuws
Texel-nieuws
zijn geen
U krijgt het geld met
rente op rente terug
'n Droevig geval. Maar onein
dig droeviger is het als U ver
geet dat Uw pakje Gold Star
Shag leeg is. Stel U voor, dat
U het een avond zonder deze
heerlijke shag zoudt moeten
stellen! Vandaar die knoop.
Nu snel naar den winkel om
'n versch pakje Gold Star Shag!
Voorstel bij den Volksraad inge
diend. De geschiedenis van dit
groote bedrjjf.
Bij den Volksraad is ingediend een ontwerp-
ordonnantie tot aanwijzing van het Marine-
etablissement te Soerabaja tot landsbedrjjf in
den zin dèr Indische Bedrjjvenwet. Aan de
memorie van toelichting is het volgende ont
leend:
In 1822 werd door den Gouverneur-Generaal
Van der Capellen een commissie benoemd tot
onderzoek van de plaats en middelen voor een
maritiem etablissement in het oostelijk ge
deelte van Java. De voorstellen van deze com
missie werden niet uitgevoerd. In 1837, het
jaar, waarin de verdediging van Java een be
gin van uitvoering kreeg, werd tot hetzelfde
doel opnieuw een commissie benoemd, die zoo
wel uit een technisch als uit een strategisch
oogpunt, als de geschiktste plaats voor zulk
een etablissement aanwees de plaats, waarop
zich dit thans nog bevindt.
Het duurde nog negen jaren, alvorens daad
werkelijk werd begonnen met uitvoering van
de plannen; immers eerst in 1846 werd een
aanvang gemaakt met uitzending van onder-
deelen voor een drijvend houten dok, dat hier
in elkaar moest worden gezet, en in 1849 ge
reed kwam. Nadat intusschen het terrein in
orde was gemaakt, verrezen achtereenvolgens
verschillende werkplaatsen, allereerst natuur
lijk voor de houtbewerking. Ook werden suc
cessievelijk verschillende woningen voor het
personeel gebouwd. In 1855 werd een langs-
helling aangelegd, om grootere schepen te
kunnen ophalen. Deze helling doet thans nog
dienst als helling voor aanbouw. Alle door het
Marine-etablissement afgeleverde grootere
schepen (tot 1300 ton) werden op deze helling
gebouwd.
Voor herstellingen aan de machinerieën der
schepen had men eertijds in de bovenstad de
z.g. fabriek voor de marine en het stoomwe
zen. Aangezien deze toestand op den duur
niet bestendigd kon blijven begon men in 1884
met overbrenging van de fabriek naar het
marine-etablissement aan de Oedjoeng, het
geen in 1891 werd voltooid.
In 1912 werd de havenruimte meer dan
tweemaal vergroot door het graven van de
Oosterhaven, terwijl in hetzelfde jaar met de
eleccrificatie van het werfbedrijf werd begon
nen. Deze electrificatie kwam in 1913 geheel
gereed. De electrische energie werd en wordt
thans nog geleverd door de Aniem.
Voor het opbergen van munitiën en versper-
mijnen en voor de pyrotechnische werkzaam
heden werden in 1913 werk- en bergplaatsen
gebouwd. In verband met het gevaar, dat deze
inrichtingen opleverden voor de omgeving,
werd later besloten tot overbrenging naar
Madoera; een en ander kreeg in 1930 zijn
beslag.
Gestadig groeide het marine-etablissement
tot een complete reparatie-inrichting van het
moderne materieel der Koninklijke Marine.
De taak van het marine-etablissement is dan
ook in de eerste plaats uitvoering van alle
onderhouds- en herstellingswerkzaamheden
ten behoeve van de oorlogsvloot en de bevoor
rading hiervan. Voorts verricht het reparaties
aan schepen der gouvernementsmarine, de ge
westelijke vaartuigen en ander materieel van
den lande.
In 1908 werd bij het bedrijf commercieele
boekhouding ingevoerd. In 1922 en vervolgens
in 1932 werden verschillende niet tot het
eigenlijke bedrijf van het marine-etablisse
ment behoorende activa van de balans afge
voerd. Voorts werd uit bedrijfsoeconomische
overwegingen in 1932 voor intern gebruik een
gedetailleerde werkorder-administratie inge
voerd.
Aan het bedrijf ligt het winstbeginsel niet
ten grondslag. Alle gemaakte kosten worden
door middel van kostprijsberekeningen afge
wenteld op de afnemers. Een eventueel voor-
of nadeelig saldo van het bedrijf heeft der
halve niet de beteekenis van winst of verlies,
doch geeft slechts aan de grootte van het ver
schil tusschen de werkelijke uitgaven (inclu
sief rente en afschrijving) en de verrekende
kostprijzen, met inbegrip van bijslagen tot
dekking van de algemeene kosten.
De van toepassing verklaring van de Indi
sche Bedrijvenwet op het marine-etablisse
ment beoogt het stellen op wettelijke basis
van de voor een juiste kostprijsberekening on
misbare commercieele boekhouding, zoomede
het leggen van een rechtstreeksch verband
tusschen de uitkomsten dier boekhouding en
het algemeene begrootingsbeheer van het
land.
De bjj dit bedrijf gevoerde administratie is
reeds geheel aan de nieuwe behoeften op dat
punt aangetast.
Hedennacht werd een kleine storing in het
electrisch licht ontdekt, dat spoedig verhol
pen kon worden. De straatverlichting van het
stadsgedeelte SpoorstraatZuidstraat-Hoofd
gracht was daardoor eenigen tyd gedoofd.
RIJWIEL BESCHIKBAAR.
Bij J. de Boer, P. Heinstraat 63, is een
rijwiel terug te bekomen, dat onbeheerd voor
de Nutsspaarbank stond.
PAS OP DE SCHAPEN!
Wederom werd in Koegras een schaap aan
gevallen en zoodanig verwond, dat het ver
moedelijk zal overladen. Drie honden schijnen
hieraan debet te zijn.
LEIDSCHKPLEIN 6—9 A'dam - Tel. 33072
Dagelijks wisselende menu's
Hors d'Oeuvre Riche—Consommé Royal
Gek- Zalm, Sc. Mousseline, versche aardapp-
Kalfssteak a la Princesse, Pommei frites
of
Gebr. Kip, Compote assortie, geb. aardapp.
Coupe-Poire Hélène.
Ook diners van 90 ct. (4 gangen)
1.15 (5 gangen)1-40 (5 gangen)
Nederland verzuimt zjjn plicht.
In Indië is men zeer ontevreden over den
stand van zaken betreffende de Defensie.
Het Hbl. schreef o.m.:
Wij leven in een tijd, waarin naar alle
waarschijnlijkheid voor een verre toekomst
wordt beschikt over het lot van landen en
volken. In zulke perioden, dat leert de his
torie, wordt diép inzicht van de staatslieden
en groote opofferingsgezindheid van de vol
ken geëischt.
Wanneer in dezen tijd ons Nederlandsche
volk niet bereid zou zijn een aanzienlijk deel
van het nationale vermogen in te zetten, om
Indië in staat te stellen zich te verdedigen te
gen een mogelijken aanvaller, dan schiet ons
volk tekort in opofferingsgezindheid en dan
geeft ons volk daardoor het moreele recht op
om nog langer de taak te vervullen, welke
het hier in het verleden kreeg opgedragen.
Wanneer Nederland z(jn koloniën wil
behouden, wanneer het zjjn historische
taak in Indië wil blijven vervullen, wan
neer het zijn milliarden, die het hier heeft
belegd, wil veilig stellen, dan zal het
daarvoor hebben te betalen zware
offers hebben te brengen.
Wanneer men in Nederland zoo roerend
mooi spreekt over de schoone koloniale taak
van ons volk, dan vergeet men daarbij maar
al te vaak, dat het een heel kleine groep
Nederlanders is, die deze taak met opoffe
ring, heel vaak van veel levensgeluk, vervult
en heeft vervuld; de voordeelen echter vielen
aan een zeer groot deel van ons volk toe.
In dezen tijd heeft Indië, d. i. de Inheem-
sche bevolking en het hier gevestigde deel
van het Nederlandsche volk, het recht om van
Nederland te eischen, dat het maatregelen
treft om het land te verdedigen. Wat het In-
heemsche volk betreft, kan deze eisch geba
seerd worden op de omstandigheid, dat het
het Nederlandsche is, dat de verantwoordelijk
heid draagt voor Indiës politiek in de we
reld. Een koloniseerend volk, dat nalaat het
gekoloniseerde te beschermen tegen den eer
sten den besten aanvaller, verzuimt zijn plicht
evenzeer als de voogd, die zjjn pupil de be
scherming onthoudt, waarop deze laatste
recht heeft op grond van de omstandigheid,
dat hij pupil is.
Wij Nederlanders in Indië baseeren onzen
eisch op ons deelgenootschap aan Neder
lands taak in dit land en op ons recht als
deel van het Nederlandsche volk.
Die eisch is dan: versterking van het leger,
om de gedachten te bepalen, zooals de „Java-
Bode" deed, tot 75.000 man infanterie met
artillerie enz., 200 bommenwerpers en 60 70
gevechtsvliegtuigen, 30 kleine vliegtuigen
voor samenwerking met de landmacht. Een
dergelijke uitbreiding zou Indië zeer veel
geld kosten, zooveel, dat het de kosten van
de maritieme verdediging en de uitbreiding
daarvan tot 6 kruiser-eskaders, die men nood
zakelijk acht, niet kan betalen. Nederland zal
moeten bijspringen. Als het niet anders kan,
zoo is het oordeel, zal er voor moeten wor
den geleend.
Al eerder had de „Java Bode" voor zes
goede kruisers gepleit, toen het goede nieuws
van twee nieuwe in Indië bekend werd. Het
blad schreef toen: „Doch ook al hebben wij
in 1942 die tweede goede kruisers: wil
iemand, die trilt van verontwaardiging, als
hij merkt, dat vreemden de handen zouden
willen uitstrekken naar ons koloniaal bezit,
en die uitroept: geen vierkante meter van
onzen grond
wil zoo iemand dan ook eens duidelijk ma
ken op welke wijze hy zijn mooie woorden
kan realiseeren Want misschien laat de
vijand hem geen tijd om een nog mooieren
tweeden zin te vinden."
Inderdaad men maakt zich in Indië zeer
ongerust. Een der vele staaltjes van de over
tuiging, dat het het moederland aan inzicht
mankeert, citeeren wij uit het „Nieuws":
„In Holland moet het besef gebracht wor
den, dat iedere Hollander, boer, burger, arbei
der en kapitalist een deel van zijn welstand
zal moeten inboeten als Indië onder andere
vlag komt.
„In Holland moet het besef gebracht wor
den, dat b(j de geheele Indische bevolking
de wensch bestaat niet onder een andere vlag
te komen, dat in breedere lagen der Inland-
sche maatschappij met bezorgdheid de toe
komst wordt tegemoet gezien."
JjtxeJlMh nieuw-ö
Loop der bevolking in 1938
g H M M (fi
CO t- Tt< co
O H N
o
00 M N 00
01 co cs
00 rri
co
M H H 00
t— CO CO
00
CS
oo
co
0
01
O
O
<35
O t-
rH O
00 00
<35
00
CO CO
s* w <35
CO
O
H
U
45
c
c
oj
2
Uï b-
s?
S s
S H
g
O
X
<v
Sb
45 <15
CU 45 45 _r
ooüS
X
X ra
O 45
Q S
<s
o. X
o Q
bij
f 35.00 nu f 28.00
van
a
o
Onze gemeente telde dus op 1 Jan. 301
mannen meer dan vrouwen. Vorig jaar was
het aantal mannelijke inwoners 275 hooger
dan der vrouwelijke
Meer startvermogen
dan elk ander merk accu
Verkrijgbaar tegen de zeer
lage Ford-pr ij zen bij
KOEGRAS
Irium
in Pepsodeni JTandpasta geeft eiken
morgen opnieuw aan millioenen de sensatie
van nieuwe schittering der tanden! Nooit
tevoren verkreeg men 700'n prachtigen glans
met een tandpasta, die zoo volkomen veilig
is Inderdaad, Pepsodent met IRIUM is
absoluut onschadelijk geen kans dat het
teere tandglazuur er door wordt aangetast.
ZONDER KRIJT, ZEEP of KALK
...en bijzonder VERFRISSCHEND
Tuben i 25, 50 en 80 ets.
De groote tube is voordeeliger.
Lola Lane, filmster ven Warner Bros
In „Vier Dochterj".
m mm u mm mm mm mmm m m mm m v - -
.["1
SCHOOLNIEUWS.
Tot leidster van de Christelijke Bewaar
school te Den Burg is met ingang van 20
Februari a.s. aangesteld mejuffrouw Lies
Bruin te Den Burg.
De opstelling der HRC-KNVB-elftallen
voor a.s. Zondag is als volgt;
HRCEDO Half drie.
Dijkshcorn
Leavey Selderbeek
Post Stolk Zuidema
Sanders Roomeyer Pirard De Jong Dissel
ZFC 3—HRC 3 Half drie.
Goudsw aardt
Siersma Buitenhuls
Vrijdag van Dok Kok
van Pelt Heyblok de Vries Hoogendijk v. Es
Helder 2—HRC S
Half drie
Geurtjens
Dekker Darphorn
Geervliet Schoemaker v, d. Dungen
Knol Koster Kater de Schipper van Dam
De opstellingen der Helder-elftallen van a.s.
Zondag zijn als volgt:
SuccesHelder
Kenter
Smit De Jongh
L. Trap Hoebe v. Teeckelenburg
v. Tongeren v. Spierenburg Gast
Godschalk Wiereu
Helder 2—HRC 3
Aanvang 2.30 u.
Prins
Schotting v. Beekhoven
Bijl v. Steenbergen Quant
Siersma Burger v. d. Bogaerde
Rottier de Leur
•Tegen „Strandvogels" te Boven-Karspel
brengt Texel 1 Zondag het volgende elftal in
het veld:
Beumkes
H. Neyens P. Neyens
H. Ran Witvliet Weijdt
Lap de Graaf Vlaming Verseput Verheyen
Texel 2 komt uit tegen Helder IV in de
volgende samenstelling:
W. Geus
Jn. Blom Wilner
H. Boon Helsloot W. Vlas
Kiljan Kiewiet Huizinga Zutphen N. N.
De Tex. Boys brengen tegen HRC 5 het
volgende elftal in het veld:
Jb. Schrama
C. Graaf M. Bakker
C. Ran Jn. van Sambeek v. Heerwaarden
Hopman Verbakei W. Ran de Vos D. Witte
Bityxhleri
BILJARTWEDSTRIJD
De biljartclub „Ons Genoegen" gevestigd
in café Woud aan de Binnenhaven alhier, or
ganiseert biljartwedstrijden tegen de Club
Anna Paulowna. Voor de winnende club heeft
de firma in gedistilleerd, J. J. Beukers te
Schiedam, een zeer fraaien beker met inscrip
tie beschikbaar gesteld.
De eerste ontmoeting heeft plaats op Woens
dag 25 Januari a.s. in Café Woud aan de
Binnenhaven, de tweede in café Slikker te
Anna Paulowna op Dinsdag 1 Februari.
/Idv-eAterdie&o^^
QaflköjJbeJtl
K&ik m Zenduiy
DEENSCH BISSCHOP.
Het Vaticaan benoemde den prior van de
Benedictijner abdij San Girolamo te Rome
pater Th. Suhr tot apostolisch vicaar voor
Denemarken. De nieuwe bisschop is de eerste
Roomsch-Katholieke Deensche bisschop sinds
de reformatie, die weer in zijn geboorteland
werken kan.
ZWITSERLANDS BEVOLKING.
Zwitserland telt op Ji.0G6.lf00 inwoners
2.330.300 Protestanten, 1.666.300 Roomsch-
Katholieken, 17.975 Joden, 51.775 personen die
óf tot geen kerkgenootschap behooren óf tot
kleinere niet-Christelyke secten.
De loop der cijfers over verschillende decen
niën toont aan, dat het verhoudingscijfer van de
Roomsch-Katholieken, met name door beter ge
boortecijfer, langzaam gunstiger wordt. In
1920 bijv. had men per 1000 zielen 575 Pro
testanten, J/09 Roomsch-Katholieken, thans is
het per 1000 zielen 573 Protestanten 410
Roomsch-Katholieken.
PROF. DR. H. TH. OBBINK.
Prof. dr. H. Th. Obbink, hoogleeraar aan de
Utrechtsche Universiteit en hofprediker van
H. M. de Koningin, bereikt op 23 Januari a.s.
den 70-jarigcn leeftijd, zoodat hij eerlang het
hoogleer aarsambt zal hebben neer te leggen.
Prof. Obbink was 13 jaar predikant te Hoo-
gersmilde, Kamperveen, Middelburg, 's-Graven-
hage en zal aan het eind van den loopenden
academischen cursus 29 jaar lang het ambt van
hoogleeraar, eerst te Amsterdam, daarna te
Utrecht, hebben bekleed. Als kanselredenaar,
als hoogleeraar, als bijbelvertaler kent Christe
lijk Nederland dezen eminenten theoloog. Na
tuurlijk zag menig publicatie van hem het licht.
Wy noemen van zijn kanselwerk o.a. de bun
dels „Volmaakt in Hem" en „Verlossing", van
zijn wetenschappelijk werk „Oostcrsch Leven",
en ten slotte zijn bijbelvertaling.
DE BATAKKERK.
De Batakkerk op Sumatra, de grootste in-
heemsche Protestantsche kerk, telt thans
400.000 leden. In het vorig jaar werden 1000
volwassenen en 18.000 kinderen door den doop
tot de kerk toegedaan. De groei duurt dus nog
voort.
De kerk op Nias is trouwens naar verhouding
niet minder groot, het laatste bericht meldt
lZif.000 leden en 8000 doopcandidaten.
'M KNOOP M
10 cvj0fiag
STOOMVAART MIJ. NEDERLAND.
Johan de Witt, u., 20 Jan. v. Southampton.
Poelau Bras, u., 19 Jan. v. Belawan.
KON. NED. STOOMBOOT MAATSCHAPPIJ,
Amazone, u., 19 Jan. te Trinidad.
Ariadne, 20 Jan. te Aarhuu.
Bennekom, u., 19 Jan. v. Cristobal.
Berenice, 20 Jan. Lydd gep.
Ceres, 15 Jan. v. Curafao.
Colombo, 18 Jan. v. Kingston (Ja.).
Cottica, u., 19 Jan. te Barbados.
Futerpe, 19 Jan. te Bordeaux.
Fauna, 20 Jan. te Lissabon.
Hebe, 20 Jan. v. Palermo.
Hercules, 20 Jan. te Hamburg.
Iris, 20 Jan. te Vigo.
Juno, 20 Jan. te R'dam.
Mars, 20 Jan. v. Tunis.
Orestes, pass. 20 Jan. Gibraltar.
Orpheus, 20 Jan. v. Amsterdam.
Perseus, 20 Jan. v. Amsterdam.
Rhea, 20 Jan. te Rotterdam.
Saturnus, 19 Jan. v. Nauplia.
Stella, 19 Jan. v. Calamata.
Titus, 19 Jan. v. Derindje.
Triton, pass. 19 Jan. Flnisterre.
Venus, 19 Januari v. Piraeus.
HOLLANDAMERIKA LIJN.
Binnendijk, 18 Jan. 450 m. Z.W. v. Lands End.
Blommersdijk, 18 Jan. te Halifax.
Lochavon, 17 Jan. te Portland (Ore).
Spaarndam, pass. 20 Jan. Vlissingen.
Statendam, 19 Jan. te New-York.
Zaandam, 19 Jan. v. Philadelphia.
HOLLAND—WEST-AFRIKA LIJN.
Amstelland, 20 Jan. te A'dam.
Reggestroom, u., pass. 19 Jan Bevezier.
JAVA—NEW-YORK LIJN.
Kota Tjandi, 19 Jan. v. Singapore.
Rhexenor, 18 Jan. v. Cochin.
Siantar, 18 Jan. te N. Orleans.
Soekaboemi, 20 Jan. te Halifax.
Tanimbar, 20 Jam. v. Sabang.
Troilus, 19 jan. te Penang.
ROTTERDAMSCHE LLOYD.
Baloeran, t., 20 Jan. v. Port Said.
Palembang, t., 19 Jan. v. Belawan.
Garoet, u., 19 Jan. v. Makalla.
Kota Baroe, t., pass. 20 Jan. Ouessant.
Kota Inten, u., pass. 19 Jan. Gibraltar.
Kota Nopan, t., 21 Jan, v. Port Said.
Sitoebondo, t., 20 Jan. v. Port Said.
Tosari, u„ pass. 20 Jan. Ouessant.
ROTTERDAM—ZUID-AMERIKA LIJN.
Alphacca, t., 19 Jan. te Santos.
STOOMVAART MIJ. OCEAAN.
Aeneas, 20 Jan. v. Penang.
Agamemnon, 20 Jan. te Shanghai.
Alcinous, 18 Jan. te Hamburg.
Melampus, 20 Jan. te A'dam.
Neleus, 17 Jan. te Yokohama.
Titan, 19 Jan. te Osaka.
KON. PAKETVAART RLAATSCHAPPIJ.
Bantam, 19 Jan. v. Saigon.
Boissevain, 18 Jan. v. Singapore.
Maetsuycker, 18 Jan. v. Wellington.
Nieuw Holland, 19 Jan. v. Singapore.
Ruys, 18 Jan. v. Kaapstad.
JAVA—CHINA—JAPAN LIJN.
Tjibadak, 18 Jan. te Batavia.
Tjisadane, 19 Jan. te Manilla.
SILVER-JAVA PACIFIC LIJN.
Hoegh Silverlicht, 19 Jan. v. Bombay.
Manoera, 19 Jan. te Davao.
Marken, 19 Jan. v. Saigon.
Modjokerto, 18 Jan. te Lourenzo Marqués.
Salawati, 16 Jan. v. Cristobal.
Silverpine, 19 Jan. v. Savannah.
VEREENIGDE NED. SCHEEPVAART MIJ»
(HollandAfrika L(jn).
Randfontein, t., 19 Jan. v. Port Soudan.
(HollandOost-Azië Ljjn).
Meerkerk, t., pass. £0 Jan. Ouessant.
Serooskerk, t., 19 Jan. te Singapore
(HollandBr.-lndië Ljjn).
Hoogkerk, t., 18 Jan. v. Colombo.
FINSCHE BIJBELVERTALING.
De Finsche kerk heeft na een arbeid vatt
bijna 20 jaren thans een nieuwe Finsche bijbe
vertaling gekregen. De kerk besloot, dat 2»
naast de oude gebruikt mag worden.
KOMEND CONSISTORIE.
Das Evangelische Deutschland weet te
richten, dat te Rome een consistorie tot ^c'10
ming van 5 kardinalen op komst is en
bisschop van Berlijn onder degenen moet
wien de kardinaalshoed wacht.
