Draagt elkanders lasten Trein met Spaansche vrijwilligers bestookt DEN HELDER Belangrijke rede van Chamberlain Het spook van den oorlog moet verdwijnen Prinselijk Gezin naar Grindelwald Prins Bernhard te Leiden Directeur Maatschappelijk Hu'pbetoon neergeslageo Oud Duitsche praal op huize Doorn H*M. de Koningin wekt op tot geestelijke en moreele herbewapening van ons volk Dreigende taal van Italiaanschen minister Dit nummer bevat 16 pagina's Onze kunstschatten in oorlogstijd Een nieuwe Rembrandt in 't Rijksmuseum Anti-Franco betooging te Gibraltar JyEERBERICHT DE BILT SEINT: H. M. de Koningin heeft gistermiddag te 12.15 uur de volgende radiorede gehouden: Waar de gedachte der geestelijke en moree le herbewapening in het middelpunt der be langstelling is komen te staan en mij geble ken is, dat er nog veel verschil van meening bestaat omtrent hare toepassing, wil ik trachten u nader toe te lichten, hoe ik haar zie, Vanzelf zal dit dan tevens een antwoord zijn op enkele van de vele vragen, die mij naar aanleiding daarvan langs verschillende wegen bereikten. De innerlijke vernieuwing, die de oproe pen van October voorop stellen, nopen ons tot eene geheel nieuwe instelling ten opzichte van alle nooden van den tijd, een zich daar voor inzetten, in eigen omgeving, en eigen kring en als volk in zijn geheel. Met vreugde heb ik de bereidwilligheid begroet van zoovelen, zoowel hier, als in Nederland onder de keerkringen, om aan deze geestelijke en zedelijke krachtsinspan ning deel te nemen. De stroom van persoonlijke betuigingen van instemming, die ik mocht ontvangen, zoowel als de gemeenschappelijke adressen, geven blijk van ernstigen wil, als mensch, en als kring, er den schouder onder te zet ten. Wil die krachtinspanning de ster ke hefboom worden, die ons volk op heft boven zichzelf uit, boven de on derlinge verdeeldheid en den druk van den tijd, dan moet zij omgezet worden in de levenshouding van. „Draagt elkanders lasten", in de ge- heele samenleving. Laten wij in dit ernstige tijdsgewricht werkelijk eerlijk zijn tegenover ons zelf en ook als volk en de oogcn niet sluiten voor onze tekortkomingen en feilen als mensch en als gemeenschap. De verdeeldheid en voortschrijdende split sing en versnippering, die ons in het dage lij ksche leven tegemoet treden met de daar mee gepaard gaande vervreemding onder ling, zijn slechte heelmeesters voor de krank heden van onzen tijd. Waar juist nu het verlangen naar samenwerking en het slui ten der gelederen bij talloos velen opkomt en de noodzaak gevoeld wordt elkander de hand te reiken, moet aller streven er in de eerste plaats op gericht zijn elkander te be grijpen en begrepen te worden. Men geve zich rekenschap hoe het den en keling te moede moet zijn, indien de omstan digheden nog drukkender en benauwender zouden worden en hij zich niet gedragen zoude voelen door de gemeenschapsgedachte. Ik weet het niet korter uit te drukken dan in de woorden van den tweeden op roep: „Vrees voor afbraak moet worden om gezet in wil tot opbouw". Wat moet er opgebouwd worden? Waarop moet onze arbeid gericht zijn? In de eerste plaats op een geheel gewij zigde, nieuwe geestesgesteldheid ten opzich te van de nooden die allerwege zijn ont staan, en op een krachtig streven om, als volk in zijn geheel, daarin te voorzien. Ten tweede op het bevorderen van een nieuwe geestesgesteldheid ten opzichte van de moreele en geestelijke moeilijkheden van dezen tijd, en van den drang om ook daarin, in nationalen zin, de helpende hand te rei ken. Heel bijzonder hebben mij daarom de me- dedeelingen en berichten verblijd over de hier en daar aan den dag getreden pogingen van practische toepassing dor gedachte van geestelijke en moreele herbewapening in grooter verband, met wegcijfering van het geen dreigt te scheiden en vooropstelling van een breede gemeenschapsgedachte. Nog geheel onder den indruk van de prach tige samenwerking en eensgezindheid, ge heel uit u zelf voortgekomen, bij gelegenheid van de viering van mijn 40-jarige regeering, doe ik een beroep op u aller medewerking om deze eensgezindheid duurzaam te doen zijn en practisch in toepassing te brengen bij de bestrijding van don hooggestegen nood op geestelijk en stoffelijk gebied en de hinderpa len weg te nemen, die den opbouw tegen houden, die noodzakelijk is om tot een be tere toekomst te geraken. Als men de gedachte laat gaan over de groote vraagstukken, die voor duizenden een levensbelang zijn, denken wij iu de eerste plaats aan het schrijnend leed van de werk loosheid. D - bestrijding daarvan zou in hooge mate gebaat zijn door de geboden nieu we instelling des geestes tegenover de nooden van ons volk. Mogen de in een vergevorderden staat van voorbereiding verkeerende plannen der ovei- heid, welke eene aanzienlijke uitbreiding der werkverschaffing beoogen, aangevuld dooi hetgeen particulieren bereid blijken te doen, een krachtig begin van toepassing der her bewapening op groote schaal zijn. Voor onzen geest rijst op het gebrek aan .brandstoffen, kleeding en dek king, dat in een zoo groot aantal ge zinnen is ontstaan, en dat, ondanks de mildheid van vele en onderschei dene groenen, nog steeds om leni ging roept. Daaraan zal eerst ten volle kunnen worden voldaan als de geest van saamhoorigheid en helpen over ons geheele volk vaardig wordt. Ter verduidelijking herinner ik u hier aan het vuur, dat allerwege aan den dag kwam bij de vervaardiging van wanten en bivak mutsen voor onze gemobiliseerden voor den eersten winter na het uitbreken van den oor log. En een dergelijke algemeene belang stelling en voortvarendheid deed zich ver leden jaar voor, waar het gold het maken van uitzetten voor jong geborenen ter ge legenheid van de geboorte Mijner Klein dochter. Al bestreken deze behoeften slechts een zeer bescheiden oppervlak op maatschappe lijk gebied, de eenheidsgedachte, die daarbij op den vooigrond trad, geeft een helder beeld van wat hier aan de orde is. Niet minder dan aan de materieele moei lijkheden denk ik aan het schrijnend leed en de gedruktheid in het hart van hen, die van werk verstoken zijn, of op andere wijze slachtoffer van de crisis zijn. Hier ontsluit zich een wijd arbeidsveld 'oor naastenliefde in nationalen zin, om de gevolgen te bestrijden van crisisleed, zoowel voor hen die midden in het leven staan, als voor de jongeren, die geen kans krijgen om aan den slag te komen. Zie verder op blz. 2. Britsche oproep leiders. tot Duitsche Achttien bekende personen uit alle kringen van het Britsche leven heb ben een oproep gericht tot de leiders van het volk in het Grootduitsche Rijk, om met hen samen te werken „in een laatste poging om het spook van den oorlog te doen verdwijnen." Deze oproep is geteekend door Lord Willingdon, Lord Derbv, Montague Norman. John Masefield. Lord Dawson of Penn. Sir Edward Lu- tyens, Lord Horder. Lord Macmillan, Lord Eustacv Percv, Sir. Michael Sadler. Vaughan Wiiliam-s. Sir Wil liams, Sir William Bragg, Sir Ar- thur Eddington, Sir Kenneth-Clark en Lord Burghley. In dezen oproep wordt onder meer ge zegd: „Er hangt een sfeer van onbehaaglijk heid over de geheele wereld. Mannen en vrouwen in alle landen weten niet, wat de volgende weken en maanden zullen bren gen. Zij zien hoe enorme wapeningen geor ganiseerd worden, zij zien, hoe plannen voor de burgerlijke verdediging gemaakt worden en zij beseffen maar al te goed, dat een oorlog tusschen de zeer georganiseerde sta ten onder de bestaande omstandigheden slechts dood en verderf kan brengen. Indien wij niet te laat willen zijn. moeten thans de menschen van goeden wil, die waardeering hebben voor de vruchten der beschaving, die geen haat of wraakgevoe lens in hun hart koesteren en die in vriend schap met hun medemenschen in alle lan den willen leVen, het woord richten tot de menschen over de grenzen, opdat die hun gaven van hart en hoofd mogen gebruiken om mede te werken aan het voorkomen van die grootste ramp en het slechten van de kunstmatige muren van haat, waardoor wij dreigen verdeeld te worden, wordt aan het slot van dezen oproep gezegd. Naar het Hdbld. meldt, zullen H.H. K.K. H.H. Prinses Juliana en Prins Bernhard op 20 Februari naar Grindelwald vertrekken om daar ongeveer een maand te vertoeven. Prin ses Beatrix zal deze reis meemaken en ver scheidene leden van de hofhouding van het Prinselijk Paar zullen de Koninklijke Hoog heden vergezellen. Het gezelschap zal wonen in hotel A'dler, een dependance van het bekende Bearhotel. Een bezoek aan de Universiteit. Gisterenmiddag heeft Prins Bernhard een niet-officieel bezoek gebracht aan de Leid- sehe Universiteit. Z. K. H. reed, vergezeld van zijn particulier secretaris, jhr. mr. C. Dedel, te ongeveer 1.45 uur bij het Acade misch gebouw op het Rapenburg voor. Hij werd op het plein ontvangen door het col lege van curatoren. De Prins werd toege juicht door een groote menigte. Na op bet voorplein een eerewacht van „Pro Patria" te hebben geïnspecteerd, begaf de Prins zich naar de vertrekken der curatoren, waar hem door den president-curator, mr. A. van der Sande Bakhuyzen, een noenmaal werd aangeboden. Te ongeveer half vijf begaf de Prins zich naar de studentencociëteit „Minerva", waar hij op plechtige wijze werd geinstalleerd als beschermheer van „Pro Patria." Werklooze te Wormerveer wreekt zich. Gistermiddag om half zes is de directeur van Maatschappelijk Hulp betoon te Wormen eer, de heer N. C. Zeulevoet, toen hij zich op de fiets van zijn kantoor naar huis be gaf, op den Wandelweg door een 33-jarigen werklooze, zekeren K. uit Wormerveer. die hem achterop fietste, met een zwaar ijzeren voor werp neergeslagen. De heer Zeulevoet kreeg eenige vrij ern stige verwondingen aan het hoofd en bleef bewusteloos op straat liggen. Op dezen drukken verkeersweg kwamen van alle kanten voorbijgangers toeloopen. Een geneesheer, die spoedig aanwezig was, bracht den heer Z„ nadat deze bij kennis was gekomen, met zijn auto naar het ge meenteziekenhuis, vanwaar hij naar zijn woning kon worden vervoerd. K., die er van door ging in de richting van het politiebu reau, werd kort na het gebeurde gegrepen en in arrest gesteld. Waarom het qinq. Het vooinverp waarmede de aanslag is ge pleegd. een groot breekijzer, is in een voor- tuinje van een der woningen in de omge ving gevonden. K., die pas veertien dagen werkloos was, had een geschil met het be stuur van de instelling voor Maatschapplijk Hulpbetoon over het verstrekken van ver sterkende middelen voor zijn vrouw, waar toe het bestuur, gezien den korten tijd van werkloosheid van den betrokkene, nog niet meende te moeten overgaan. Om zich over deze weigering te wreken, schijnt K. zijn daad te hebben begaan. Geen viermogendhedenconferen- tie. Dreigend heeft de Italiaansche minister Farinnacci gisteren te Mun- chen verklaard, dat Italië nooit zal kunnen dulden, dat het nabij Ita lië gelegen Tunis in het bezit Is van een land, dat aldus Italië van het Zuiden uit zou bedreigen. In een hoofdartikel schrijft de Giornale d'Italia o.m., dat Frankrijk een geheim ver drag heeft gesloten met de republikeinsche Spaansche regeering waarin vrije doortocht over Spaansch gebied zou zijn vastgelegd van negertroepen uit Fransch-Afrika, die op weg zouden zijn naar het Europeesche front van Frankrijk. Geen viermogendhedenconferen- tie? De Lavoro Fascista schrijft in dit ver band, dat een dergelijk voorstel slechts ten doel zou hebben Frankrijk de gelegenheid te geven zich te onttrekken aan de verantwoor delijkheid voor de fouten van zijn Spaan sche politiek. Internationale conferentie ter bescherming aangevraagd. De Nederlandsche regeering heeft zich volgens de regeeringspersdienst overeenkomstig een verzoek, door de negentiende volkenbondsvergadering in September 1938, tot haar gericht, door tusschenkomst van H. Hls. ge zanten tot alle regeeringen van de staten, die lid zijn van den Volken bond zoomede tot een aantal ande re regeeringen gewend met betrek king tot het vraagstuk van de be scherming van monumenten en kunstschatten in oorlogstijd. Daarbij heeft onze regeering het ontwerp verdrag overgelegd dat terzake op verzoek van de internationale commissie voor in- tellectueele samenwerking dor het „Office International des Musees" te Parijs was op gesteld, Aan de regeeringen is verzocht te willen berichten of zij eventueel bereid zou den zijn deel te nemen aan een diplomatieke conferentie waar dit ontwerp, zou worden besproken, terwijl tevens verzocht is aan de Nederlandsche regeering de opmerkingen kenbaar te maken, waartoe het ontwerp aan leiding zou geven. Belangrijke aanwinst. Een aanwinst voor het Rijksmuseum van den allereersten rang en die een verrassing zal vormen voor ons vaderland en Amster dam in het bijzonder, is te danken aan het offervaardige initiatief van een reeks kunst vrienden, gesteund door de vereeniging Rem brandt en door het rijk. Het betreft een jeugdwerk van Rembrandt, dat de reputatie heeft van een der volmaakste uit zijn Leid- schen tijd, en dat velen zich nog van de Rembrandt-tentoonstelling in 1932 zullen herinneren, namelijk: „Jeremia, treurende over de verwoesting van Jerusalem". 800 MAN VAN DE INTERNATIO NALE BRIGADE BIJ VLIEGTUIG- AANVAL GEDOOD. Ontzettende tooneelen te Figue- ras, waar duizenden vluchtelin gen om hulp smeeken. Terwijl van Spaansche zijde wordt beweerd, dat slechts vier personen zijn gewond, bevat de Daily Express van hedenmorgen een hoofdartikel waarin wordt gezegd, dat rechtsche vliegtuigen bij een bombardement een trein met 800 man van de in ternationale brigade van het republi keinsche leger geheel hebben vernie tigd. C. D. Gallacher, de speciale oorlogscor respondent van het Britsche orgaan, heeft zijn bericht ontleend aan mededeelingen van majoor Hen.rv Harding, die belast was met het transport van een trein van 800 Mexicanen en Zuid-Amerikanen. Deze troe pen waren een onderdeel geweest van een brigade van 3600 man. Majoor Harding vertelt, dat de trein met huiswaarts keerende troepen ter hoogte van Cardedu, een stuk ten noorden van Barce- lona, was gekomen, toen plotseling de Franco-vliegtuigen verschenen. Er werden vijftien bommen gewor pen. De gevolgen waren ontzettend. Achthonderd man werden gewond of zwaargewond. Verwarde toestand in Figueras. Voortgedreven door den angst voor de bombardementsvliegtuigen van Franco ko men duizenden vluchtelingen in de steden en dorpen van Noord Catalonië aan. De autoriteiten te Figueras hebben aan Frank rijk dringend om medicamenten gevraagd, nadat de buitenwijken van Figueras door de rechtsche vliegtuigen gebombardeerd wa ren. De weg tusschen deze slad en de Fran- sche grens, die 25 kilometer lang is, is vol vluchtelingen. Te Figueras hebben zich tooneelen van onbeschrijfelijke verwarring af gespeeld. Men zag regeeringsambte- naren, die op zoek naar de departe menten waren, ministers, die hun collega's trachtten te vinden, hui lende moeders, die naar haar kinde ren zochten en kleine jongens en meisjes, bedelend om brood. De vluchtelingen hebben bitter van de koude te lijden. De gezond heidsomstandigheden zijn ontstel lend. Do republikeinsche autoriteiten doen wat zij kunnen en verhinderen een wanordelij ken uittocht van vluchtelingen naar Frank rijk. De vluchtelingen worden door caram- neros gecontroleerd, eerst te Gerona en daar na te Figueras, waarna zij in zooveel moge lijk georganiseerde groepen over Noord-Ca- talonie verdeeld worden. Ook langs de grens zijn earabineros geplaatst. Wachtvuren vormen een flikkerende lijn in den nacht langs de grens. Plannen zijn opgesteld om de hooge passen, waarover een weg loopt van Seo de Urgel. door Andorra naar Frankrijk, schoon te maken, aangezien deze weg op sommige plaatsen onder een sneeuwlaag van tien voet dik bedolven ligt, teneinde iedere stroom van hongerlijdende vluchtelingen naar Andorra, dat thans vol ledig geisoleerd is, te kunnen verwerken. Er wordt slechts weinig nieuws ontvangen over de republikeinsche legers in Catalonië, tengevolge van de volkomen ontwrichting der verbindingen. Verstoord rechtsch feest te Gibraltar. Terwijl te Gibraltar in het gevestigde agent schap der rechtsche Spaansche regeering een groot aantal aanhangers van Franco bijeen was om de overwinning van Barce- lona te vieren, heeft een groote menschen- menigte, waaronder meer dan duizend Brit ten, buiten betoogd, onder het roepen van: „Weg met Franco, weg met Ilitler en Mus- solini". De betoogers, waaronder vrouwen en kinderen, trokken door de straten met een groote Engelsche vlag. De van het agent schap wapperende vlag van Franco, werd in. den avond neergehaald. Een groote politie macht heeft de menigte uiteengedreven. Verwachting voor het geheele land: Nevelig tot betrokken of zwaar bewolkt, plaatselijk nog eenigen regen of natte sneeuw, matige tot zwakke Oosten- tot Noordenwind, weinig verandering in tem peratuur. Hedenavond door de radio uit. gezonden. Onverwachts is besloten de rede, die Chamberlain hedenavond in Birmingham zal uitspreken, door de radio uit te zenden, (Om 21.50 u. A.T. over alle regionale zen ders) Deze wijziging in het arrangement mag worden beschouwd als een bevestiging van de voorspelling, dat Chamberlain be langrijke dingen te zeggen zal hebben, meent de N. R. Ct. De verwachting, dat hij een vrij scherpe waarschuwing aan Duitsch land zal laten hooren, zal echter waar schijnlijk niet in vervulling aan. Goed inge lichte kringen meenen te weten, dat Cham berlain weliswaar over den internationalen toestand zal spreken, maar dat hij zich daarbij ook dezen keer weer zal laten lei den door zijn wensch alles te vermijden wat provoceerend zou kunnen werken. Het krachtige geluid, daj hij gezegd wordt te zullen laten hooren, zal dan ook volgens de politieke profeten, niet zoo zeer de inter nationale politiek dan wel de Engelsche defensie gelden. Ex-keizer Wilhelm, viert opge wekt zijn tachtigste verjaardag. Omringd door een grooten kring van familieleden en door een vijftig tal vertegenwoordigers van Duitsche oude-adellijke geslachten, heeft de ex-keizer van Duitschland, Wilhelm II von Hohenzollern gisteren met groote pracht en luister op huize Doorn zijn tachtigsten verjaardag ge vierd. Des morgeits werd de ex-monarch in de hall van zijn woning door zijn echtgenoote, Prinses Hermine. zijn kinderen en kleinkin deren, benevens de gasten gelukgewenscht, waarna een korte kerkdienst plaats vond onder leiding van ds. Doehring. Deze zeide in zijn toespraak, dat de liefde van den ex- keizer voor zijn volk nimmer zal ophou den. Na den kerkdienst verspreidden de gasten zich in de zalen van huize Doom, welke in een bloementuin herschapen wa ren. Er prijkten o.m. fraaie bloemstukken gezonden door het Koninklijk Huis. De Prins komt. Vervolgens aanvaardde de jarige tal van geschenken, w.o. een mooi tuinhuis van de Doornsche burgerij, door den burgemeester aangeboden. Aan alle aanwezigen reikte de jubilaris een gouden herinneringsspeldje uit. De feeststemming bereikte haar hoogtepunt, toen Z.K.H. Prins Bernhard in zijn groote Maybach arriveerde, hartelijk toegejuicht door de inwoners van Doom. Den geheelen dag vloeide een stroom van brieven en telegrammen binnen, o.m. van bet Koningspaar en de Koningin-Moeder van Engeland en de vorsten van Denemarken, Zweden en Griekenland. Uit ons land kwamen o.m. telegrafische felicitaties van den minister-president en van genëraal C. J. Snijders, oud-opperbevel hebber van Leger en vloot. Gala-diner. Het luisterrijke feest, werd besloten met een gala-diner in de ruime, voorname en rijk met bloemen versierde eetzaal. Van den grooten weg af waren de contouren van het eeuwenoude gebouw in het avondlijk don ker duidelijk te onderscheiden. Felle stra lenbundels uit de bel verlichte vensters gleden over de dikke briomen in het park en legden lange schaduwen. De mannelijke leden van het gezel schap hadden zich voor deze gelegen heid in de gala-uniformen der voor malige regimenten in het Duitsch land van voor den oorlog gestoken. De dames droegen kostbare avond toiletten. De keizer die er zeer opge wekt uitzag was geklept in 't prach tige witte gpneraalsnnifnrm van de vroegere keizerlrke lijfgarde. Het was de uitdrukkelijke wensch va den ex-monarch, dat het diner een zeer in tiem karakter zon hebben, en dat g^en top soraken zouden worden gehouden. Tot laat in den avond bleef de tachtigjarige met zijn familie en gasten in ongedwongen stemming Bijeen.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Heldersche Courant | 1939 | | pagina 1