Drie meeningen over den
broodoorlog
BITTERBALLEN voor Uw bridge-avondje
Wat Amsterdam leerde
„Huidige prijzen absurd en zonder
eenige winst-marge"
0051 y
coeo
Algemeene
vergadering van de
Ambachtsschool
AU GASTRONOME
Aq£nda
Dinsdag 14 Februari 1939
Tweede Blad
MtacUnUuiuu
Niet veel heil verwacht van
Overheids-bemoeiïng
De voorzitter der Bakkerspatroons
w
DRUKKERIJ DE BOER
De secretaris van den
Bakkersgezellenbond
De leider van de Alg.
Gebruiks Coöperatie
Bij heerschende griep.
Kindertehuis Bond van
Barmhartigheid
DeK.F.A.-film van a.s.Donderdag
3izt écAmidt
Twee honden vechten
om een been
RialtoSpoorstraat halt 8:
Gisteren is dan definitief de Helder-
sclie „Broodoorlog" uitgebroken, een
oorlog, waarbij ieder huismoeder direct
betrokken is, en die, gezien de reactie
van tai van onze lezers in het brand
punt der belangstelling staat.
Tal van malen werd in de afgeloopen
dagen bij ons geïnformeerd, of wij met
eenige zekerheid konden bepalen hoe
lang dezen strijd zou duren, of er nu wel
werkeljjk met verlies gewerkt werd door
de bakkers (er zijn nog altijd argeloozen,
die meenen dat er tenslotte op dat 11-
cents brood nog wel een bescheiden
winstje overschiet) of deze actie het ont
slag van een groot deel van het perso
neel ten gevolge zou hebben en ten
slotte: wie waarschijnlijk de uiteinde
lijke overwinnaar zou worden.
Het waren alle vragen, waarop wij
geen afdoend antwoord konden geven.
Vandaar dat wij besloten ons licht eens
op te steken bij enkele instanties in
Amsterdam, welke stad, zooals men
waarschijnlijk zal weten, ook sedert een
5-tal jaren in de misère van een brood-
strijd verwikkeld zit.
Wij hadden gisteren een onderhoud
met den heer de Graaf, den leider van
de Algemeene Verbrüiks-Coöperatie
Amsterdam, met den heer Pool, den
voorzitter van de Federatie der Bak
kerspatroons in Amsterdam, en ten
slotte met den heer Goudsmid, den se
cretaris van den Bakkersgezellenbond,
Zij allen hebben ons zonder eenige
restrictie hun opinie gezegd over den
Helderschen brood-strijd, een opinie,
die, gezien de ondervinding van de hee-
ren in hun eigen stad, als terzake kun
dig beschouwd mag worden.
De brood-crisis in Amsterdam, aldus de
heer Pool, was een indirect gevolg van de
heerschende economische crisis. Men zag zijn
inkomsten dalen en trachtte, kost wat kost,
die inkomsten tóch te verkrijgen. Vandaar
dat men in tal van kleinere bakkerijen ging
bezuinigen op de loonen, geschoold personeel
ontsloeg en jongens aanstelde. Na een goed
jaar reeds werden krankzinnige prijzen geno
teerd als 8 en 9 cent. Geen bakker in de
hoofdstad verdiende meer een cent, en het
was uitsluitend een strijd geworden voor het
verkrijgen van debiet. De organisaties hebben
gedaan wat zij konden, maar ze stonden hier
tegen machteloos.
Wat de houding van het publiek betreft,
meen niet dat dit van het standpunt uit
ging van: betaald den vollen prijs, want
anders wordt de kleine man de dupe. Na
tuurlijk redeneerde men zoo niet. Integen
deel, zoodra ergens het brood een cent
goedkooper werd stroomde het klanten
naar dit bedrijf en tal van bonafide zaken
zagen met leedwezen hoe hun zaak naar
den ondergang ging.
Thans een vaste prijs.
Het vorige jaar heeft de minister, gedwon
gen door de omstandigheden, op ons verzoek
eindelijk ingegrepen. Na lang, heel lang be
raad, is er thans een ministerieel besluit ge
komen, met een bindendverklaarden prijs. En
wel 12 cent voor het waterbrood en 14 voor
is een introductie voor
uw feestavond. Laat het
daarom vervaardigen bij
die bekend staat
om haar goeden smaak
melkbrood (thuisbezorgd 1 cent hooger). In
middels is gebleken dat in deze prijscirculatie
geen enkele winstmarge zit, zoodat per 1 Mei
a.s. de prijs met 1 cent verhoogd wordt. Deze
regeling is een voorloopige en wordt gehand
haafd tot 1 Mei 1940. Wat daarna gebeuren
zal hangt van de omstandigheden af.
Op onze vraag wat de meening van den heer
Pool was ten aanzien van den 11- en 14-cents-
prijs kregen wij ten antwoord dat deze econo
misch ten eenenmale een winstmogelijkheid
uitsloot. Het is onmogelijk op deze wijze een
bedrijf blijvend in stand te houden. De grootere
bedrijven kunnen het eenigen tijd „uitzingen",
maar onder de kleinere zullen binnen zeer kor
ten tijd, houdt de „oorlog" aan, slachtoffers
vallen.
Wat „De Volharding" betreft, van haar
financieele sterkte zal het afhangen hoe
lang op deze wijze door te gaan, dan is
waarschijnlijk haar succes verzekerd. Hier
tegen kan men alleen de solidariteit van
de gezamenlijke bakkers stellen. Als het
moet kan men het lang volhouden, zij het
met opoffering van vrijwel alles. Voor de
kleinere bedrijven is dat van groot belang,
want met de tegenwoordige vestigingswet
is het vriiwel uitgesloten dat zij ooit weer
als zelfstandige bedrijfsvoerders aan den
slag komen.
Overigens was het verstandig volgens den
heer Pool, dat men deze affaire met de grootst
mogelijken ernst behandelde, aangezien de
Amsterdamsche ervaring in dezen weinig re
den tot optimisme gedoogde.
Het volgend onderhoud was met den heer
Goudsmit van den Bakkersgezellenbond, die
eveneens een droef relaas ophing van alles wat
gedurende 5, 6 jaren in Amsterdam geschied
was. Het was een door en door ongezonde toe
stand, die ook thans nog lang niet geheel ge
saneerd is, en die thans eveneens in Den Hel
der begint te heerschen.
Een der ernstigste gevolgen was dat alle
sociale maatregelen in de bedrijven ernstig
in het gedrang kwamen. Daarbij werd met de
kwaliteit van het brood veelal wonderlijk om
gesprongen, terwijl voorts de grootste ellende
ontsiond door het overloopen en overnemen
der slijters. Indien de Heldersche bakkerspa
troons er prijs op stellen in ieder geval op één
front voorloopig winst te boeken, dan moet
door hen een regeling getroffen worden dat zij,
onder geen voorbehoud, de slijters niet zullen
overnemen van elkaar.
Er wordt bemiddeld.
Wat de houding van „De Volharding" be
treft, de heer Goudsmit betreurde het ten zeer
ste dat de zaken zoo geloopen zijn. En dat nog
wel met zulk een leerzaam voorbeeld voor
oogen als Amsterdam. Het is ook hier een
zuivere kapitaalsstrijd, waarbij de kapitaal
krachtigste met de zege gaat strijken.
Natuurlijk zit de Bond niet stil. Men is
reeds aan het werk geslagen; er zal, en
dat zoo spoedig mogelijk, een bemidde
lingsactie op touw gezet worden, en meer
malen zijn dergelijke pogingen met succes
bekroond. Of dat ook thans het geval zal
zijn valt uiteraard niet te zeggen. Men
mag het slechts, en dat voor alle par
tijen, hopen.
In Den Helder een prijsregeling?
Op onze vraag of er geen mogelijkheid
bestond dat ook hier de Minister prijsre-
gelend kon optreden antwoordde de heer
Goudsmit dat dit in theorie wel mogelijk is.
In Amsterdam was het noodzakelijk dat
ruim drie-vierde van alle patroons er mee
accoord ging het brood tegen den 12- en
14-cents prijs te verkoopen. Voorts is deze
prijsregeling feitelijk een proef. Wel heeft
de Minister den Bond toegezegd dat een
onderzoek in geheel het land ingesteld zal
worden, maar voordat een dergelijk onder
zoek definitief beëindigd is, kan er gerui-
men tijd verstrijken. Z.i. moest men dan
ook van dit ingrijpen van hoogerhand niet
al te veel verwachtingen hebben.
's-Heeren Goudsmit's oordeel over eventueele
centralisatie van de patroons, o.m. door
gezamenlijken inkoop, was evenmin hoop
gevend. Bij de huidige, van overheids
wege vastgestelde, bloemprijzen, is er van
eenige belangrijke speling vrijwel geen sprake,
zoodat men hieruit in geen geval een meer
dere winst kan verkrijgen.
Tenslotte achtte onze zegsman het raadzaam,
dat de patroons, zoo lang zij hiertoe instaat
zouden zijn, met de prijzen meegingen. Overi
gens zag hij den afloop van den „oorlog" even
eens weinig opwekkend in.
Als laatste spraken wij den heer de Graaf,
den leider van de Amsterdamsche Alg. Gebr.
Coöperatie. Deze stak zijn meening niet onder
stoelen en banken, doch wees op het funeste
van deze affaire's voor de bakkersbedrijven.
Het is aan geen twijfel onderhevig of deze
gaat ten koste van de kwaliteit en van het
personeel, rat heeft Amsterdam wel heel
duidelijk bewezen: in enkele bedrijven wordt
18 tot 20 uur gewerkt voor een hongerloontje.
Daarbij ontsloeg men all round personeel, en
nam werkloozen en gestichtjongens voor een
krats aan. Ook thans is er nog heel wat te
saneeren, maar er is thans een basis, die eenige
hoop voor de toekomst geeft.
De Heldersche prijzen zijn absurd. Hierbij
kan geen enkele bakker het leven houden. Een
prijs van 15 en 16 cent kan als normaal.gelden.
Daarbij heeft de bakker wel een bescheiden
winst, maar zijn bestaan is verzekerd. Overi
gens zijn de Heldersche prijzen natuurlijk tijde
lijk, maar dat er geknoeid zal worden is te
verwachten.
De eenige mogelijkheid is, aldus de heer
de Graaf, dat de bakkers in Den Helder
een aaneengesloten front vormen. Maar
of dat lang kan duren en of zij hiermede
den strijd winnen gezien de Amsterdam
sche ervaringen..., waagde hij zich niet
aan eenige voorspelling.
Met Mijnhardtjes steeds goede ervaring.
Doos 30 en 50 ct.
De actieve Bond van Barmhartigheid,
die maar gestaag doorgaat om de „stille"
armoede te lenigen, heeft een initiatief
genomen, dat in breeden kring groote
waardeering zal vinden. Nog deze maand
zal in onze stad een Kindertehuis worden
geopend, waarin kinderen zullen worden
opgenomen, die de zorg van de moeder
moeten missen. Het is de bedoeling in dit
tehuis ,waar voorloopig plaats zal zyn
voor een tiental kleinen, de gezinssfeer te
scheppen. Daartoe zullen het tweetal zus
ters, dat zich geheel belangeloos beschik
baar heeft gesteld, zorg dragen.
Het Tehuis, waarvan we de plaats van ves
tiging op dit oogenblik nog niet mee kunnen
deelen, omdat men nog in onderhandeling is,
zal onder leiding komen te staan van Zuster
Rosenboom, voorheen onder-directrice van een
Kindertehuis te Medan en Bandoeng, en Zr.
Kiekens, die 4 jaar werkzaam was aan de
Quarantaine inrichting te Amsterdam en 7
jaar de leiding had van een gemeentelijk ver
zorgingshuis.
Ons Heldersche Kindertehuis komt dus wel
onder uitstekende en deskundige leiding. Het
toezicht zal worden gehouden door dames van
verschillende gezindten, waaruit een bestuur
gevormd zal worden.
„Stormduivels".
de zee.
een epos van
Donderdagavond a.s. wordt door de K.F. A.
gedraaid de film „Stormduivels". Deze film
was reeds eerder in Den Helder en men zal
zich ongetwijfeld nog herinneren, dat wij ter
gelegenheid daarvan een zeer enthousiast ver
slag konden uitbrengen. Deze film, die laat
zien het levensavontuur van een schipper van
een houten schip, een avontuur op een wilde
zee, is juist voor ons, Helderschen, zoo buiten
gewoon te waardeeren. Men kent en ziet hier
de kracht van de zee en zoodoende' kan men
voor deze film den juisten maatstaf aan
leggen.
Voor plaatsbespreking van deze voorstelling
verwijzen wij naar de advertentie in ons
nummer van Zaterdag j.1.
ruim 20-jarige coupeurservaring
Ruyghweg 74 Tel. 740
Gisterenavond heeft in het gebouw van de
Ambachtsschool de jaarlijksche algemeene
vergadering plaats gevonden. Duidelijk is op
deze vergadering naar voren gekomen, dat
het belang van de leerlingen op de eerste plaats
wordt gesteld. Een open oor wordt steeds ver
leend voor mogelijkheden die te berde worden
gebracht en het belang van de school kunnen
dienen.
Wanneer we in chronologische volgorde de
agenda afhandelen, dan is als eerste belang
rijk punt de rekening en verantwoording over
1938 aan de orde. Hieruit blijkt dat aan ont
vangsten werd geboekt:
Schoolgelden f 2.156.56
Bijdragen en contributies 176.50
Bruto opbrengst vervaardigde
voorwerpen, oud materiaal en
leermiddelen1-397.12
Bijzondere ontvangsten (w.o.
huren, vergoeding licht, pensioen-
verhaal 4.060.80
7.790.98
Aan uitgaven: 37 219 41
Bezoldigingen I di.zia.aj.
Gebouw, meubilair, machines,
werktuigen3.126.83
Algemeene kosten, w.o. verlicht-
ting, krachtverbruik, materialen,
leermiddelen, enz9.775.54
Schulden, aflossing garantielee- n<ncnn
ning, hypotheek e.d. rente 2.196.99
Bijzondere uitgaven (pensioen-
kosten, sociale verzekering 4.800.88
Kosten van nieuwbouw en uit
breiding
ad 49.333.07 57.124.05
Het saldo (netto kosten) wordt voor 70
door het Rijk en voor 30 door de gemeente
gesubsidieerd.
Het beeld van de rekening en verantwoor
ding van de avondcursussen geeft voor ont-
vangsten:
Schoolgelden 317.—
Bijzondere ontvangsten (pen-
sioenverh.
46.70
363.70
Als uitgaven:
Bezoldigingen
Gebouw, meubilair, machines,
werktuigen
Algem. kosten, (zie bovenstaande
specificatie)
Bijzondere uitgaven
927.62
531.79
275.96
98.17
1.833.54
Het saldo (netto kosten) ad 1.469.84 wordt
eveneens voor 70 door het Rijk en voor 30
door de gemeente gesubsidieerd.
De heeren, die de commissie vormden tot
het nazien van de rekening en verantwoording
konden zich met de precieuse wijze waarop het
geheel door den heer Jaring was samengesteld
ten volle vereenigen en het woord van dank
dat de heer de Jong den penningmeester
bracht was zeker op zijn plaats.
Het jaarverslag over 1938 is een lijvig deel
geworden
Het was voor het laatst, dat getuigschriften
uitgereikt werden van den 3-jarigen cursus,
terwijl bovendien leerlingen met een twee
jarig getuigschrift de school verlieten. Wij
hebben de nadeelen van dezen tweejarigen cur
sus, die jammer genoeg van hooger hand in
het leven werd geroepen, vroeger reeds uit
voerig besproken, zoodat wij hierop niet terug
behoeven te komen.
Het 30-jarig bestaan der school had eveneens
in het afgeloopen jaar plaats.
Op 31 Dec. 1938 waren 222 leerlingen aan
wezig, waarvan 71 kosteloos onderwijs ont
vingen. De avondschool telde op dien datum
een totaal van 62 leerlingen.
Duidelijk kwam in dit jaarverslag naar
voren, dat een uitbreiding van de school
een noodzakelijkheid is.
De begrooting over 1940 werd wat het
saldo (netto kosten) voor de dagschool be
treft, inclusief de winterdagcursus voor
schilders, geraamd op 58.457.42 en voor de
avondschool 5.604.
Uit de toelichting van den secretaris bleek
dat de hoogere kosten over 1940 in verhouding
tot 1938 ontstaan zijn door de uitbreiding van
de school, waardoor men o.a. over nieuwe leer
krachten zal moeten beschikken. Ook het
praktijkonderwijs, dat 1 October 1939 een
aanvang zal nemen zal de kosten opvoeren.
Nadat de agenda op een bijzonder vlotte
wijze was afgewerkt, kwam de heer Helder,
de voorzitter van den Helderschen Bestuurders-
bond met eenige kernachtige vragen naar
voren, die de bijzondere belangstelling van het
bestuur hadden.
In de eerste plaats wees de heer Helder op
het feit, dat door den Middenstand van hun
bedienden veel meer geëischt wordt dan
vroeger het geval was,
De jongelui moeten verstand hebben van
decoratieschilderen en van ander werk waar
door de etalages verfraaid worden. Om zich
hierin te bekwamen nemen deze jonge men-
schen schriftelijke cursussen of ook wel gaan
zij naar Amsterdam om daar lessen te volgen.
Zou de mogelijkheid niet bestaan, dat deze
cursus gegeven wordt aan de Ambachtsschool
Deze vraag had nogal eenige dicussie ten
gevolge. Overste van Rugge bracht naar
voren, dat dit eigenlijk niet lag op den weg
van de school.
Wanneer de Middenstand den winkel
bedienden eischen opleggen, die buiten hun
gewone beroep gaan, moet of de winkelier, of
het jongmensch zelf de gelegenheid zoeken
om zich hierin te bekwamen
Uit deze woorden volgde tenslotte, te
meer daar de Ambachtsschool over een
uitstekende leerkracht, waar het decora
tie-schilderen betreft, beschikt, dat de
mogelijkheid zeker bestond om aan de
school hierin les te nemen, indien de Mid
denstand, die hier tenslotte een belang
bij heeft of anders de winkelbedienden
zelf, die daardoor een betere bestaans
mogelijkheid krijgen, zoowel het leslokaal
als de leeraar bekostigen. Wanneer er
voldoende deelname voor was, zou dit
hoofdelijk waarschijnlijk minder kosten
dan schriftelijke lessen, terwijl het onder
wijs vanzelfsprekend aanmerkelijk beter
zou zijn
Een tweede vraag van den heer Helder om
de timmerlieden tevens op de hoogte te bren
gen van eenvoudig betonvlechtwerk, daar dit
eveneens in den tegenwoordigen tijd buiten
gewoon veel gevraagd werd, zou, zoo de heer
Kastelijn beloofde, rijpelijk overdacht worden.
Tenslotte was het de voorzitter, de heer
Kastelijn, die nog eenige mededeelingen te
doen had.
De minister van onderwijs, kunsten en
wetenschappen had zijn goedkeuring verleend
aan de aanvraag voor een avondcursus in
metaalbewerking, timmeren en motor- en
rijwielherstellen, welke cursus 1 October a.s.
zal aanvangen.
Wat de verbouwing van de school betreft,
van de zoo hoognoodige uitbreiding, hiervan viel
nog niets definitief te zeggen, daar dit nog
steeds in voorbereiding is. Het schijnt, dat dit
over zooveel schijven moet loopen in Den
Haag, dat hier nog wel enkele weken mede
gemoeid zijn.
De heer Kastelijn bedankte hierna de aan
wezigen voor hun betoonde belangstelling en
sloot deze vergadering.
De strijd in Spanje wordt straks geliqui-
deed. Het einde van het bloedbad is in zicht
en de buit zal verdeeld worden. Dat laatste
hoopten tenminste Duitschland en Italië. Zij
meenden, dat Franco als tegenprestatie voor
alles wat hij gedaan heeft, hun nu ook de
voordeelen zou gunnen van de overwinning.
Maar zoover is het nog niet. Franco schijnt
geenszins van plan Spanje uit te leveren, zij
het dan alleen maar in principe aan Duitsch
land en Italië Hij wil het opbouwwerk van
Spanje zelf ter hand nemen en overweegt
hoe het zoo noodzakelijke heropbouwwerk met
behulp van derden kan worden voltrokken.
Nu is de tijd voor Engeland aange
broken en met diplomatieke handigheid
weet de regeering daarvan gebruikt te
maken. Spanje heeft enorme kapitalen
noodig en groote voorraden levensmiddelen
om de uitgehongerde bevolking weer op de
been te helpen.
Duitschland en Italië zijn niet in staat om
dat te leveren. En om geld behoeft men niet
te Berlijn en te Rome aan te kloppen en
voor levensmiddelen vindt men daar ook een
gesloten deur.
Engeland heeft dit oogenblik niet afge
wacht, maar een groote activiteit getoond bij
de onderhandelingen, tot ergernis van Duitsch
land en Italië, dat niet alleen zijn pers ge
bruik om tegen Engeland te fulmineeren,
maar dat zelfs niet nagelaten heeft Minorca
te bombardeeren, terwijl daar een Engelsch
oorlogsschip, de „Devonshire' 'lag om onder
handelingen aan te knoopen
Het is een handige politieke zet van Enge
land, dat Frankrijk, zijn bondgenoot, mee zal
laten deelen in de voordeelen van deze onder
handelingen. Te begrijpen is het, dat Duitsch
land en Italië leelijk op hun neus kijken en
dat ze in verontwaardiging naar de beide
landen slaan (met de pen). Ze hebben daar
duizenden van hun mannen op het slagveld ge
bracht, ze hebben opnieuw een deel van hun
eer verspeeld, ze hebben geriskeerd, dat een
Europeesche oorlog zou ontbranden en nu het
aankomt op het in de wacht sleepen van de
voordeelen, van heel dezen tragischen strijd,
nu pikt Engeland die in.
De N.R. Crt. schreef in een beschouwing:
Er heeft langen tijd een nu en dan aan de
oppervlakte komende, overigens volkomen
natuurlijke wrijving tusschen Franco en zijn
bondgenooten bestaan; dat is een practisch
onvermijdelijk gebeuren in alle soortgelijke
gevallen: de geschiedenis is er vol van. Zij
ontplooit echter, wederom blijkens een lan
ge ervaring, gewoonlijk eerst haar volle effect
als de rekeningen moeten gepresenteerd
worden. En dat kritieke oogenblik begint nu
bedenkelijk dicht te naderen. De totalitairen
hebben een zeer hooge nota gereed liggen; na
de felle teleurstellingen, welke zij de laatste
weken in Europa en Amerika beleefd hebben,
zullen zij weinig neiging voelen om dat on
aangename voorwerp te reduceeren. Maar
anderzijds zal ook Franco open oog voor de
ontwikkeling van den toestand hebben; en dat
is een factor waarmede het ervaren en gerou
tineerde diplomatieke Londen een verbijste
rend handig spel speelt.
In dit spel is nog geen eindwinst en geen
eindverlies aan te wijzen. Maar Engeland
heeft zeer, zeer sterke troeven in handen.
Westgracht 80: Tentoonstelling Historisch
Genootschap „De Kop van Noord Holland"
Eiken werkdag van 710 uur.
Zaterdags van 35 uur en van 7—10 uur.
Aquarium Zoöl. Station. Voor het publiek
geopend: dagelijks van 9—1? en van 13.30
l7 u. Zaterdags van 9—12 uur.
BIOSCOPEN:
Tivoli-theater, Spoorstraat, half 8:
„Het leven van Emile Zola".
„Robin Hood".
Witte-Bioscoop, Koningstraat, half 8:
„De Bierbaron" en „De Koning op non-
actief".
Heden:
Casino, 8.15 uur: Uitvoering „Toonkunst";
Das Lied von der Glocke".
Woensdag 15 Februari
Casino, 8.30 uiir: Vierde Marine Concert,
Solist: Jacob van der Woude.
Donderdag 16 Februari
Casino, 8.15 uur: Feestavond der HRCO.
Witte Bioscoop: KFA-voorstelling: „Storm
duivels."
„Centraal", Kanaalweg: Filmavond door de
Heldersche School- en Werktuinvereeniging.
Zaterdag 18 Februari
Casino, 8.30 uur: Soirée-dansante Dansinsti
tuut „Mouton".
Musis Sacrum, 8,00 uur: Uitvoering Speel-
tuinvereeniging. (Afd. Oude Helder).
Opgenomen om 8 uur hedenmorgen.
Barometerstand Den Helder 773.3
Temperatuur lucht 3.2
Windstil
Licht op 5 41
