dagblad voor den helder en hollands noorderkwartier
Mislukte staatsgreep
funk en mr, Steenberghe
spreken elkaar toe
Meer zon aan den
internationalen hemel 1
Ingrijpen van Duitschland
niet onmogelijk!
in
Slowakije
Vijfjarenplan
voor den vrede!
Slowaken doen een beroep
op Duitschland* Hitier
confereert met zijn staf
Een tol bij de verkeers-
tunnel Velsen
Ontspanning tusschen
Duitschland en
Vaticaan verwacht
EERBERICHT
Hitlcr achter Slowakije
KONINGSTRAAT 78, DEN HELDER. TELEFOON 50 (2 LIJNEN)
ZATERDAG
11MAART 1939
67e JAARG. No. 8564
Als gevolg van de agitatie der redicale Slowaken heeft
de regeeiing te Praag het Slowaaksche bewind onder lei
ding van Tiso afgezet. Hierdoor is een staatsgreep, met het
doel om los van Praag te komen, en een onafhankelijke
Slowaaksche Staat te stichten, verijdeld. Slechts enkele
ministers zijn gehandhaafd, terwijl premier Tiso en zijn
aanhangers door anderen zijn vervangen.
De nieuwe Slowaaksche regeering telt drie leden.
De afgezette regeering Tiso heeft een nota aan de Duit-
sche regeering gezonden, waarin verzocht wordt tussclien-
beide te komen.
Men meent te weten, dat Hitier zijn naaste medewer
kers bijeengeroepen heeft, voor een middernachtelijke con
ferentie in de rijkskanselarij ter bespreking van de Tsje-
cho-Slowaaksche crisis.
Speciale maatregelen ten aanzien van radio, pers en
verkeer te Bratislava, de hoofdstad van Slowakije, de
haard van het verzet, zijn door de centrale regeering te
Praag genomen. In verschillende plaatsen is de staat
van beleg afgekondigd, nadat ernstige ongeregeldheden
hadden plaatsgevonden.
De regeering heeft de ontbinding der Hlinkagarde, de
gewapende macht de Slowaaksche nazi's, gelast, maar dit
gaat niet zoo vlot.
Saoccriog van dc nationale
huishouding voor alles
Dit nummer bevat16 pagina's
DE BILT SEINTi
Film van Duitschen
wegenaanleg afgelast
HELDERSCHE COURANT
Uitgave der Ultg.-Ml|. Hollandi Noorderkwartier N.V. te Den Helder
De mededeeling van de regeering te Praag
dat president Hacha weinig moeite heeft de
orde in Slowakije te herstellen, strookt niet
met berichten, volgens welke te Bratislava
hevig wordt gevochten, waarbij reeds doo-
den zijn gevallen. De toestand is in ieder
geval nog zeer verward en de berichten uit
Slowakije komen slechts schaarsch en ten
deele verminkt binnen.
Het is een feit, dat aan de demon
straties te Bratislava ook Duitschers
hebben deelgenomen. Sidor, de ver
tegenwoordiger van Slowakije in de
centrale regeering, is gistermiddag
twee uur uit Praag naar Bratislava
vertrokken. Om acht uur werd uit
Bratislava gemeld, dat een groote
menigte hem aan het station stond
op te wachten.
Te Praag is men officieel van zijn
trouw aan de centrale regeering
overtuigd, doch Sidor is een man
vol temperament, en heeft steeds
tot de radicalen behoord. Daarom is
men in sommige kringen niet zoo
zeker van zijn houding.
Moet Duitschland uitkomst bren
gen?
Het schijnt, dat verscheidene leden der
Slowaaksche regeering naar Duitschland
zijn gevlucht, kien veronderstelt, dat Kar
masin en Mati, de leiders der Slowaaksche
radicalen, zich in Duitschland bevinden.
Volgens andere berichten is Marmasin
naar Weenen vertrokken en heeft hij voor
v zijn vlucht verklaard:
Onze Duitsche volksgroep staat onder
bescherming van den Fiihrer, Hitlor Zij zal
gemeene zaak maken met de Slowaken,
teneinde den vrede en de orde in het land
te herstellen. De Duitschers en de Slowa
ken hebben tezamen geleefd in Slowakije
en zullen zij aan zij staan". Na een drie
voudig Sieg Heil zoo wordt gemeld, keer
den de Duitsche betoogers, die ongeveer
400 tot 500 personen zouden hebben omvat,
naar huis terug.
De indruk in het buitenland.
De gebeurtenissen in Slowakije worden
door de Duitsche pers op opvallende wijze
gepubliceerd, hoewel in de commentaren
nog weinig en met reserve een standpunt
bepaald wordt, aangezien men klaarblij
kelijk den toestand in Tsjechoslowakije op
bet oogenblik onduidelijk acht.
Een verrassing noemt men de tegenwoor
dige situatie niet, gezien de spanning tus
schen Tsjechen en Slowaken welke reeds
geruimen tijd heerScht. Het Hamburger
Fremdenblatt is iets duidelijker.
Het spreekt over een binnenlandsch poli
tieke daad van geweld van den Tsjecht-
schen president der republiek, waamede hij
een einde gemaakt heeft aan de grondwet
tige onderhandelingen met de Slowaken.
De Slowaaksche eischen zijn, voor zoover
hekend is, niet onbilliik geweest: herziening
van de financieele vereffening van den ge-
heelen staat in den zin van een vergaande
Slowaaksche financieele autonomie, verhou
dingsgewijze vertegenwoordiging in het
corps diplomatique en in het leger van den
geheelen staat. Op grond van de praagsohe
onderhandelingstactiek is de indruk on
staan, dat tegenover den wil van Bratis a-
va tot een minnelijke overeenstemming
door Praag een ultimatieve houding gesteld
is, zegt het Duitsche blad.
TISO.
De Britsche pers noemt de onderstroomin-
gen van deze rebellie raadselachtig voor de
Èuropeesche staatslieden, aangezien de
meest deskundigen aarzelen te gelooven, dat
de putsch een zuiver spontane beweging
was, die voorviel in een deel van Europa,
waar spontane bewegingen niet langer in de
mode zijn. Ofschoon de Duitsche bladen de
krachtige onderdrukking der Slowaaksche
rebellen door president Hacha afkeuren,
moet toch niet worden aangenomen, dat de
Duitsche regeering hen noodzakelijkerwijze
steunt. Het is opmerkelijk, dat Tiso een be
roep gedaan heeft op de Duitsche regeering
ten gunste van de Slowaaksche onafhanke
lijkheidsbeweging. De wereld vraagt zich
thans af, wat het antwoord zijn zal. Op het
oogenblik is het moeilijk na te gaan, wat
Duitschland zou kunnen hopen te winnen
door een afscheiding der Slowaken van
Tsjechoslowakije, ondanks het feit, dat Tsje
choslowakije zich onlangs niet zoo dienst
baar getoond heeft als tot dusverre, aan de
aanduidingen van Berlijn. Het is mogelijk
dat de oplossing van de Slowaaksche bewe
ging van invloed kan zijn op 't tot dusverre
niet geregelde lot van Roethenië, dat Hon
garije en Polen met den zegen van Italië
gaarne zouden verdeelen.
Natuurlijk hebben de gebeurtenissen in
Polen en in Hongarije levendige belangstel
ling gewekt. Immers mogelijk krijgen deze
landen nog een kansje om toch een gemeen
schappelijke grens te bewerkstelligen. Daar
om is de bijeenkomst welke Hitier heden
nacht met zijn medewerkers heeft gehad,
van groot belang. Waarschijnlijk zal de
Fiihrer zich wel tegen PoolschHongaarsche
aspiraties blijven verzetten.
Het Hsbl. verneemt dat wethouder Krop
man op het laatst der vorige week een re-
geeringsmissive heeft ontvangen, waarin
werd medegedeeld, dat bij minister Van
Buuren een gunstig advies is ingekomen
van de Verkeerswegencommissie van den
Economischen Baad aangaande de geuite
verlangens van Amsterdam cn andere offiL
cieele lichamen, om bij Velsen twee tun
nels onder het Noordzeekanaal aan te leg
gen, één voor auto-, één voor spoorwegver
keer. Het schrijven was van een strekking
waaruit kon worden geconcludeerd dat de
minister niet onwelwillend staat tegenover
het advies alhoewel het, het is Water
staat nog verschillende kanten kan uit
gaan.
Een soortgelijk schrijven is gericht tot de
verschillende belanghebbende gemeenten en
Kamers van Koophandel in het Noordzee-
kanaalgebied.
Verder kwam ons ter oore dat „Water
staat" bifinenkort met de daarvoor in aan
merking komende gemeentebesturen zal
onderhandelen over de verdeeling van de
kosten voor uitvoering van de plannen.
Daarbij zal het denkbeeld worden geop
perd om, ter bestrijding der kosten van af
schrijving en onderhoud, tarieven te hef
fen voor het as- en het personenverkeer.
Vertrouwen, verstand en vast
houdendheid van Pius XII zul
len alle moeilijkheden overwin
nen.
Uitgaande van de omstandigheid, dat de
nieuwe Paus den Duitschen ambassadeur
bij den H. Stoel en vervolgens de vier Duit
sche kardinalen heeft ontvangen, zijn fas
cistische kringen van oordeel, dat een ont
spanning zou kunnen komen tusschen
Duitschland en den H. Stoel. De Resto del
Carlino schrijft: Wij zijn van meening, dat
wanneer Pius XI de geschiedenis is inge
gaan als een groot paus, omdat hij de ac-
coorden van Lateranen met Italië heeft
gesloten, Pius XII zijn naam in gouden let
ters in de historie zal schrijven, wanneer hij
gelijke accoorden met het nationaal socia
listische Duitschland tot stand brengt, Ze
ker, het betreft hier geen gemakkelijke on
derneming en de Paus weet, dat de weg be
zaaid is met hinderpalen. Maar zijn vertrou
wen, zijn verstand en zijn vasthoudendheid
zullen niet in gebreke blijven alle moeilijk
heden te overwinnen.
Sir Samuel Hoare, de Britsche
minister van binnenlandsche za
ken, opent wijde perspectieven.
De Engelsche minister van binnenland-
s'che zaken Samuel Hoare, heeft gister
avond te Londen een opvallende rede ge
houden, waarin hij het stoute denkbeeld op
perde van een vijfjarenplan, dat de heele
wereldgeschiedenis grondig zou kunnen
wijzigen.
Het zou, zeide hij, een plan zijn,
uitgewerkt door vijf mannen in Eu
ropa, „de drie dictatoren en de pre
miers van Engeland en Frankrijk".
Als zij allen met slechts één doel
voor oogen en eensgezind hiervoor
zouden arbeiden, zouden zij in onge
looflijk korten tijd de geheele wereld
geschiedenis kunnen wijzigen, en
als de president der Vereenigde Sta
ten aan hun streven zijn zegen zou
geven, zouden zij zich tot eeuwige
weldoeners der menschheid kunnen
maken.
Volgens Hoare zou Chamberlain sym
pathiek tegenover zijn plannen staan, plan
nen gebaseerd op den vrede, plannen met
ongekende perspectieven.
Stel, dat het politieke vertrouwen in
Europa kon worden hersteld en dat voor
een tijdvak van vijf jaren er noch oorlog
noch geruchten van oorlogen zouden zijn,
SIR SAMUEL HOARE.
dan, aldus Hoare, zouden handel en nijver
heid kunnen beginnen met het meest be
moedigende hoofdstuk von voorspoed, 'dat
de wereld ooit gekend heeft!
Verder sprak Hoare over de paraatheid
van Engeland en zeide dat de onuitputtelij
ke hulpbronnen en de wil tot samenwerking
der drie groote democratieën elke aanval
op de historische vrijheden zal kunnen
doorstaan. Hoare hoopte echter dat het
zoover niet zou komen en dat het resultaat
van het contract tusschen Britsche en
Duitsche industrieelen de verwijdering zal
zijn van sommige belemmeringen van den
wereldhandel. Hoare verklaarde eveneens,
dat het vertrouwen weerkeerde en dat als
resultaat hiervan het bedrijfsleven en de
handel verbeterden.
BEVREDIGEND SLOT VAN DE ONDER
HANDELINGEN TE VERWACHTEN.
De Duitsche rijksminister van bui-
tenlandsche zaken, von Ribbcntrop
heeft gisterochtend in tegenwoordig
heid van den Nederlandschen ge
zant, jhr. mr. van Iiaersma de With,
den Nederlandschen minister van
Economische Zaker, mr. M. P. L.
Steenberghe, ontvangen.
Minister Steenberghe (midden) te
Leipzig gefotografeerd, in gezel
schap van den Nederlandschen ge
zant, jhr. mr. van Haersma de With
(rechts).
Een receptie.
Gisteravond heeft de rijksminister voor
Economische Zaken, Funk, ter eere van mi
nister Steenberghe een receptie gehouden,
waaraan werd deelgenomen o.m. door den
Nederlandschen gezant, den rijksminister
voor verkeerswezen, Dorpmueller, rijksmi
nister Lammers en een reeks andere leiden
de persoonlijkheden uit kringen van ambte
naren, industrie, bankwezen en handel.
Verwachting: Zwakke tot ma
tige N. tot N.O., later zwak
ke veranderlijke wind, hel
der tot licht bewolkt, droog
weer, iets kouder.
Alg. vooruitz.: Aanvankelijk
helder tot licht bewolkt,
mooi winterweer, later toe
nemende bewolking en over
wegend droog.
Minister Funk verwelkomde den Ne
derlandschen gast en zeide, dat zijn
bezoek reeds daarom bijzonder be
langrijk en noodig was, omdat de
economische betrekkingen tusschen
Nederland en Duitschland belang
rijk en voor beide partijen met suc
ces ontwikkeld zijn. Spr. gaf uitdruk
king aan de overtuiging, dat ook
de thans gevoerde onderhandelingen
gebracht kunnen worden tot een
voor beide partijen bevredigend slot.
Toespraak van mr. Steenberghe.
Minister Steenberghe verklaarde in zijn
antwoord-rede, dat de verzorging van het
uitgebreide Nederlandsch-Duitsche handels
verkeer een deel der veelvuldige en vriend
schappelijke betrekkingen tusschen Neder
land en Duitschland vormt, welke betrek
kingen er een waarborg voor bieden, dat
van beide kanten ook de eventueel be
staande verschillende opvattingen met de
grootste objectiviteit beschouwd zullen
worden.
De sancering van de nationale huishou
ding biedt den grondslag voor den weder
opbouw van de wereldhuishouding.
Ruimte voor het particuliere ini
tiatief.
Tijdens een ontvangst, welke de Deutsch-
Niederlandische Gesellschaft den Neder
landschen minister bereid heeft, hield deze,
naar het Hsb. meldt, een toespraak, waar
in hij o.m. het volgende zeide:
Al gaan internationale handelsverdragen
tegenwoodig ook zeer in détails, toch la
ten zij voor het particulier initiatief nog
een breede speelruimte,
Ik juich het ten zeerste toe, zoo besloot
Zijne Excellentie, als vertegenwoordigers
van industrie, handel en scheepvaart uit
beide landen elkaar regelmatig zouden ont
moeten om zich uit te spreken over de eco
nomische problemen die voor beide zijden
van beteekenis zijn.
Optimisme in Engeland. Het
einde van den Spaanschen bur
geroorlog een belangrijke factor
voor vrede.
De politieke medewerkers van de
Engelsche bladen betoogen, dat een
objectieve beschouwing van de mo
gelijkheden van den Europeeschen
toestand aanleiding geeft tot de ver
wachting van een optimistischer
wending, aldus meldt volgens het
Hsbl. Reuters diplomatieke corres
pondent. In Londen, zoo voegt hij er
aan toe, vermoedt men, dat het
einde van den Spaanschen oorlog
het welk niet ver meer af kan zijn
een belangrijke factor in de pacifi
catie van Europa moet zijn.
Ook is men van oordeel, dat mits er niets
onverwachts gebeurt, de recente algemeene
ontspanning in de Middellandsche Zee mis
schien onderhandelingen tusschen Frankrijk
en Italië kan inluiden, ontwapening blijft
nog steeds het uiteindelijke doel van de
Britsche regeering, vooropgezet, dat deze
ontwapening door alle volken tegelijk
wordt ter hand genomen, en niet ontwape
ning alleen voor sommige, die er dan ten
slotte de dupe van zouden worden. Ook
wordt de verbetering van de Duitsch-Brit
sche verhouding uiterst belangrijk genoemd
een verbetering, welke zeker gunstig be
ïnvloed zou worden, wanneer perscampag
nes gestaakt zouden worden, en een perio
de van geestelijke rust zich zou kunnen
ontwikkelen. Men kan niet genoeg waarde
hechten, zoo besluit Reuters diplomatieke
correspondent, aan de noodzakelijkheid, de
algemeene atmosfeer te zuiveren en de
spanning te verminderen, daar zulk een
verbetering essentieel is wil verdere pacifi
catie mogelijk zijn.
Berlijn deelt Britsch optimisme
niet.
De Britsche persartikelen over een verbe
tering in den internationalen toestand en
de mogelijkheden van een accoord ter be
spreking van de wapeningen worden in
welingelichte Duitsche politieke kringen
met scepticisme beoordeeld. M.en zegt, dat
het geen nut heeft van ontwapening te
spreken, zoolang Engeland en de Vereen.
Staten niet tot een „moreele en geestelijke
ontwapening" ten aanzien van Duitsch
land en de andere totalitaire staten zouden
zijn gekomen. De Duitsche pers komt op
nieuw met het argument, dat het feit, dat
aan het hoofd van democratische regeerin
gen verzoeningsgezinde personen staan,
voor Duitschland geen voldoende waarborg
is, omdat het kan vreezen, dat zij elk
oogenblik door „ophitsers tot oorlog" ver
vangen kunnen worden.
De Ufa had voor Donderdagavond de
Beriijnsche première aangekondigd van de
film „Mann für Mann", die het werk en
het leven behandelt van de arbeiders, die
de groote Rijksautowegen bouwen. Deze
première en een voorstelling in een beslo
ten kring voor de deelnemers aan de
jaarvergadering van de Rijksfilmkamer,
hebben inderdaad in het Ufapaiast am
Zoo plaats gehad. De verdere voorstellin
gen zijn 'echter, tot algemeene verrassing,
gisteren plotseling afgelast. Niemand weet,
aldush et Hsb., op het oogenblik te zeggen
waarom ,Mann für Mann" zoo plotseling js
verboden.
HIJ STEUNT TISO.
Uit betrouwbare bron wordt vernomen, dat
de conferentie welke Hitier hedennacht met
zijn intieme raadgevers heeft gehad, het
besluit heeft genomen om het door de
Tsjechische regeering aigezette kabinet Tiso,
te beschouwen als de eenige wettige re
geering van Slowakije. Voorts wijst men er
te Berlijn op, dat de crisis spoedig „op de
een of andere wijze" zal worden opgelost.
Ten slotte wordt de mogelijkheid voor een
krachtig ingrijpen van Duitschland niet
bulten beschouwing gelaten.