Hitier trekt Praag
binnen
Hongarije
DAGBLAD VOOR DEN HELDER EN HOLLANDS NOORDERKWARTIER
Den Joden wacht het „Duitsche" lot
in moeilijke
positie
Praag was met
stomheid geslagen
De toestand in Midden-Europa
De wereld oordeelt
Dc hortende
Palestina conferentie
„Hifler - heer van Memel
en Danfzig"
Engeland ziet gevaar
Berlijn stelt Parijs
op de hoogte
Rust in Slowakije
KONINGSTRAAT 78, DEN HELDER, TELEFOON 50 (2 LIJNEN)
DONDERDAG
16 M A A R T 1939
67e JAARG. No. 8568
Nieuwe basis voor zijn politiek?
Dit nummer bevat 8 pagina's
EERBERICHT
DE BILT SEINT:
Italië
Frankrijk
Amerika
Rusland
Zwitserland
Duitschland
Geen K.LM.-diensf op Praag
heldersche courant
Uitgave der Ultg.-Mlj. Hollands Noorderkwartier N.V. te Den Helder
Cöayda, leider der fascisten,
S wordt Führer van het
Tsjechische volk
Gisteravond kwart over acht trok
Hitier binnen in de oude Praagsche
keizersburcht, het Hradschin, waar
hij met zijn staf zijn intrek nam.
Om acht uur werd door de burcht-
wacht van een Duitsch schuttersre-
giment op het Hradschin de stan
daard van Hitier geheschen.
De rit van Hitier ging door een
bijna onophoudelijken sneeuwjacht
langs de opmarcheerende troepen en
was voor de bevolking een volko
men verrassing.
De Tsjechische regeering is afge
treden en generaal Gajda, de leider
der fascisten is „Führer van het
Tsjechische volk" geworden.
In een officieele verklaring heeft
Gajda de vorming van een Tsjechi
sche nationale commissie medege
deeld.
Bürckel en Henlein zijn tot burgerlijke
bestuurders .van Moravië en Bohemen be
noemd.
In een communiqué heeft Gajda tot orde
aangespoord. Er is veel militair vertoon in
Praag. Op alle kruispunten staan met ma
chinegeweren bewapende motorrijwielen
met zijspan. Door de stad patrouilleeren
Tsjechische gendarmes in veldtenue met de
bajonet op het geweer. Op enkele kruispun
ten is eveneens luchtafweer- en antitankge-
schut opgesteld.
De pers is Duitsch.
Gistermiddag heeft het Zwitsersche Tcle-
graafagentschap telegrafisch bericht gekre
gen van het Persbureau te Praag afdee-
ling van het D.N.B. dat de buitenlandsche
dienst in den vervolge in handen is van
het Duitsche Nieuws Bureau.
Er is een Tsjechische commissie gevormd
van samenwerking met ae Duitscliers. De
bevolking van Tsjechoslowakije heeft over
het algemeen de Duitsche troepen met
waardig stilzwijgen ontvangen Soms was
er gejoel, dat door anderen spoeuig werd
onderdrukt. Dooi Praag trek' een patrouille
Duitsche autos gewapend met lichte mi
trailleurs op een drievoet. De mitrailleurs
zijn gewapend. De patronenbanu is op zijn
plaats aangebracht en de dienstdoende sol
daat houdt de vinger aan den tiekker, J.en
Tsjechisch soldaat is naast den Duitschen
chauffeur gezet om htm door de stad te
leiden.
Het tramverkeer te Praag was gisteravond
stil gelegd, schouwburgen en café's moesten
vroeg sluiten.
Tsjecho-Slowakije weggevaagd.
Reuter verneemt uit Berlijn, dat de nieuwe
Tsjechische staat nog minder zal zijn dan
een protectoraat. Ilij zal op de officieele
kaarten binnen de Duitsche grens komen te
liggen, in den vorm van twee staatjes met
autonomie, Bohemen en Moravië. Deze krij
gen geen leger en geen eigen diplomatieke
vertegenwoordiging. De bewoners krijgen
een Duitsch paspoort. De buitenlandsche ge
zantschappen worden consulaten. Den Jo
den in beide landen wacht hetzelfde lot als
in Duitschland.
Tsjechische troepen in
de Karpatische Oekrai-
ne zijn thans Duitsche
troepen geworden. Hon
garije kan bezwaarlijk
tegen het Duitsche leger
optreden.
POLEN EN ROEMENIE BEZIEN DE
SITUATIE KALM.
De toestand in de Karpatho Oekraï
ne blijft moeilijk en weinig overzich
telijk. Het is aan te nemen, dat de
opmarsch der Hongaren is gestuit.
Het Duitsche nieuwsbureau deelt
mede, dat door de Karpatho Oekrain-
sche Regeering is bevel gegeven tot
mobilisatie van drie lichtingen voor
de versterking van de Karpatisch
Oekrainsche troepen.
De Tsjechische districtscomman
dant van het district Chust heeft ge
weigerd de wapenen van de daar ge-
stationneerde Tsjechische militairen
uit te leveren.
De Karpatische Oekrainsche regee
ring is onder alle omstandigheden
bereid de Tsjechische troepen te ont
wapenen en de wapens aan de ge
mobiliseerde inlandsche lichtingen
te geven. Van het front wordt ge
meld, dat de gevechten met de bin
nengedrongen Hongaarsche afdeelin
gen voortduren.
Trekken de Hongaren zich te
rug?
Generaal Prchala teleoneert uit Chust,
dat hij geproclameerd heeft, dat het I sje
choslowaaksche leger in de Karpathische
Oekraine een integreerend deel uitmaakt
van het Duitsche leger, omdat Bohemen en
Moravië zich officieel onder de jurisdictie
van Duitschland bevinden.
De sitch der Karpathen wordt ingelijfd
in dit leger. Generaal Prchala(p
besluit medegedeeld aan de autoriteiten
Boedapest. Volgens een bericht ui -
krainsche bron hebben de Hongaren niet
gewaagd op deze wijze een aanval te
dememen op het Duitsche leger en trekken
zij zich terug uit de Karpathische Oekraïne
Luidden de eerste berichten van gi
dat de .Duitsche troepen zich uit de ue-
kraine hebben teruggetrokken, later is m
gedeeld dat dit niet het geval is.
polen blijft kalm.
„Polen slaat de ontwikkeling in Midden-
Europa kalm gade. Het Poolsch-Roemeen-
sche bondgenootschap, de Poolsch-Hon-
gaarsche vriendschap en de wil van Polen,
met den jongen Slowaakschen staat vriend
schappelijke betrekkingen aan te knoopen,
zijn de vitale elementen voor onze toe
komstige politiek". Dit is het officieele
Poolsche standpunt, zooals het door het re-
geeringsorgaan, de Kurjeh Porany is uit
eengezet.
Men stelt zich in Polen op het standpunt
dat, overwonnen zonder den minsten te-
gestand, Tsjecho-Slowakije zelfs niet meer
het moreele recht heeft om een terugkeer
tot zijn onafhankelijkheid te eischen.
Roemenië heeft geen bezwaar.
De Roemeensche gezant heeft een be
zoek gebracht aan het Hongaarsche minis
terie van buitenlandsche zaken, naar van
bevoegde zijde wordt medegedeeld. Hij
deelde in vriendschappelijken vorm mede,
dat Roemenië tegen de bezetting van de
Karpathische Oekraine door Hongarije van
zijn kant niets in te brengen heeft, zoo
lang niet Roemeensche belangen in gevaar
worden gebracht.
Intusschen is natuurlijk sinds gisteravond
Roemenië afgesneden van de Karpathische
Oekraine. Hongaarsche troepen staan thans
tegenover de Roemeensche grenstroepen op
alle punten nabij de westelijken hoek van
de vroegere Roemeensctie-Roetheensche
grens. De spoorlijn is gesloten en de Honga
ren staan geen verkeer over de grens, die
op 2 k.m. ten noorden van Halmeu ligt, toe
Langs de geheele grens is Roe'menië pre
sent met al zijn strijdkrachten als een fac
tor van internationale orde en vrede schrijft
de Roemeensche minister voor propaganda.
EEN HARDNEKKIG GERUCHT:
MEMELSCHE LANDDAG WORDT
GEPASSEERD.
Hardnekkig gaat het geruoht, zon
der dat het mogelijk is, het te con
troleeren, dat de Führer van de Me-
mel-Duitschers heden een proclama
tie zal uitgeven, waarin de onmid
dellijke terugkeer van het Memelge-
bied tot het Duitsche rijk wordt ver
langd en de bescherming van Hitier
voor dit gebied wordt ingeroepen.
Soortgelijke geruchten doen te Ber
lijn de ronde ten aanzien van Dant-
zig.
Neumann, de leider der Duitsche bevol
king in het Memelgebied, heeft de leden van
den Landdag te Kaunas bijeengeroepen en
hun medegedeeld, dat hij, met het oog op
den nieuwen tostand in Midden-Europa, zich
gerechtigd voelde „eventueel de noodige
stappen te nemen", zonder den Landdag te
raadplegen. Men is van meening, dat deze
waarschuwing ernstige gevolgen zou kunnen
hebben.
BEWAPENING
De snelle loop der gebeurtenissen in
Tsjecho-Slowakije was het voornaamste
punt van bespreking in den gisteren gehou
den Engelschen kabinetsraad.
Reuter meent te weten, dat de ministers
den toestand zeer ernstig opnamen en der
halve zoo krachtig mogelijk den nadruk zul
len leggen op het bewapeningsprogram.
Terwijl de Britsche politiek gericht zal blij
ven op een vreedzame regeling van het
geschil, schijnt het weinig twijfelachtig, dat
de ministers van nu af aan hun politiek
zullen baseeren op de gevaren van nieuwe
acties van Duitschland buiten zijn eigen
grenzen. Men is er zich van bewust, dat als
gevolg van de gebeurtenissen van gisteren
een ernstige hinderpaal is geplaatst op
den weg van voortzetting der politiek van
verzoening.
Hedenavond onderhoud tusschen
Bonnet en den Duitschen ambas
sadeur.
De Duitsche ambassadeur heeft de
Fransche regeering Woensdagmid
dag officieel in kennis gesteld van
den tekst der overeenkomst, welke
in den afgeloopen nacht door Hitier
is gesloten met de vertegenwoordi
gers van Tsjechoslowakije over het
toekomstig lot van dat land.
Tegen hedenavond is een onderhoud
vastgesteld van den Duitschen am
bassadeur met den minister van bui
tenlandsche zaken, Bonnet.
DUITSCHE TROEPEN OVERSTROOMDEN
HET LAND VOOR MEN BEGREEP, WAT
GING GEBEUREN.
De bezetting van Tsjecho-Slowakije door
de Duitsche troepen is een ware verrassing
geweest.
De bezetting geschiedde op de minuut.
De bevelen waren reeds uitgereikt, alvo-
ren Hitier nog met Hacha had gesproken.
Tijdens de Berlijnsche conferentie stonden
de Duitsche troepen reeds 20 kilometer over
de grens. Bohemen en Moravië werden tot
verboden land verklaard.
Stipt volgens het programma overstroom
den de Duitsche troepen het land. Om zes
uur zijn de Duitsche troepen Tsjecho-Slo
wakije binnengerukt. Om negen uur be
reikten de troepen Praag.
In den loop van den ochtend werden 'n
reeks andere steden bezet: Brno, Olmütz,
Pilsen enz. Tegen den middag waren, naar
Reuter uit Praag meldde, geheel Bohemen
en Moravië practisch in Duitsche handen,
hoewel de bezettende troepen selchts gering
in aantal waren.
De Tsjechische regeering nam nog in den
nacht kennis van het besluit van Berlijn.
Onmiddellijk werd via de Tsjechische radio
een beroep gedaan op het Tsjechische leger,
geen weerstand te bieden en de wapens
kalm over te geven. Deze oproep werd ieder
kwartier herhaald.
Hoe Hacha onder druk werd ge
zet.
Volgens den diplomatieken corr. van de
„Daily Herald" gaf de Tsjechische president
Hacha de Tsjechische republiek aan Hitier
over, nadat hij was bedreigd met een onmid
dellijk luchtbombardement van Praag. Hit-
Ier, die tijdens het gesprek, dat kort na
middernacht aanving, in zeer emotioneelen
toestand verkeerde, gaf geen gelegenheid
voor eenige discussie. Hij hield een lange en
opgewonden redevoering, waarin hij zeide
een afzonderlijk bestaan van de Tsjechische
staat niet langer te kunnen tolereeren. Hij
had besloten onmiddellijk op te treden.
Hacha gehoorzaamde en lichtte zijn mi-
nister-president in, die erkende, dat er niets
anders opzat dan toegeven.
De Britsche gedelegeerden hebben zooals
overeengekomen was afzonderlijk met de
Arabische en Joodsche delegaties vergaderd
en de definitieve Britsche voorstellen, die
in den gister gehouden kabinetsraad waren
goedgekeurd, ingediend.
De voorstellen zijn geen verras
sing.
Reuter meent te weten, dat de voorstellen
de lijnen volgen van de suggesties, die reeds
aan de delegaties zijn voorgelegd. In de con-
stitutioneele kwestie is voorzien in een over
gangsperiode, waarvoor geen tijdsduur is
bepaald. Zij zal naar men meent te weten,
afhankelijk zijn van de vreedzame samen
werking tusschen de Arabische en Joodsche
volksdeelen.
In den tusschentijd zou een uitvoerende
raad, bestaande uit Britsche uitvoerende
ambtenaren en enkele te benoemen Arabi
sche en Joodsche leden optreden als minis
ters zonder portefeuille, en een te benoemen
adviseerende raad, waarin de Arabieren en
Joden vertegenwoordigd zouden zijn in ver
houding tot hun bevolking, onder toezicht
van den Britschen hoogen commissaris de
functies der regeering vervullen.
Ten aanzien van de Joodsche immigratie
is, naar men meent te weten, een limiet ge
steld van totaal 15000 per jaar voor vijf ja
ren. Met betrekking tot de landverkoopen
zou Palestina verdeeld worden in drie zo
nes.
Geen van beide partijen schijnen met de
ze Britsche oplossing ingenomen te zijn.
Schijnbaar zelfstandig, maar
Duitschland houdt de opperste
leiding.
De bijzondere staat van beleg in
Slowakije, de middelste moot van
het vroegere Tsjecho-Slowakije, is
opgeheven. De Duitsche troepen heb
ben slechts een deel van het land
bezet, maar zóó dat zij alle strategi
sche touwtjes in handen hebben. De
Slowaaksche regeering heeft tot
kalmte en rust aangemaand.
Per radio is een regeeringsverordening ge
publiceerd betreffende de douanerechten,
waarin o.m. gezegd wordt: het gebied van
Slowakije is een zelfstandig douanegebied.
Voor het douaneverkeer met het buitenland
sche tolgebied geldt de Tsjechische wet op
de douane van 1927. Bij den invoer van goe
deren uit het Tsjechische gebied wordt tot
nader order geen douanerecht geheven. Het
zelfde geldt voor den uitvoer.
Er is een vrijwilligersregiment gevormd en
de commandanten van de Pllinka Garde en
van dit nieuwe regiment vrijwilligers heb
ben zich ter beschikking gesteld van de
Duitsche militaire autoriteiten, ten einde
bij te dragen tot de handhaving van orde
en rust.
Hoe Tsjecho-Slowakije uiteenge
vallen is.
De kaart geeft de uiteenvalling van den
Tsjecho-Slowaakschen staat weer. Men ziet
hoe de Duitsche troepen Bohemen en Mo
ravië zijn binnengerukt en dat er nog troe-
penafdeelingen aan de grens der gebieden
geconcentreerd zijn, die thans ook oprukken
De bezetting van Ostrava, Olmutz, Brünn
vormde een strategische keten in Moravië,
in deze steden woonden nog een groot aan
tal Duitsche minderheden, (op de kaart zijn
deze plaatsen met een zwarte vlek aange
geven)
De grens van den nieuwen onafhankelij-
ken staat Slowakije is met een dikke lijn
aangegeven.
In de Sub-Karpatische Oekraïne ziet men
met zwarte pijltjes den opmarsch der Hon
garen weergegeven, terwijl Roemenië en
Polen troepen aan dit grensgebied concen-
treeren. Men weet dat de Hongaren een
gemeenschappelijke Poolsch-IIongaarsche
grens beoogen.
Alles bij elkaar genomen geeft de kaart
een goed beeld van de jongste gebeurtenis
sen in Midden-Europa.
"erwachting: Afwisselend be
wolkt zonder neerslag van
beteekenis, meest matige
Noordelijke tot Noordweste
lijken wind, weinig verande
ring in temperatuur.
ACTIES EN REACTIES IN EUROPA
EN AMERIKA.
Uit de pers en andere commentaren
blijkt, dat de nieuwste hulp van
Duitschland aan een verdrukte min
derheid diepen indruk heeft ge
maakt. Wij laten hieronder zeer in
het kort de visie van verschillen
de landen op de jongste gebeurte
nissen volgen.
De Italiaansche pers stelt de Duitsche ac
tie voor als natuurlijk. Over het algemeen
is zij gereserveerd. Er zijn geen officieele
commentaren. Men ziet overeenkomst tus
schen de Slowaaksche eischen en die der
Kroaten. In Rome heerscht groote politieke
bedrijvigheid.
De aandacht van diplomatieke kringen
is vooral getrokken door de passage in
Ilitlers proclamatie, waarin hij spreekt van
Tsjecho-Slowakije als van een gebied, dat
van vitale beteekenis voor Duitschland is
en dat sedert duizend jaar aan het Duit
sche rijk heeft behoort. Men is van mee
ning, dat Duitschland door deze procla
matie de rasbeginselen heeft verzaakt,
waarop Hitier zich in „Mein Kampf" steeds
baseert.
In de Kamer hebben de communisten
Bonnet en Daladier scherp becritiseerd.
De verovering van Tsjecho-Slowakije door
Duitschland heeft een golf van veront
waardiging gewekt onder het volk, welke
vergeleken kan worden met die, welke
kort geleden in Amerika gevoeld werd ten
aanzien van andere internationale onrecht
vaardigheden.
De pers schrijft:
„De geheele wereld vreest, dat de ver
dwijning van de republiek van Masaryk
en Benesj het voorspel vormt voor nog tra
gischer gebeurtenissen. De geheele wereld
wacht men angstige spanning op de vol
gende beslissing van Hitier, hopende en
biddende, dat de bom die hij in zijn handen
houdt, niet geworpen zal worden".
De Prawda schrijft o.m., „de nieuwe daad
van agressie van het Duitsche fascisme
heeft met een slag het „evenwicht" na
Munrhen in Midden Europa en Zuid-Oost
Europa omvergeworpen. De algeheele on
derwerping van Tsjechoslowakije aan Ber
lijn betcekent, dat Polen en Hongarije even
zeer als Roemenië meer en meer blootge-
steld zijn aan de Duitsche bedreiging.
Zeer fel is_ de Zwitsersche pers. Voelt
Zwitserland zich bedreigd? De pers noemt
bet „een slag, toegebracht aan de laatste
sporen van het internationaal vertrouwen,
die nog over waren". Hieraan wordt toege
voegd, dat Hitler niet het zelfbeschikkings-
ïecht der volkeren heeft gerespecteerd.
Tenslotte de reactie in Duitschland zelf Men
is zeer geestdriftig.
Natuurlijk kan men uitbundige uitlatin
gen van trots waarnemen in nationaal so
cialistische kringen, die een neiging vertoo-
non te gelooven, dat het Derde Rijk naar
hervornien de kaart van Europa zal
In verband met den verwarden toestand
in Tsjechc) Slowakije heeft er gisteren geen
K.L.M.-dienst op Praag plaats gehad (op
het traject Londen—Rotterdam—Praag—
IV een en). Nader zal worden gemeld wan
neer Praag weer in dezen dienst zal worden
opgenomen.