Ingezonden
Ayenda
1
9ncUicA tejj-en.
„Achter de
rasters"
AU GASTRONOME
Een week naar de kou
HOLLAND'S
NOORDERKWARTIER
in!300.
Bedrijfsbeelden
Burgerlijke Stand van Den Helder
Zomerpostzegels
„Mensen zonder geld"
20 weken thuis met rheumatiek
GARNALEN CROQUETTEN
IKr
1
rr<>"ih f1"' e^.r^^sferenav°'ad xn „Casino" na-gevierd, werd een eclatant
dat onze lezers sedert ™™nden zoo vertrouwd is
geworden. Naast en achter hen de verdere medespelenden aan den non-stop feest-avond.
(foto „Modern").
U zult, lezers, vooral van oudere menschen,
wel eens gehoord hebben: „die woont achter
de rasters". Om u dat duidelijk te maken,
moeten we heel wat jaren teruggaan en wel
tot 1300 ongeveer. In dien tijd bestonden de
duinen reeds langs de geheele Nederlandsche
kust en ook hier in deze streek, n.1. van Cal-
lantsoog tot aan Huisduinen. Zij waren zeer
breed, wel een paar honderd meter breeder
dan nu, maar niet zoo hoog, laat ons zeggen,
heel gewone lage duintjes.
Dwars door die duinen liepen groote ope
ningen, zoogenaamde kreeken, bü Huisduinen
het Haersdiep, bij Callantsoog het Oogmers-
gat en bij Petten het Zijpergat. Bij vloed
stroomde het Noordzee-water naar binnen en
bij eb liep het er weer uit en zoo bleef dat
ja ren en jaren doorgaan. Het achter
liggende land was dus steeds onder water en
moerassig. In 1610 werd door de Staten van
Holland en Westfriesland besloten een dijk
te maken van het dorp Callinghe (later
Callantsoog genoemd) tot aan Huisduinen.
Dat is de Oldenbarneveldsdijk, in den volksmond
de Zanddijk genaamd, ten onrechte evenwel.
Als ge bij Duinoord staat, de uitspannings
plaats van Klop, nabij „de Donkere Duinen"
en g>. loopt den zeeweg op naar het strand,
dan kunt ge, bovenaan den zeeweg zijnde, de
Oldebarneveldsdijk zien, want ze ligt voor U.
Deze groote dijk is lang ongeveer 6 Kilome
ter en is uitsluitend met kruiwagen en schop
gemaakt, in ieder geval niet met spoortjes of
dergelijke, want die bestonden nog niet. Een
ontzaglijk werk! Het water kon er niet meer
in en het moeras werd geleidelijk aan: „land"
Huisduinen en Den Helder lagen, wat het
niveau betreft, iets hooger, zoodat deze beide
dorpen niet overstroomden. Dit was dan de
z.g. Oude Helder. Het oostelijk gelegen moeras
de tegenwoordige Marinewerf en omgeving,
werd door den aanleg van den vorengenoem
den djjk, ook: land.
Van wien hoorde dit land? Van niemand
eigenlijk. Ja, toch, de Staat der Nederlanden
legde er beslag op en het werd ondergebracht
ib(j „Domeinen". Totdat in 17701780 pogin
gen in het werk werden gesteld tot de stich
ting der haven „Het Nieuwediep" met de
daarbij later gevestigde gebouwen. Het
groote etablissement „Marinewerf" ontstond.
Rondom dat etablissement werden grachten
gegraven, het tegenwoordige Werfkanaal.
Rondom die grachten werden straten ge
projecteerd met een laan, gevormd door twee
ryen iepen boomen. Deze straten zijn de Zuid
straat, de Weststraat en de Hoofdgracht. Dat
men niet bepaald zuinig behoefde te zijn met
de grondoppervlakte, kan men thans nog zien
uit de groote breedte van deze straten, die
vanaf het Werfkanaal tot aan de rooilijn der
woningen niet minder dan twintig meter be
draagt.
Men moet respect hebben voor de ontwer
pers van dien tijd, ongeveer een 140 jaar
geleden, voor hun doorzicht van de, in de
toekomst, te verwachten bebouwing.
Ten einde de Marine-werf geheel af te slui
ten van de openbare straten werden langs de
Zuidstraat, Weststraat en Hoofdgracht hek
werken gemaakt, geheel bestaande uit ras-
trwerk. Vandaar de naam: „hij woont achter
de rasters."
Jaren later werden deze hekwerken gesloopt
en werd de Marine-werf beschermd door het
korps mariniers, wier leden „wacht liepen
langs het Werfkanaal. Daartoe werden op
sommige punten schildwachthuisjes geplaatst,
terwijl het centrale punt zich bevond in de z.g.
Marinierswachtpost, staande tegenover de
Nieuwe Kerk aan de Weststraat.
Nog weer eenige jaren later werden dezé
militaire wachten opgeheven en thans wordt
het toezicht des nachts op de Marinewerf ver
richt door de beambten van de Werf-politie
door middel van vernuftige tijdklokken,
waarop het juiste tijdstip van controle wordt
aangegeven.
Eenige jaren geleden werden de bestaande
boomen aan de Binnenhaven verwijderd, even
als de vermaarde Laan aan de Zuidstraat,
Weststraat en Hoofdgracht. In plaats daarvan
werden ten behoeve van het veeleischende
verkeersvraagstuk geasfalteerde straten ge
projecteerd, benevens trottoirs, rijwielpaden
en parkeer-strooken. In één woord, de Gemeen
te Den Helder heeft door deze vernieuwing
hoofdverkeerswegen gekregen zóó schitterend,
zóó royaal verzorgd, dat menige gemeente er
jaloersch op kan zijn.
(Buiten verantwoordelijkheid van de Redactie.
Niet geplaatste stukken worden
niet teruggezonden.)
MONUMENTEN IN ONZE STAD.
Men hoort wel eens zeggen: ..Die zijn er
ook niet veel bij jullie." Ja, is dan het ant
woord, daar heb je gelijk in; we zijn ook niet
in Duitschland, waar bijna elk stadje zijn
„Krieger-denkmal" heeft. Gaat maar eens
mee, dan gaan we ze eens bezien en dan
brengen we een bezoek aan het Marine-monu
ment op het Havenplein. Oorspronkelijk met
schouder-ophalen begroet, heeft het toen
malige bestuur met zeer veel doorzettings
vermogen zijn doel bereikt. Wat is er niet
aan getornd, om het Marine-monument in
Den Haag te doen verrijzen! En wat ziet men
nu? Er is bijna geen enkele gebeurtenis, b.v.
bezoek van een buitenlandsch Marine-vaar
tuig, bezoek van de buitenlandsche leden der
Jamboree, enz. enz. of er wordt een officieel
bezoek aan het Marine-monument gebracht.
Huldebetuigingen legio.
Het zelfde doet zich voor bij het Redders
monument. Wat trekt dat niet een bezoek!
Het Carillon wordt bespeeld bij het overlijden
van een menschenredder, behalve dat dit
Carillon ook dienst doet bij nationale feesten.
Het bestuur voor het op te richten Redders
monument weet er van mee te praten, hoe
veel moeite het heeft gekost om het hier in
onze gemeente te houden. „Hier in Den Hel
der zou het niet voldoen; het moest in Den
Haag of Scheveningen staan". Eer aan dat
kloeke Bestuur, dat met hand en tand aan
het oorspronkelijke plan vasthield!
Behalve deze beide prachtstukken van
monumenten kunnen wij ook wijzen op de
sierlijk uitgevoerde Herinneringsbank van den
Luitenant ter zee De Jongh, staande aan de
Buitenhaven.
Een klein monumentje vinden we voorts in
het Julianapark n.1. vlak tegenover het Station
van de Hollandsche Spoor, een herinnering
aan het 25-jarig regeeringsjubileum van
H.M. de Koningin op 31 Augustus 1923.
Een soortgelijk vinden we in Huisduinen bij
de Huisduinerkerk, een herinneringsteeken,
een groot model bloemvaas, aldaar geplaatst
voor het zooveel jarig bestaan van de Ver-
eeniging voor Vreemdelingenverkeer. De
datum is mij op het oogenblik niet bekend.
Wij hebben er niet veel, maar die we heb
ben zijn dan ook goed en hebben geen kritiek,
daar ze van algemeenen aard zijn. Die kritiek
Pethem
bi der li,
Pethe)
dit Honds foshiet
Scoirte
krijgt men wel bij de zoogenaamde borstbeel
den, een verheerlijking van bepaalde personen.
In deze gevallen hoort men vaak uitingen van
persoonlijken aard, soms niet bepaald schitte
rend voor den persoon in quaestie.
Een en ander geeft mij het volgende in de
pen:
Men vraagt over een geschenk ter eere van
het 75-jarig bestaan van het Marine-muziek
korps, ons korps, zeggen we dan. En terecht.
We zijn er gek op, hoog en laag. Ik behoef er
waarlijk niet verder over uit te wijden. Mag
ik het comité dan eens iets in overweging
geven? In het Julianapark ligt een vrij groot
grasveld, dat zich bevindt bij de woning van
Notaris Engelmann en bij de woning van den
Tandarts Schreuder. Het terrein is eigendom
van den Staat (Staatsspoorwegen), maar het
park zelf is in onderhoud van de Gemeente.
Het is vrij groot, lang en breed 25 meter.
Louter gras, verder geheel naakt. Wel aar
dig, maar niet mooi. Kaal, in elk opzicht. Er
staat geen bloemetje in.
Welk bezwaar zou er zijn om die kale gras
vlakte te wijzigen in een rotonde, op dezelfde
wijze als de rotonde, die zich bevindt tegen
over het Spoorstation? Of die banken, die in
de bestaande rotonde zijn, gebruikt worden?
Een bezoekje aldaar op een eenigszins zon-
nigen dag geeft het antwoord. Het is een
zuivere sociëteit van alle mogelijke menschen,
vooral van gepensionneerden. Je kunt er met
goed fatsoen geen plaatsje krijgen. Er zijn
banken te weinig! Daar wordt politiek behan
deld, daar kom je wat aan de weet, het is er
hacl amusant, ievi en avie zit zich er te amu
seeren! Vermakelijk.
Dat terreintje bij Notaris Engelmann en
Tandarts Schreuder leent zich er uitnemend
voor. Het kost niet veel van wijziging. Men
zou b.v. in het middenstuk een eenvoudig ge-
denkteeken voor het Muziekkorps kunnen
maken, dan heeft men iets blijvends, waaraan
iedereen wat heeft.
Wat een prachtige gelegenheid voor het
Gemeentebestuur en voor het Comité om het
Marine-Muziekkorps, ons Korps, op uit
nemende wijze eer te betuigen.
K. F. O.
Het ligt in het voornemen van den Pers- en
Propagandadienst P.T.T. van tijd tot tijd ge-
illustreerde beschrijvingen van belangrijke on
derdeden van het Staatsbedrijf uit te geven-
Deze zullen in den vorm van kleine boekjes
verschijnen onder den verzameltitel „P.T.T.-
Bedrijfsbeelden.
Wij ontvingen de eersteling dezer uitgifte,
een beschrijving van ontstaan en ontwikke
ling van het Rijksradiozendstation te Koot
wijk.
Het boekje is in de eerste plaats bedoeld
als een gids en aandenken voor de bezoekers
van het Radio-station. Ook hen, die niet zelf
naar Kootwijk kunnen reizen, biedt het
waardevolle lectuur, welke met tal van foto's
en twee kaartjes is toegelicht. Het geschriftje
geeft achtereenvolgens een vleugje radioge
schiedenis, een rondgang over de terreinen,
doel, beteekenis en werking van het station,
waarbij ook het enkel-zijband-ssteem wordt
toegelicht, terwijl enkele bladzijden over de
bqteekenis, van de radiobedrijfscentrale te
Amsterdam het boekje besluiten.
De druk is door de Algemeene Landsdruk
kerij verzorgd.
De prijs der boekjes is 0.25. Bestelling
kan geschieden bij de Rijksuitgeverij te
's-Gravenhage.
van 16 Maart 1939.
GETROUWD: G. Kansen en A. H. Zijl
stra P. H. ter Bruggen en S. Vellinga.
BEVALLEN: M. K. BukkensBöning, z.
In verband met de verlaging van de post-
tarieven, waardoor voortaan een briefkaart
in interlocaal verkeer niet mee 4, maar
slechts 3 centen zal kosten, is ook wijziging
gekomen in de zomerpostzegels, die dit jaar
uitgegeven zullen worden.
De. postzegel van 4 cent komt te vervallen
en in de plaats daarvan treedt een postzegel
van 2V2 cent. De geheele serie zal dus nu
bestaan uit:
1% (met toeslag 3) cent, met beeltenis
van Mathijs Maris; 2'2 (5) cent, Anton
Mauwe; 3(6) cent, Gerard van Swieten; 5
(8) cent, Nicolaas Beets; 12y2 (16) cent,
Pieter Stuyvesandt.
Een reclameplaat wordt vervaardigd naar
een ontwerp van den heer H. Nijgh.
Naar aanleiding van een beschuldiging, ver
schenen in „De Groene Amsterdammer", als
zou de heer Mens, wiens roman „Mensen zon
der geld" met de Kosmos-Eerstelingen-Prijs
1938 bekroond werd, de jury misleid hebben
door te verzwijgen, dat hij reeds vroeger onder
pseudoniem een roman had uitgegeven, stelt de
jury van de K.E.P., na een onderzoek er prijs
op het volgende te verklaren:
De heer Mens heeft het bestaan van een
boekje „Rafels", onder pseudoniem J. Rebel
niet verheimelijkt. Het boekje bevat 34 reeds
eerder in een blaadje verschenen schetsen van
werklozen-milieus, die door een uiterst dunne
draad tezamen hangen. Het heeft in wezen
niets met een roman te maken. Wil men deze
onderlinge samenhang der schetsen toch laten
gelden, dan is het naar omvang en karakter
niet meer dan een novelle te noemen. Het pro
gramma van de K.E.P. vermeldt o.m.: „Publi
catie van gedichten, essays en novellen sluit
deelneming aan deze prijsvraag niet uit". De
heer Mens gaat dus geheel vrij uit.
HAVEN VAN NIEUWEDIEP.
Aangekomen van Londen en vertrokken
naar Harlingen het Eng. s.s. „Mavis".
Alhier is aangekomen om proef te stoomen,
het Ned. s.s. „Batavia", bestemd voor de
K.P.M.
Vrouw, dacht, dat haar man nooit
meer zou kunnen werken.
Toen haar man 20 weken thuis was geweest
met rheumatische pijn in zijn rug, begon deze
vrouw te vreezen, dat hij nooit meer zou kun
nen werken. Ten einde raad probeerde hij
Kruschen en de verandering was „als een
wonder." Lees haar brief: „Mijn man heeft
rheumatiek en leed vreeselijke prjnen in zijn
rug.. Eenigen tijd geleden was hij 20 weken
thuis. Ik dacht werkelijk, dat hij nooit meer
zou kunnen werken. We probeerden alles, wat
we maar bedenken konden en niets hielp.
Toen nam hij Kruschen en sindsdien weten
we, dat Kruschen z\jn gewicht in goud
waard is. De verandering die het teweeg
bracht is als een wonder." Mevr. B.
Twee bestanddeelen in Kruschen zijn de
meest werkzame oplossingsmiddelen van
urinezuur, die de wetenschap kent. Het urine
zuur en andere schadelijke afvalstoffen wor
den door Kruschen Salts langs de natuurlijke
kanalen uit het lichaam verwijderd, waardoor
de pijnen spoedig zullen afnemen om tenslotte
geheel te verdwijnen. Kruschen Salts is uit
sluitend verkrijgbaar bij alle apothekers en
erkende drogisten. (Adv.)
SPOOKSTKAAT 94.
TELEF. 660.
Westgracht 80: Tentoonstelling Historisch
Genootschap „De Kop van Noord Holland"
Eiken werkdag van 710 uur.
Zaterdags van 35 uur en van 710 uur.
Aquarium Zoöl. Station. Voor het publiek
geopend: dagelijks van 91? en van 13.30
1" u Zaterdags van 9—12 uur.
Natuurhistorisch Museum, 2e Vroonstraat,
lederen Woensdag van 35 uur.
lederen Zaterdag van 710 uur.
Bovendien de eerste Zondag van elke maand
van 35 uur en de eerste Woensdag van
8—10 uur.
BIOSCOPEN:
Tivoli-theaterSpoorstraat half 8:
„De Geluksvogel" en „Veldslag in New-
York".
Rialto Spoorstraat half 8:
„Die verduivelde Waarheid" en „Lord Jeff".
Witte-Bioscoop, Koningstraat, half 8:
„Jongens van de Tuchtschool" en „Welkom
Vreemdeling".
Zaterdag 18 Maart.
Tivoli. 3.00 uur: Film Nat. Hist. Museum.
Casino, 8.30 uur: Dansavond.
Zondag 19 Maart.
Casino, 8.15 uur: Revue „Lach iederen Dag".
Maandag 20 Maart.
Casino, 8.15 uur: Revue „Lach iederen Dag".
Opgenomen
om 8 aur hedenmorgen
Barometerstand Den Helder
757.8
Temperatuur
lucht
2.5
Wind: richting: N.O., kracht:
7
Licht op
6.37
WMM
-
gg^g
1
Alvataf Melorini no. IIff Neen, onze
medewerker A. G. van Kampen, die in samen
werking met den heer W. G. Reinders een
fantastisch „goochelnummer" uitvoerde.
(foto „Modern").
Reizen in Indië niet duur - Bezoek aan een krater
Bandoeng een sprookje
28 Februari 1939.
Hallo Lien.
Langer dan m'n plan was,
heb ik je ditmaal op een brief
laten wachten. Maar onder-
tusschen heb ik een fijn uit
stapje naar Bandoeng achter
den rug. Ja, een weekje de
kou in, welk een zaligheid
welk een ongekend genot
voor ons Soerabaianen. Er
waren heel wat piekerans aan
vooraf gegaan. Wat met de
kinders aan te vangen, thuis
te laten, uit te besteden of
mee te nemen, doch daar was
spoedig een oplossing voor ge
vonden. Je hebt hier n.1., even
als in de meeste plaatsen in
Holland, een huisvrouwenver-
eeniging. Deze biedt haar leden, behalve een
maandelijksch tijdschrift, hetwelk je op de
hoogte houdt van diverse passarprijzen en an
dere aardige bijdragen, ook vele andere voor-
deelen. Zij stelt haar leden in staat tegen
kleine vergoedingen baby-weegschalen, gras
machines en dergelijk materiaal te huren. En
zoo bestaat er ook gelegenheid in geval van
ziekte of, zooals dit nu bij ons het geval was,
dat je voor een weekje uit logeeren wilt gaan,
betrouwbare Europeesche hulp bij de kinders
te krijgen. Natuurlijk tegen vergoeding, wat
ook alweer naar verhouding van je salaris ge
regeld wordt. En zoo is ons huishouden op de
normale manier door blijven gaan en heb ik
van dit besluit geen spijt gehad.
De kosten voor zoo'n lange reis vallen
betrekkelijk mee. Want als je nagaat, dat
je voor den afstand SoerabaiaBandoeng,
die ongeveer 600 km bedraagt, derde klas
per ééndaagsche maar tien gulden en voor
tweede klas het dubbele betaalt, is dat in
vergelijking met Hollandsche prijzen, toch
zeker niet veel.
Bovendien is de tweede klas reeds air-con-
ditioning, eerste klas vanzelfsprekend, maar
een bezwaar is, dat de raampjes nu ook gedu
rende de geheele reis daar niet open mogen.
En door de windvang is het dan in de derde
klas vaak net zoo koel, maar schrik niet, als
je aan het einde van zoo'n 3e klas reis ont
dekt, dat je door en door zwart bent en vaak
meerdere dagen noodig hebt, voordat al het
roet van je afgewasschen is.
Tien jaar geleden was het onmogelijk, dat
je derde klas tusschen de inlanders kon reizen.
Voor langere afstanden zijn er nu speciale
wagens voor Europeanen aan toegevoegd,
maar op korte trajecten zie je het nog zelden.
Het slot was dus, dat ik al deze drukte voor
een weekje gaarne over had.
Om kwart voor zes 's ochtends van hier
vertrokken kwamen we om precies vijf uur
's middags in Bandoeng aan. De hitte was
enorm geweest en we verlangden havig naar
een bad. Maar als je hier het water uit S. ge
wend bent, sta je toch wel even te hikken, als
je zoo'n Bandoengsche douche over je heen
krijgt. Nu ik het toch over baden heb, wil ik
je meteen nog eens vertellen, hoe wij in den
regel hier baden. Juist omdat ik vroeger daar
zelf zoo'n heerlijken flater mee begaan heb,
lijkt het me geschikt jou daar even voor te
waarschuwen.
Je hebt hier dan behalve de douche, die je
in S. zelden gebruikt, omdat het water, dat
eruit komt zoo warm is, een wit betegelde
bak, die in nieuwere huizen vaak maar een
afmeting van y2 m3 bedraagt, maar in oudere
huizen veel en veel grooter is. Deze bak nu
staat in den regel vol met water, erbij behoort
een klein emmertje, hetwelk we hier gajoeng
noemen, en gooien daarmee het water om ons
heen. En daar bestaat nu hier het baden uit.
Zit- of ligbaden, zooals we die in Holland ge
wend zijn, ken je hier niet, althans het is een
zeldzaamheid. En toen ik nu voor het eerst in
zoo'n badkamer kwam en niet beter wetende,
ben ik kalm daarin gaan zitten, inplaats van
dat water eruit te scheppen en mij ermee te
sirammen.
Maar ik dwaal af, ik zou je wat van m'n
vacantietrip vertellen. Op het programma
stond ditmaal een bezoek aan de Tangkoeban
Prahoe. Het is een vulkaan, een uurtje van
Bandoeng af en geheel met de auto te berei
ken. Het was een prachtweg er naar toe en
brj helder weer een zeldzaam uitzicht over
geheel Bandoeng. Het is een dubbele krater,
bestaande uit de Kawah Ratoe en Kawah
Oepas, zij bevatten talrijke solfataren en an
dere stikgassen. Op verren afstand reeds begin
je de zwavel te ruiken, een benauwde en door
dringende lucht. Aangekomen bij den krater
rand en naar beneden kijkende, zie je inder
daad ook allerlei rookkolommetjes opstijgen.
Een enorme diepte heeft dat ding, we hebben
er heelemaal omheen gewandeld. Het geheel
was indrukwekkend.
Verder hebben we eens een kijkje genomen
in den Bandoengschen dierentuin. Het ziet er
daar stukken aardiger uit dan de Soerabaia-
sche. Het geheel is beter opgezet, aanvankelijk
was het dan ook het Jubileumpark, hetwelk
met origineele ideeën in een gezellige dieren
tuin veranderd is. Verder diverse zwembaden
bezocht en ons hart opgehaald aan dat koude
water. Maar dat valt om den drommel niet
mee. Vooral waar de buitenlucht daar als de
zon schijnt, toch haast even warm is als hier.
En in den beginne, als je pas in het water
duikt, is het precies of je aan alle kanten door
spelden geprikt wordt. Maar zoo'n bad kan je
inderdaad verfrisschend noemen. Ja, wat was
er nog meer waar we van genoten hebben en
de moeite van het vertellen waard is. O ja, de
tocht naar het meer van Telaga Patengan.
Schitterend, trouwens de omstreken van Ban
doeng zijn allemaal even mooi, die villawijken
buiten Bandoeng en de landhuisjes daar bij
Tjimoeloewiet. Je waant je, ik weet niet waar.
In heel Indië heb ik trouwens nog niet zulke
mooie buitenwijken als daar ontmoet,
Tegen de 'reis terug, die in den regel nog
warmer is, zag ik wel even op, maar ditmaal
viel het mee, wan tal heel' vlug begon het te
regenen. En in het begin heb je oogen te kort
om alles waar je langs en doorrijdt in je op
te nemen. Want die treinreis door de Preanger
is onvergetelijk mooi. De diepe ravijnen, waar
je over en de bergen, waar je om heen rydt.
De een vergelijkt het met Zwitserland, maar
ik vind het weer heel anders mooi. Maar dat,
als je zoo'n treinreisje over Java maakt, je
van Indië houden moet, dat staat vast.
En nu, Lien, kan jij nog eens te verlangen
der zijn om dit zelf ook eenmaal eens met
eigen oogen te komen aanschouwen. Tot zoo
ver. Hartelijke groeten van huis tot huis, je
IRA.