Haarlemmermeer
ééns een gevaar voor stad en land
Eeuwfeest van Leegh waters succes
D-trein botst
N,S,B., voetbal en principes
Predikbeurten
Het woeste water stond aan
Amsterdams poorten
Van woesten p!as tot
vruchtbaren polder
UUehemven
Nieuwe legercommandant
voor Ned.-Indië
Uit onze Omgeving
UiSE2K80°^inANGENDIJK' 1S Mrt- 1039
Morgen zal het 100 jaar geleden zijn, dat het ontwerp tot
drooglegging van de Haarlemmermeer, door de Tweede
Kamer werd aangenomen. Dit besluit, dat zooals later
zou blijken van zoo'n enorme beteekenis voor onze
agrarische industrie zou zijn, luidde een tijdperk in van
moeilijken arbeid, een tijdperk, waarin men een voor dien
tijd ongekend omvangrijk en zwaar werk tot stand zou
moeten brengen. De Haarlemmermeer moest aan het ge
weld van het water worden ontworsteld.
kingr der machines en de gunstige weers
gesteldheid van het nog overgebleven wa
ter ontlast en alzoo droog geworden
Uit dit alles valt af te leiden, dat
de generatie van dien tijd geenszins
besefte, wat de enorme aanwinst
aan drooggelegde vruchtbare grond
18000 ha. voor ons land zou be-
teekenen. De overwegingen die gol
den, toen men het besluit tot droog
making nam, waren dan ook slechts
van defensieven aard. Men wilde
niet weerloos aan het water zijn
overgeleverd.
Dat men hierdoor een groot stuk vrucht
baar land zou winnen, beschouwde men als
bijzaak; althans niet als een factor van pri
maire beteekenis.
Het water maakt
den landbouw.
plaats voor
Wanneer wij een greep doen in
de vaderlandsche historie, dan zien
wij, dat ons land telkens weer en
welhaast met angstige regelmaat
den strijd tegen het water moet
aanbinden. „De lage landen bij de
zee", hebben de consequentie van
hun lage ligging tientallen malen
aan den lijve moeten ondervinden.
En even zoovele malen hoort men
van de moeilijkheden, waarmee
ons land te kampen heeft gehad en
nog heeft, om den strijd tegen den
vernielenden waterwolf tot een
goed einde brengen.
Water en land, twee opponenten, die ons
land telkens weer in moeilijke en vaak ern
stige situaties hebben gebracht. Het is niet
alleen de woeste zje, die onze kusten heeft
belaagd en groole strooken grond als prooi
meevoerde. Ook vele plassen in het binnen
land waren de oorzaak van overstróomin-
gen, welke gepaard gingen met verlies aan
grond. Het water vrat zich steeds dieper
het land in.
Dorpen belaagd.
De Haarlemmermeer was in de voorbije
eeuwen een dier plassen, welke steeds een
gevaar vormden voor de bevolking en het
land. In de 16e eeuw bestond dit meer
gelegen tusschen Amsterdam, Haarlem en
e beiden uit een groot aantal kleinere plas
sen met hier en daar een stukje land. Ten
gevolge v an de vervening en den afslag der
oevers, kreeg het water steeds meer de
overhand, en werden groote stukken grond
door het water verzwolgen. Kleine dorpen,
zooals Rijk, Nieuwekerk en Vijfhuizen, wer
den door lvet water belaagd en langzamer
hand geheel erin opgenomen. Het water
won terrein, ten koste v an het land.
In 1531 bedroeg de oppervlakte van
het water nog maar 5600 ha. Zestig
jaar later was deze bijna verdubbeld
en in het begin van de 19e eeuw,
was de plas tot een meer van cir
ca 1S000 ha. uitgedijd. Intusschen
dreigde het meer bij eiken storm
zijn gebied verder uit te breiden.
Het behoeft dan ook niet te verwonderen,
dat er reeds in de 17de eeuw plannen be
stonden, om de plas in land om te zetten.
Als het kalf verdronken is...
In het jaar 1631 gaf de landmeter Jan
Adriaanszoon Lecghwater aan Prins Frede-
rik Hendrik zijn plan in overweging, om
de plas droog te maken. Dit ontwerp stuit
te echter af op de bezwaren van velen, die
in verkleining van de waterboezem van het
Rijnland gevaren zagen. Nadien ontwierp
men nog verscheidene andere plannen maar
de regeering bleef blind voor deze projec
ten.
Eerst toen op 29 November 1836 een gewel
dige storm het water over land en wegen
stuwde, tot zelfs voor de poorten van Am
sterdam, en een maand later de stad Lei
den met een overstroomingsramp werd be
dreigd, waarbij groote schade werd aange
richt, gingen de oogen open. Bij Kon. Be
sluit van 1 Augustus 1837 riep men een
commissie in het leven, welke werd belast
met het onderzoek naar de verschillende
ontwerpen. Deze commissie bracht eenigen
tijd later haar advies uit. De hooge kosten
aan de uitvoering verbonden, waren oor
zaak, dat de door de commissie geadviseer
de plannen door de regeering werden ver
worpen en op den langen baan geschoven.
Het was slechts uitstel van exe
cutie. 19 Maart 1839 werd een ont
werp met geringe meerderheid van
stemmen door de Tweede Kamer
aangenomen, waarbij tevens een geld
leening van 8 millioen werd uitge
schreven en een commissie van uit
voering werd benoemd. Deze be
paalde, dat de droogmaking door
middel van stoom zou geschieden.
Men begon met den aanleg van een 60
K.M. langen ringdijk en een ringvaart ron
dom het meer.
Toen dit werk beëindigd was, plaatste
men drie reusachtige stoomgemalen, elk
van 400 pk. en wel de Leeghwater aan de
Zuidzijde nabij de Kaag, de Cruqius aan de
Noordwestzijde bij het Spaarne en de Lyn-
den aan de Noordoostzijde nabij Amsterdam
Voor dit enorme werk 800 millioen M3.
water moest worden uitgepompt, had de
Leeghwater van Juni 1848 en de Cruqius
en de Lynden van Febr. 1849 tot Juli 1852
noodig, waarbij men dan nog rekening moet
houden, dat gedurende 210 dagen van dit
tijdvak niet kon worden gewerkt, wegens
het op bepaald peil houden van Rijnlands
boezem.
Laconiek
1 Juni 1852, in een gezien het omvang
rijke werk zeer kort tijdsbestek, was de
grootsche onderneming volbracht. De Haar
lemmermeer was droog. Dat men zich de
beteekenis van dit feit voor de toekomst
niet realiseerde, blijkt wel duidelijk uit het
sobere, laconieke berichtje, dat onder het
hoofd „Victorie op het water" in de cou
ranten verscheen: In de afgeloopen maand
Juli is de Haarlemmermeer door de wer-
De vruchtbare vrijgekomen grond, welke
hoofdzakelijk uit klei, zand en meermolm
bestond, was in korten tijd bedekt met een
weelderige flora. Waar eens het water met
ruw geweld de oevers beukte, bevond zich
thans een dicht bosch van riet en wilgen.
In de tweede helft van de negentiende
eeuw kreeg de eerste landbouwer verlof,
zaad uit te zetten. Daarmede was het hek
van den dam. De aanvragen voor bouw
grond werden steeds veelvuldiger. Men be
greep toen, welke perspectieven hier ver
borgen lagen. Met bekwamen spoed werd
de bodem in cultuur gebracht. Naast een
groot aantal kavelslooten werden een hoofd
en een kruisvaart met dwars- en lengte-
tochten gegraven, waardoor de polder werd
verdeeld in langwerpige stukken van 300
ha., ieder weer onderverdeeld in blokken
van 20 ha. Tal van wegen en bruggen wer
den gebouwd. Toen begon de toeloop van
landbouwers en veehouders eerst goed. Met
elk hoekje van de ruim 18000 ha. die de
Haarlemmerméér beslaat, werd gewoekerd.
In den aanvang voerde de veeteelt den
boventoon. Langzamerhand, toen het pol
derpeil verlaagd werd, werd de veeteelt
door den landbouw overvleugeld. Vooral in
de oorlogsjaren werd de veeteelt terugge
drongen tot den venigen rand van de Haar
lemmermeer. Dit verdringen van den vee
teelt door den landbouw spiegelt zich af op
de boerderijen. Vele dragen het stempel van
hun vroegere bestemming.
Wat er al zoo verbouwd wordk
Cijfers illustreeren wel duidelijk, dat den
laatsten tijd de landbouw verreweg het
voornaamste is in de Haarlemmermeer. In
1923 werd 15567 ha. ingenomen door den
landbouw; slechts 1100 ha. door den vee
teelt. De Haarlemmermeer levert thans ve
Ie gewassen. Granen, peulvruchten, suiker
bieten, etc. worden er verbouwd. Moeilijk
kan men zich dan ook indenken, dat de
vorige eeuw hier het water tegen den oever
klotste, oevers, die kilometers ver uit el
kaar lagen.
De Haarlemmermeer is thans een zeer be
langrijk agrarisch centrum. De bevolking
van den polder, welke één gemeente vormt,
heeft zich sterk ontwikkeld, en telt bijna
30.000 inwoners. Met den aanleg van het
vliegveld Schiphol, kwam de polder in het
centrum van het wereldverkeer te liggen.
Goede verkeerswegen, die den polder door
snijden, dragen zorg, voor het vlug afvoe
ren van de producten naar de consumptie
centra.
Zoo werd bijna een eeuw geleden het land
aan het water onttrokken. Moeiten nog
kosten werden gespaard. Nog heden plukt
men de vruchten van den succesvollen
strijd, welke men een eeuw geleden tegen
het water aanbond.
Hitier bestudeert de landkaart in d ~1-
ouden Keizerburcht te Praag, Naast den
Rijkskanselier zien wij den generaal der
V
infanterie Blaskowitz.
Eervol ontslag aan luitenant-ge
neraal M. Boerstra.
Bij Kon. Besluit van 11 Maart is aan
den commandant van het Kon. Ned.--
Indisch leger, luitenant-generaal M.
Boerstra met ingang van 26 Juli
eervol ontslag verleend uit Hr. Ms.
militairen dienst met dank voor de
vele en gewichtige diensten aan den
lande bewezen.
Benoemd is tot legercommandant en
tot luitenant-generaal de generaal-
majoor der infanterie G. J. Beren
schot, tot dusver chef van den gene-
ralen staf.
Luitenant-generaal Boerstra is, al
dus de N. R. Ct., bevorderd tot groot
officier in de Orde van Oranje-Nas-
sau, met de Zwaarden.
De reizigers, die ongedeerd ble
ven, stapten lachend uit.
Gistermorgen is de D-trein, die uit Zuid-
Duitschland komende over Nijmegen en
Geldermalsen reed in de richting Utrecht op
het stations-emplacement te Geldermalsen
om kwart over negen door een verkeerden
wisselstand in botsing gekomen met een
stilstaand treinstuk. Bij deze botsing, welke
met groote matericele schade gepaard ging,
deden zich geen persoonlijke ongelukken
voor.
De botsing ging met een geweldigen klap
gepaard. In het stilstaande treinstuk bevon
den zich geen passagiers.
De reizigers van den internationalen trein
kregen natuurlijk een grooten schok, wer
den door elkaar geworpen, vielen omver,
doch zonder dat zich hierbij persoonlijke
ongelukken voordeden.
Het stationspersoneel bleek erger geschrok
ken dan de in den trein gezeten reizigers.
Velen van hen kwamen tenminste lachend
den trein uit.
Het materieel heeft ernstig geleden, even
als de rails.
„Op 19 Maart a.s. zal te Antwerpen de
voetbalwedstrijd BelgiëNederland wor
den gespeeld. Duizenden Nederlanders zul
len zich dan naar de Scheldestad begeven.
Daar zal het hun kunnen gebeuren, dat hun
in een koffiehuis in het Fransch wordt ge
vraagd, wat zij wenschen te gebruiken. Dat
dit mogelijk is in het hart van Vlaanderen,
is een overblijfsel van het drijven van die-
Walen, die het Nedcrlandsch als een min
derwaardige taal willen beschouwd zien en
degenen, die zich van deze taal bedienen,
in ieder opzicht bij de Walen willen zien
achtergesteld.
Het zal U bekend zijn, dat de Vlamingen
daartegen in verzet zijn gekomen en voor
hun taal en voor zich dezelfde rechten
eisehen als aan de Fransche taal en aan de
Walen zijn toegekend.
Tot zoover het Nationale Dagblad (N.S.B.)
Het blad beveelt den bezoekers van de
match België-Nederland dan aan, te Ant
werpen uitsluitend de Nederlandsche taal
te gebruiken, en, wanneer de hotelbedienden
onze taal niet machtig zijn, om een anderen
bedie.nde te vragen. Door Fransch te spre
ken in Vlaanderen, valt men de Vlamingen
volgens het N.D.B. in den rug aan!
„Men zij sportief op 't groen tapijt
En zonder politiek lawijt
Kan best een voetbal netwaarts rollen!"
Dus d' N.S.B.!
Maar Oud zei: „Nee!
Met Maasstad-vree valt niet te sollen"!
Ja, sport hoort niet bij politiek.
Doch dit verstaat niet èlk publiek.
Slechts scheen de N.S.B. 't te weten...
Doch zit 't princiep
Zóó hoog of diep.
Dat ze het alweer is vergeten???
ARMSTRONG BLIJFT WERELD
KAMPIOEN.
Lew Feldman verslagen
Henry Armstrong verdedigde zijn titel in
het wereldkampioenschap weltergewicht in
een gevecht tegen Lew Feldman, welke wed
strijd te St. Louis plaats vond, met succes.
De match was vastgesteld op 15 ronden,
doch reeds in de eerste ronde sloeg Arm
strong zijn tegenstander knock out. De par
tij had twee minuten en 12 seconden ge
duurd. Daarvoor was Feldman reeds een
maal tegen den grond geslagen, nl. na een
-minuut, voor negen tellen.
DE KOERS NAAR DE ZON.
In de tweede étappe van den wegwedstrijd
Parijs-Nice, de klassieke koers naar de zon
welke voerde van Nevcrs naar St. Etienne
over een afstand van 233 K.M. bezette Piet
van Nek gisteren de zesde plaats en was
daarmede de beste Hollander. Winnaar
werd de Franschman Masson, voor Archam
baud, Bonduel en Desmedt Anton van
Schendel 15e. De winnaar van de eerste
étappe Lapébie viel uit.
In de algemeene rangschikking leidt Ar-
chambaud en neemt van Nek de zesde
plaats in met een kwartier achterstand.
KOEGRAS
JULIAXAÜORP
LEZING VAN DEN HEER R. TER BRUGGE
Voor de afdeeling Den Helder en Omstre
ken van de Ver. tot Bevordering der Bijen
teelt in Nederland hield Donderdagavond
in de Chr. School alhier, de heer R. ter
Brugge van Heiloo een lezing over het on
derwerp: „Voorjaarsvoedering."
Aanwezig waren 17 belangstellenden,
waaronder ook eenige leden van de afd.
Zijpe.
De spreker, na het welkom, het woord
krijgend merkte op dat de voedering der
bijen een belangrijk ding is.
2 millioen kg. accijnsvrije suiker wordt in
ons land voor dat doel beschikbaar ge
steld. Wat doen wij en de bijen met die
suiker. Wij geven h<Jt in opgeloste» toestand
en uitvoerig staat spr. 'ér bij stil hoe liet
verdere verloop daarvan in het biienlichaam
is. De bijen nemen het voedsel vlug op, en
om nomiaal te leven hebben zij een zekere
hoeveelheid suiker noodig. In 1909 heersch-
te een noodtoestand. De regecring heeft
toen de accijnsvrije suiker verstrekt, en als
er nu op elke K.G. 1 cent geofferd werd,
dan zou elke imker mee kunnen doen.
Vóór 1909 moest voerhoning gekocht wor
den. Er werd echter veel minder gebruikt
dan noodig was, juist als nu met de suiker.
Uitvoerig geeft spreker aan in welke op
lossing enz. men de suiker moet toedienen
Het verdient aanbeveling om in de bijenwe
reld zooveel mogelijk de natuur na te boot
sen. Er werd vaak te weinig wintervoer ge
geven. In- een normale bijeenkast dient 30
pond voer te zitten. Is dat in orde dan
zorgt het volk zelf wel voor zijn broednest-
ontwikkeling. Als 't noodig is, kan men in
April wel drijfvoedering geven, maar be
gin er niet in Maart mee. Op welke wijze
moet men voederen? In N. Holland moet
men niet te veel drijfvoederen.
Hoe dikker het papje gemaakt wordt, hoe
moeilijker het door de bijen opgenomen
wordt. Bij gelijke deelen water en suiker
is 't nog dikker dan wat de natuur geeft.
Onder-voederen is heel goed en heeft de
voorkeur. Er zijn veel voedermethoden en
het ideale voertoestcl is er nog niet.
Spreker eindigt hier zijn betoog en is er
gelegenheid tot het stellen van vragen. De
eerste vraag betrof, of men de suiker moet
koken dan wel oplossen.
Kleine hoeveelheden kan men wel koken,
voor groote partijen is datb ezwaarlijk. Per
soonlijk is spr. voor oplossen.
Waneer er dorstnood bij een volk is,
geve men een spons met water in het vlieg
gat. In den winter bestaat er geen dorst
nood, alleen in de broedtijd als de bijen
niet uit kunnen vliegen, komt dat voor.
Ten aanzien van kunstmatig stuifmeel is
een raam gevuld met Sojameel aan te be-
velen.
Nog enkele andere vragen worden gesteld
en er wordt gezellig doorgeredeneerd, totdat
het voor den heer ter Brugge tijd is om
te vertrekken.
De voorzitter zegt hem hartelijk dank
voor zijn leerzame uiteenzetting.
W1ERINGEN
POLITIE. Gevonden: een rijwielplaatie
een grijze handschoen en een huissleutel.'
Inl. bij den gem.bode.
EEN MENSCH KAN WAT MèT MAKEN...
Dr. Fokkema in Cinema de Haan.
Corrie Vonk heeft daverend succes.
,Jn Cinema de Haan had vanwege de afd
n naun nn r®r VlARA- ecu feestavond
plaats. De Cinema was geheel gevuld
Te ruim 8 uur sprak de afdeelingsvoor-
zi er, de heer Jb. Mooi een welkomstwoord
De conferencier van den avond, Wim Kan
kondigt ons daarna de proloog aan. Een
aardige ecnacter, getiteld „De Wedden
schap die ons het lief en het leed van ge
trouwd zijn, weergeeft, wordt opgevoerd
door Tilly Perin-Bouwmeester en Wim Kan
Coirie Vonk, of eigenlijk mevr. Kan—Vonk
laat ons vervolgens genieten van een na
rodl,e ,°.p de kinderversjes van Van Alphen
getiteld; Van den mageren sluwen wreed
aard. Het was vooral de mimiek die hier
De Führer ontvangt in een der vertrekken
van den historischen Keizerburcht te Praag
vertegenwoordigers van de Duitsche volks,
groep uit „Tsjechei". Geheel links ziet men
Himmler en Hcndrich.
donderend werkte. Han Beuker zorgde voor
begeleiding. De scène Van Zanten, werd ver
zorgd door Li 11 v Valesca, I Perin-Bouwnieei
ter en Wim Kan. T. Perin—Bouwmeester
vergastte ons hierna op het liedje „Onvol,
doende", woorden van den bekenden Viru-
ly, muziek ii. Beuker.
En dan, zeer zeker het hoogtepunt „Dr.
Fokkema". Ja, ja, een mensch kan wat mèt
makenDat dit nummer één der groot»
successen was, behoeven we zeker niet te
onderschrijven! Ook verder stond het pro-
gramma op hoog peil.
De heer Doets (Oom Henk) sprak het pro-
pagandawoord.
De heer Mooi sprak aan het einde een
kort sluitingswoord, waarna tot het ba!
werd overgegaan, waarbij de band, onder
leiding van A. Rijkers de dansmuziek ver-
zorgde.
Burgerlijken stand van 7 t.m. 17
Maart 1939.
Geboren: Adriana Teuna, dochter van J.
Bakker en D. G. Timmerman; Dirk, zoon
van T. Bosch en S. Sikma; Kest Nan, zoon
van J. N. Kat en P. Haanstra; Nelie Maar-
tje, dochter van M. Mulder en M. Kop; Trijn
tje Antje, dochter van J. Nicolai en A. Kra
nenburg.
Ondertrouwd: geene.
Gehuwd: W. Tijsen en M. de Wit;
Onderwijzend personeel.
Ter vervanging van den heer J. H. Eden
die is opgeroepen voor het vervullen van
herhalingsoefeningen, is tot tijdelijk onder
wijzer aan de O. L. school te Hippolytushoef
benoemd de heer C. Klein te Den Helder.
Baken bi) Urk.
Op pl.m. 52 gr. 407 Nb. en 5 gr. 387 El
0 gr. 457 El A'dam) is het onverlichte vaste
baken op 40 m. bewesten de roode lichtboei
van de Staart van Urk verdwenen; het zal
niet worden herplaatst.
Bouwvergunning.
Bouwvergunning is verleend aan den hr.
J. Lont Dz. tot het bouwen van een woon
huis te Zandburen en aan den heer J. J.
Bosker tot verbouw van zijn winkelpand in
de Elftstraat.
ZONDAG 19 MAART.
Ned. Herv, Gemeente.
Anna Paulowna, vm. 10.15 uur, Ds. Vorst
man.
Hippolytushoef, voorm. 10.30 uur, Ds. Van
Beek. Nieuwe Lidm. - Coll.
Den Oever, nam. 2 uur, Ds. Van Beek.
Doopsgezinde Gemeente.
Hippolytushoef, vm. 10 uur, Ds. de Wilde.
Evangelisatie.
Breezand, voorm. 10 uur, de lieer Boon.
Nam. 3.30 uur, de heer Boon.
ALKMAAR, 17 Maart.
Kaasmarkt. Aangevoerd 29 stapels,
56°00 K.G.: Fabrieksbaas, kleine
f 19.50. Handel matig.
ALKMAAR, 17 Maart.
Op de heden gehouden graanmarkt wareni
in totaal 237 H.L.'s aangevoerd, waarvan
pri)Zcn a's volgt: 30 H.L. voertarwe
pcrst chev- S.159, 125 HL
haver 5.7o—7, 25 h.L. boonen, w.o.: paarde
i'ff'iQen 25—37.50, citroen 2133, duiven
m 13.0O en witte boonen 18—29, 3 HL. kar-
22—25, 5 HL. blauwmaanzaad
o^lvPrsen' 28 H.L. erwten,'w.o. kl.
oP ,.e 9-7;>— IR gr. groene 13—16, grauwe
K7uaei\ erwtc" 1025. Alles per 100
Kg. Handel matig.
ALKMAAR, 17 Maart.
k* rWen V8- Meten 3.50—4.70, gele
urn k,r°Psla 7-40-8.90. prei 10.56-
raan'sfcin Si ca H-00, rabarber 5—16,
rie 5 m-ll in ?'20' radi.is 3.80—4.90. selde-
8—ohh -'10'. sbmazie 0.55-0.72, spruiten
fcnWÜte koo! w°£
-9 1-80-3.80, witlof I io_i2, idem II 7-50
U°i?n D2SfSR^"DE- "89-
2 008 èn- drieHrigcn 2—2.90; grove
en OSttff 4S°,; k,oille been 1.70; kro-
kooi 4 70—5 -n- a°0de- koo> 580—8.20; gele
Unï duurt" v^ort Wlttc ko°' 3'10' De vei"
neen A mT j £rove 2.60-2.90; stek 2.10
roode kool 6 "rt C 3 r'°: kroten 2.20—3;
veiling duurt voort. k°o1 "O"5-89' De
I