Haarlemmermeer ééns een gevaar voor stad en land Eeuwfeest van Leegh waters succes D-trein botst N,S,B., voetbal en principes Predikbeurten Het woeste water stond aan Amsterdams poorten Van woesten p!as tot vruchtbaren polder UUehemven Nieuwe legercommandant voor Ned.-Indië Uit onze Omgeving UiSE2K80°^inANGENDIJK' 1S Mrt- 1039 Morgen zal het 100 jaar geleden zijn, dat het ontwerp tot drooglegging van de Haarlemmermeer, door de Tweede Kamer werd aangenomen. Dit besluit, dat zooals later zou blijken van zoo'n enorme beteekenis voor onze agrarische industrie zou zijn, luidde een tijdperk in van moeilijken arbeid, een tijdperk, waarin men een voor dien tijd ongekend omvangrijk en zwaar werk tot stand zou moeten brengen. De Haarlemmermeer moest aan het ge weld van het water worden ontworsteld. kingr der machines en de gunstige weers gesteldheid van het nog overgebleven wa ter ontlast en alzoo droog geworden Uit dit alles valt af te leiden, dat de generatie van dien tijd geenszins besefte, wat de enorme aanwinst aan drooggelegde vruchtbare grond 18000 ha. voor ons land zou be- teekenen. De overwegingen die gol den, toen men het besluit tot droog making nam, waren dan ook slechts van defensieven aard. Men wilde niet weerloos aan het water zijn overgeleverd. Dat men hierdoor een groot stuk vrucht baar land zou winnen, beschouwde men als bijzaak; althans niet als een factor van pri maire beteekenis. Het water maakt den landbouw. plaats voor Wanneer wij een greep doen in de vaderlandsche historie, dan zien wij, dat ons land telkens weer en welhaast met angstige regelmaat den strijd tegen het water moet aanbinden. „De lage landen bij de zee", hebben de consequentie van hun lage ligging tientallen malen aan den lijve moeten ondervinden. En even zoovele malen hoort men van de moeilijkheden, waarmee ons land te kampen heeft gehad en nog heeft, om den strijd tegen den vernielenden waterwolf tot een goed einde brengen. Water en land, twee opponenten, die ons land telkens weer in moeilijke en vaak ern stige situaties hebben gebracht. Het is niet alleen de woeste zje, die onze kusten heeft belaagd en groole strooken grond als prooi meevoerde. Ook vele plassen in het binnen land waren de oorzaak van overstróomin- gen, welke gepaard gingen met verlies aan grond. Het water vrat zich steeds dieper het land in. Dorpen belaagd. De Haarlemmermeer was in de voorbije eeuwen een dier plassen, welke steeds een gevaar vormden voor de bevolking en het land. In de 16e eeuw bestond dit meer gelegen tusschen Amsterdam, Haarlem en e beiden uit een groot aantal kleinere plas sen met hier en daar een stukje land. Ten gevolge v an de vervening en den afslag der oevers, kreeg het water steeds meer de overhand, en werden groote stukken grond door het water verzwolgen. Kleine dorpen, zooals Rijk, Nieuwekerk en Vijfhuizen, wer den door lvet water belaagd en langzamer hand geheel erin opgenomen. Het water won terrein, ten koste v an het land. In 1531 bedroeg de oppervlakte van het water nog maar 5600 ha. Zestig jaar later was deze bijna verdubbeld en in het begin van de 19e eeuw, was de plas tot een meer van cir ca 1S000 ha. uitgedijd. Intusschen dreigde het meer bij eiken storm zijn gebied verder uit te breiden. Het behoeft dan ook niet te verwonderen, dat er reeds in de 17de eeuw plannen be stonden, om de plas in land om te zetten. Als het kalf verdronken is... In het jaar 1631 gaf de landmeter Jan Adriaanszoon Lecghwater aan Prins Frede- rik Hendrik zijn plan in overweging, om de plas droog te maken. Dit ontwerp stuit te echter af op de bezwaren van velen, die in verkleining van de waterboezem van het Rijnland gevaren zagen. Nadien ontwierp men nog verscheidene andere plannen maar de regeering bleef blind voor deze projec ten. Eerst toen op 29 November 1836 een gewel dige storm het water over land en wegen stuwde, tot zelfs voor de poorten van Am sterdam, en een maand later de stad Lei den met een overstroomingsramp werd be dreigd, waarbij groote schade werd aange richt, gingen de oogen open. Bij Kon. Be sluit van 1 Augustus 1837 riep men een commissie in het leven, welke werd belast met het onderzoek naar de verschillende ontwerpen. Deze commissie bracht eenigen tijd later haar advies uit. De hooge kosten aan de uitvoering verbonden, waren oor zaak, dat de door de commissie geadviseer de plannen door de regeering werden ver worpen en op den langen baan geschoven. Het was slechts uitstel van exe cutie. 19 Maart 1839 werd een ont werp met geringe meerderheid van stemmen door de Tweede Kamer aangenomen, waarbij tevens een geld leening van 8 millioen werd uitge schreven en een commissie van uit voering werd benoemd. Deze be paalde, dat de droogmaking door middel van stoom zou geschieden. Men begon met den aanleg van een 60 K.M. langen ringdijk en een ringvaart ron dom het meer. Toen dit werk beëindigd was, plaatste men drie reusachtige stoomgemalen, elk van 400 pk. en wel de Leeghwater aan de Zuidzijde nabij de Kaag, de Cruqius aan de Noordwestzijde bij het Spaarne en de Lyn- den aan de Noordoostzijde nabij Amsterdam Voor dit enorme werk 800 millioen M3. water moest worden uitgepompt, had de Leeghwater van Juni 1848 en de Cruqius en de Lynden van Febr. 1849 tot Juli 1852 noodig, waarbij men dan nog rekening moet houden, dat gedurende 210 dagen van dit tijdvak niet kon worden gewerkt, wegens het op bepaald peil houden van Rijnlands boezem. Laconiek 1 Juni 1852, in een gezien het omvang rijke werk zeer kort tijdsbestek, was de grootsche onderneming volbracht. De Haar lemmermeer was droog. Dat men zich de beteekenis van dit feit voor de toekomst niet realiseerde, blijkt wel duidelijk uit het sobere, laconieke berichtje, dat onder het hoofd „Victorie op het water" in de cou ranten verscheen: In de afgeloopen maand Juli is de Haarlemmermeer door de wer- De vruchtbare vrijgekomen grond, welke hoofdzakelijk uit klei, zand en meermolm bestond, was in korten tijd bedekt met een weelderige flora. Waar eens het water met ruw geweld de oevers beukte, bevond zich thans een dicht bosch van riet en wilgen. In de tweede helft van de negentiende eeuw kreeg de eerste landbouwer verlof, zaad uit te zetten. Daarmede was het hek van den dam. De aanvragen voor bouw grond werden steeds veelvuldiger. Men be greep toen, welke perspectieven hier ver borgen lagen. Met bekwamen spoed werd de bodem in cultuur gebracht. Naast een groot aantal kavelslooten werden een hoofd en een kruisvaart met dwars- en lengte- tochten gegraven, waardoor de polder werd verdeeld in langwerpige stukken van 300 ha., ieder weer onderverdeeld in blokken van 20 ha. Tal van wegen en bruggen wer den gebouwd. Toen begon de toeloop van landbouwers en veehouders eerst goed. Met elk hoekje van de ruim 18000 ha. die de Haarlemmerméér beslaat, werd gewoekerd. In den aanvang voerde de veeteelt den boventoon. Langzamerhand, toen het pol derpeil verlaagd werd, werd de veeteelt door den landbouw overvleugeld. Vooral in de oorlogsjaren werd de veeteelt terugge drongen tot den venigen rand van de Haar lemmermeer. Dit verdringen van den vee teelt door den landbouw spiegelt zich af op de boerderijen. Vele dragen het stempel van hun vroegere bestemming. Wat er al zoo verbouwd wordk Cijfers illustreeren wel duidelijk, dat den laatsten tijd de landbouw verreweg het voornaamste is in de Haarlemmermeer. In 1923 werd 15567 ha. ingenomen door den landbouw; slechts 1100 ha. door den vee teelt. De Haarlemmermeer levert thans ve Ie gewassen. Granen, peulvruchten, suiker bieten, etc. worden er verbouwd. Moeilijk kan men zich dan ook indenken, dat de vorige eeuw hier het water tegen den oever klotste, oevers, die kilometers ver uit el kaar lagen. De Haarlemmermeer is thans een zeer be langrijk agrarisch centrum. De bevolking van den polder, welke één gemeente vormt, heeft zich sterk ontwikkeld, en telt bijna 30.000 inwoners. Met den aanleg van het vliegveld Schiphol, kwam de polder in het centrum van het wereldverkeer te liggen. Goede verkeerswegen, die den polder door snijden, dragen zorg, voor het vlug afvoe ren van de producten naar de consumptie centra. Zoo werd bijna een eeuw geleden het land aan het water onttrokken. Moeiten nog kosten werden gespaard. Nog heden plukt men de vruchten van den succesvollen strijd, welke men een eeuw geleden tegen het water aanbond. Hitier bestudeert de landkaart in d ~1- ouden Keizerburcht te Praag, Naast den Rijkskanselier zien wij den generaal der V infanterie Blaskowitz. Eervol ontslag aan luitenant-ge neraal M. Boerstra. Bij Kon. Besluit van 11 Maart is aan den commandant van het Kon. Ned.-- Indisch leger, luitenant-generaal M. Boerstra met ingang van 26 Juli eervol ontslag verleend uit Hr. Ms. militairen dienst met dank voor de vele en gewichtige diensten aan den lande bewezen. Benoemd is tot legercommandant en tot luitenant-generaal de generaal- majoor der infanterie G. J. Beren schot, tot dusver chef van den gene- ralen staf. Luitenant-generaal Boerstra is, al dus de N. R. Ct., bevorderd tot groot officier in de Orde van Oranje-Nas- sau, met de Zwaarden. De reizigers, die ongedeerd ble ven, stapten lachend uit. Gistermorgen is de D-trein, die uit Zuid- Duitschland komende over Nijmegen en Geldermalsen reed in de richting Utrecht op het stations-emplacement te Geldermalsen om kwart over negen door een verkeerden wisselstand in botsing gekomen met een stilstaand treinstuk. Bij deze botsing, welke met groote matericele schade gepaard ging, deden zich geen persoonlijke ongelukken voor. De botsing ging met een geweldigen klap gepaard. In het stilstaande treinstuk bevon den zich geen passagiers. De reizigers van den internationalen trein kregen natuurlijk een grooten schok, wer den door elkaar geworpen, vielen omver, doch zonder dat zich hierbij persoonlijke ongelukken voordeden. Het stationspersoneel bleek erger geschrok ken dan de in den trein gezeten reizigers. Velen van hen kwamen tenminste lachend den trein uit. Het materieel heeft ernstig geleden, even als de rails. „Op 19 Maart a.s. zal te Antwerpen de voetbalwedstrijd BelgiëNederland wor den gespeeld. Duizenden Nederlanders zul len zich dan naar de Scheldestad begeven. Daar zal het hun kunnen gebeuren, dat hun in een koffiehuis in het Fransch wordt ge vraagd, wat zij wenschen te gebruiken. Dat dit mogelijk is in het hart van Vlaanderen, is een overblijfsel van het drijven van die- Walen, die het Nedcrlandsch als een min derwaardige taal willen beschouwd zien en degenen, die zich van deze taal bedienen, in ieder opzicht bij de Walen willen zien achtergesteld. Het zal U bekend zijn, dat de Vlamingen daartegen in verzet zijn gekomen en voor hun taal en voor zich dezelfde rechten eisehen als aan de Fransche taal en aan de Walen zijn toegekend. Tot zoover het Nationale Dagblad (N.S.B.) Het blad beveelt den bezoekers van de match België-Nederland dan aan, te Ant werpen uitsluitend de Nederlandsche taal te gebruiken, en, wanneer de hotelbedienden onze taal niet machtig zijn, om een anderen bedie.nde te vragen. Door Fransch te spre ken in Vlaanderen, valt men de Vlamingen volgens het N.D.B. in den rug aan! „Men zij sportief op 't groen tapijt En zonder politiek lawijt Kan best een voetbal netwaarts rollen!" Dus d' N.S.B.! Maar Oud zei: „Nee! Met Maasstad-vree valt niet te sollen"! Ja, sport hoort niet bij politiek. Doch dit verstaat niet èlk publiek. Slechts scheen de N.S.B. 't te weten... Doch zit 't princiep Zóó hoog of diep. Dat ze het alweer is vergeten??? ARMSTRONG BLIJFT WERELD KAMPIOEN. Lew Feldman verslagen Henry Armstrong verdedigde zijn titel in het wereldkampioenschap weltergewicht in een gevecht tegen Lew Feldman, welke wed strijd te St. Louis plaats vond, met succes. De match was vastgesteld op 15 ronden, doch reeds in de eerste ronde sloeg Arm strong zijn tegenstander knock out. De par tij had twee minuten en 12 seconden ge duurd. Daarvoor was Feldman reeds een maal tegen den grond geslagen, nl. na een -minuut, voor negen tellen. DE KOERS NAAR DE ZON. In de tweede étappe van den wegwedstrijd Parijs-Nice, de klassieke koers naar de zon welke voerde van Nevcrs naar St. Etienne over een afstand van 233 K.M. bezette Piet van Nek gisteren de zesde plaats en was daarmede de beste Hollander. Winnaar werd de Franschman Masson, voor Archam baud, Bonduel en Desmedt Anton van Schendel 15e. De winnaar van de eerste étappe Lapébie viel uit. In de algemeene rangschikking leidt Ar- chambaud en neemt van Nek de zesde plaats in met een kwartier achterstand. KOEGRAS JULIAXAÜORP LEZING VAN DEN HEER R. TER BRUGGE Voor de afdeeling Den Helder en Omstre ken van de Ver. tot Bevordering der Bijen teelt in Nederland hield Donderdagavond in de Chr. School alhier, de heer R. ter Brugge van Heiloo een lezing over het on derwerp: „Voorjaarsvoedering." Aanwezig waren 17 belangstellenden, waaronder ook eenige leden van de afd. Zijpe. De spreker, na het welkom, het woord krijgend merkte op dat de voedering der bijen een belangrijk ding is. 2 millioen kg. accijnsvrije suiker wordt in ons land voor dat doel beschikbaar ge steld. Wat doen wij en de bijen met die suiker. Wij geven h<Jt in opgeloste» toestand en uitvoerig staat spr. 'ér bij stil hoe liet verdere verloop daarvan in het biienlichaam is. De bijen nemen het voedsel vlug op, en om nomiaal te leven hebben zij een zekere hoeveelheid suiker noodig. In 1909 heersch- te een noodtoestand. De regecring heeft toen de accijnsvrije suiker verstrekt, en als er nu op elke K.G. 1 cent geofferd werd, dan zou elke imker mee kunnen doen. Vóór 1909 moest voerhoning gekocht wor den. Er werd echter veel minder gebruikt dan noodig was, juist als nu met de suiker. Uitvoerig geeft spreker aan in welke op lossing enz. men de suiker moet toedienen Het verdient aanbeveling om in de bijenwe reld zooveel mogelijk de natuur na te boot sen. Er werd vaak te weinig wintervoer ge geven. In- een normale bijeenkast dient 30 pond voer te zitten. Is dat in orde dan zorgt het volk zelf wel voor zijn broednest- ontwikkeling. Als 't noodig is, kan men in April wel drijfvoedering geven, maar be gin er niet in Maart mee. Op welke wijze moet men voederen? In N. Holland moet men niet te veel drijfvoederen. Hoe dikker het papje gemaakt wordt, hoe moeilijker het door de bijen opgenomen wordt. Bij gelijke deelen water en suiker is 't nog dikker dan wat de natuur geeft. Onder-voederen is heel goed en heeft de voorkeur. Er zijn veel voedermethoden en het ideale voertoestcl is er nog niet. Spreker eindigt hier zijn betoog en is er gelegenheid tot het stellen van vragen. De eerste vraag betrof, of men de suiker moet koken dan wel oplossen. Kleine hoeveelheden kan men wel koken, voor groote partijen is datb ezwaarlijk. Per soonlijk is spr. voor oplossen. Waneer er dorstnood bij een volk is, geve men een spons met water in het vlieg gat. In den winter bestaat er geen dorst nood, alleen in de broedtijd als de bijen niet uit kunnen vliegen, komt dat voor. Ten aanzien van kunstmatig stuifmeel is een raam gevuld met Sojameel aan te be- velen. Nog enkele andere vragen worden gesteld en er wordt gezellig doorgeredeneerd, totdat het voor den heer ter Brugge tijd is om te vertrekken. De voorzitter zegt hem hartelijk dank voor zijn leerzame uiteenzetting. W1ERINGEN POLITIE. Gevonden: een rijwielplaatie een grijze handschoen en een huissleutel.' Inl. bij den gem.bode. EEN MENSCH KAN WAT MèT MAKEN... Dr. Fokkema in Cinema de Haan. Corrie Vonk heeft daverend succes. ,Jn Cinema de Haan had vanwege de afd n naun nn r®r VlARA- ecu feestavond plaats. De Cinema was geheel gevuld Te ruim 8 uur sprak de afdeelingsvoor- zi er, de heer Jb. Mooi een welkomstwoord De conferencier van den avond, Wim Kan kondigt ons daarna de proloog aan. Een aardige ecnacter, getiteld „De Wedden schap die ons het lief en het leed van ge trouwd zijn, weergeeft, wordt opgevoerd door Tilly Perin-Bouwmeester en Wim Kan Coirie Vonk, of eigenlijk mevr. Kan—Vonk laat ons vervolgens genieten van een na rodl,e ,°.p de kinderversjes van Van Alphen getiteld; Van den mageren sluwen wreed aard. Het was vooral de mimiek die hier De Führer ontvangt in een der vertrekken van den historischen Keizerburcht te Praag vertegenwoordigers van de Duitsche volks, groep uit „Tsjechei". Geheel links ziet men Himmler en Hcndrich. donderend werkte. Han Beuker zorgde voor begeleiding. De scène Van Zanten, werd ver zorgd door Li 11 v Valesca, I Perin-Bouwnieei ter en Wim Kan. T. Perin—Bouwmeester vergastte ons hierna op het liedje „Onvol, doende", woorden van den bekenden Viru- ly, muziek ii. Beuker. En dan, zeer zeker het hoogtepunt „Dr. Fokkema". Ja, ja, een mensch kan wat mèt makenDat dit nummer één der groot» successen was, behoeven we zeker niet te onderschrijven! Ook verder stond het pro- gramma op hoog peil. De heer Doets (Oom Henk) sprak het pro- pagandawoord. De heer Mooi sprak aan het einde een kort sluitingswoord, waarna tot het ba! werd overgegaan, waarbij de band, onder leiding van A. Rijkers de dansmuziek ver- zorgde. Burgerlijken stand van 7 t.m. 17 Maart 1939. Geboren: Adriana Teuna, dochter van J. Bakker en D. G. Timmerman; Dirk, zoon van T. Bosch en S. Sikma; Kest Nan, zoon van J. N. Kat en P. Haanstra; Nelie Maar- tje, dochter van M. Mulder en M. Kop; Trijn tje Antje, dochter van J. Nicolai en A. Kra nenburg. Ondertrouwd: geene. Gehuwd: W. Tijsen en M. de Wit; Onderwijzend personeel. Ter vervanging van den heer J. H. Eden die is opgeroepen voor het vervullen van herhalingsoefeningen, is tot tijdelijk onder wijzer aan de O. L. school te Hippolytushoef benoemd de heer C. Klein te Den Helder. Baken bi) Urk. Op pl.m. 52 gr. 407 Nb. en 5 gr. 387 El 0 gr. 457 El A'dam) is het onverlichte vaste baken op 40 m. bewesten de roode lichtboei van de Staart van Urk verdwenen; het zal niet worden herplaatst. Bouwvergunning. Bouwvergunning is verleend aan den hr. J. Lont Dz. tot het bouwen van een woon huis te Zandburen en aan den heer J. J. Bosker tot verbouw van zijn winkelpand in de Elftstraat. ZONDAG 19 MAART. Ned. Herv, Gemeente. Anna Paulowna, vm. 10.15 uur, Ds. Vorst man. Hippolytushoef, voorm. 10.30 uur, Ds. Van Beek. Nieuwe Lidm. - Coll. Den Oever, nam. 2 uur, Ds. Van Beek. Doopsgezinde Gemeente. Hippolytushoef, vm. 10 uur, Ds. de Wilde. Evangelisatie. Breezand, voorm. 10 uur, de lieer Boon. Nam. 3.30 uur, de heer Boon. ALKMAAR, 17 Maart. Kaasmarkt. Aangevoerd 29 stapels, 56°00 K.G.: Fabrieksbaas, kleine f 19.50. Handel matig. ALKMAAR, 17 Maart. Op de heden gehouden graanmarkt wareni in totaal 237 H.L.'s aangevoerd, waarvan pri)Zcn a's volgt: 30 H.L. voertarwe pcrst chev- S.159, 125 HL haver 5.7o—7, 25 h.L. boonen, w.o.: paarde i'ff'iQen 25—37.50, citroen 2133, duiven m 13.0O en witte boonen 18—29, 3 HL. kar- 22—25, 5 HL. blauwmaanzaad o^lvPrsen' 28 H.L. erwten,'w.o. kl. oP ,.e 9-7;>— IR gr. groene 13—16, grauwe K7uaei\ erwtc" 1025. Alles per 100 Kg. Handel matig. ALKMAAR, 17 Maart. k* rWen V8- Meten 3.50—4.70, gele urn k,r°Psla 7-40-8.90. prei 10.56- raan'sfcin Si ca H-00, rabarber 5—16, rie 5 m-ll in ?'20' radi.is 3.80—4.90. selde- 8—ohh -'10'. sbmazie 0.55-0.72, spruiten fcnWÜte koo! w°£ -9 1-80-3.80, witlof I io_i2, idem II 7-50 U°i?n D2SfSR^"DE- "89- 2 008 èn- drieHrigcn 2—2.90; grove en OSttff 4S°,; k,oille been 1.70; kro- kooi 4 70—5 -n- a°0de- koo> 580—8.20; gele Unï duurt" v^ort Wlttc ko°' 3'10' De vei" neen A mT j £rove 2.60-2.90; stek 2.10 roode kool 6 "rt C 3 r'°: kroten 2.20—3; veiling duurt voort. k°o1 "O"5-89' De I

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Heldersche Courant | 1939 | | pagina 10