Chamberlain wantrouwt Ernstige spanning DAGBLAD VOOR DEN HELDER EN'HOLLANDS NOORDERKWARTIER Duitschland zal te Londen protesteeren Welke staat is nu aan de beurt? tusschen Berlijn en Londen Wijziging der Amerikaansche neutraliteitswetten Hitiers oog op België gericht? Amerika laakt Duitschlands daad Financieele commissie staat volmachten toe KONINGSTRAAT 78, DEN HELDER. TELEFOON 50 (2 UJNEN) ZATERDAG 18 M A A R T 1939 67e JAARG. No. 8570 De premier diep verontwaardigd* „Engeland geeft zijn vrijheid nooit over Britsche gezant teruggeroepen Nog hoop op vrede tusschen Jood en Arabier Landdag van het Memelgebied bijeen Een Tsjechisch garnizoen biedt tegenstand Naar nieuwe serumwinning tegen mond en klauwzeer Dit rrummer bevat 16 pagina's VL/EERBERICHT DE BILT S EIN.T t Achttien Douglas- bommenwerpers besteld Voor de NederL landmacht Hitier voelt zich persoonlijk beleedigd FRANKRIJK heldersche courant Uitgave der Uitg.-MlJ. Hollands Noorderkwartier N.V. te Den Helder itler c De Engelsche minister-president Chamberlain heeft gisteravond te Birmingham een in groote spanning beluisterde redevoering gehouden, over „de geweldige gebeurtenissen, die deze week in Europa hebben plaats gegrepen". De openbare meening in de we- reld heeft een grooteren schok gekre gen dan haar ooit werd toegebracht, zelfs door het huidige regime in Duitschland, aldus de grijze staats man in het begin van zijn rede. Wat de gevolgen leunen zijn van de diepe beroering, waarin de ge moederen der menschen thans ge bracht zijn, kan nog niet worden voorspeld, maar ik ben er zeker van, dat zjj verstrekkend moet zijn in haar resultaten voor de toekomst. Chamberlain zegt, dat hij door onvoldoen de inlichtingen over de gebeurtenissen in Midden-Europa aanvankelijk tot een gere serveerde, koele verklaring genoopt was, doch vanavond hoopt hij het misverstand, dat hij „geen sterke gevoelens" had in deze zaak, welk misverstand mede ontstaan is door zijn rustige, beheerschte manier van spreken, weg te nemen. Beschuldiging afgewezen. Chamberlain weerlegt krachtig de beschuldiging, dat de blaam voor het lot van Tsjecho-Slowakije op zijn schouders moet rusten, als zou de bezetting een rechtstreeksch gevolg zijn geweest van zijn September- bezoek aan München. Het afwenden van een Europeeschen oor log was het voornaamste doel van die éérst zoo toegejuichte bezoeken aan Hitier en zonder deze zouden thans honderdduizenden gezinnen rouwdragers zijn voor de bloem der Europeesche mannen. Het ging te München om een, sinds het verdrag van Versailles bestaand probleem, dat lang geleden had behooren te worden opgelost, wanneei slechts de staatslieden der laatste 20 jaar een meer verlicht inzicht hadden gehad in hun plichten. Niets wat Engeland, Frankrijk of Rusland zou hebben kunnen doen, zou bij mogelijk heid Tsjechoslowakije hebben kunnen red den van een invasie en van vernieling, en zelfs wanneer wij ten oorlog waren getrok ken en tenslotte de zege bevochten hadden, zouden wij nooit Tsjecho-Slowakije weer heb ben kunnen vormen zooals het door het ver drag van Versailles was gebouwd. De waarde van Hitler's woord. Ik had nog een tweede doel, zoo ging Chamberlain verder, n.1. de z.g.n. Europee sche tevredenstelling, waarbij het er om ging, dat geen mogendheid de algemeene overheersching zou verkrijgen van Europa. Spreker hoopte er te München achter te ko men, of Hitier daartoe zou willen samwer- ken. Spr. was toen niet ontevreden over Hitler's opvattingen omtrent dit punt, want de Rijkskanselier had hem verzekerd, dat Sudeten-Duitsch land zijn laatste territoriale ambitie was in Europa en hij geen niet-Duit- schers wilde inlijven. Chamberlain somt nu een aantal uitspraken van den Führer op, waarin deze nadruk kelijk bovengenoemde verklaring be vestigt; zelfs zegt geen Tsjechen te willen hebben. In de regeling van München werd ten overvloede bepaald, „dat de definitieve vast stelling der grenzen zal worden uitgevoerd door een internationale commissie. Desondanks echter was ik, aldus Chamberlain, tegelijkertijd niet bereid de voorzorgsmaatregelen te laten verslappen vóór ik er zeker van was, dat die politiek ge vestigd was en aanvaard door anderen. Kn daarom werd na München ons defensiepro gram inderdaad versneld. (Toejuichingen). Vandaag deel ik de teleurstelling en verontwaardiging van het Britsche volk, dat de hoop op voortzetting van de politiek der Europeesche tevre denstelling zoo moedwillig den dem is ingeslagen. Hoe kunnen gebeurtenissen, die deze week g schied zijn, in overeenstemming w den gebracht met. die verzekerin gen, welke ik u heb voorgelezen.' „Ik had een recht". Als mede-onderteekonaar van de overeen komst van Muenchen had ik stellig het r wanneer Hitier van meening was, dat zij ongedaan gemaakt moest worden, op dat overleg, waarvoor eën bepaling is opgeno men in den Muenchensche verklaring. In plaats daarvan heeft hij het recht in zijn eigen handen genomen. Nog vóór de Tsjechische president geplaatst werd tegenover de eischen, waartegen hij niet bij machte was tegenstand te bieden, waren de Duit- sche troepen in beweging gebracht. Wat is er geworden van Hitiers verzeke ringen? roept Chamberlain uit, en van het beginsel van zelfbeschikking, dat de Fueh- rer zoo heftig met mij beredeneerde in Berchtesgaden? „Geen enkele rechtvaardiging". Wanneer de wanordelijkheden zijn ge schied, die volgens Duitschland de bescher ming van Tsjecho Slowakije onvermijdelijk maakten, dan zijn deze wanordelijkheden van buitenaf aangestookt, zij vormen geen enkele rechtvaardiging voor de annexatie. Komt de vraag niet onvermijdelijk in on zen geest op: Wanneer het zoo gemakkelijk is om de goedj redenen te vinden voor het negeeren van zoo plechtig en herhaaldelijk gegeven verzekeringen, welk vertrouwen kunnen wij dan stellen in eenigerlei andere verzekerin gen van denzelfden kant? (Luide toejui chingen). Wij vragen ons allen af, zoo gaat de spre ker voort: Is dit het einde van een oud avontuur of het begin van een nieuw? Is dit de laatste aanval op een kleine?» slaat of moet die gevolgd worden door an dere? Is dit inderdaad een stap in de richting van een poging tot overheersching van de wereld door geweld? Ik ben er zeker van dat deze vragen ern stige overweging zulon eischen niet alleen van de naburen van Duitschland, maar van anderen, misschien zelfs buiten de grenzen van Europa. Er zijn reeds aanwijzingen, dat hot proces is begonnen en het ligt voor de hand, dat waarschijnlijk is, dat dit proces thans ver sneld zal worden. Wij zelf zullen ons •natuurlijk het eerst wenden tot onze deelgenooten in het Brit- sche gemeenebest van volkeren en tot Frank rijk, waarmede wij zoo nauw verbonden zijn en ik twijfel er niet aan. dat ook an deren, die weten, dat wij niet gedesinteres seerd zijn in Zuid Oost Europa den wensch zullen hebben onzen raad en ons advies te krijgen. In Groot Brittannië moeten wij al len de positie opnieuw onder oogen zien, met dat gevoel 'van verantwoordelijkheid, dat haar ernst eischt. Niets moet uitgeslo ten worden uit dit opnieuw onder oogen zien, wat van belang is voor de nationale veiligheid. Vrijheid voor alles! Er moeten voor die veiligheid offers ge bracht worden, maar er is één ding waar voor ik een uitzondering moet maken en dat is de vrijheid, die wij honderden jaren genoten hebben en die wij nooit zullen wil len overgeven (langdurig applaus). Er zou, géén grooter fout gemaakt kun nen worden, zoo besluit Chamberlain, dan de veronderstelling, dat Groot Brittannië omdat het gelooft dat de oorlog iets zinne loos en wreeds is, zóózeer zijn ruggegraat verloren heeft dat het niet tot het uiterste van zijn kracht zal deelnemen aan het weerstand bieden van een uitdaging, wan neer die ooit gedaan zou worden. Het gehoor van Chamberlain, dat bestond uit leden van een conservatieve vereeniging heeft met algemeene stemmen een resolutie aangenomen waarin „onverzwakt vertrou wen" in Chamberlain's leiderschap tot uit drukking wordt gebracht. Er heerscht te Londen een activi teit die op onheilspellende wijze her innert aan de spannende September dagen. De Britsche gebant te Berlijn is met spoed naar Engeland ontboden, zoogenaamd tot het geven van nadere inlichtingen. De beteekenis echter is zonneklaar, zegt de corr. van de N. R. Crt., Het is een protest tegen den Duitschen coup in Tsjecho-Slowakije. Ook in bevoegde kringen wordt dat niet ontkend. Men zal zich herinneren, dat dit even eens de officieele motiveering was van de terugroeping van den Amerikaanschen ge zant te Berlijn, in den vorigen herfst. Ie dereen weet echter, dat de Amerikaansche regeering hiertoe besloot, omdat zij haar afkeuring van de excessen tegen de Joden kenbaar wilde maken. Het was een nieuwe vorm van diplomatiek protest, welke nu ook door de Engelsche regeering is toege past. Onvoorziene omstandigheden bui tengesloten, mag men dus aanne men, dat de Engelsche gezant, evenals zijn Amerikaansche collega, voorloopig niet op zijn post zal te- rugkeeren. Tevens kan 't als zeker worden beschouwd, dat Berlijn op dezelfde wijze zal reageeren als bij de terugroeping van den Ameri kaanschen gezant en niet zal tal men het compliment te rctournee- ren, door den Duitschen gezant te Londen naar Berlijn terug te roe- pen. Het terugroepen van Henderson is slechts een van de symptomen van de scherpe spanning, die tengevolge van den jongsten Duitsche coup is ingetreden. Men geeft er zich niet alleen rekenschap van, dat de knechting van Tsjecho-Slowakije nog maar een eerste stap op den weg van hot Napoleonistische Duitschland is, maar durft er ook niet meer op vertrouwen, dat er nu, zooals na Hitler's vorige coups, een korte adempauze zal intreden. Allerwcge wordt de vrees uitgespro- ken, dat Hitier zou kunnen besluiten het ijzer te smeden nu het heet is en elk oogenblik een nieuwen slag zal kunnen slaan. Waar? Ten koste van welke slachtoffers? Dat is de groote vraag en daar weet niemand eenig antwoord op te geven. Men tast weer evenzeer in het duister en leeft weer in de zelfde sfeer van angstige onzekerheid als in Januari, toen de lucht gevuld was van on heilspellende geruchten over Duitsche plan- nen-. Geen Europeesche landstreek of zij wordt niet genoemd als het volgende nununer op Hitler's lijst. De nieuwe techniek van agres sie, zooals die nu tot driemaal toe met zoo veel succes is aangewend, is immers op vrij wel alle landen toepasselijk. Overal zijn er wel kleine theologische of ethnologische min derheden, wier grieven gebruikt kunnen wor den om „de bevrijding van" of „het herstel van #orde in" het betrokken land te recht vaardigen. Opsomming van de landen, die in dit verband als potentieele slachtoffers wor den genoemd, heeft derhalve geen zin. President Roosevelt heeft verklaard dat het noodzakelijk is het congres een herziening van de neutraliteits- wet voor te leggen. Roosevelt voegdt hieraan toe, dat hij gelooide, dat de kwestie in con ferenties zou kunnen worden uitge werkt, in plaats van zijn aanbeve lingen voor de wijzigingen, te gie ten in den vorm van een boodschap aan het congres. In antwoord op een vraag om verdere opheldering van zijn ver klaring stelde RooseveR voor zijn boodschap van 4 Januari te lezen. Naar vernomen wordt, zal de regeering van de Vereenigde Staten alles doen om haar misnoegen te uiten over de laatste ver overing van Duitschland. Men verwacht, dat de gezant van de Ver eenigde Staten te Praag daar zal blijven tot de Tsjechische gezant te Washington schriftelijk uit Praag opdracht krijgt de le gatie over te geven aan de Duitsche am bassade. Aanzienlijke beperking van Joods-che kolonisatie waarschijn lijk. De Palestina-conferentie te Londen is mis lukt. De Engelsche regeering zal nu aller eerst trachten aan alle terroristische activi teit een einde te maken en daarna pogen, samenwerking tusschen Joden en Arabieren op bestuursgebied te bevorderen. De imigratie zal waarschijnlijk aanzienlijk worden beperkt. Naar wij vernemen, zullen de Joden in geheel Palestina a.s. Maandag 24 uur sla ken als protest tegen de laatste inmid dels verworpen Britsche .voorstellen. Een speciaal bureau te Berlijn? Geneviève Tabouis komt in 1'Ouvro met een sensatiebericht voor den dag. Zij be weert uit Berlijn te hebben vernomen, dat daar een nieuw persbureau is opgericht: het „Belgiënbüro", dat onder de persoonlijke leiding zou staan van Rudolf Hess. Dit kantoor moet volgens het Rott. N.wsbl. de documenten verzamelen om Ilitlcr steeds te kunnen inlichten over de toestanden in Bel gië. Een propaganda-conferentie zou onder voorzitterschap van Goèbbels op 7 en 8 Maart zijn gehouden. „Wegens de Franschgezindheid der Wa len en de anti-Fransche gevoelens der Vla mingen, zal de Belgische staat ineen stor ten na de aanstaande nederlaag van Frank rijk in de Middellandsche zee." Te Berlijn zou men verder oordeelen, dat de Vlamingen, wanneer zij zich van de Wa len afscheiden, het recht hebben een deel van de Congokolonie voor zich op te eischen Die kolonie zou... Duitsch bezit worden! Betooging van Littausche orga nisaties verboden. Men verneemt, dat de Landdag van het Memel-gebied hedenochtend te tien uur zal bijeenkomen. Sedert twee dagen bevinden zich de S.A.- organisaties in staat van alarm, onder het voorwendsel van oefeningen. Bertuleit heeft een bijeenkomst van Littausche organisaties verboden, omdat die samenviel met de ont hulling van een gedenkteeken voor Willem de Groote. De Lithausche ministerraad zal morgen bijeenkomen om den internationalen toe stand te bestudeeren. Duitscliers qedood. De Kurjer Warsawski verneemt uit Cieszvn, dat tijdens de bezetting van Frv- dek het Tsjechische garnizoen tegenstand heeft geboden aan de Duitsche troepen. Aan Tsjechische zijde zijn een kolonel en zestien soldaten gesneuveld. Ook te Mistek zou een deel van het gar nizoen zich tegen de Duitschers verzet heb ben, hier zouden elf Duitschers gedood zijn. Summer Welles de tolk van het wereldgeweten, Roosevelt zal de verovering niet erkennen, Met goedkeuring van Roosevelt heeft Summer Welles de plaatsvervan gende minister van buitenlandsche zaken, een formeele verklaring af gelegd, waarin de regeering der Ver eenigde Staten, de tijdelijke vernie tiging van Tsjecho-Slowakije, een land waarmede de V. S. bijzonder hechte vriendschapsbetrekkingen heeft onderhouden, ten scherpste veroordeelt. Welles onthulde, dat zijn verklaring is uit gegeven ondanks het feit, dat de regeering der Vereenigde Staten geen mededeeling heeft ontvangen van eenige buitenlandsche regeering ten aanzien van de ontwikkeling in Midden-Europa. De beteekenis van de verklaring. De verklaring van Summer Welles wordt door politieke kringen geacht een tweeledig doel te hebben. In de eerste plaats heeft de regeering der Ver. Staten besloten, zich tot tolk te maken van het beleedigde wereldgeweten. Voorts zou Summer Welles, door te onderstrecpen, dat deze daden hebben geleid tot „een tij delijke vernietiging van de vrijheden en de onafhankelijkheid" van Tsjecho Slowakije, hebben wallen doen uitkomen, dat de Ver. Staten niet geneigd zijn de vernietiging van Tsjecho Slowakije als definitief te aanvaar den. In leidende kringen te Washington is men namelijk van meening dat het Tsjechi sche volk ondanks het nazi-juk den strijd voor de onafhankelijkheid niet zal opgeven. Volgens sommige commentaren zou de ver klaring van Sumner Welles te verstaan ge ven, dat de regeering der Ver. Staten bereid zou zijn, alle pogingen der Tsjechen in dien geest te steunen. Minister wil bijzondere organisa tie overwegen. Op de vragen van den heer Weitkamp be treffende den prijs van het reconcalescenten serum tegen het mond- en klauwzeer, heeft de minister o.m. geantwoord: dat hem, uit de van officieele Belgische zij de verstrekte gegevens bekend is, dat de kosten, welke de Belgische veehouder aan den behandelenden veearts betaalt voor genoemd serum, gemiddeld per volwassen rund 30 francs bedragen .hetgeen neerkomt op ongeveer f 9.50 per liter. De minister kan niet toezeggen, dat hij bevorderen zal, dat de prijs van .het recon valescenten serum tegen mond- en klauw zeer aanzienlijk wordt verminderd. Intus- schen is hij bereid, de mogelijkheid eener bijzondere organisatie der serumwinning in overweging te nemen indien zulks prijs verlaging van het scrum ten gevolge zou kunnen hebben. Verwachting: Temperatuur om het vriespunt, zwaar bewolkt met opklaringen, enkele lichte sneeuw of hagelbuien, krachtige tot matige Noord oostelijke wind. Alg. vooruitz.: Koud weer. Naar wij vernemen, is de Neder- landsche militaire commissie onder leiding van vice-admiraal van Dnlm gister te New York scheep gegaan voor de terugreis naar Nederland. De commissie heeft tijdens haar verblijf achttien Douglas-bommen- werpers voor de landmacht besteld. Over eventueete verdere aankoopen zal van Nederland uit worden on derhandeld. Verbreking der diplomatieke be trekkingen? In een redevoering in het Britsche Lager huis heeft oud-minister Duff Cooper, spre kende over de vlootkwestie, gezegd, thans toch wel te mogen constateeren, dat het woord van den Duitschen rijkskanselier, die hij een driewerf meineedige woordbreker en verrader noemde, het papier niet waard was, waarop het geschreven stond. Tegen deze uitspraak is in Duitschland een storm van verontwaariging gerezen. Welingelichte kringen te Berlijn voorspellen, dat Duitschland een krachtige diplomatieke actie te Lon den zal ondernemen over deze door Duff Cooper in het Lagerhuis gehou den redevoering. Deze actie zal waarschijnlijk den vorm aannemen van een protest en een eisch om verontschuldiging, zelfs is het mogelijk dat de Duitsche ambassadeur zal worden terugge roepen. Gezegd wordt, dat Hitlcr zichzelf beleedigd gevoelt door de gebezigde woorden, welke zijn houding jegens Groot Brittannië zou kunnen beinvloeden. Engelsche kringen meenen, dat dit gehee- Ie protest slechts comedie is, teneinde het verbreken van de diplomatieke betrekkin gen, waarvoor Duitschland vreest, van Ber lijn te laten uitgaan. Duff Cooper, redeneert men, is geen offi cieel regeeringspersoon, zoodat een protest tot de Britsche regeering, niet op haar plaats is. Begin volgende week eerste de creten te verwachten. De financieele commissie van de Fransche Kamer heeft de door de regecring gevraag de volmachten toegestaan. Uit de stemming m de commissie blijkt, dat men ook in de Kamer een groote meerderheid-voor de re- geenng mag verwachten. Het ontwerp zal dan morgen door den Se naat worden aangenomen en de eerste da gen van de volgende week kan men de eer ste decreten verwachten. Tsjechisch gezant te Washington wijkt T-. Hljrban' de gezant van Tsjecho- Slowakije in de Vereenigde Staten, heeft geweigerd te gehoorzamen aan' de van Praag ontvangen hevelen de legaten en consulaten over te geven aan de Duitsche vertegenwoordigers. Hurban heeft ver klaard, dat hij de capitulatie van Hacha met als geldig erkent, „daar deze on grondwettig is." n

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Heldersche Courant | 1939 | | pagina 1