Duitschland spreken
DAGBLAD VOOR DEN'HELDER EN HOLLANDS NOORDERKWARTIER
Weerbericht
Hitier confereert
te Berchtesgaden
Bezorgdheid in Italië
KONINGSTRAAT 78. DEN HELDER, TELEFOON 50 (2 LIJNEN)
ZATERDAG
Een uitvoerig antwoord op Hitiers rede
In een nota, welke gistermiddag om 6 uur aan de
Duitsche regeering is overhandigd, heeft Polen Ber
lijn uitvoerig van repliek gediend. Deze nota is dus geko
men weinige uren na Becks rede, waarvan men den in
houd op de volgende pagina vindt afgedrukt. In het ant
woord van Polen wordt uiteengezet, dat er geen sprake
is van schending van het Duitsch-Poolsche vriendschaps
verdrag van 1934 en dat de Britsch-Poolsche overeenkomst
daarmede niet in strijd is.
Het Britsche koningspaar
vertrekt
Beck's rede te Londen
gunstig beoordeeld
De radio in dienst der
werkloosheidsbestrijding
Oefenreis Amerikaansche
adelborsten afgelast
Italië waarschuwt
zijn vriend Polen
Liftkoker als schoorsteen
Dit nummer bevat 16 pagina's
DE BILT SEINT:
Het omstreden gebouw der
Artillerie-inrichtingen
Gaat de Ned. Scbeepsbouwmij»
een slagschip bouwen?
Geen accoord tusschen
Serven en Kroaten?
Pro cn contra Centraal
Vluchtelingenkamp
HE LDERSCHE COURANT
POLEN wil met
Uitgave der Uitg.-MiJ. Hollands Noorderkwartier N.V. te Den Helder
6 M E I 1939
67e JAARG. No. 8611
HET POOLSCHE ANTWOORD LAAT
RUIMTE VOOR NIEUWE ONDERHAN
DELINGEN, DOCH WARSCHAU LAAT
NIET MET ZICH SPELEN.
J
Eerst wordt in de Poolsclie nota de tekst
der overeenkomst van 19.34 behandeld, welke
steunde op twee beginselen.
Het afzien van het gebruik van geweld in
de betrekkingen tusschen Polen en Duitsch
land en een minnelijke regeling door vrije
onderhandelingen van de geschilpunten, die
zich zouden kunnen voordoen in de betrek
kingen tusschen de twee staten.
De Poolsche regeering heeft steeds op de
ze wijze de verplichtingen opgevat, die voor"
haar uit de genoemde verklaring voortvloei
den. In dien geest was zij er toe bereid haar
betrekkingen van nabuurschap met het
Duitsche rijk te vormen.
Vervolgens verklaart Polen de moeilijkhe
den ten aanzien van Dantzig, voorzien te heb
ben, toen de Volkenbond bergafwaarts ging
en daardoor een verwarde situatie ontstond
De Duitsche regeering onttrok zich echter
aan elke bespreking en verklaarde zelfs dat
de Duitsch—Poolsche betrekkingen geen
moeilijkheden behoorden op te leveren op
grond van Dantzigsche problemen.
Eerst na de gebeurtenissen van September
1933 deed de Duitsche regeering Polen het
voorstel om over te gaan tot besprekingen
ten aanzien van een wijziging in den toe
stand te Dantzig en over doorgangswegen
tusschen het Duitsche rij 1c en Oost-Pruisen.
Hoewel de Poolsche regeering verrast
door den urgenten vorm, die aan
aldus ingediende voorstellen gegeven
werd, en door de omstandigheden,
waaronder zij werden geformuleerd,
heeft zij zich, bezield door den
wensch om de goede betrekkingen
met het Duitsche rijk te handhaven,
niet onttrokken aan besprekingen,
waarbij zij echter van oordeel was,
dat de Duitsche eischen op grond van
hun aldus geformuleerden inhoud
van Poolsche zijde niet zouden kun
nen worden aanvaard.
Het Poolsche standpunt.
1. De Poolsche regeering stelde voor een
gemeenschappelijke, Poolsch-Duitsche garan
tie te geven voor het afzonderlijke bestaan
van de Vrije Stad Dantzig, welker regime
gegrondvest zou worden eenerzij ds op de vol
ledige vrijheid van het binnenlandsch be
slaan der plaatselijke bevolking en ander
zijds op de eerbiediging van de rechten en
de belangen van Polen.
2. De Poolsche regeering was bereid met de
Duitsche regeering alle nadere regelingen te
bestudeeren, die van technisch standpunt
het doorgaand verkeer per spoor en langs
den weg van personen, die zich van Duitsch
rijksgebied naar Oost-Pruisen begaven, zou
den kunnen vereenvoudigen en vergemak
kelijken.
De Poolsche regeering liet zich leiden door
de gedachte alle mogelijke faciliteiten te ver-
leenen, welke de Duitsche onderdanen in
staat zouden stellen met een minimum \an
hinderpalen over Poolsch gebied te reizen.
Een maand daarna kwamen de Duitsche
eischen.
Het spreekt vanzelf dat onderhandelingen,
"waarbij een staat eischen stelt, terwijl de an
der verplicht is ze zonder wijzigingen ot e-
serves te aanvaarden, geen onderhandelin
gen vormen in den zin van de verklaring
van 1934, en evenmin in overeenstemming
zouden kunnen zijn met de vitale belangen
en de waardigheid van den Poolschcn staat.
De Poolsch-Britsche garantie.
De Poolsche regeering wijst als vdlkomen
ongegrond alle verwijten en bezvvaien
de hand ten aanzien van dc z.g.on V
eenigbaarheid van de wederzndsche Pooiscn
—■Britsche garantie van April 1939 en
Poolsch—Duitsche verklaring van 19.».
Deze garantie heeft een zuiver
karakter en bedreigt Duitschland in
nen deele. evenmin als bet Poolsch 1
sche bondgenootschap, welks v0/-eo°,nl
heid met de verklaring van 19..i 1
Duitschland werd erkend.
Door de Poolsche regeering te verwijten
zich gebonden te hebben tot bet waai 111
gmi van de onafhankelijkheid van Dj
Briltanje cn door dat te beschouwen als n
verbreking door Polen van de verklaring
van 1964, laat Duitschland na rekening te
houden met zijn eigen verplichtingen ten
aanzien van Italië, waarover de Rijkskan
selier op 30 Januari 1939 heeft gesproken
!en in het bijzonder met zijn verplichtingen
jegens Slowakije, vervat in het aeoord van
18 en 23 Maart 1939.
Hoewel de Poolsche regeering niet de
meening deelt van de Duitsche regeering,
volgens welke de overeenkomst van 1934
door Polen zou zijn overtreden, zou zij des
alniettemin bereid zijn, wanneer de Duit
sche regeering er prijs op zou stellen, dat
de Poolsch—Duitsche besprekingen op
nieuw in een verdrag op den grondslag
van goede nabuurschap zouden worden ge
regeld, voorstellen van dien aard in ont
vangst te nemen, aonder voorbehoud van
haar principieele opmerkingen die hier
boven in het riiemorandum tot uitdrukking
zijn gebracht.
Hij bespreekt Becks rede met
zijn staf. Geen bijzondere mili
taire maatregelen tegenover Bant
zie/ meer noodig.
OOSTPRUISEN ZIT VOL TROEPEN.
De Wilhelmstrasse weigert kortweg ook
maar de geringste aanwijzing te geven voor
de gedragslijn, die Duitschland zal volgen
ten aanzien van de rede van Beek. In dc
Duitsche pers is geen regel van de rede
verschenen.
Ilitler heeft gistermiddag de rede
van Beek besproken met den Duit-
schen minister van Buitenlandsche
Zaken von Ribbentrop, den leider
van de nationaal-socialisten te Dant
zig Koerster en Greiser. den presi
dent van den senaat van Dantzig,
Von Ribbentrop, die gistel-middag
per auto uit München te Berchtes
gaden is aangekomen, heeft Foerster
en Greiser van hun hotel afge
haald en naar de villa van den
Führer gebracht.
Duitschland qereccl om
Dantziq op te rukken.
naar
Wat de militaire voorbereidingen betreft,
is Duitschland ongetwijfeld volledig gereed
om zoo noodig naar Dantzig op te rukken.
Men geeft te Berlijn toe, dat Oost-Pruisen
vol troepen is, zoodat geen buitengewone
maatregelen noodig zouden zijn. Er is ech
ter geen enkele aanwijzing voor een militair
optreden op dit oogenblik.
De Duitsche bladen wijden veel aandacht
aan de besprekingen, die heden en mor
gen aan het Comomeer tusschen Von Rib
bentrop en Ciano worden gevoerd. De An-
griff spreekt over ccn ernstige waarschu
wing van Italië aan Polen. „Polen heeft de
keus. Met de politiek der spilmogendheden
is geen marchandeeren mogelijk.
Goedereis, wenscht heel Enge
land.
Alle bladen wenschen het Britsche Ko
ningspaar, dat vandaag naar Canada ver
trekt, goede reis. De Times schrijft dat de
reis zonder voorbeeld is. Het feit, dat de
wolken boven het internationale tooneel
laag hangen, is geen reden om deze groote
gebcurlenis uit te stellen of op te geven. De
reis van het Koninklijke Paar naar hun on
derdanen in Canada en het bevriende Ame-
rikaansché volk kunnen misschien dc wol
ken doen optrekken.
Ook te Rome Is men optimistisch
In Dantzig meeningen verdeeld.
Ofschoon omtrent de rede van Beek nog
niets officieels is medegedeeld, is bekend,
dat de indruk te Londen hoogst gunstig is.
Men is in diplomatieke kringen te Lon
den van oordeel, dat de rede zich onder
scheidt door gematigdheid en vastberaden
heid en de deur voor onderhandelingen open
laat.
De opmerkingen van Beek over de een
zijdige opzegging van het Poolsch-Duitsche
non-agressiepact zullen, zoo verklaart men,
ongetwijfeld dien staten, aan welke Duitsch
land thans soortgelijke accoorden voorstelt,
te denken geven.
ROME.
De eerste indruk te Rome schijnt niet
ongunstig te zijn In politieke kringen wijst
men op de gematigdheid van toon en taal
cn vooral op het feit, dat Beek geen nieu
we eischen heeft gesteld, in tegenstelling
met hetgeen 'de Poolsche perscampagne
deed vermoeden. Men is van oordeel, dat
de rede de bruggen tusschen Warschau en
Berlijn niet heeft afgebroken en het woord
aan Ilitler laat.
DANTZIG.
Te Dantzig heeft men met groote aandacht
naar de rede van Beek geluisterd. In krin
gen, die niet tot de nat.-socialistische partij
behooren, wijst men op hel kalme en gema
tigde karakter van dc rede. In nat.-socia-
listische kringen wijst men op de passage,
waarin Beek verklaart, dat Polen nooit zal
toestaan dat het van de zee wordt afge
sloten cn men beschouwt dit deel der rede
als een uitdaging.
Publiek te Rome zeer verontrust.
KINDEREN BIDDEN VOOR BE
HOUD VAN DEN VREDE.
Te Rome, dat tot nu toe een bijna onna
tuurlijk aandoende kalmte heeft bewaard, is
thans een zij het ook zeer matig gevoel
van onrust bemerkbaar. De onophoudelijke
bezoeken van hoogo -egeeringspersonen uil
DulfSfchland, Hongarije, Zuidslavië, Roemenië
enz. maken, dat ook de gewone man in de
straat steeds ineer gaat beseffen, dat er iets
ernstigs op til schijnt te zijn. Daarbij komt,
ciat er ook nu nog geregeld enkelingen on
der de wapenen worden geroepen.
Voor wien wat beter is ingelicht, werkt
ook de aanwezigheid van de Duitsche oor
logsschepen in de Middellandsche Zee niet
geruststellend cn vooral zijn het de bezoeken
van de laatste dagen, het bezoek van den
Duitsche chef v. d. generalen staf en thans
dc zoo onverwachte ontmoeting t.usschen v.
Ribbentrop en graaf Ciano die aanleiding
geven tot allerlei vermoedens. Het bericht
dat thans ook maarschalk Göring in San
Remo is aangekomen, draagt ook alweer tot
deze onaangename verrassingen toe.
Het is ook den gewonen krantenlezer niet
ontgaan, zegt de Romeinsche corr. van het
Hdbld., dat von Brauchitsch, trots het nood
weer in Noord-Afrika, toch de Italiaansche
versterkte plaatsen bij de grens tusschen
Libye en Egypte heeft willen bezoeken. Het
geschil tusschen Polen en Duitschland waar
over de Italiaansche bladen zeer uitvoerig
berichten, werkt ook op de stemming en zoo
kan men wel zeggen, dat de openbare mee-
ning te Rome op dit oogenblik den toestand
eigenlijk als weinig minder dreigend be
schouwt dan in September van het vorige
jaar.
De kerken, die elk jaar in de aan Maria
gewijde Meimaand drukker bezocht worden
dan andere maanden, zijn dit jaar naar het
ons wil voorkomen, nog voller en tal van
ouders volgen den oproep van den Paus om
hun kinderen ter kerk te voeren en ze te la
ten bidden voor het behoud van den vrede.
Pleidooi van Dr. Colijn voor de
„Centrale van Werkloozenzorg".
Op Maandag 8 Mei a.s. zal van 8.15 uur
9.30 uur n.m. een bijzondere uitzending ge
schieden van de Centrale voor Werkloozen
zorg (gesticht op initiatief van den Raad
van Nederlandsche Kerken voor praclisch
christendom). In deze uitzending zullen o.m
als sprekers optreden dr. Colijn. minister
president, Jhr. mr. dr. H. A. v. Karnebeek
commissaris der Koningin in de provincie
Zuid Holland en Dr. W. dc Vlugt, burge
meester van Amsterdam. De Voorz. van de
„Centrale" de heer W. J. Hemmes, zal het
slotwoord spreken.
Deze uitzending is te beschouwen als de
inzet van de vijfde collecte-actie.
De uitzending geschiedt op de golflengten
1875 cn 415.5 M. en wordt verzorgd door dc
Nederlandsche Christelijke Radio Vereeni-
ging.
Het Amerikaansche ministerie van marine
heeft onverwacht zonder opgaaf van reden,
de jaarlijksche oefenreis van adelborsten
naar Europa afgelast. De adelborsten zou
den dit jaar met de slagschepen „New York",
„Texas" en „Oklahoma" een bezoek brengen
aan Antwerpen, Rotterdam, Stockholm, llei
sinki en Edinburg.
Geen houding aannemen,
Hitier afstoot.
In een commentaar op de rede van Beek
geeft de .Giornale d'Italia" den Polen den
raad tegenover de Duitsche eischen geen
houding aan te nemen, die een verzoening
met Duitschland onmogelijk of onzeker
zou maken. Na een beroep op de Poolsch—
Italiaansche vriendschap gedaan te hebben
besluit het blad: „Door deze eenvoudige
en openhartige uitnoodiging vertrouwt Ita
lië Polen de bestudecring cn de verant
woordelijke beslissing toe van een pro
bleem, dat sedert 1919 bestaat en thans in
een eindstadium komt".
Hotelbrand te Utrecht.
Hedennacht omstreeks drie uur
hoorden voorbijgangers een plof op
het Stationsplein te Utrecht en za
gen daarop vlammen uitslaan uit
het hotel Kagenaar. Zij verbraken
een van de ruiten en drongen zoo
het pand binnen, waar zij ontdek
ten, dat een bak met heete asch,
welke in een spijslift was geplaatst
de oorzaak van dezen brand was,
die zich snel uitbreidde, daar de
liftkoker als een schoorsteen werkte
cn het vuur zich reeds aan de bo
venverdieping mededeelde.
De eigenaar van het hotel, de heer Jes-
scn, zijn echtgcnoote en drie kinderen kon
den evenals dc pensiongasten nog bijtijds
worden gewaarschuwd en in allerijl spoed
den zij zich langs de trap naar beneden.
Een van de pensiongasten, die daartoe
geen kans meer zag, wist nog de brandlad
der aan de achterzijde van het pand te be
reiken en kon op die wijze ontkomen.
Na een uur van inspannenden arbeid heeft
de brandweer het vuur weten machtig te
worden. Het pas kortgeleden gerestaureerd
hotel heeft evenwel, zoowel door het vuur
als door het water ernstig geleden.
De brandschade wordt door verzekering
gedekt.
Het is de brandweer mogen gelukken een
geldkistje inhoudende een bedrag van f 1200
waarvan men vreesde, dat het verloren was
gegaan in ongeschonden staat naar bui
ten te brengen doch enkele effecten en an
dere waardepapieren zijn verloren gegaan.
Verwachting: Gedeeltelijk be
wolkt, geen regen van be-
teekenis, zwakke tot mati
gen wind uit Zuidelijkt
richtingen, zelfde tempera
tuur.
De Regeering zet door.
Naar wij vernemen, heeft het Rijk, na de
verwerping door dc Tweede Kamer van het
door den minister van Defensie aangevraag
de crediet voor den bouw van een nieuw
administratiegebouw voor het staatsbedrijf
der Artillerie Inrichtingen te 's Gravenhage
zich nog niet tot het gemeentebestuur ge
wend.
Het is dus nog geheel onzeker wat met
het terrein zal gebeuren, of het bouwwerk
zal worden afgebroken of alsnog zal worden
afgemaakt. Dit laatste is uiteraard zonder
meer volstrekt onmogelijk.
De gemeente 's Gra\tnhage zal echter,
naar ons werd verzekerd, in dezen voorloo-
pig geen stappen doen en een afwachtende
houding aannemen.
Naar de N.R.Crt verneemt, zal de door de
Kamer afgestemde post voor bedoeld gebouw
opnieuw hij de Kamer aanhangig worden
gemaakt. In de toelichting is wijziging ge
bracht.
Het Vk. verneemt, dat onlangs informato-
rische besprekingen hebben plaatsgevonden
tusschen de marine-autoriteiten en de Ne
derlandsche Scheepsbouw-Maatschappij
over den eventueelen bouw van een slag
schip. Grondslag van deze zeer voorloo-
pige besprekingen waren schetsteekeningcn
van een schip van pl.m. 28.000 ton, waar
van de bouwkosten ongeveer 80 millioen
guldens zullen bedragen en dat gedurende
SVé jaar werk zou kunnen geven. Zooals
bekend heeft minister Van Dijk op 22 Febr.
j.1. in de Eerste Kamer het volgende ver
klaard over den eventueelen bouw van slag
schepen e.d.:
„Teneinde echter gereed te zijn, wan
neer de regeering zich door de omstandig
heden genoopt zou zien tot plannen van
verderstrekkenden aard, heb ik opdracht
gegeven verschillende plannen uit te wer
ken en gegevens te verzamelen. Dat is
niets anders dan voorbereidend werk."
De Hrvatski Dnevnik, het orgaan van de
Kroatische boerenpartij, meldt in een spe
ciale editie, dat het accoord tusschen Serven
en Kroaten is verworpen.
Matsjek, dc leider der Kroatische boeren
partij, zal de afgevaardigden van het Kroati
sche volk bijeenroepen, om hun rekenschap
te geven van het mislukken der sedert 3
April gevoerde onderhandelingen en met hen
de gevolgen van deze mislukking te bestu
deeren.
Naar het persbureau van den minister-pre
sident echter mededeelt, zijn de onderhande
lingen over een regeling van het Kroatische
vraagstuk niet afgebroken. Veeleer worden
de voorstellen, uitgewerkt bij de besprekin
gen tusschen Tswetkowitsj en Matsjek, ver
der bestudeerd. Uiteengezet wordt, dat de
kwestie, waar het hier om gaat, is het hou
den van volksstemmingen in de gebieden
met gemengde bevolkingen.
WIJZIGING LAGER ONDERWIJSWET.
De heer Suring c.s. heeft op het wetsont
werp tot wijziging van de Lager-Ondcrwijs-
wet enz., een amendement voorgesteld, dat
de strekking heeft, het minimum aantal ak
ten, dat wordt vereischt voor het verleenen
der geheele of gedeeltelijke Rijks vergoeding
niet uitsluitend te laten afhangen van het
aantal akten, dat wordt uitgereikt bij het
schoolcind-examen, doch daaronder ook te
begrijpen het aantal, dat verkregen wordt
door het afleggen van het examen voor één
der staatscommissiën, mits deze laatste akten
verkregen zijn door leerlingen, die voldoen
aan den eisch, dat zij de laatste twee leerja
ren der kweekschool zonder onderbreking
hebben doorloopen.
„Plaatsing in een kamp moet
uitzondering zijn."
De Tweede Kamer heeft verslag
uitgebracht over het wetsontwerp tot
stichting van een centraal vluchte
lingenkamp, waarvoor de regeering
één millioen gulden aanvraagt.
Vele leden betwijfelen of de stichting van
één centraal kamp wel de beste oplossing is.
Zij vreezen, dat een goede selectie dan moei
lijk kan plaats hebben en brengen bezwaren
van godsdienstigen, zedelijken cn sociaal
psychologischen aard te berde. Een onder
brenging der vluchtelingen in vijf of zes
kampen van klein formaat verdient de voor
keur.
Andere leden stemmen in met de gedach
te van één centraal kamp. Men kan dan
beter rekening houden met de behoefte aan
scholen, ontspannings-oorden.
Door anderen wordt gevraagd, hoe
de minister zich voorstelt den vluch
telingen arbeid te verschatten.
Het inrichten van afzonderlijke afdeelin-
gen in het kamp voor protestantsche en
roomsch katholieke vluchtelingen is onnoo-
dig en te kostbaar, omdat er te weinig van
deze categorieën personen zijn, merken weer
anderen op, terwijl verscheidene Kamerleden
den indruk hebben, dat de stichtingskosten
van lxct geheele kamp te laag geraamd zijn.
De jaarlijksche kosten.
Gevraagd wordt, op welk bedrag dc mi
nister de jaarlijksche exploitatiekosten schat.
Een raming daarvan ontbreekt in de memo
rie van toelichting. Eenige leden zijn tot de
slotsom gekomen, dat de jaarlijksche uitga
ven, rente en aflossing inbegrepen, waar
schijnlijk het millioen gulden overschrijden.
Verwacht de minister dat de particuliere
liefdadigheid jaren achtereen een zoo groot
bedrag zal opbrengen?
Wie komen er in het kamp?
Zeer belangrijk is, zoo wordt van verschil
lende zijden opgemerkt, de vraag, welke
normen de regeering stelt voor opneming in
een kamp. Men dient er zich voor te hoeden
dat de normale, behoorlijke door de vervol
ging zwaar getroffen personen samenge
bracht worden met ongewcnschte elementen
Zelfs met het begrip „illegaal" moet men
zeer voorzichtig zijn.
Volgens vele leden moet plaatsing
in een kamp uitzondering zijn en is
onderbrenging bij particulieren nog
in vele gevallen mogelijk en ge-
wenscht. Verblijf in ccn kamp is een
zwaar te dragen leed.
In het verslag vinden wij voorts een
pleidooi voor bevordering van de emigratie.
Verder een passage, welke de Nederland
sche vluohtolingenpolitiek nadeelig noemt
voor ons land en het plan-Mussert voor een
Joodscli téhuis in Guyana toejuicht. Dit
standpunt wordt tenslotte van andere zijde
ernstig bestreden.
