ROOK
TRiUMPH
DE BESTE
1 CENT
SIGARET
C
i
Polen laat zich niet van
de Oostzee terugdringen
Litwinof naar Amerika?
Verschrikkelijke toestand
in Tsjoengking
Geen opheffing bankgeheim
in oorlogstijd
Tweede Kamer
Timmerman reed echtpaar omver
PUBLICATIE
Mildidk
Geen beperking van
souvereiniteit op
eigen grondgebied
Geruchten over een benoeming
ls ambassadeur der Sovjet-Unie
in de Ver. Staten.
Nog meer ontslagen?
RUSLAND WIL VRIJHEID VAN
HANDELEN HOUDEN.
Te Moskou gaat het gerucht, dat Litwinoff
binnenkort tot ambassadeur der Sovjet-Unie
in de Vereenigde Staten zou worden benoemd
De „Daily Express" weet te melden, dat
gisteren alle hooge ambtenaren van Litwi-
nof's volkscommissariaat hun ontslag hebben
gekregen. Dit besluit zou genomen zijn na
een langdurige bespreking op het Kremlin,
die vier uren duurde. Litwinof krijgt een
pensioen van slechts 80 gulden in de maand.
Deze berichten konden evenwel niet beves
tigd worden.
Wat zal Rusland doen?
Men gelooft te Moskou over het algemeen
niet, dat het vertrek van Litwinof te wijten
is aan een Duitsche actie, evenmin gelooft
men aan een toenadering tusschen Duitsch-
land en de Sovjet-Unie. Eerder neemt men
aan, dat de Sovjet-Unie poogt zoolang mo
gelijk zijn vrijheid van handelen te bewaren.
Deze lezing sluit aan, bij hetgeen de cor
respondent van het Hsb. uit Londen meldt
omtrent het nieuwe Britsche plan. Dit komt
volgens hem in groote trekken hierop neer:
Inplaats van het door Rusland verlangde
drievoudige verbond, dat zich zou verplich
ten aanvalsdaden in geheel Oost-Europa
met geweld te beantwoorden, wenscht Enge
land een verklaring van Rusland, dat het
zich tegen een aanval op de reeds door
Frankrijk en Engeland gegarandeerde staten
Polen en Roemenië, zal verzetten.
Rusland zou zich daarbij echter in eerste
instantie niet tegenover deze staten ver
binden, maar tegenover Frankrijk en Enge
land. d.w.z. de Russische bijstandsverplich
ting zou eerst van kracht worden, nadat
Engeland en Frankrijk do door hen gega
randeerde staten te hulp waren gekomen.
Op deze wijze hoopt men tegemoet te ko
men aan de vrees van Rusland, dat het,
als puntje bij paaltje kwam, door de Weste
lijke mogendheden in den steek zou worden
gelaten. Tevens hoopt' men aan de bekende
anti-Russische gevoelen van Polen en Roe
menië tegemoet te komen door het proviso
in te voegen, dat Rusland hen slechts te
hulp zou komen voor zoover zij om steun
zouden vragen en met de middelen waarom
zij zouden verzoeken.
Drieduizend, slachtoffers bij het
laatste Japansche bombardement
De stad geïsoleerd.
Latere berichten over het bombardement
van Tsjoengking, den zetel der Chineesche
regeering spreken niet van duizend, maar
van duizenden dooden en gewonden. De ver
verbindingen met andere steden zijn ver
broken, tal van huizen staan in brand.
Uit de korte berichten, die het United
Pressbureau nog via den Chineeschen mari
nezender kon geven, blijkt wel, hoezeer de
stad aoor de bommenwerpers geteisterd is.
In totaal hebben 32 Japansche bommenwer
pers an den luchtaanval deelgenomen; zij
vormden twee groepen, die afzonderlijk ope
reerden en vooral de zakenwijk en de woon
wijken bestookten.
Talrijke bommen kwamen op de huizen
neer, ook op het Britsche consulaat, dat,
naar officieel bevestigd wordt, verscheiden
malen werd getroffen. Het bureau van de
Fransche scheepvaartmaatschappij werd
verwoest; de woningen van het scholencom
plex en het ziekenhuis van de Fransch-Ca-
nadeesche missie staan in vlammen, even
als groote gebouwencomplexen in de indus-
ïrieele wijk en in de woonwijken.
Voor zoover bekend, zijn er tot nu toe
geen buitenlanders onder de slachtoffers ge
vonden. Men heeft echter nog geen overzicht
van den omvang van de ramp, want tal
van dooden liggen nog onder de puinhoo-
pen van de vernielde huize Naar schatting
werden op zeven stadswijken circa 100 bom
men uitgeworpen.
Onze verdedigingsvoorbereiding.
Gistermiddag heeft de Tweede Kamer zon
der hoofdelijke stemming aangenomen de
ontwerpen van de wet Medewerking Verde
digingsvoorbereiding, Algemeen© Vorde-
ringswet, Bodem product wet, Distributiewet,
Prijsopdrijvings- en Hamsterwet, Zeesche
pen vorderingswet, Wet behoud Scheepsruim-
te en Zee- en Luohtvaartverzekeringswet.
De tijdelijke wetten, waarvoor deze in de
plaats zullen komen, zijn op het eind van
September van het vorige jaar met spoed
door de Staten-generaal aangenomen. Daal
de voorbereiding dezer wetten uiteraard
zeer onvolledig geweest is, heeft de regeering
de gelegenheid gegeven, de definitieve vast
stelling in een rustiger sfeer te bespreken-
Het bankgeheim.
Een amendement van den heer van Gel
deren (s.d.) dat betoogt, uitdrukkelijk te
doen uitspreken, dat ook bankinstellingen
de verplichting opgelegd zal kunnen wor
den tot het verstrekken van inlichtingen
en het gedoogen van een onderzoek van de
boeken, wordt na eenig debat verworpen
met 55 tegen 26 stemmen.
Een amcndement-Kortenhorst (r.k.) wordt
door den voorsteller ingetrokken, nadat de
minister de toezegging had gedaan de in
stelling van een commissie te bevorderen,
die den minister advies zal moeten uitbren
gen inzake het toekennen van schadever
goeding aan de betrokkenen.
Twee aanendementcn-Albarda (s.d.), die
op de laatste zeven ontwerpen waren in
gediend en de strekking hebben den gel
digheidsduur der watten bij de bekrachti-
gingsw.et op hoogstens zes maanden te stel
len en het ontwerp van de bekrachtigings-
wet uiterlijk binnen acht dagen na het Kon.
Besluit te doen indienen, wordt bij alle
wetten aanvaard, nadat minister Steen-
berghe hiertegen geen bezwaar heeft ge
maakt, indien de termijnen op resPecü®1''®'
lijk één jaar en veertien dagen z®yden
worden gesteld. De heer Albarda heeft de
ze wijzigingen aangebracht.
Uitvoering Distributiewet.
Een amendement-Donker (s.d.) op de Dis
tributiewet, dat beoogt, de uitvoering dez&r
wet in gemeenten met meer dan twee wet
houders aan het college van burgemeestei
en w-ethouders op te dragen en niet aan
den burgemeester alleen, wordt met 36 te
gen 22 stemmen verworpen. De overige
ontwerpen keurt de Kamer zonder debat
goed.
Dinsdagmiddag zal de Kamer de behan
deling van de wijziging der Lager Onder
wijswet voortzetten.
DE OVERWINNINGSPARADE TE MADRID
Datum nog niet bekend.
Nog nooit is de datum van Franco's over
winningsparade te Madrid officieel vastge
steld. In officieele kringen, krijgt men den
indruk, dat de parade niet langer zal wor
den uitgesteld dan tot 20 Mei. Telegrammen
uit Algeciras gaven als datum 21 Mei, maar
uit Malaga ontvangen berichten duiden er
op, dat de plechtigheid 28 Mei geschieden
zal.
Het programma van de zegemarsch zou
bepalen, dat Italiaansche en Duitsche corp
sen voor de Spaansche troepen zouden niar-
cheeren.
Door Amsterdamsche rechtbank
gestraft.
Gisterochtend heeft de Zutfensche recht
bank uitspraak gedaan in de strafzaak te
gen W. W., timmerman te Amsterdam, die
onlangs terecht had gestaan wegens dood
door schuld.
Hij had op den Zutfenschen weg te
Apeldoorn ter hoogte van het Apeldoorn-
sche bosch een verpleger, die daar met zijn
vrouw liep te wandelen, met zijn auto aan
gereden, tengevolge waarvan de man werd
gedood.
De rechtbank veroordeelde verd., con
form den eisch, tot twee maanden hechte
nis en een jaar intrekking van het rijbewijs.
STEUNVERGOEDING ERWTEN EN
VELDBOONEN.
De Nederlandsche Akkerbouwcentrale
maakt bekend, dat de steunvergoeding voor
erwten van den oogst 10,58, gedenatureerd
van 1 t.m. 6 Mei 1939, zal bedragen f 1 eo
per 100 kg. voor groene erwten, door han
delaren gedenatureerd en voldoende aan het
staiidaanlmonster van kwaliteitsklasse c en
'f 110 per 100 kg. voor voedererwten, gede-
natureerd door telers, die deze erwten zelf
hebben geteeld.
De steunvergoeding voor veldboonen van
den oogst 1938 in genoemd tijdvak door
telers of handelaren gedenatureerd en vol
doende aan de kwaliteitseischen, zal f 1,50
per 100 kg. bedragen.
's Gravenhage, 5 Mei 1939.
(Adv.)
NIEUWELINGENDAG TE WIERINGER-
WAARD.
Op Zondag 21 Mei organiseert het district
Noord Holland van de Kon. Ned. Athletiek
Unie een grooten nieuwelingendag ter pro-
pageering van de athletiek, vooral bij de
voetballers en beoefenaren van alle andere
wintersporten.
Naast een volledig programma voor C-
klassers zijn voor de leden van niet bij de
K.N.A.U. aangesloten vereenigingen de vol
gende nummers ingevoegd: dames 100 M.
hardloopen, hoog- en verspringen en hee-
ren 100 M., 400 M., 1500 M., hoog- en ver
springen en Zweedsche estafette.
Het kan een interessante dag worden,
vooral omdat openbaringen niet buitenge
sloten zijn. Men bedenke hierbij, dat diege
nen, die thans nog beginnelingen zijn, in
1940 tot de uitverkorenen voor de Olympi
sche Spelen te Helsinki kunnen behooren.
Hitier
BECK
„Polen zal zich niet van de Oostzee laten terugdrin
gen en zijn eer is onbetaalbaar". Deze twee verklaringen
vormen den hoofdinhoud van de rede, welke de Poolsche
minister van Buitenlandsche Zaken, kolonel Beek, in zijn
antwoord op Hitler's opzegging van het Duitsch-Poolsche
verdrag in den Rijksdag, gisteren ter plenaire zitting van
de Kamer van Afgevaardigden te Warschau heeft gehou
den. Polen heeft geen enkele agressieve bedoeling, tegen
wie ook, aldus Beek, doch het heeft ook geen enkele reden
zijn souvereiniteit op eigen grondgebied te beperken. Dant-
zig is geen uitvinding van Versailles! De concessies, die
Hitier stelt, zijn eenzijdig. Slechts als Duitschland zich
laat leiden door vreedzame bedoelingen en een vreedzame
methode van optreden volgt, is Polen bereid met het Duit
sche Rijk te onderhandelen, zoo zeide de Poolsche diplo
maat.
„Ik maak van de bijeenkomst van
het parlement gebruik, om zekere
lacunes aan te vullen, welke de
laatste maanden in mijn beleid tot
uiting gekomen zijn, aldus Beek. De
loop der internationale gebeurtenis
sen zou ongetwijfeld, van den kant
van den Minister van Buitenland
sche Zaken een veelvuldiger optre
den wettigen, dan mijn enkele uit
eenzetting voo rde Senaatcommis-
sie voor buitenlandsche zaken.
Maar aan den anderen kant had de zoo
snelle loop der gebeurtenissen terecht het
gebillijkt een openbare verklaring uit te
stellen tot het oogenblik, waarop de essen-
tieéle vraagstukken van onze politiek een
meer rijpen vorm zouden aannemen. De
gevolgen voortvloeiende uit de verzwakking
der collectieve internationale instellingen en
uit de diepgaande herziening der methoden
van samenwerking tusschen de landen, wel
ke ik overigens meer dan eens aan de Ka
mers heb kenbaar gemaukt, heb!>cn in de
verschillende deelen der wereld een reeks
nieuwe kwesties doen ontstaan.
De gevolgen van die wijzigingen hebben,
in den loop der laatste maanden, de gren
zen van de republiek bereikt.
De overeenkomst met Engeland.
De zaken behandelend in chronologische
volgorde, zal ik in de eerste plaats onze
overeenkomst met Groot-Brittannië vermel
den.
Ik zou wenschen, dat de Poolsche open
bare meening weet, dat ik van de zijde tier
Engelsche staatslieden niet slechts een diep
begrip ontmoet heb voor de algemecne
vraagstukken der Europeesche politiek,
doch ook een zoodanige houding jegens ons
land, dat ik met de grootste openhartigheid
en in volkomen vertrouwen alle essentieele
kwesties zonder eenige reserve en zonder
eenige twijfel open te laten, heb kunnen be
spreken.
Het staat vast, dat noch Engeland, noch
Polen eenige agressieve bedoelin'g hebben
jegens wie ook. doch aan den anderen kant
blijven zij zich ste\ig bewegen op het ge
bied van eerbiediging van bepaalde funda
menteel© beginselen ln het internationale
leven. De evenwijdig loopende verklaringen
der leiders van de Fransche politiek toonen
aan, dat Parijs en Warschau het er over
eens zijn, dat de doeltreffendheid van ons
defensief accoord niet verzwakt kan wor
den door wijzigingen in de internationale
conjunctuur, en dat dit accoord in tegen
deel één der essentieele elementen moet
vormen voor de structuur van de Euro-
peesch politiek.
De betrekkingen niet Duitsch
land.
De minister besprak vervolgens de be
trekkingen met het Duitsche Rijk en gaf
een historisch overzicht van de toestandko-
ming van het accoord van 1934. Het ver
drag van 1934 was een poging om aan de
geschiedenis der betrekkingen tusschen
twee groote volken een gunstiger wending
te geven. Uit dit oogpunt bezien, is de ver
breking van dit accoord iets van niet ge
ringe beteekenis. Elke overeenkomst is
slechts waard wat haar gevolgen waard
zijn. zijn. Het Poolsch-Duitsche accoord
was een overeenkomst van wederzijd-
sche eerbieding en van goede nabuur
schap, doch het verloor zijn werkelijk
karakter van het oogenblik af, waarop
de neiging zich openbaarde om het zoo
danig te interpreteeren, dat de vrijheid
van onze politiek beperkt werd, of als rao
tief te gebruiken om van ons eenzijdige
concessies te eischen, welke onvereenig-
baar zijn met onze vitale belangen.
Overgaande tot den huidigen toe
stand, zeide Beek, dat hij met be
trekking tot de verschillende juri
dische bezwaren welke van Duit
sche zijde zijn opgeworpen, de ju
risten verwees naar den tekst van
het Poolsche antwoord op 't Duit
sche memorandum, dat vandaag
aan de Duitsche regeering zal wor
den overhandigd.
Polen wil niet geïsoleerd worden.
Zooals blijkt uit den tekst van het Duit
sche memorandum, heeft de Duitsche rogee-
ring bij het nemen van haar besluit zich
gebaseerd op persberichten, zonder de mee
ning na te gaan van de Britsche regeering
of van de Poolsche regeering wat het ka
rakter van de gesloten overeenkomst be
treft. Evenwel bracht dit geen moeilijkhe
den omdat ik mij terstond na mijn terug
keer uit Londen bereid had verklaard, den
Duitschen ambassadeur te ontvangen, die
tot op heden gemeend heeft hiervan geen
gebruik te moeten maken.
Waarom is dit feit van belang? Het is
duidelijk, voor iemand die logisch redeneert
dat het geenszins het karakter, het doel of
de omraming van het Poolsch-Britsche ac
coord waren, welke tot dit besluit geleid
hebben, doch wel het feit zelf, dat de over
eenkomst gesloten was. En dat is op zijn
beurt van beteekenis om de bedoelingen
van de Duitsche politiek te beoordeelen.
Als namelijk de Duitsche regeering
de non-agressiéverklaring welke
tusschen Polen en Duitschland in
1934 gesloten is, in tegenstelling
tot haar vorige verklaring, zoodanig
interpreteert als te zijn geïnspireerd
door de wensch Polen te isoleeren en
aan onzen staat een normale en
vriendschappelijke samenwerking
met de westelijke mogendheden
onmogelijk te maken, dan zouden
wij altijd zelf de interpretatie van
de hand hebben gewezen.
Dantzig
Wat Dantzig betreft, zal ik met
eenige algemeene opmerkingen be
ginnen. De vrije stad Dantzig is
geen uitvinding van het verdrag van
Versailles. Zij is een verschijnsel,
dat sinds eeuwen bestaat. Zij is
een voortvloeisel van een positieve
mengeling van Poolsche en Duit
sche belangen. De Duitsche kooplie
den in Dantzig hebben de ontwikke
ling en de bloei van die stad verze
kerd, dank zij den overzëeschen
handel van Polen.
Niet slechts de ontwikkeling maar de be
staansgrond van die stad vloeiden voort
uit het feit, dat zij gelegen is aan de mon
ding van de eenige groote Poolsche rivier
en aan den voornaamsten spooiweg, welke
op het oogenblik onze verbinding vormt
met de Oostzee. De overwegende meerder
heid der bevolking van Dantzig is thans
Duitsch, maar haar bestaan en welzijn han
gen af van het economische potentieel van
Polen.
Wij hebben ons altijd geplaatst en plaat
sen ons op het oogenblik vastberaden op
het standpunt der rechten en belangen van
onzen zeehandel en van onze maritieme po
litiek te Dantzig.
„Geen druk op de Duitsche meer
derheid".
Wij hebben niet gewild eenigen stelsel-
matigen druk uit te oefenen op de vrije na
tionale, ideologische en cultureele ontwikke
ling der Duitsche meerderheid in de vrije
stad. Ik verneem, dat men de annexatie van
Dantzig bij het Duitsche Rijk opeischt. Nu
ons voorstel van 26 Maart om gemeenschap
pelijk liet bestaan en de rechten van de Vrije
Stad te waarborgen zonder antwoord is ge
bleven en ik integendeel verneem, dat men
in dit voorstel een weigering ziet om te on
derhandelen, ben ik wel verplicht mij af te
vragen, waarom het in werkelijkheid gaat.
Gaat liet om de vrijheden van de Duitsche
bevolking van Dantzig, die niet bedreigd
worden, om een prestige kwestie of gaat het
om een voornemen, Polen van de Oostzee
terug te dringen?
Welnu, Polen zal zich niet van de
Oostzee laten terugdringen. Dezelfde
overwegingen zijn van toepassing op
de verbindingen door onze provincie
Pommeren. Ik leg den nadruk op die
woorden „provincie Pommeren",
Want de uitdrukking „corridor" is
een kunstmatige uitvinding, omdat
het hier immers een provincie be
treft, welke van alle tijden Poolsch
is geweest en slechts een uiterst
klein percentage aan Duitsche kolo
nisten bezit.
Waarom gaat het?
Wij hebben aan het Duitsche Rijk alle
faciliteiten in de spoorwegverbindingen ver
leend, wij hob'ben aan de burgers van dien
staat toegestaan, om uit het Duitsche Rijk
naar Oostpruisen te reizen zonder zich te
behoeven onderwerpen aan douane- of pas
formaliteiten.
Wij hebben voorgesteld analoge facilitei
ten te onderzoeken voor het automobiel ver
keer en hier ziet men opnieuw de vraag
verschijnen: waarom gaat het in werkelijk
heid? Wij hebben er geen enkel belang bij
de Duitsche burgers te hinderen in hun ver
bindingen met hun oostelijke provincies Wij
hebben echter geen enkele beweegreden on
ze souvereiniteit op ons eigen grondgebied
te beperken.
Rijkskanselier van een k
©eren der grenzen van ft
verplicht te verklaren, I
voor het eerst vernomen f
Wat de eerste en de tweede kwestie be
treft, t.w. die der toekomst van Dantzig en
der verbinding door Pommeren, gaat het
steeds om eenzijdige concessies, welke de
Duitsche regeering van ons schijnt op te
eischen.
Een staat, die zichzelf respecteert.,,
Een staat, die zichzelf respecteert, doet
geen eenzijdige concessies. Waar blijft dus
de wederkeerigheid? In dat opzicht ont
breekt den Duitschen voorstellen, elke 4uv
delijkheid. In zijn jongste redevoering
sprak de Duitsche Rijkskanselier van een
drievoudig garandeert
Slowakije. Ik ben ve
dat ik dat voorstel
heb uit de rede van den Rijkskanselier van
28 April.
Eveneens is ons het voorstel om het non
agressiepact met 25 jaar te verlengen in
geen enkelen concreten vorm tijdens de
jongste besprekingen voorgelegd.
In die besprekingen kwamen zinspelin
gen te voorschijn, welke veel verder gingen
dan de behandelde onderwerpen. Ik houd
mij het recht voor om zoonoodig op deze
kwestie terug te komen.
De erkenning der grens.
In zijn rede stelt de Duitsche Rijkskanse
lier als een concessie zijnerzijds voor de
tusschen Polen en Duitschland bestaande
grens te erkennen en definitief te aan
vaarden. Ik moet vaststellen, dat het er
hier om zou gaan ons onbetwistbaar ei
gendom de jure en de facto te erkennen.
Hieruit volgt dus, dat dit voorstel evenmin
mijn standpunt kan wijzigen, dat de Duit
sche eischen in de kwestie Dantzig en de
autostrade eenzijdig blijven.
In hel licht van die overwegingen ver
wacht gij van mij en terecht een antwoord
op de laatste passage van het Duitsche me
morandum: „indien de Poolsche regeering
er belang aan hecht, dat de Poolsch—Duit
sche betrekkingen opnieuw bij verdrag ge
regeld worden, is de Duitsche regeering
daartoe bereid".
Het komt mij voor, dat ik in beginsel
onze houding heb uiteengezet.
Om den „vrede".
Thans duidelijkheidshalve nog een samen
vatting van mijn uiteenzetting. De beweeg-
ieden voor het sluiten van zulk een accoord
zou zijn „De Vrede". Een woord, dat de
uuitsche rijkskanselier in zijn rede met
nadruk heeft genoemd. De vrede is onge
twijfeld het doel der Poolsche diplomatie,
twee voorwaarden moeten vervuld worden
wil. dit woord zijn werkelijke waarde heb-
>en: ten eerste: vreedzame bedoelingen, ten
tweede: vreedzame methoden van optreden.
Indien de Duitsche regeering zich
in haar betrekkingen met ons land
door deze twee beginselen laat lei
den, is iedere bespreking mogelijk
mits hierbij de beginselen welke
ik zoojuist heb uiteengezet, in acht
worden genomen.
De vrede is een kostbaar en begeerens-
waardig iets. Onze generatie welke den oor
og heeft gekend, verdient stellig een tijd*
',e i T,an vrede- Doch de vrede, zooals vrij
wel alle dingen op deze wereld, heeft een
loogen prijs welke evenwel begrensd 's-
oor ons, Polen, bestaat het begrip van een
vrede tot eiken prijs niet.
Er is in het leven der menschen, der vol
keren en der staten slechts één ding dat
geen prijs kent: dat ding is de eer."
i
