Polen en Rusland Mysterieuze Noor
Het Vaticaan op den bres
voor den vrede
Frans' grootmoeder
ook opgepakt
DAGBLAD VOOR DEN HELDER EN HOLLANDS NOORDERKWARTIER
worden vrienden
Spreekbeurten van
vreemdelingen
KONINGSTRAAT 78, DEN HELDER. TELEFOON 50 (2 LIJNEN)
WO E N S D A G
10 M E I 1939
67e JAARG. No. 8614
Beschuldiging van
agressie van
Duitschland herhaald
De spoorwegman in zomertenue
Britsch-Tarksche overeenkomst
deze week een feit
Verdacht van spionnage
Russisch wantrouwen het
groote struikelblok
Dit nummer bevat 8 pagina's
EERBERICHT
DE BILT S EINT:
Britsche dienstplicht
„van de rijkdommen"
Ook zijn broer wist van
den roofmoord af
HELDERSCHE COURANT
Uitgave der Uitg.-MiJ. Hollands Noorderkwartier N.V. te Deo Helder
gearresteerd
In zijn commentaar op de aankomst van
den Russischen ondervolkscomjnissaris van
buitenlandsche zaken, Potemkp, te War
schau, accentueert het Poolsclfe persagent
schap Iskra de zware beschuldiging tegen
Duitschland, aan Polen het joorstel te
hebben gedaan om tezamen tefen Rusland
op te treden.
Het Poolsche agentschap hrinnert
eraan, dat juist ten tijde dal zich te
Moskou betoogingen van anipathie
jegens Polen voordeden, Poen ca
tegorisch de plannen van Iuitsch-
land, inzake een gemeenschippelij-
ken opmarsch naar het oostei en
het zuiden, de verdeeling van in-
vloedszönes die missohien zelii den
Kaukasus, Wit-Rusland en de kust
streken der Oostzee zouden lubben
omvat, van de hand heeft gewtzen.
Door deze plannen van de land
te wijzen heeft Polen ze verni«tigd
en niet te verwezenlijken gemaakt,
Iskra besluit met te verklaten,
dat de Poolsche politiek, welke
slechts haar eigen belangen zoekt,
leder plan van de hand zal wijzen,
dat een vereeniging beoogt met een
der buren tegen een andere.
Verder zegt Iskra in haar belangrijke
uiteenzetting over de Poolsch—Russische
betrekkingen o.a. nog:
Indien de wensch deze betrekkingel te
normaliseeren en het belang dat de Sovjet
Unie aan den dag legt voor de handhaving
der betrekkingen van goede buurschap met
Turkije, Roemenië en Bulgarije werkelijk
bestaat, dan zal Polen dezen wcnsch be
groeten als een ernstige en positieve deel
neming aan de pacificatie van dit politieke
gebied, hetgeen steeds onveranderlijk de po
litiek van Polen is geweest".
V at de benoeming van een nieuwen am
bassadeur der Sovjet Unie te Warschau
aangaat doet het agentschap uitkomen, dat
de vroegere stand van zaken geen terugslag
POTEMKIN.
heeft gehad op het geheel der Poolsch
Russische betrekkingen, daar op 26 Novem
ber 1938 een verklaring werd gegeveaa,
waarin betoogd werd, dat het pact van
1932 de basis bleef der PoolschRussische
betrekkingen en dat deze verklaring de nor
male betrekkingen tusschen de beide lan
den heeft hersteld.
„Wij hebben zoovele malen het belang
dat wij hechten aan goede betrekkingen
met onze buren bewezen, dat het overbo
dig schijnt onze tevredenheid er over te
constateeren, dat wij den goeden weg zien.
welken onze betrekkingen met de Sovjet
Unie volgen.
Molotov ontvangt Britsch ambas
sadeur,
Molotov heeft nog voor hij den Britschen
ambassadeur ontving, eergisteren den
Poolschen ambassadeur ontvangen. Mén
meent te weten, dat dit onderhoud zeer har
telijk was en een gunstige ontwikkeling
van de PoolschRussische betrekkingen in
den door Londen en Parijs gewenschten
zin deed verwachten.
Het verzamelt inlichtingen in alle
hoofdsteden. Geruchten omtrent
bijeenroepen van conferentie van
vijf tegengesproken.
De geruchten, volgens welke de
Paus een vijfmogendhedenconferen-
tie op het Vaticaan zou bijeenroepen,,
waaromtrent wij gisteren in een ge
deelte onzer oplaag nog een en an
der konden mededeelen, worden door
welingelichte Vaticaankringcn te
gengesproken.
Ongetwijfeld, aldus zegt men, heeft de
Paus meer dan ooit belangstelling voor de
zaak van den vrede, maar deze belangstel
ling en vooral de richtsnoeren voor de ver
tegenwoordigers in het buitenland gaan
niet buiten het kader van de normale di
plomatieke bedrijvigheid van het Vaticaan.
Uitgaande van dit standpunt, hebben deze
vertegenwoordigers den regeeringen medege
deeld, dat het de wensch van den Paus is,
dat de vraagstukken, welke Europa verdee-
len, worden geregeld door vreedzame mid
delen en in een geest van wederkeerig l>e-
gi'>P-
Men doet opmerken, dat de Heilige Stoel
zich er voor het oogenblik mee tevreden
stelt het terrein te verkennen. Het gaat er
daarbij om de noodige inlichtingen te ver
zamelen om te gelegenertijd een werkelijk
initiatief te nemen. De vorm, welke dit ini
tiatief zou kunnen nemen zou dus noggeens
zins zijn vastgesteld en indien het denkbeeld
van een conferentie-van-vijf al werd geop
perd, kan het toch worden terzijde gesteld,
gewijzigd of vervangen door een ander naar
gelang van de resultaten van het voorberei
dend onderzoek, dat het eenig doel schijnt
te zijn van den Heiligen Stoel bij den tegen-
woordigen stand van zaken.
In Frankrijk heeft men hulde voor den
zorg door Pius XII betoond, zijn hoog gezag
ten dienste van den vrede en een beter in
ternationaal begrip te stellen.
Het Duitsche antwoord reeds
gegeven
In Duitsphc politieke kringen wordt be
vestigd, dat het antwoord van Duitschland
op het initiatief van het Yatikaan reeds is
gegeven. Men geeft te verstaan, dat men
zich geen illusie maakt over deze actie, doch
dat men ze ook niet met antipathie be
schouwt. Algemeen wordt verklaard, dat
het antwoord van Duitschland „positief" is.
k
De heer Donker stelt den minis
ter vragen.
Het Tweede Kamerlid, de heer Donker,
heeft aan den minister van Justitie de vol
gende vragen gesteld:
Wil de minister mededeelen, of juist is
't bericht in de „Völkischer Beobachter" van
3 Mei j.1., dat op 1 Mei voor Duitscliers in
.Nederland het woord hebben gevoerd: Rijks
stadhouder Sanckel, dr. Grosz, de leider van
het Duitsche rassenbureau, rijksstadhouder
Oberst Feldmeister Kieszling?
Hildebrandt, de propagandaleider Mauer en
Zoo ja, was de minister te voren van de te
houden spreekbeurten op de hoogte en heeft
hij daarvoor vergunning verleend?
Is de Minister bereid mede fe deelen, of
er een algemeene gedragslijn is vastgesteld
voor het verleenen van vergunning voor het
spreken van vreemdelingen in bijeenkomsten
van hun landgenoolen hier te lande en zoo
ja, welke deze gedragslijn is?
Niet verplicht.
De spoorwegen hebben een aanvang ge
maakt met het verstrekken van zomerklee-
ding aan het treinpersoneel. Men wordt vrij
gelaten deze uit wollen serge vervaardigde
uniformen te gebruiken wanneer men wil,
zoodat sommigen dus nog een oogenblik
kunnen wachten totdat de zon zich behoor
lijk doet gelden, terwijl anderen zich haas
ten zich in de luchtiger kleedij te hullen.
Deze „individueele behandeling' is moge
lijk omdat de nieuwe zomer- en winterklee-
ding uiterlijk niet van elkaar verschillen.
De diplomatieke correspondent van Reu
ter verneemt, dat de besprekingen tusschen
Groot Brittannië en Turkije een meer actie
ve wending hebben genomen en thans kan
met zekerheid worden voorspeld, dat voor
het einde van deze week in beide landen
een verklaring zal worden gepubliceerd
over den stand van zaken.
Een verkenningstocht naar Den
Helder en Wieringen.
Gistermiddag heeft de militaire po
litie, in samenwerking met den brig.-
commandant der Rijksveldw. te Scha-
gen, majoor Holema, voor het sta
tion aldaar, een 64-jarigen Noor,
O. B., aangehouden, verdacht van
spionnage. De man had zich op ver
dachte wijze te Den Helder en Wie-
ringen opgehouden en de autoritei
ten van Wieringen hadden de politie
last gegeven den vreemdeling te ar
resteeren.
Weinig kon de hotelhouder Geel te Scha-
gen vermoeden, welk een verdachten gast
hij in den nacht van Maandag op Dinsdag
onderdak verleendeEen keurig uitzien
de heer klein van stuk, met donker uiter
lijk en voorzien van eenige koffers, stapte
Maandagmiddag het café binnen en bestelde
in gebroken Duitsch een consumptie. ^Het
bleek dat hij met den trein, die om 4.15 uit
de richting Alkmaar was gearriveerd, in
Xoordhollands Noorden was aangekomen.
Nadat de cliënt een kamer besteld had, ver
trok hij per trein naar Den Helder en meld
de zich 's avonds tegen half tien weer in
huize Geel. Den volgenden ochtend begaf
de buitenlander zich, na in het hotel eenige
informaties tp hebben ingewonnen, per Ha-
bobus naar Den Oever. Bij den chauffeur
vroeg hij allerlei inlichtingen van geografi-
schon aard, o.m. informeerde hij naar ver
schillende afstanden op Wieringen.
Des middags maakte hij wederom een
bustocht, nu had de Wieringermeer zijn bij
zondere belangstelling.
Gewiekst
Doch deze rit liep niet zeer gelukkig
af voor den geheimzinnigen toerist.
De politie was n.1. op haar qui vivc en
had onderweg reeds de bus waarin de Noor
zich bevond, gecontroleerd. Toen de buiten
landcr om kwart over drieën voor bet sta
tion fe Schagcn de bus wilde verlaten,
liep hij regelrecht in de armen der politie.
Hij maakte echter aanstalten zich naar
het station te begeven, bliikbaar om een
kaartje te koopen voor een nieuwe reis.
De politiemannen, bijgestaan door den
brigade-commandant van den Rijksveld-
wacbt, majoor Ilolcmae arresteerden den
onwilligen reiziger echter.
Deze manoeuvre van den Noor, den trein
weer te willen pakken, versterkte de politie
in haar meening, dat men bier met een ver
dacht persoon te doen had, want
's mans koffers stonden nog in het hotel.
De politie na.m de koffers in beslag en
onderzocht de logeerkamer van den vreem
den gast. Dit onderzoek leverde slechts en
kele maten en cijferrekeningcn tip, welke
op den oningewijde een onschuldigcn in
druk maken, doch voor den persoon in
kwestie zekere beteekenis kunnen hebben.
Hij bereisde heel Nederland.
Nader is gebleken, dat O. B, die voorgaf
rentenier te zijn, te Beek bij Nijmegen Ne
derland is binnengekomen en ons heele land
bereisd heef. naar hij zegt voor toeristische
doeleinden. Hij beschikt over een zeer goe
de topografische kennis van het Neder-
landsche grondgebied en was zeer wèl van
den tongriem gesneden! Bij de vragen die
hem door de autoriteiten werden gesteld,
gaf hij ontwijkende antwoorden.
De arrestant is op verzoek van de auto
riteiten naar Oosterland overgebracht.
Engeland doet al het mogelijke om
dat weg te nemen. Tweede confe
rentie op handen.
Naar uit welingelichte hron wordt
vernomen is de Britsche regeering
in haar door Sir William Seeds aan
Molotov overhandigde voorstellen
zeer ver gegaan, wat haar pogingen
betreft het Russische wantrouwen
weg te nemen, dat de Sovjet Unie
bij het te hulp komen van een der
Oost Europeesche landen in den steek
zou worden gelaten.
Het te Londen gepubliceerde bericht, vol
gens hetwelk de Britsche tegenvoorstellen
aan Moskou behelsden, dat
1. De Sovjet Unie elk der aan haar gren
zende staten zou moeten garandeeren en
2. dat Engeland zich zou verplichten bij
stand te verleenen aan de Sovjet Unie, zoo
dit land als gevolg van de aangegane ga
rantie verplichtingen in een oorlog zou wor
den gewikkeld,
is naar Tass op grond van inlichtingen van
gezaghebbende Sovjet Russische zijde ver
klaart, echter niet geheel in overeenstem
ming met de feiten.
Op 8 Mei, aldus het Sovjet-telegraafagent-
schap, heeft de Sovjetregcering inderdaad
van de Britsche regecring „tegenvoorstel
len" ontvangen waartegen ook de Fransche
regeering geen bezwaar had.
In deze voorsteilen werd niet gezegd, dat
de Sovjet-regeering elk der aan de Sovjet-
Unie grenzende staten moest garandeeren.
Wel werd erin gezegd, dat de Sovjet-regee-
ring onmiddellijk bijstand zou moeten ver
leenen aan Engeland en Frankrijk, als de
ze landen in militaire operaties mochten
worden verwikkeld als uitvloeisel van de
verpliclhingen, die zij op zich hebben geno
men ten aanzien van Polen en Roemenië.
In de Britsche tegenvoorstellen werd echter
niets gezegd omtrent eventueelen bijstand,
die de Sovjet-Unie op basis van wederkee-
righeid van Frankrijk en Engeland zou ont
vangen, als de Sovjet-Unie eveneens in mi
litaire operaties zou worden gewikkeld bij
de nakoming van de verplichtingen, die zij
op zich beeft genomen ten opzichte van en
kele andere Oost-Europccsche staten.
Tweede conferentie tusschen am
bassadeur en volkscommissaris.
Het volledige verslag van de besprekin
gen, welke de Britsche ambassadeur te
Moskou, Seeds, eergisteren met den volks-
Verwachting: Half tot zwaar be
wolkt of betrokken, in het
W. waarschijnlijk droog
weer, in het O. eenige kans
op regen, zelfde tempera
tuur als gisteren, matige
wind uit Noord t. Noordoost.
commissaris van buitenlandsche zaken,
Molotof, heeft gehad, is te Londen ontvan
gen en wordt daar nauwkeurig bestudeerd.
Aan Russische zijde zal thans een nauwkeu
rige studie worden gemaakt van de door
Seeds gemaakte opmerkingen en binnen
enkele dagen zal een tweede bespreking
worden gehouden.
Een Fransche persstem.
In de „Popula;re" schrijft Brossolctte, dat
de besprekingen tusschen Engeland en de
Sovjet Unie niet bevredigend schijnen te ver-
loopcn, doch beiden weten zeer goed, dat
de as-mogendheden bij dc minste
scheur in het front van de vredelievende mo
gendheden niet zullen terugdeinzen voor on
dernemingen, welke Europ naar den onder
gang zullen leiden.
Mededeelingen in het Lagerhuis
over de handelsbesprekingen.
De Liberale afgevaardigde Mander, heeft
in het Lagerhuis een wetsontwerp voor
„dienstplicht voor de rijkdommen" ingediend.
Het is de bedoeling van het ontwerp, dat op
liet oogenblik van afkondiging van den
dienstplicht „gelijkheid van offer van men-
schenmateriaal en kapitaal" verzekerd zal
zijn.
In het Huis heeft Stanley verklaard, dat
de handelsbesprekingen tusschen Engeland
en Roemenië nog worden voortgezet en reeds
thans kan men voorspellen, dat zij met suc
ces worden bekroond.
Dc beginselen, waarop de overeenkomst
zal rusten, zijn opgesteld en binnenkort zal
een communiqué dienaangaande worden ge
publiceerd. Vervolgens zal de leider van de
Britsche missie, Lcith Ross, naar Athene
gaan, terwijl de deskundigen te Londen en
Boekarest de overeenkomst nader zullen uit
werken.
De voornaamste moeilijkheden, welke
overwonnen moesten worden, waren:
ten eerste: het aanpassen van de Roemeen-
sche prijzen aan dc wereldprijzen.
ten tweede: dc noodzakelijkheid van een
meer soepel betalingssysteem,
ten derde: do moeilijkheid van Engeland
sommige Roemeensohe producten in te
voeren, in verband met de bestaande over
eenkomsten met de dominions.
EEN STUKJE ONDERWERELD
IN DE JORDAAN
De zaak van den roofmoord in de
Jordaan te Amsterdam heeft een on
verwachte wending genomen, een
wending, die tot gevolg heeft gehad,
dat opnieuw twee personen zijn ge
arresteerd, n.1. de 21-jarige Simon E.,
broer van Frans E., en zijn 72-jarige
grootmoeder, de weduwe Pr. Boven
dien heeft de politie onder leiding
van commissaris Schreuder f 1900.—
teruggevonden van de f 2400.die
gestolen zijn. Thans is vrijwel het ge-
heele bedrag terecht.
Het hooge woord.
Zondag j.1., na de zitting bleek dc 19-ja-
rigc Frans sterk onder den indruk te zijn
van den eisch van de Officier van Justitie
(twintig jaar gevangenisstraf). Hij vroeg den
commissaris van politie Schreuder te spre
ken, die nog dicnzelfdcn Zondagavond in
het Huis van Bewaring een lang gesprek
met Frans had en later ook met Leendert
K., den tweeden verdachte, tegen wicn twaalf
jaar is gevorderd.
Toen kwam het hooge woord er uit.
liet afschuwelijke misdrijf had den
misdadigers veel meer geld opgele
verd. Niet minder dan f2100.had
den zij buitgemaakt.
Bloedgeld
De recherche had inmiddels niet stilge
zeten. Frans had Zondagavond aan commis
saris Schreuder verteld, dat hij en zijn vriend
Leendert het geld hadden gebracht naar zijn
andere grootmoeder, do 72-jarige vrouw P.,
die aan de Lijnbaansgracht woont en bij
wie ook de broer van Frans, de magazijn
bediende Simon E., inwoont. In dat huis is
het geld nauwkeurig geteld. Het zilvergeld
werd tusschen de beide jeugdige misdadigers
verdeeld, doch ook Simon en vrouw P. kre
gen ieder f20.Het zilvergeld en eenig
bankpapier namen Frans en Leendert mee,
dc rest werd weer opgeborgen in één van de
twee geroofde knippen. Zij vonden een goe
de schuilplaats voor het geld, n.1. in het gat
van de kcukenschoorsteen in de woning van
vrouw P. Den ochtend na den moord. Zater
dag 21 Januari enkele uren voor de ontdek
king van de misdaad, door de moeder van
Frans, ging Frans terug naar het huis van
zijn grootmoeder P. aan dc Lijnbaansgracht
en hij gaf het oudje f 100.
Tot zoover het verhaal van Frans. De po
litie onder leiding van commissaris Schreu
der trok nog Zondagavond laat naar de wo
ning van de wed. Pr. aan dc Lijnbaansgracht
het huis was donker, op bellen en klop
pen werd niet opengedaan. Buren vertelden
dat de oude vrouw ziek was en in het M il-
helminagasthuis opgenomen. De commissaris
gaf zijn mannen last de deur te forree-
ren. het huis werd grondig onderzocht en
de schoorsteen, waar het geld zou zijn ver
stopt, werd half afgebroken, doch er werd
geen cent gevonden..
Ook Simon bekent.
Ook de broer van Frans, Simon, was niet
in de woning. Hij bleek thuis te zijn bij
zijn ouders, die aan de Palmgracht wonen.
De politie arresteerde hem en hij was
vrij spoedig tot een bekentenis te brengen.
Ilij gaf toe, geld van .Frans te hebben gekre
gen en eveneens bekende hij te hebben ge
weten. dat er door zijn broer een misdrijf
was gepleegd.
Intusschen kwam de politie te weten, dat
de oude vrouw P. ccnigen tijd na de arres
tatie van haar kleinzoon Frans bang was
eeworden en het geld bij een harer vrien
dinnen in de buurt in bewaring had gegeven
Daar is het dan ook thansi n beslag geno
men door de politic.
Verhoor aan een ziekbed.
Gisterochtend is in het ziekenhuis de oude
vrouw P. aan een verhoor onderworpen. Zij
gaf de helin"' toe, Frans had haar ruim
f 120.gegeven en zelf had zij later nog
f 100.van het bij haar verborgen geld af
genomen Zij zal na haar herstel naar het
Huis van Bewaring worden overgebracht.
Frans heeft bij zijn bekentenis op Zondag
j.1. ook nog beweerd, dat zijn grootmoeder
P. hem had aangezet zijn grootmoeder
Storck te berooven. Ook dit punt zal nog
nader worden onderzocht.
Toon de politie Simon E. Zondagavond 1.
1. in de ouderlijke woning aan de Paim-
rgacht wilde arresteeren. bleek hij met
zijn ouders naar een familiefeestje te zijn
in een huis aan den overkant van de straat.
Het ging er vroolijk toe, van muziek en
drank werd volop genoten. De ouders, die
enkele dagen geleden twintig jaar gevan
genisstraf hadden hooren eisrhen tegen hun
verwenden 19-jarige zoon Frans. bleken
weinig onder den indruk van het misdrijf,
waarbij zoowel familieleden en vrienden
zijn betrokken.
Door deze wending zal de zaak ongetwijfeld
middels een interlocutoir vonnis naar den
rechtercommissaris worden teruggewezen
voor een nader onderzoek.
-w' -
