strijdbereid VUURZEE in de DAGBLAD VOOR DEN'HELDER EN'HOLLANDS NOORDERKWARTIER 50 milliard Fransche defensie De „goudmolen" naar Indië Groninger hoofdstad Vredelievend Frankrijk is Hongarije en Slowakije rooken de vredespijp Militairen verplicht bij volmacht te stemmen? Visschers naar Daozig eo Duitsehland Gevangenen overvallen hun bewakers KONINGSTRAAT 78. DEN HELDER. TELEFOON 50 (2 LIJNEN) V R IJ D A G 12 M E I 1939 67e JAARG. No. 8616 voor dc ■wm f m f Ministers in overall Overeenstemming tusschen Engeland en Turkije Dit nummer bevat 8 pagina's EERBERICHT Marine helpt ontdekkingsreizigers De strijd tegen den godsdienst Warenhuis tot den grond toe afgebrand Personeel en bezoekers vluchten heldersche courant Uitgave der Uitg. Mi). Hollands Noorderkwartier N.V. te Den Helder verklaring van Daladier in de Fransche Kamer. mms® e - f V A jgpp- -.jm Gistermiddag heeft de Fransche minister-president Daladier een verklaring in de Kamer afgelegd. Hij zeide onder andere, dat de Fransche politiek op vrede en samen werking is gebaseerd, dat onderhandelingen met Turkije worden gevoerd tot handhaving van den vrede in de Mid- dellandsche Zee, dat de medewerking van de Sovjet-Unie zeer gewenscht is, en dat voor bescherming van Frankrijk in 1939 alleen reeds 50 millioen noodig is, In Polen heeft men zich zeer voldaan getoond over de aanwezigheid van een krachtigen wil zich te verzetten tegen eenzijdig opge legde regelingen. Amerika ziet in de rede een factor voor vrede en veiligheid voor alle naties, die zich bedreigd ge voelen. Rome ziet in de verklaring slechts een voortzetting van de politiek van onverzettelijkheid en die van omsin geling. Daladier begon met te zeggen, dat Frank rijk vast besloten is zoo lang mogelijk weerstand te bieden aan alle pogingen zijn nioreelen weerstand te verzwakken. Frankrijk voelt groote sympathie met alle volken. Het weet, dat door oorlog geen van de huidige vraagstukken kan worden opgelost. Frankrijk verlangt naar samen werking met allen en wil niemand over- heerschen. Frankrijk denkt niet aan een aanval. Frankrijk zal niet toestaan, dat de solidariteit tusschen Frankrijk en Engeland zal worden verzwakt door intrigues of door leugenpropaganda. De boodschap van Roosevelt. Met groote bewondering, vervolgde Dala dier, hebben wij kennis genomen van de edele boodschap die Roosevelt namens de groote Amerikaansche republiek tot de we reld heeft gericht.. De Fransche regeering heeft zich tot tolk van de meening van alle Franschen gemaakt door den president on middellijk haar adhaesie te betuigen. De minister-president weidde daarna uit over de daadwerkelijke pogingen tot samen werking met andere landen, welke zich be dreigd gevoelen. Er zijn, zeide hij, duidelijke en eenvoudige overeenkomsten gesloten met de volken die zich met ons willen vereeni gen voor de gemeenschappelijke verdediging van hun cn onze levensbelangen.^ In andere streken van Europa hebben wij in overleg met Engeland zekeren staten een spontane en eenzijdige garantie gegeven. De Sovjet-Unie. Wij achten het zeer wenschelijk, al dus Daladier, dat de Sovjet-Unie deelneemt aan dezen gemeenschappe- lijken arbeid van wederzijdschen bij stand. Het Fransch— Russische ver drag betuigt, dat het streven naar en het handhaven van deze deelneming op den voet van gelijkheid en weder- keerigheid tot de constante gegevens van onze diplomatieke actie behoo- ren. Als er nog eenig verschil van meening bestaat over de bijzonderhe den van dit accoord tusschen de re- gccringen van Engeland, Rusland en Frankrijk, heeft men toch reeds in het begin der besprekingen den na druk erop gelegd, dat de groote be langen van den vrede door gemeen schappelijke actie gered moeten wor den. Zoo ziet men in Midden-Europa en het na burige oosten voor het eerst een voor waarden vervuld, die wij altijd onmisbaar hebben geacht voor dc handhavung vrede: gemeenschappelijke verph van Engeland en Frankrijk. Moet ik h:'ernog aan toevoegen, dat deze diplomatieke geen ander doel heeft dande bescherming van vrijheid en onafhankelijkheid volken? Minister-president Daladier zel^e I dat Frankrijk verlangt het probleem met Turkije te regelen in den meest %r \Vev- pelijken geest. Het bezoek van generaal \v ey pand aan Turkije heeft getoond 1 o 8 de achting is welke beide landen De landsverdediging. Ten aanzien van de landsverdediging zeide Daladier, dat er niet wordt gedacht de militaire maatr gelen te verminderen. Deze gelen zullen eerder versterktt vuirdei indien aan de overzijde v Fransche grenzen de groote satie wordt gehandhaafd. Alleen voor het jaar 1939 moeten wij meer dan 50 milliard besteden aan de bescher ming van het vaderland. Het was dus niet te vermijden, dat van den Franschen bur ger zware offers gevraagd werden. Wij heb ben dat gedaan, slechts bezield door de zorg voor het nationale welzijn, hoe zwaar deze offers ook zijn, wij kunnen tenminste zeg gen, dat het levenspeil van onze arbeidende klasse aanzienlijk hooger is dan het peil, dat den arbeiders van aangrenzende groote sta ten wordt opgelegd. Frankrijk blijft een schuilplaats voor geld. Het goud blijft naar Frankrijk terug- stroomen. De schatkist kan aan ie dere noodzakelijkheid het hoofd bie den. De heillooze vooruitzichten van bankroet en inflatie zijn voortaan verdwenen. Bewijst dat niet de doel treffendheid van het plan, dat wij blijven uitvoeren? Terwijl zekere personen spieden naar onze tekort komingen, behoef ik slechts te zeg gen, dat er op het oogenblik in Frankrijk één onderneming is, waar gestaakt wordt: 13 arbeiders hebben het werk neergelegd! Daladier zeide vervolgens nog, dat indien eenig volk een rechtvaardigen vrede ver langt, Frankrijk bereid is dezen te maken. Indien iemand den vrede een slag wil toe dienen, dan zal hij het gewicht van de Fransche wapens voelen en indien men wil trachten Frankrijk uit te putten tusschen vrede en oorlog, dan heeft Frankrijk de be schikking over den noodzakelijken tijd. Normale betrekkingen tusschen Hongarije en Slowakije hersteld. Gisteren zijn de normale diplomatieke betrekkingen tusschen Slowakije en Hon garije hersteld door de benoeming van dr. Spisiak tot gezant van Slowakije te Boe dapest. Ministers Colijn en van Dijk be zoeken de staalfabrieken te Zuilen. Gistermiddag bracht de minister-president, dr. H. Colijn, vergezeld van den minister van Defensie, dr. J. J. C. van Dijk een kort bezoek aan de Staalfabrieken v./h. J. M. de Muinck Keizer te Zuilen. Het doel van het bezoek gold spe ciaal de nieuwe gepantserde koepel, waarin een mitrailleur staat opge steld. Gehuld in een overall namen de ministers in een van de koepels plaats, waarna eenige schietproeven werden genomen. Vervolgens werd een rondgang gemaakt over het fabrieksterrein, waarhij eenige de- lails aan een nader onderzoek werden on derworpen. Driezijdig accoord, met Frank rijk, niet buitengesloten. ONTSTEMMING IN DUITSCHLAND. De diplomatieke redacteur van Reuter verneemt, dat bij de Britsch- Turksche onderhandelingen aige- hecle overeenstemming is bereikt. De Fransche regeering streeft naar een dergelijke overeenkomst met Turkije en het is dan ook mogelijk, dat het accoord driezijdig zal zijn. Naar verluidt heeft de Turksche regeering overleg gepleegd met Potemkin, die de over eenkomsten volkomen goedkeurde. Heden zal het Turksche parlement met de overeenkomst in kennis worden gesteld. „Een teeken van vijandige ge zindheid", zegt een Duitsch blad. Het Duitsche Nieuvysbureau publi ceert een uittreksel uit een artikel in de Deutsche diplomatisch-politi- sche Korrespondenz, dat zich keert tegen de pogingen van „zekere groo te mogendheden, Turkije in haar merkwaardigen „Vredesbond" te be trekken. Het artikel besluit aldus: „Duitsehland en Italië hebben geen ander streven dan in de geografische en economische ruimte, waar in zij nu eenmaal geplaatst zijn, met de an dere volken harmonisch samen te werken en wel in een vorm, die de belangen en de zelfstandigheid van allen waarborgt. Aan den anderen kant spreekt het echter van zelf, dat zij iedere poging, een deel van deze ruimte als uitgangspunt voor een aanval op hun belangen te gebruiken, als een tee ken van vijandige gezindheid tegenover hen moeten beschouwen en daaruit hun gevolg trekkingen moeten maken. Verkiezingspropaganda in het leger? Aan het verslag der Tweede Kamer op het wetsontwerp houdende voorschrififu betreffende het stemmen bij volmacht door militairen bij de in 1939 te houden gemeen teraadsverkiezingen wordt o.m. ontleend: Eenige leden stellen de vraag, of, nu aan alle militairen gelegenheid zal worden ge geven bij volmacht aan de verkiezingen deel te nemen, dit meebrengt, dat volle dige vrijheid zal worden gegeven tot verkie zingspropaganda onder de militairen. Zon der zoodanige vrijheid toch komt huns in ziens de bevoegdheid om bij volmacht te stemmen niet volledig tot haar recht. Sommige leden brengen voorts de vraag ter sprake, of het als een strafbaar feit beschouwd kan worden, indien een mili tair van de hem na te verleenen bevoegd heid tot het aanwijzen van een gemachtig de geen gebruik maakt. Strekt de stem plicht of liever de opkomstplicht zich zoo ver uit, dat men kan worden verplicht een gemachtigde aan te wijzen? En is de gemachtigde, die de volmacht aanneemt, doch niet opkomt, wellicht óók strafbaar? Andere leden beantwoorden de eerste vraag zonder voorbehoud ontkennend. Ner gens legt de Kieswet den kiezer, die ver hinderd is zelf te verschijnen, de verplich ting op een gemachtigde aan te wijzen. Ook de vraag, of de gemachtigde, die niet opkomt, strafbaar zal zijn, moet naar de meening van deze leden ontkennend wor den beantwoord. Van verschillende zijden wordt gevraagd, of het stemmen bij volmacht ook niet kan worden ingevoerd voor hen, die tijdelijk werk hebben moeten aanvaarden buiten onze grenzen en voor hen die in werkver schaffing in ons land zijn geplaatst. DE BILT SEINT Verwachting: Kouder, half tot zwaar bewolkt of betrokken, mogelijk eenige lichte regen meest matig, N. wind. Alg. vooruitz.: Koud weer met kans op nachtvorsten en aanvankelijk plaatselijk kans op lichten regen. Dorniers voor de Nieuw-Guinea expeditie. Naar wij vernemen, krijgt de expeditie van het Koninklijk Genootschap, welke on der leiding van den heer Le Roux in het Nassau-gebergte op Ned. Nieuw-Guinea gaat „opereeren", hulp van twee nieuwe Dor- nier-vliegbooten, die door de Marine ter be schikking zullen worden gesteld. „Geen geweld, maar wetenschap pelijke methoden". Yarolavsky, de voorzitter van den bond van militante atheïsten, heeft te Moskou in een bijeenkomst van dien bond ver klaard, dat er 30 millioen volwassen geloo- vigen in tienduizenden religieuse gemeenten in de Sovjet-Unie zijn. Hij verbood het ge bruik van geweld tegen de. kerken, doch drong aan op het bezigen van wetenschap pelijke en opvoedende methoden in den strijd tegen den godsdienst. Verbetering in de regeling. Het vorige jaar hebben eenige honderden Nederlandsche visschers gevaren op Duit sche stoomtrawlers. Van begin Juli af na men de visschers dienst bij Duitsche, veelal te Hamburg gevestigde, ondernemingen. Ook dit jaar zijn. naar het Vk. meldt. Neder landsche visschers via de arbeidsbeurzen, onder supervisie van den Rijksdienst der Werkloosheidsverzekering en Arbeidsbemid deling, gevraagd voor dienstneming bij Duitsche visscherijbedrijven en ditmaal voor het eerst voor de haringnetvisscherijseizoen ook trawlers met deze visschers te beman nen. Reeds is een aantal visschers vertrokken en dezer dagen zal een contingent van 85 visschers, voor een groot deel Schevenin- gers, naar Duitsehland afreizen. Thans zijn ook Danziger visscherijbedrijven betrokken bij de tewerkstelling van Hollandsche vis schers. Voor 30 Mei, zoo vernamen wij, zou den 200 visschers naar Duitsehland kunnen gaan en 85 90 naar Danzig. Van het con tingent van 85 zullen twee ploegen, ieder van 17 man, het eerst gaan. In de regeling voor dit jaar zijn aanmer kelijke verbeteringen tot stand gekomen, terwijl anderzijds maatregelen worden ge troffen om het de vischers mogelijk te ma ken hun uitgaven aan den wal te beper ken. A-s. Vrijdag naar het dok van Wilton. Tot ver in September heeft de „Karima- ta" verleden jaar bij Terschelling gevischt naar het goud van de „Lutine". Het was, toen het seizoen, dat zoo weinig bevredi ging schonk, al is er dan een echte goud staaf naar boven gcbacht, ten einde liep, te laat om nog naar Indië te varen. Baggermolens naar Indië vangen den overtocht altijd van hieruit aan ongeveer bij den overgang van Juli op Augustus. Men heeft, aldus het Hsb., dan de meeste garan tie voor goed weer op den Atlantischen Oceaan, nog altijd het meest riskante deel van het overtochtstraject. De „Karimata", in September terugge keerd naar de werf te Kinderdijk, waar zij werd gebouwd, zal dit jaar den overtocht maken. Voor bodemonderzoek vóór vertrek wordt zij a.s. Vrijdag naar het dok .van Wilton gesleept Hevig gevecht met Roemeensche gendarmen. Volgens nog niet officieel bevestigde ge ruchten zouden 23 Bulgaarsche comitadji's, die in het geheim de Roemeensche grens zouden hebben overschreden om gewapen de overvallen te plegen in het district Du rostoren in de Dobroedsja door Roemcenr sche gendarmen gevangen zijn genomen. Terwijl men hen naar de gevangenis van Konsfandza voerde, overvielen zij het ge leide en de gevangenen poogden te ont vluchten. De gendarmen zouden hierbij twintig comitadji's hebben gedood, terwijl de drie overigen er in slaagden te ontko men. Men hoopt dat hierdoor een einde komt aan het optreden van de comitadji's tegen zekere Roemeensche notabelen in het grensgebied, in het bijzonder tegen het ei gendom en den persoon van den bekenden Roemeenschen vliegtuigbouwer Zamfirescu. OORZAAK: HET ONTPLOFFEN VAN EEN GASTOESTEL? Gisteravond is het groote warenhuis „T. A. N. T. E." (Tweede Algemeene Ned. Tentoonstellings expositie) aan de Vischmarkt te Groningen geheel in de asch gelegd. Het gebouw had een lengte van circa 60 meter, een breedte van ongeveer 25 meter en een hoogte van 20 meter. De brand brak om zeven uur uit, terwijl het bedrijf in vollen gang was. Behalve het bijna honderd man groote perso neel, bevonden zich ook vrij veel bezoekers in het op de eerste étage gelegen café. Allen hebben echter tijdig het veege lijf kunnen redden; slechts één standhouder viel bij de overhaaste vlucht van een trap en raakte gewond. Een duizendkoppige menigte bleet tot diep in den nacht de vuurzee gadeslaan, terwijl tal van autoriteiten op de plek des on- heils aanwezig waren. Het was een brand, zooals de Groningsche hoofd stad in geen jaren gekend heeft ALARM! Een lid van het personeel ontdekte in het gelijkstraatsohe gedeelte het eerst het vuur. Zijn kreet „brand, brand!" werd door de an dere bedienden overgenomen en in een mi nimum van tijd hadden allen het gebouw verlaten, en inmiddels was de brandweer met groot materiaal ter plaatse verschenen. Er stond een geweldige zuiging in het hooge gebouw en het duurde dan ook niet lang of alles stond in lichterlaaie. Meters hoog boven het dak sloegen de vlammen uit. Terwijl 24 waterstralen sissend op de vuur zee werden gespoten, ontruimden de bewo ners van de belendende huizen en winkels in allerijl hun woningen. Ook de juist opge richte kermiskramen op de Vischmarkt. die zich op korten afstand van het warenhuis bevonden, werden ontruimd. Men trachtte ze af te breken, doch de gloed van den baaierd belemmerde dit werk ten zeerste. Benzinevat ontploft. Om vijf minuten over half acht stortte met donderend geraas het achterste gedeel te van het groote gebouw in, waarbij met een enormen knal een vat benzine ontplof te. Een aangrenzende meubelzaak, boekhan del, ijzerhandel, een fotografisch atelier en een zaak in regenklceding werden.door de overslaande vlammen aangetast en de brandweer kon niet verhinderen, dat ook deze vijf perceelen gedeeltelijk werden ver nield. Niet minder dan 4000 meter slang werden uitgelegd; ook de drie spuiten, welke jui.st gisterochtend ten behoeve van de luchtbe scherming in dienst waren gesteld, werden gebruikt. De nieuwe 27 meter reikende Metz-ladder bewees voor de eerste maal zijn uitnemende diensten. Militairen assisteeren. De brandweerlieden, wier taak in den be ginne bijna hopeloos leek, doch dank zij wier taaie volhardendheid een groote ca- tastrophc is kunnen worden voorkomen, wa ren laat in den avond zoo vermoeid, dat hun taak werd overgenomen door een paar honderd militairen van het Groningsche garnizoen. Met dc bajonetten op de geweren wer den de duizenden Groningers op een veili- gen afstand gehouden. Om tien uur kon het gevaar voor uitbrei ding geweken worden geacht. Een gelukki ge omstandigheid was, dat er geen wind stond, anders had de brand zeker rampzali ge afmetingen aangenomen. Tot in den ochtend is men met de nablus- sching bezig geweest. Er was ge,gronde vrees, dat dc voorgevel ineen zou storten, naar - de laatste berichten vermelden, staat de zeer wankele gevel nog... De vermoedelijke oorzaak. De mogelijkheid wordt veronder steld. dat tijdens het vischbakken door het personeel op een Buta-eas- toestel er een ontploffing zou hebben plaats gehad. De schade, welke nog niet is te schatten. Wordt slechts gedeeltelijk door verzekering gedekt. Aan de omliggende zaken is enor me waterschade (opgebracht. Een der stand houders, op de T.A.N.T.E., wiens eigendom men niet verzekerd waren, viel flauw, toen hij van den brand vernam. r

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Heldersche Courant | 1939 | | pagina 1