Schrap agressie
Tienduizend grenswachters
reeds met verlof
DAGBLAD VOOR DEN'HELDER EN HOLLANDS NOORDERKWARTIER
uit t woordenboek van Europa
Waarom geen verbond
België-Nederland?
f HALIFAX ZEGT:
KONINGSTRAAT 78 nrvj urr r\r»
V R IJ D A G
9 J U N I 1939
67e JAARG. No. 8638
Ook Engeland wil het vraagstuk van de
economische levensruimte oplossen.
rusland.
de toestand in het
algemeen.
HALIFAX
Groeiende onrust in
Bohemen
Spoorwegen verwennen
de jeugd
Onafhankelijkheid boven
neutraliteit
Dit nummer bevat 8 pagina's
EERBERICHT
DE BILT SEINTt
Geen loon op tweeden
Pinksterdag
HELDERSCHE COURANT
KONINGSTRAAT 79. DEN HELDEI. TILEWSON 50 p UJNIN)
Ultgor* der Ultg.Ml|. Holland» Noorderkwartier N.V. »e Den Helder
NIEUWE KANSEN VOOR SAMENWER
KING. - BRITTANNIë BEREID DUITSCH-
LAND DE HAND TE REIKEN.
Is het teveel, aldus vroeg Lord Halifax, gisteren in het
Hoogerhuis, te hopen, dat in deze twintigste eeuw, het
den volken van Europa en hun leiders mogelijk zal zijn,
vrije omstandigheden tot stand te brengen en aldus het
woord „agressie" uit het woordenboek van Europa te
schrappen?
De weg is open voor nieuwe kansen, waarvan allen
kunnen profiteeren en de naties kunnen snel de atmos
feer van twijfel, onzekerheid en vrees, waarin zij de laat
ste paar maanden hebben moeten leven, te boven komen.
Ik put moed uit de rede, welke Mussolini op 14 Mei te
Turijn heeft gehouden, waarin hij zeide, dat millioenen
de vraag stelden, of wij op weg waren naar oorlog of naar
vrede en verklaarde, dat er geen vraagstukken waren, die
een oorlog rechtvaardigen.
Doch, zoo verklaarde Halifax, als deze problemen door
onderhandeling moeten worden opgelost, moet er aan bei
de zijden goede wil zijn en bereidheid, rekening te hou
den met het standpunt van den ander en te geven zoo
wel als te nemen. Er moet van beide kanten de overtuiging
heerschen, dat het woord van den ander zal worden na
gekomen.
Het was Lord Snell, sprekende over de
Russisch-Britsche onderhandelingen, die
Halifax gelegenheid s:af in zijn antwoord,
deze gedenkwaardige meening te uiten.
Halifax hield tegelijkertijd een breede be
schouwing over de kwestie van 't Duitsch-
Italiaansche oorlogsmateriaal in Spanje en
den toestand in het Verre Oosten. Ten
aanzien van dit laatste verklaarde Hali
fax, dat de toestand aldaar de regeering
ernstige zorg baarde. Daar zich verschei
dene incidenten hadden voogedaan, deed
de regeering har best ervoor te zorgen, dat
de belangen van Britsche onderdanen geëer
biedigd werden en dat de verdragsbepalin
gen, die door het optreden der Japanneezen
in meer dan een opzicht in het geding wa
ren gebracht, nagekomen werden voorzoo
ver de regeering hiervoor kon zogen. Wij
zullen, aldus Halifax, in samenwerking
met andere mogendheden, al het mogelijke
doen om deze politiek voort te zetten.
Wat Turkije betreft, zeide spr. te
hopen, dat de onderhandelingen
binnenkort zullen worden voltooid
Halifax besprak vervolgens de onderhande
lingen met de Sovjet-Unie. Na er op gewezen
te hebben, dat de volkscommissaris van bui
tenlandsche zaken in een openbaar commen
taar op de jongste BritschFransche voor
stellen toegegeven heeft, dat deze in hoofd
zaak tegemoet komen aan hetgeen zijn re-
geering voor den geest zweeft, vcryolgae
Halifax: er zijn nog een of twee moeilijkhe
den op te lossen, waarvan de voornaamste
is, de positie van de Oostzeestaten. Geduren
de al deze besprekingen heeft de Britsche
regoering zich laten leiden door den wensen,
niet alleen rekening te houden met de om-
standigheden van de landen, waarmede zij
onderhandelde, doch ook met de positie en
wenschen van andere landen.
Wij hebben, zoo vervolgde Halifax, er nooH
voor gevoeld en zouden het ook niet j
vinden, verzekeringen op te dringen aan
den, die ze niet wenschen, of stappen j®.
men, die aan den anderen kant de bet>
f?cn zouden kunnen schaden van die
welke slechts hun eigen neutra'ltcl... ,?id
schonden wenschen te houden. I egelij 1
moet worden erkend, dat de sovjetreg
uit een oogpunt van haar eigen vei g
niet onverschillig kan blijven tege
onafhankelijkheid harer buren, en ik noop,
dat wij de middelen zullen vinden
moeilijkheden cn vele andere, die zien kui
nen voordoen bij de aanpassing van j
meene beginselen, waaromtrent naa
geen verschil van meening tusschen
regeeringen bestaat, op te lossen.
Halifax hoopte ook binnenkort een defi
nitief accoord met Polen te kunnen sluiicn.
Wij moeten ons, aldus Halifax mocten
wust zijn, dat wij bovenal ons be- naties
doen om fcpt standpunt van anf®._tticciien
te begrijpen. Het is voor den patri1
Puitscher geen groote stap, de hem -
ingeprente leerstelling te aanvaarden,.,
de Britsche politiek bestaat uit l«f'
r<m van alle Duitsche aspiraties, zoow
politiek, economisch cn rasgebied.
Er schuilt een werkelijk gevaar
lijk element in den tegenwoordigen
toestand, namelijk dat het Duitsche
volk gaat overhellen naar de con
clusie, dat Engeland ieder verlangen
om tot een goede verstandhouding te
komen, heeft laten varen en dat
van nieuwe pogingen, als zijnde ho
peloos, moet worden afgezien.
Het Britsche volk heeft voortdurend
ernaar gestreefd, en zou nog steeds
gaarne wenschen, als het mogelijk is
tot zulk een overeenstemming met
Duitschland te geraken,, niet slechts
bestaande uit een regeling van bij
zondere kwesties, doch waardoor te
vens de betrekkingen tusschen de
beide landen op een hechte basis
van wederzijdsch vertrouwen wor
den geplaatst.
Halifax toonde vervolgens aan dat onver
mijdelijk een verkoeling tusschen Engeland
en Duitschland moest komen, eezien de loop
der gebeurtenissen sinds 1933. Halifax ging
deze gebeurtenissen na, waarbij hij er meer
malen aan heinnertie hoe dikwijls Europa
aan den rand van een oorlog heeft gestaan.
Het opmerkelijk gebaar bij de
ramp van de Thetis.
Halifax merkte op. dat het vcelbe-
teekenend was, dat onder de eerste
betuigingen van deelneming aan
den koning namens de bevolking
van andere landen toen de Thetis
was gezonken, zich boodschappen
bevonden van Hitier en Mussolini.
Kan men, zoo vroeg spr., hierin ook
niet een uiting zien van de bereid
heid der groote volken, hoezeer zij
ook in politiek opzicht verschillen,
nader tot elkander te komen op de
gemeenschappelijke basis der nien-
schelijkheid?
Onze eenige wensch, zoo vervolgde Hali
fax. is al ons gewicht in de schaal van
vreedzame regeling te werpen. Doch de tijd
is voorbij, waarin de onafhankelijkheid van
Europeesche naties kan worden vernietigd
door eenzijdig optreden en het is duidelijk,
dat iedere poging, dit toch te doen, op uit-
gebreiden en vastberaden tegenstand zal
stuiten. Doch, mits de onafhankelijkheid der
naties erkend wordt, is do Britsche regee
ring niet alleen bereid, doch ook verlan
gend, het geheele vraagstuk van den eco-
nomischen lebensraum onder de oogen te
zien, niet slechts voor Duitschland, doch
voor alle Europeesche naties!
De Britsche regecring wil beslist het punt
bereiken, waarop internationale geschillen
tot voorwerp kunnen worden gemaakt van
kaime, onbevooroordeelde onderhandelingen.
De menschen zijn in deze dagen geneigd
te zeggen, dat een oorlog onvermijdelijk is.
Ik deel dit standpunt niet (toejuichingen).
Als het er ooit toe mocht komen, heb ik
niet den minsten twijfel omtrent het eind
resultaat, Doch ik kan moeilijk gelooven,
dat met het zekere vooruitzicht van verzet,
in het bewustzijn van de vreeselijke gevol
gen en bij het verlangen van alle volken
naar vrede en de bereidheid van alle vol
ken de zaken door onderhandeling geregeld
te zien, zij die zich geneigd mochten voe
len een beslissing door een oorlog te ris-
keeren, zoo zij zich eens wilden vergewis
sen van de goede trouw van hen, met wie
zij te doen hebben, niet van oordeel zouden
zijn dat het verstandiger en voordeeligcr is
door onderhandelingen de moeilijkheden op
te lossen, die onvermijdelijk ontstaan bij re
gelen van eischcn en bij het voldoen aan de
behoeften van een voortdurend wijzigende
wereld.
Strenge maatregelen wegens moord
op een politieagent
ZAL DUITSCHLAND HET PROTEC
TORAAT GEHEEL INLIJVEN?
De Rijksprotector in Bohemen en Moravic
maakt bekend:
„In den nacht van 7 op 8 Juni 1939 is voor
het Realgvmnasium in Kladno de hoofd
wachtmeester der Duitsche politie, Wilhelm
Kniest, het slachtoffer geworden van een
sluipmoord. De dader is niet gegrepen. De
Rijksprotector heeft daarop bevel gegeven
tot de volgende, onmiddellijk van kracht
wordende maatregelen voor het politiedis
trict Kladno, welke maatregelen tot nader
order van kracht blijven:
1. verbod van alle samenscholingen in de
open lucht.
2. sluiting van alle bioscopen, schouwbur
gen en openbare lokalen.
3. sluiting van alle scholen wegens op
ruiend optreden van een groot deel van
het onderwijzend personeel.
4. van acht uur des avonds tot vijf uur des
morgens moeten huisdeuren cn vensters
gesloten gehouden worden. Op openstaan
de vensters wordt geschoten.
5. de burgemeester en de stedelijke verte
genwoordiging van Kladno worden afge
zet.
6. Er wordt een regeermgscommissaris aan-
gestéld.
7. De bevoegde Tsjechische staatspolitie
wordt wegens het niet vervullen van haar
dienstplicht ontwapend en geschorst.
Mochten de daders voor 9 Juni des avonds
8 uur niet gegrepen zijn, dan zullen verdere
maatregelen worden genomen.
Opperbevelhebber der Duitsche
politietroepen naar Kladno.
Staatssecretaris Frank cn de opperbevel
hebber der Duitsche politietroepen generaal
Kamps, hebben zich gistermorgen naar
Kladno hegeven. De Tsjechische staatspoli
tie is gisteravond om zes uur op het markt
plein in Kladno ontwapend.
De Neuer Tag schrijft in verband met
den moord op den hoofdwachtmeester der
Duitsche politie. Kniest, o.a..
De sluipmoord van Kladno toont welke
gevolgen bij de Tsjechische bevolking de
door bepaalde elementen gevoerde opruiing
tegen het Duitsche rijk en zijn vertegen
woordigers heeft. De door den rijksprotector
bevolen maatregelen moeten derhalve met
het oog op den ernst en op de begeleidende
omstandigheden van de daad slechts als
gerechtvaardigd beschouwd worden.
Waar wil Duitschland heen?
Met het oog op het groot aantal inciden
ten en wrijvingen, dat zich in den laatsten
tijd tusschen de Tsjechen en de Duitschers
in het protectoraat voordoet, doet in door
gaans goed ingelichte kringen het gerucht
de ronde, dat liet protectoraat mogelijker
wijze een verandering in status zou kunnen
ondergaan en dat het dan meer direct onder
de controle van het rijk gebracht zou wor
den.
In officieele kringen te Berlijn blijft men
ontkennen dat er zich moeilijkheden in het
protectoraat voordoen. De Duitsche pers ech
ter heeft onlangs de Tsjechen tegen hun
halsstarrigheid gewaarschuwd.
Gedurende het bezoek aan Berlijn heeft
von Neurath ongetwijfeld de groeiende on
rust in het protectoraat met Hitier bespro
ken.
Schoolkinderen, die op reis gaan, vormen
niet langer een vrachtje-zonder-meer voor
de Ned. Spoorwegen. Neen, zij zijn thans ge
waardeerde gasten, die verwend worden. De
tijden zijn veranderd!
Het seizoen der schoolreisjes is begonnen.
Dagelijks kan men thans op onderscheidene
plaatsen groepjes jongelui zien staan, onder
leiding van onderwijzend personeel, wach
tend op den trein naar de vreemde groote
stad of naar de wijde bruine heide. En vroo-
lijk kan men hen hopréü snappen, als zij
eenmaal ingestapt zijn en de trein zich in
beweging zet. Dan begint de lange warme
vermoeiende reis
Zoo was het, maar zoo is het niet meer.
Want de Ned. Spoorwegen zorgen ervoor,
aldus het Hsbl., dat de reis niet meer ver
moeiend, warm en lang is. Immers, op de
heenreis krijgen de kinderen een reep cho
colade en een sinaasappel ter hand gesteld
en op de terugreis een exemplaar van het
spoorwegnummer „Doe Mee", het bekende
kinderblad. De Ned. Spoorwegen hebben
een zeer groot aantal nummers van dit blad
aangekocht om in staat te zijn allen kinde
ren, die dezen zomer aan een schoolreisje
deelnemen, een exemplaar te kunnen uit
reiken. Dat deze drievoudige attentie op
prijs gesteld wordt, spreekt wel haast van
zelf!
Pierlot geeft een uiteenzetting
over de buitenlandsche politiek.
Bij de behandeling van de begrooting van
buitenlandsche zaken in de kamer heeft
minister-president en minister van buiten
landsche zaken Pierlot een rede gehouden,
waarin hij duidelijk de buitenlandsche po
litiek van België, die niet een neutrali
teitspolitiek, doch een politiek van onaf
hankelijkheid is, uiteenzette.
Hierbij heeft hij tegelijkertijd de vraag
beantwoord: Waarom geen verbond België-
Nederland?
De minister ging hierbij uit van
de vrees, die de openbare meening
sedert eenigen tijd koestert voor
een mogelijken inval in Nederland.
Indachtig aan de overeenkomst
tusschen de gevaren en belangen,
zeide Pierlot, zouden sommigen on
eer medeburgers gaarne hebben ge
zien, dat wij een militair verbond
met onze Noorderburen sloten, in
dier voege, dat, zoo een der beide
landen wordt aangevallen, het an
dere te hulp moet komen. Ook zou
men willen, dat de regeerinsr ver
klaarde, dat zij in een dergelijk ge
val doortocht over Belgisch grond
gebied zou verlcencn aan buiten
landsche troepen, die dezen door
tocht zouden verlangen om Neder
land te hulp te komen.
Deze voorstellen worden niet alleen inge
geven door de zorg voor het belang van
België.
De geestelijke vaders ervan worden ook ge
leid door de groote sympathie, die bestaat
tusschen de beide volken.
Ik ken de kracht dezer gevoelens. De re
gecring voelt ze. Hun levendigheid is eeni-
PIERLOT.
ge dagen geleden op indrukwekkende wijze
gebleken ter gelegenheid van het bezoek van
H. M. de Koningin der Nederlanden.
Wat een militair verbond aangaat, ant
woord ik in de eerste plaats, dat er, om
het te sluiten, twee partijen noodig zijn en
bij deze gelegenheid herinner ik aan de ver
klaringen, die de heer Patijn in Februari j.1.
heeft afgelegd.
De houding van de regeering van Neder
land is verstandig en zij wordt ingegeven
door dezelfde zorgen als die welke ons bezig
houden. Laten wij ons ook hier ervan weer
houden, vooruit te loopen op de toekomst en,
wellicht onnoodig, de kansen om in een con
flict te worden betrokken, te vergrooten.
En wat betreft de doortocht van hulple
gers door Belgic, laten wij ons ervoor wach
ten, onze verlangens voor werkelijkheden te
houden, cn ons door willekeurige veronder
stellingen te laten meesleepen op een weg,
waarvan wij slechts gevaren kunnen ver
wachten, zonder eenig nuttig tegenwicht,
noch voor ons, noch voor onze buren.
Na nog verklaard te hebben, dat België
met al zijn buren correcte en vreedzame be
trekkingen wil onderhouden, besloot Pierlot
met erop te wijzen van hoe groot belang een
goede voorbereiding van het leger voor de
onafhankelijkheidspolitiek is.
Verwachting: Iets koeler dan
gister, gedeeltelijk bewolkt,
overwegend droog, meest
matige N.O. tot N.W. wind.
Ongeveer 20.000 verzoeken.
De zoo juist verschenen Memorie van Ant
woord aan de Tweede Kamer, over het on
der de wapenen blijven en het in werkelij-
ken dienst houden van dienstplichtigen, deelt
over het verlof en de vervanging van mili
tairen o.m. het volgende mede:
Aan het Departement van Defensie zijn op
gericht een „Verlofbureau" en een „Vervan
gingsbureau". Het eerstgenoemde behandelt
de eigenlijke verlofaanvragen; het stelt daar
toe een onderzoek in naar de mate van
urgentie van de aanvragen. Wanneer blijkt,
dat het verlof kan worden verleend waar
bij een zoo ruim mogelijke maatstaf wordt
aangelegd en een vervanger moet worden
aangewezen, zorgt daarna het bureau „Ver
vanging" voor het onder de wapenen roe
pen van een anderen dienstplichtige, waarbij
in de eerste plaats wordt gezocht onder hen,
die zich vrijwillig aanmeldden.
Het is verklaarbaar, dat binnen korten tijd
vele duizenden verzoeken binnenkwamen,
zoodat vertraging bij de behandeling niet was
te vermijden, vooral ook, omdat met in dit
opzicht ongeschoold personeel moest worden
gewerkt.
Dit had tengevolge, dat niet met
voldoende snelheid de afdoening der
verzoeken kon plaats hebben. Ten
einde aan de daardoor ontstane be
zwaren zooveel mogelijk tegemoet
te komen, heeft de minister daarna
aan compagnies- en overeenkomsti
ge commandanten machtiging ver
leend om aan 10 pet. van de sterk
te klein verlof te verleenen.
Met betrekking tot de dienstplichtigen, be-
hoorende tot de kustartillerie en de luchtver
dediging, kon, in verband met de samenstel
ling van deze oorlogsonderdeelen, geen ver
vanging geschieden, maar kan een vrij rui
me verlofregeling worden toegepast.
Er moet een grondige reden zijn
voor vervanging!
Het aantal binnengekomen verzoeken van
dienstplichtigen om vervanging, bedraagt
ver over de 20.000; vele verzoeken bevatten
echter geenszins een afdoende reden om
het gevraagde verlof te verleenen.
Als werklooze dienstplichtigen, die voor
oproeping in aanmerking komen, stonden
op 1 Juni bij het vervangingsbureau inge
schreven pi.m. 19.000 dienstplichtigen.
Ter vervanging van dienstplichtigen heb
ben zich tot 1 Juni vrijwillig aangemeld
pl.m. 2750 dienstplichtigen.
Thans zijn pl.m. 2580 buitengewoon opge
roepen dienstplichtigen vervangen.
Dit getal geeft echter geen beeld van het
aantal dienstplichtigen, dat reeds met ver
lof is vertrokken. Door de 10 pet. van de
sterkte aan welke klein verlof is verleend
en de regeling, welke werd getroffen ten
aanzien van de dienstplichtigen behooren-
de tot de luchtverdediging cn de kustartil
lerie, bedraagt dit aantal thans tegen de
10.000.
„In strijd met de sociale recht
vaardigheid."
Het Tweede Kamerlid MeJ. de Jong heeft
aan den minister van Defensie de volgende
vragen gesteld:
1. Is het den minister bekend, dat aan de
hulpkrachten, werkzaam in de garnizoens-
werkplaatsen o.m. te Utrecht en te Assen,
geen loon over den Tweeden Pinksterdag
werd uitbetaald?
2. Is het den minister bekend, dat de in
vraag 1 genoemde hulpkrachten op Zater
dag 27 Mei j.1. werden ontslagen en op 30
Mei den dag volgende na den tweeden
Pinksterdag weer te werk zijn gesteld,
waardoor ontkomen werd aan het uitbeta
len van het loon over den tweeden Pink
sterdag?
3 Acht de minister de onder 1 cn 2 ge
noemde handelwijze niet in strijd met de
sociale rechtvaardigheid ten aanzien van de
toepassing der arbeidsvoorwaarden?
4. Is de minister bereid te bevorderen, dat
alsnog aan deze hulpkrachten het loon over
den verstreken 2en Pinksterdag wordt uitbe
taald?
5. Is de minister bereid maatregelen te
treffen, dat voortaan het in de vragen 1 cn
2 genoemd worde voorkomen?
