Een praatje
RENAULT
Li F- VAN LOO
Drama in Sjanghai
pretrihbeurtpri
VRIJZINNIG DEMOCRATEN
BEVORDEREN
PLANMATIGE STADSUITBREIDING
VOLKSHUISVESTING
over de bouwkunst in Den Helder
*)XUl. Zfwbaldt
Garage CONNEMAN
Brillont camerawerk onder leiding van
den cineast Pabst
Witte BicgicMPp
Jiuwti-tPieciteA
„Reuzen der Lucht
Zaterdag 17 Juni 1939
Derde Blad
ZOMERCOSTUUMS
DE IDEALE BESTELWAGEN:
DE RENAULT CAMI0NNETTE
Prijs
<1250.-
IN MET BELANG DER
STEMT
No
LIJST
Wat geven de Bioscopen?
Rialto theater
Een Fransche film met
momenten van groote
spanning
en
«De jonge Dokter KiJdare
Nog eens; „De Geest van den
Zwarten Piraat"
Een dezer dagen wandelend over de Groote
Markt in Haarlem en getroffen door de
prachtige brokken architectuur, die daar nog
worden aangetroffen, dacht ik bij mezelf, dat
er toch wel een dosis moed voor noodig is
om iets te gaan zeggen over bouwkunst in
Den Helder en Nieuwediep. Wat maakt die
Bavokerk met zijn prachtig uitgevoerde Go-
thische „kant" afwerkingen een imposanten
en toch fijnen indruk Het Haarlemsche stad
huis met z'n middeleeuwsche aspect streelt
het oog
Wat gevoelde ik mij als inwoner van onze
goede stad een oogenblik arm.
Gothiek en andere oude stijlen zijn hier
absoluut afwezig. Van die heerlijke rijke 17e
en 18e eeuwsch koopmanshuizen met hooge en
breede ramen, met hardsteenen onderpui, met
bordes en fraai smeedwerk hebben we er niet
één!
Hoe het Mier moet I
Wat wij wel hebben Huisjes, zoo goed
koop mogelijk gebouwd om toch maar een
goed rendement te krijgen van de er in be
legde dubbeltjes. Soms prijken deze bouw
sels nog met onwijze „versieringen". Zoo kan
men b.v. keukentegeltjes aantreffen in de
bovenrand van een voorpui of in het portiek.
En als men het erg „mooi' heeft willen ma
ken, kan men hier of daar een balconnetje
zien, waar ternauwernood iemand op kan
EE n tUTte liG-torsnna
staan. Soms ook is er op den hoek een to
rentje geplant, waarvan men bij iederen storm
moet vreezen, dat het er af zal tuimelen, om
dat men geen steunsels ziet, terwijl het ge
heel onevenwichtig is.
Maar genoeg De boutade op onze armoe
dreigt op deze manier te lang te worden.
En wat belangrijker is De laatste 20 jaar
is er een groote verbetering te bespeuren
De drie navolgende gebouwen mogen hiervoor
als bewijs gelden.
1. Het gebouw van de Nuts-
spaarbank.
Tot de beste vertegenwoordigers van de mo
derne gebouwen in Den Helder kan zeker dat
der Nutsspaarbank gerekend worden. Het is
niet altijd makkelijk een objectief oordeel uit
te spreken, maar in dit geval zal er toch wel
niet veel twijfel mogelijk zijn. Het is niet goed
voor te stellen, dat een dergelijk gebouw over
50 of 100 jaar door belangstellenden in bouw
kunst leelijk gevonden zou kunnen worden.
Zoowel in- als uitwendig is het een genoegen
het te bezien. „A beautiful thing is a joy for
ever
Het buiten aanzicht ervan geeft een nobele.,
eerlijke indruk. De combinatie van de gele
steen met het dak van blauw geglazuurde
pannen is van een goede harmonie. De onder-
deelen zijn zorgvuldig uitgewerkt en zeer vak
kundig geplaatst. Een dergelijk goed resul-
taat door samenwerking van een bouwmeester
met de vaklui treft men gelukkig dikwijls
&an bij nieuwe gebouwen.
In enkele onderdeelen doet de bouworde van
de Nutsspaarbank ons tamelijk sterk denken
aan de „Willem I-stijl", waarin de voornaam
ste gebouwen der Marinewerf zijn opgetrok
ken. Op nevenstaande schets kan men de
overeenkomst en het onderscheid zien.
De overeenkomst ligt in de toegepaste rond
boog, die rust op natuursteen. Tevens in de
hoogte- en breedte verhouding van de ingang.
Ook de muurhoeken zijn verstevigd en ver
sierd met natuursteenblokken in beide voor
beelden.
De mo lerne bouw wint het hier m.i. van
die van ruim 100 jaar geleden door de betere
expressie. Doordat bij dit bankgebouw de na
tuursteen buiten het muurvlak uitsteekt is
hier meerdere uitdrukking verkregen. Ook de
onderbreking geeft levendigheid. Zulke ge
bouwen kunnen niet genoeg gewaardeerd wor
den
Vergeet U ook niet in de Emmastraat naar
het in zijn eenvoud prachtige smeedijzeren
poortje te kijken, dat zoo'n aardig gezicht
geeft op den goed aangelegden tuin.
2. De Middenstandsbank.
Onlangs heeft dit gebouw een gedaantever
wisseling ondergaan onder leiding van den ar
chitect P. J. S. Pieters, te Amsterdam.
Er is wel eens over geschreven, dat een ar
chitect in zekeren zin ook „kunstschilder"
moet zijn. En wel om rekening te houden met
de kleur van de te gebruiken materialen.
Welnu, bij dit bankgebouw heeft men een
vroolijk uiterlijk weten te scheppen door de
lichte zandsteenen onderbouw, het frissche
rood der metselsteenen daarboven, en het
blauwe pannendak. Het gebouw doet modern
KONINGSTRAAT 30
TELEFOON 830
genoeg aan. Toch grijpt het in zijn vormen
terug op de bekende en beroemde Holland-
sche renaissance vormen der 16e en 17e eeuw.
H?t is een belangrijke verbetering geworden
in het aspect onzer stad,
8. Het gebouw van de voormalige
Matrozenbond.
Langen tijd was dit stoere bouwwerk van de
lateren tijd zonder twijfel het beste uit kunst
zinnig oogpunt in Den Helder (arch. Kramer
1913). Het heeft karakter!
iNC,A"(>
ASseNAM- 0P
De geaardheid van iets kan natuurlijk voor
de één aantrekkelijker zijn dan voor den an
der, doch het feit, dat dit gebouw werd ge
bouwd in een tijd waarin men in de bouw
kunst blijkbaar weinig uitdrukkingsmogelijk
heid kende, doet het voor vele jaren staan
als een monument; een mijlpaal in de kunst
Het heeft iets van zelfverzekerdheid, beslo
tenheid en afweer, doch ook iets van stabi
liteit en omhoog streven. De bouwsom er voor
is uit ontelbare kleine bedragen door minder
marinepersoneel bijeen gespaard. Toen er vol
doende geld was werd den architect vrij man
daad verleend met het bekende resultaat.
Dit gebouw zal blijven getuigen van offer
vaardigheid en vasten wil. Voor enkele jaren
is het in openbare veiling verkocht en thnas
in bezit van de R.K. Marine-vereeniging
„Stella Maris", die er haar militair tehuis in
gevestigd heeft.
Een buitengewoon keurig, zeer handig en
uiterst zuinig vervoermiddel. Benzineverbruik
1 L. op 13 K.M. Snelheid 80 K.M. per uur.
Minimum wegenbelasting. Nuttige last 250 K.G.
Laadruimte 1.50 M3. Door laag laadvlak, zeer
gemakkelijk te laden en te lossen.
Hoofdagent voor
DEN HELDER en omstreken
LANGESTRAAT. Tel. 129
cia Elles spelen de hoofd
rollen in de voortreffelij
ke misdadigersfilm van
Universal „De Dame in
de Morque" (Rialto).
Preston Foster en Patri-
Nea. Herv. Gem. (Nw. Kerk, Weststraat)
's Morgens 10.30 uur, Ds. F. W. J. v. d.
Poel.
Westerkerk (Helden der Zeeplein)
Geen dienst.
Geref. Kerk (Julianapark)
's Morgens 9 uur Ds. Tcllenaar.
's Morgens 10.45 Uur: Cand. Y. Feenstra.
's Middags 4 uur: Cand. Y. Feenstra.
's Avonds 6 uur: Ds. Veenhuizen.
Geref. Kerk (Kehoboth-Kerk)
's Morgens 10 uur Ds. Veenhuizen.
Heilig Avondmaal,
's Avonds 6 uur: Ds. Tollenaar.
Voorzetting H. A.. Dankzegging.
Oud Geref. Kerk (Hoogstraat)
's Morgens 10 u. en 's avonds 5.30 uur
Ds. Hennephof, van Scheveningen.
Donderdag a.s.
's Avonds 7.15 uur, Ds. Hennephof, van
Scheveningen
Chr. Geref. Kerk (Steengracht)
's Morgens 10 uur en 's avonds 5 uur
Leesdienst.
Herst. Evang. Luth. Gem. (Weezenstraat)
's Morgens 10.30 u. Ds. W. J. F. Meiner».
Doopsgezinde Gemeente (Kerkgracht),
Geen dienst.
Oud-Katholieke Kerk (Langestraat 76)
Pastoor H. J. Verhei).
's Morgens 10 uur Kerkdienst.
Evangelisatie (Palmstraat)
's Morgens 10 uur: Ds. J. H. Jansen.
Gebouw Middenstraat 117
's Avonds 8 u„ Evangelisatie-samenkomst
Evangelisatiegebouw (Vijzelstraat)
's Morgen 100 en 's avonds 8 uur: Ds.
Joh. van Petegem.
Zondagmiddag 4 uur, Straatprediking
Molenplein.
Leger des Heils
7.30 u.: v.m. Bidstond.
10 uur v.m. Heiligingsdienst.
3.30 u. n.m.: Openluchtsamenkomst Julia»
napark.
8 uur n.m. Verlossingssamenkomst.
Hersteld Apostolische Zending Gemeente
Sluisdijkstraat hoek Schagenstraat.
Dienst.
Kerk van Jezus Christus, Janzendw.str. 8
's Morgens 10 uur en 's avonds 5 uur.
Samenkomsten.
HUISDUINEN
Ned. Herv. Gemeente
Geen dienst.
JULLANADORP
Ned. Herv. Gemeente
's Morgens 10.30 uur Ds. M. van Wichen.
Zendingsgebouw „De Ster der Hope".
's Morgens 10 uur en 's avonds 7.30 u.
de heer D. Meijer van Heiloo.
Het is re.eds verscheidene jaren geleden,
dat Nederland in de gelegenheid was kennis
te nemen van de werken van G. W. Pabst,
den cineast van Russischen bloede, die in de
jaren vóór '33 een serie films creëerde, die
den liefhebber van goede film nog frisch
in het geheugen liggen.
Jarenlang heeft men van dezen rasfilmer
vrijwel niets meer vernomen, totdat Den Hel
der plotseling een rolprent voorgezet krijgt,
die eerst kort geleden in de hoofdstad rou
leerde: „Het drama in Shanghai" („Dramc
de Shanghai").
Het blijkt dat Pabst nog vrijwel dezelfde
is gebleven. Wederom blijkt, dat hier iemand
achter de camera gestaan heeft, die van zijn
vak een kunst maakt. Die weigert toe te
geven aan het botte sentiment van een op
sensatielust ingesteld publiek. Die weigert de
filmkunst ondergeschikt te maken aan den
wansmaak van diegenen, die meenen dat de
film slechts als algemeen vermaaksobject
kans van slagen heeft.
Hij is a r t i s t gebleven, zij het ontdaan
van zijn groote idealen en dat is ook wellicht
de oorzaak, dat een groot deel van het
publiek ook deze film zal beschouwen als een,
zij het niet ongeschikt, dan toch niet als een
„super-film"
Dit verhaal speelt in Shanghai. Het vertelt
van een denkbeeldige revolutie die echter
wonderwel in deze wereld past. Zonder eenige
fantasie kan men dit drama vandaag den dag
beleven. Er is niets veranderd.
Het is een verhaal van een vrouw, die ln
de handen geraakt is van een Chineesche
spionnen-organisatie. Zij, evenals haar vroe
gere man, een Russisch kolonel, zijn uitge
wekenen. Zij leeft in het kwartier der emi
granten. Des nachts zingt zij in een mondaine
kroeg. Daaromheen, om dit milieu speelt zich
de film af. De film, die laat zien hoe de
opstand groeit en bloeit, tot zij ontbrandt.
Die laat zien hoe ongure elementen dezen
opstand enscèneeren en hoe de leiders van
dit misdadig bedrijf achter de schermen
werken.
Deze film bezit vaart en spanning. Geen
der vele medespelenden zjjn machines,
poppen. Het zijn allen, de Chineezen zoo
wel als de blanken, menschen. Die hun
rol spelen geheel van binnenuit en die
kans zien de navrante spanning enkele
malen tot een verbijsterende climax op
te voeren.
En dan doelen wij speciaal op het bijzonder
knappe spel van Louis Jouvet, van Inkyinoff
(ja, ook hij speelt in deze film mee!), van
Christiane Mardayne en Elina Labourdette.
En dat alles, spelers, muziek, misse en
scène, speelt zich af onder de meesterhand
van Pabst, en men kan niet anders zeggen
dan dat zoowel regie als camerawerk brillant
zijn. Ook de kleinste figu-ant worden wij met
wonderlijke scherpte gewaar en deze film is
vol van gezichten, die men soms slechts één
of tweemaal ziet, of die alleen vluchtig op
duiken als deel van een massa en die des
ondanks in onze herinnering blijven voort
leven.
Toch bezit deze film onvolkomenheden. Niet
a 11 ij d is Pabst er in geslaagd Dichtung und
Wahrheid uit elkaar te houden. Enkele malen
vervalt hij, wonderlijk genoeg, tot een merk
waardige theatraliteit (bijv. het slot, dat een
der zwakste deelen der geheele film is), of
daar waar de Chineezen letterlijk comedie
spelen. Ook de eerste ontmoeting van de moe
der met haar dochter is psychololgisch on
juist weergegeven.
Het zijn slechts onderdeelen, maar wij sig-
naleeren deze juist, omdat men zooiets bij
een regie van een zóó groot cineast feitelijk
niet verwacht.
Maar overigens een film, die diegenen, die
in een film méér wenschen te zien dan een
vermaaksobject, zeker zal weten te boeien en
die hen nog geruimen tijd in herinnering zal
blijven.
Ook al is het dan een „Fransche" film...-..?
tt
Zij, die zich deze week geamuseerd hebben
bij het spannend verhaal van den Zwarten Pi
raat, kunnen ook dezer dagen weer hun hart
ophalen aan de spanning en sensatie die het
slot van deze rolprent biedt. Wederom een
overvloed van avonturen, en dat alles ge
drenkt in romantiek.
Als tweede hoofdfilm draait eveneens een
sensatiefilm, namelijk „De Geheimzinnige
Spoorwegagent'',
Tivoli geeft ditmaal een tweetal rolprenten
van geheel verschillend karakter.
Beide films van moed en durf en trouw,
maar op welk enorm verschillend terrein.
Metro Goldwin Mayer presenteert voor de
pauze „De jonge dokter Kildare" met Lionel
Barrymore en Lew Ayres in de de hoofdrol
len. Honderden studenten verlaten elk jaar
de universeiten, voorzien van de noodige ken
nis, bekwaam om medische hulp te verlee-
nen, maar er is onder die honderden mis
schien maar één die werkelijk „dokter" is,
die dat mysterieuze iets bezit, waardoor zijn
intuïtie hem de juiste diagnose doet stellen,
waar op grond van de geconstateerde feiten
niets te bepalen is.
Zulk een man is de jonge dokter Kildare.
Ondanks het feit, dat zijn ouders hem thuis
willen houden, gaat hij als assistent naar een
groot ziekenhuis, waar hij de vriendschap
weet te winnen van Dr. Gillesple, de onaan
genaamste onder de onaangenamen. Als hjj
een meisje dochter van een multi-million-
nair, dat zelfmoord heeft trachten te plegen,
tot het leven weet terug te brengen, en haar
het vertrouwen in het leven hergeeft, maar
den geneesheeren weigert mededeelingen om
trent haar genezing te doen, kan hij slechts
dank zij Dr. Gillespies hulp zijn positie hand
haven.
Van geheel ander soort is „Reuzen der
lucht".
De naam houdt reeds een belofte in, en
deze belofte wordt vervuld.
„Reuzen der Lucht" wekt herinneringen
aan vroegere films. Ook in deze film aan
schouwt men huiveringwekkende manoeu
vres, nachtvliegen, gewaagde hoogtevluchten,
steeds hooger, hooger
De spanning stijgt ten top als belde pilo
ten bewusteloos raken bij gebrek aan zuur
stof en de machine in razende vaart omlaag
tumelt
Het hoogtepunt van deze rolprent vormt
een lange-afstand-vlucht over de Pool, waar
bij het vliegtuig verongelukt in een onher
bergzaam, verlaten oord. Terwijl de gierende
orkaan hen de sneeuw in het gezicht zwiept,
strompelt zij voort
Een van het drietal sterft om zijn kamera
den te redden; immers bij de ramp heeft hij
beide beenen gebroken.
Reuzen zijn het, mannen voor wie het vlie
gen een levensbehoefte is geworden.
Dat in deze film de traditioneele driehoek
niet ontbreekt, vormt een aangename afwis-
seling van de sensationeele gebeurtenissen.
