C
Moskou
De gaspit nog
niet verouderd!
Mr* Oud bij
dr* Colijn
DAGBLAD VOOR DEN HELDER EN-HOLLANDS NOORDERKWARTIER
spreekt van
ii
Von Papen niet
naar Moskou
Alle gemeentebesturen in
protectoraat afgezet
Oefenreis van Duitsche
zware kruiser
Ifaliaanschc graanoogst
bevredigend
KONINGSTRAAT 78, DEN HELDER. TELEFOON 50 (2 LIJNEN)
4 J U L I 1939
67e JAARG. No. 8659
MOLOTOV
Eindelijk overeenstemming 1
Nog geen Britsche
kabinetsherziening
Protest tegen electrische
kooktarieven
Geregelde gevechten in
Mandsjoekwo
Dit nummer bevat 8 pagina's
yjyEERBERICHT
DE BILT SEINT:
ELDERSCHE COURANT
Uitgave der Uttg. Mi). Hollands Noorderkwartier N.V.'te Den Helder
DINSDAG
veelbelovend
Nieuwe onderhandelingen op het
Kremlin. Het Russische ant
woord overhandigd.
Molotoff heelt den Britschen am
bassadeur Seeds, den Franschen am
bassadeur Naggiar en Strang ontvan
gen en hun het antwoord der Sovjet-
regeering overhandigd op de laatste
EngelschFransche voorstellen. Het
onderhoud heeft langer dan een uur
geduurd.
Omtrent den inhoud der voorstel
len is geen mededeeling gedaan. Na
afloop der conferentie hebben Strang
Seeds en Naggiar op de Britsche
ambassade overleg gepleegd.
De besprekingen zijn nog niet ge
ëindigd en zullen waarschijnlijk van
daag hervat worden.
De berichten uit Zweedschc bron,
dat Strang per vliegtuig van Blos-
kou via Stockholm zou terugkee-
ren zijn dan ook niet juist.
De sovjet-autoriteiten hebben in een com
muniqué hun voldoening er over uitgespro
ken, dat de Engelschen voorstellen hebben
gedaan zonder het woord nieuw van iro
nisch bedoelde aanhalingstcekeneh te voor
zien en zonder te insinueeren, dat de voor
stellen geenszins 'n vooruitgang bcteckencn
Deze constateering is evenwel onvoldoende
om den indruk te raden, welke door de nieu
we voorstellen is gewekt.
Men gelooft, dat de Finnen, Letten en
Esten gekant blijven tegen een waarborg
zonder hun instemming. Hun gezanten te
Moskou hebben dat herhaald tegenover de
Engelsche en- Fransche vertegenwoordigers.
In Baltischc kringen te Moskou heeft men
echter den indruk, dat de Engelschen en
Franschen geneigd zijn den Russen voldoe
ning te geven. Voorts merkt men zekere
schakceringen op in de houding der vertegen
woordigers van de Oostzee-landen.
De week, die volgens de algemeene mee
ning, in de internationale betrekkingen be
langrijke ontwikkelingen zal brengen, is
dus geopend. Er is nog een mededeeling
van een woordvoerder van sovjet-Russische
zijde, die tegenover de United Press verklaar
de, dat de Engelsch-Fransche voorstellen,
die Zaterdag aan Molotof zijn overgebracht
en waarop Rusland geantwoord heeft, „be
paald velbelovend" waren.
Deze verklaring is te opvallender, daar de
meening van Moskou over de vorige voor-
Opneming van Churchill en Eden
in de regeering daarvan afhan
kelijk.
De parlementaire correspondent van Reu
ter schrijft, dat sinds vele weken het gerucht
in omloop is, dat het mogelijk is dat Chur
chill en Eden met het oog op de internatio
nale crisis in do regeering zullen worden op
genomen om later weer af tQ treden.
Voor de gedachte dat Eden binnenkort
weer in functie zou treden schijnt geen en
kele tastbare reden te bestaan. De positie
van Churchill is minder zeker, hoewel in
de het best op de hoogte zijnde kringen te
Londen geen bevestiging is te verkrijgen van
de berichten, dat de minister-president
Churchill's opneming in het kabinet over
weegt
De grootste kans op een opneming van
Churchill in de regeering zou bestaan bij een
kabinetswijziging, waartoe de minister-pre
sident zou kunnen overgaan indien de toe
stand bijzonder critiek zou worden, doch
voor het oogenblik bestaan er volgens den
correspondent geen aanwijlzingen voor een
v*binetsherzicning.
stellen kortweg luidde, dat ze „onbevredi
gend" waren.
Chamberlain zegt;
In het Lagerhuis heeft Chamberlain in ant
woord op een aantal vragen over de onder
handelingen met de Sovjctregecring ver
klaard, dat nieuwe instructies naar den
Britschen ambassadeur in Moskou zijn ge
zonden.
Chamberlain achtte het niet raadzaam ver
dere verklaringen af te leggen in dit stadi
um van de onderhandelingen.
Nogmaals de garantie van Nederland.
Naar aanleiding van het ontkennend stand
punt van Nederland ten aanzien van garan
ties, waaromtrent wij elders in dit nr. een
mededeeling van den Rcgecringspersdicnst
publiceeren, merkt de Londensche correspon
dent van de N.R.Crt. op, dat de Nederland-
sche regeering waarschijnlijk om diplomatie
ke tactiek, mogelijkerwijs ook op verzoek
van Londen, besloten heeft niet meer be
kend te maken over den inhoud en den
vorm van het onderhoud dan het bloote feit,
dat het Nederlandsche standpunt nog eens
uiteengezet is.
Vanzelfsprekend is er geen kwestie van
dat de Engelsche regeering er zich door de
zen Nederlandschen stap van zal laten terug
houden haar plannen met betrekking tot de
formuleering van het drievoudig verbond
door te zetten.
Zooals ik Vrijdagochtend reeds kon
melden, aldus de corr., heeft men be
sloten dat het, hoe gaarne men ook
zou willen, onmogelijk was de ge
voelens der neutrale mogendheden
te ontzien.
Er is dan ook generlei verandering ge
bracht in de voorstellen, die de Engelsche en
Fransche gezant verleden Zaterdag aan Mo-
lotow hebben voorgelegd.
Naar mij, aldus verder de N. R. Courant.
Corr, vanavond nog eens werd beves
tigd, houdt dit voorstel in groote trekken
in, dat de door het drievoudig verbond te
garandeeren staten in een geheim protocol
zullen worden genoemd.Blijven de Russen
echter onvermurwbaar, dan zullen Londen
en Parijs noodgedwongen ook in een open
lijke vermelding toestemmen.
VOOR 'S LANDS VERDEDIGINGSVOORBE
REIDING ONMISBAAR!
In de te Nijmegen gehouden ver
gadering der Vereeniging van Gas-
fabrikantcn in Nederland hield ir.
C. L. Philips heden een rede, waar
in hij bestreed, dat de gasindustrie
haar tijd heeft gehad.
De gasindustrie kan, aldus spr., in haar
geheel niet worden gemist omdat het niet
toelaatbaar is de vele kostbare stoffen, in
de kolen aanwezig, te verkwisten en alleen
een betrekkelijk gering percentage der daar
in aanwezige warmte-energie te gebruiken.
Spr. constateerde daarom met genoegen,
dat de gasindustrie begonnen is zich uit
do malaiseperiode van voorafgaande jaren
wederom op te richten en dat er op de mees
te plaatsen een vooruitgang van het gasde-
bict valt te constatceren. Deze vooruitgang
is in grootere mate toe te schrijven aan de
toeneming van het aantal verbruikers dan
aan de toeneming per hoofd der bevolking.
Electrisch kooktarief nadeelin
voor het gasdebietf
Van groot belang voor de uitbreiding van
DE INFORMATORISCHE BE
SPREKINGEN DUREN VOORT.
Gisteravond heeft de Kabinetsfor
mateur, Dr. H. Colijn, te zijnen hui
ze Mr. P. J. Oud, burgemeester van
Rotterdam, oud-minister van Finan
ciën ontvangen. Voorts voerde de
minister-president informatorische
besprekingen met Mr. Dr. L. N. Dec-
kers in diens hoedanigheid van voor
zitter van de R.K. Kamerfractie. Wij
herinneren er aan, dat Mr. Deckers
in twee der vorige kabinetten-Colijn
zitting heeft gehad. Het is niet uit
gesloten, dat Dr. Golijn zich bij de
ze bespreking heeft willen oriëntee-
ren over de vraag, of de Roomschka-
tholieke Kamerfractie hem steun zal
verleenen bij het door hem te vor
men Kabinet.
Tenslotte werd Dr. Colijn gister
avond bezocht door ir. A. H. W.
Hacke, directeur-generaal van den
Arbeid.
Gistermiddag te 2 uur werd de gewone
wekelijksche Ministerraad gehouden.
Oplossing niet gemakkelijk.
Uit Ilaagsche politieke kringen verneemt
het Hsb., dat de oplossing van deze crisis
niet gemakkelijk zal zijn. Het gerucht,
van andere zijde vernomen, dat het ka
binet reeds voor drie kwart klaar zou zijn,
schijnt dan ook van een optimisme, dat
door de feiten niet verantwoord is.
Volgens zegslieden uit parlemen
taire kringen, zou de moeilijkheid
vooral hierin bestaan om van de
roomsch-katholiekcn, in geval van
een kabinet, waarin andere katho
lieke ministers zitting zouden ne
men, ten minste een standpunt van
een welwillende neutraliteit te ver
krijgen.
Ziet men echter de uitlatingen van de ka"
tholieke pers. dan schijnt, de geneigdheid
hiertoe althans op het oogenblik, niet al t»
groot.
Wat nu de deelneming aan een te vormen
kabinet betreft, hebebn wij den indruk, dat
men in het liberale kamp geen al te groo-
ten lust vertoont, verantwoordelijkheid op
zich te nemen, nu een rechts kabinet, na
twee jaren wegens innerlijk meeningsver-
schil uiteengevallen is.
„Beidt uw tijd"!
Het r.k. dagblad „De Tijd" schrijft:
In een kabinet, dat afbraak der werkloos-
heidspolitiek op zijn program heeft staan,
kunnen wij voor katholieke politici geen
plaats zien.
De politiek der Katholieke Staats
partij zal zich, meenen wij, voors
hands, moeten houden aan het
spreekwoord: beidt uw tijd.
De crisis treft haar op het moment, dat
zij t.a.v. de affaire-Oss in het parlement in
een geïsoleerde positie was gedrongen. Is
dat een ongunstige omstandigheid, van veel
meer belang is het gelukkige feit, dat de
crisis is uitgebroken niet over een of andere
vage en ingewikkelde twistvraag, en ook
niet over de kwestie der gezonde financiën
immers ten dezen zijn concessies genoeg
gedaan maar over de beginselvraag van
het primaire karakter de woorden zijn
o.a. van dr. Colijn en De Wilde van de re
geeringstaak der werkloosheidsbestrijding.
Hier is de lijn der katholieke politiek klaar
en strak, en haar positie is daarom rustig
en sterk.
Zij moge die. positie kloek volhouden en
die lijn moedig doortrekken. Nu het positief-
christelijke kabinet, waaraan dr. Colijn zulk
een ideëel-eerbiedwaardigen en parlemen
tair-verzekerden grondslag had gegeven na
twee jaren door den formateur zelf zoo
luchthartig en onberekenbaar aan den dijk
is gezet, zal men, aldus De Tijd, goed doen,
tegenover zijn toekomstige combinaties een
wijze scepsis te bewaren wat hun hechtheid
en hun levensduur betreft, en geen tragische
beteekenis toe te kennen aan de vragen van
hun bestaan.
Over en weer wordt ronduit van
„vijandelijke strijdkrachten"
gesproken.
GROOT MATERIAAL IN ACTIE.
In Mandsjoekwo is feitelijk de oorlogstoe
stand ingetreden tusschen Russen en Japan
ners. Er wordt met groot materiaal .gevoch-
ten. Gisteren is de tweede slag om Nomon-
han begonnen met een aanval van de Ja-
pansche infanterie op de stellingen van de
troepen van Buiten Mongolië op de Relioro
hoogte te Nomonhan, ongeveer 300 k.m. ten
Zuidwesten van Hailar. Den geheelen dag
werden verder de Mongoolsche stellingen
bestookt door de Japansche artillerie en
luchtmacht, terwijl de bombardementsvlieg
tuigen de Mongoolsche bases onder vuur
namen, schoten de jachtvliegtuigen op de
voorste stellingen met mitrailleurs.
De Japanneezen zijn meesters in de lucht
hetgeen wel blijkt uit hun successen van
de afgcloopcn maand, aldus de Japanschï
berichten.
Nomonhan is door de Japansche artille
rie tot een rookende puinhoop geschoten.
Het gebied, dat door de Mongolen wordt
opgeöischt en dat ten oosten van de Ha-
lahar rivier ligt wordt reeds lang door
Mandsjoekwo als een deel van zijn gebied
beschouwd en de Japansche autoriteiten
hebben verklaard, dat zij besloten zijn alle
Mongoolsche strijdkrachten uit het land te
drijven.
Gistermiddag hebben de Japanneezen ver
klaard, dat zij de vijandelijke kanonnen
tot zwijgen hebben gebracht aan den wes
telijken oever van de Khalkhingol door op
treden uit de lucht en artillerievuur. Om
14 uur was een deel der Japansch Mand
sjoerijsche troepen om een groote Russisch-
Mongoolsche troepenmacht ten oosten van
de rivier heengetrokken. Een aantal over-
zetplaatsen werd bezet, waarmede de te
rugtocht van de RussischMongoolsche
strijdkrachten werd afgesneden.
Vliegtuigen neergeschoten?
Gistermiddag om een uur hebben Japansch-
Mandsjoerijsc'he vliegers bij een luchtge
vecht met tien Russische vliegtuigen van
het type 116 volgens een van de grens ont
vangen telegram twee Russische toestellen
neergeschoten. De overige acht vliegtuigen
werden in westelijke richting verdreven.
het gasdebict is de juiste tariefstelling. Het
is onmogelijk §cn systeem uit te denken,
dat in alle gevallen tot de beste resultaten
zal leiden Bij de bestudeering van het ta-
riefvraagstuk kan men in hoofdzaak twee
richtlijnen volgen, n.1. uitgaande van der.
eigen kostprijs en van den prijs der concur-
reerende energiebronnen. Beide beginselen
voeren tot een gedifferentieerd tarief. Spr.
ging hierop uitvoerig in en oefende o.m. kri
tiek op de prijsstelling op grond van de
waarde der energie voor verschillende doel
einden. Deze achtte spr. evenwel niet in
alle gevallen uit den booze. Indien het een
nieuw debiet betreft, de voorziening in een
nieuwe behoefte, is daartegen m.i. geen en
kel bezwaar. Voorzichtig moet men echter
zijn indien men zich begeeft op het terrein,
dat door een ander reeds jarenlang met
gunstig gevolg is geëxploiteerd.
Daarom is het ook, dat de gasin
dustrie de tarieven, waarvoor door
de electriciteitsbedrijven de kook-
stroom wordt geleverd, als onjuist
beschouwt en in strijd met het alge
meen belang. Bezien van het stand
punt van het electriciteitsbedrijf al
leen, is de kookstroom inderdaad
een meerlevering, waarop een gerin
ger gedeelte der vaste kosten zou
mogen drukken. Deze bedrijven be
geven zich echter daarmede op het
terrein der gasindustrie, die met dit
gedeelte van haar debiet juist het
grootste deel harer vaste kosten
moet dekken. Voor beide energie
bronnen tezamen is de kookstroom-
levering geen meerlevering, indien
deze levering gaat ten koste van het
gasdebiet.
Een geheel nieuw tarief.
Een voor ons land geheel nieuw tarief, dat
ernstige bestudeering verdient, is het nieuwe
Haagsche tarief, waarbij de gasprijs niet
wordt berekend per M3, maar volgens de ge
leverde warmtehoeveelheid, berekend per
mcgacal, d.w.z. met 1000 groote of kilogram
calorieën als eenheid. Dit tarief is logisch
en billijk, omdat de waarde van het gelever
de gas niet wordt bepaald door het gelever
de volumen, doch door de hoeveelheid
warmte-energie.
Tenslotte stond spr. stil bij de exploitatie
vorm der gasbedrijven. De gasbedrijven, wel
ke zich in handen der overheid bevinden,
zouden gaarne meer vrijheid en zeggenschap
verkrijgen op het gebied van tarieven, propa
ganda, personeelsaangelegenheden, enz. Alen
dient dezelfde bevoegdheden en vrijheden te
bezitten, als de leveranciers der concurree-
rende energiebronnen.
Naar een georganiseerde gas
industrie.
Spr. voerde tenslotte een krachtig
pleidooi voor concentratie van klei
nere bedrijven, omdat z.i. alleen op
die wijze een tegenwicht kan worden
gevormd tegen de machtspositie der
electriciteitsbedrijven. Vooral tus
schen de in eenzelfde streek of pro
vincie gelegen bedrijven is een inni
ger samenwerking mogelijk, die een
voorloopcr kan zijn voor een belan
gengemeenschap, een koppeling der
distributienetten of onderlinge ver
binding der persleidingen, welke be
langengemeenschap kan uitgroeien
tot één stichting, N.V. of coöperatie,
welke verscheidene gemeenten om
vat.
Indien dan deze grootere bedrijven weder
om samenwerking zoeken door koppeling of
anderszins zal men geleidelijk tot de geor
ganiseerde gasindustrie kunnen komen, wel
ke ons voor oogen dient te staan.
Verwachting Meest zwakke
wind tusschen Oost en Zuid
half tot zwaar bewolkt, waar
schijnlijk droog weer. In
den middag w-rmer dan
gisteren.
Regeeringscommissarissen be
noemd, - Opnieuw een deel der
schijn-zelfstandigheid verdwe
nen.
De laatste schijn van zelfstandigheid in
het protectoraat Bohemen en Moravië is
thans ook verdwenen.
De rijksprotector, Freiherr von Neurath,
heeft een verordening uitgegeven van den
volgenden inhoud:
De stedelijke vertegenwoordigingen in Bo-
heemsch Budweis, Bruenn, Iglau, Mora
visch Ostrava en Olmuetz worden onmid
dellijk ontbonden. Er komen voor in de
plaats regeeringscommissarissen, die on
middellijk benoemd worden.
Het uitschrijven van nieuwe verkiezingen
in deze gemeenten moet tevoren door den
rijksprotector worden goedgekeurd.
De algeheele bevoegdheid, die vol
gens het in het protectoraat Bohe
men en Moravië geldende recht toe
komt aan de gemeente organen, in
het bijzonder aan den burgemees
ter. de wethouders en den gemeen
teraad gaat terstond over op de
nieuw aangestelde regeeringscom
missarissen.
De ontbonden gemeenteraden, de colleges
van wethouders, de tot dusverre in functie
geweest zijnde burgemeesters en alle ande
ren betrokken gemeente-organen, moeten
zich onmiddellijk van iedere ambtsbezigheid
onthouden.
Zijn speciale zendingontkend.
De geruchten dat de Duitsche ambassadeur
te Ankara, von Papen, met een speciale zen
ding naar Moskou zou gaan, worden tegen
gesproken.
Bevoegde kringen voegen hieraan toe, dat
de DuitschRussische economische bespre
kingen binnen het kader blijven van de gel
dende overeenkomsten.
Naar Zweden en Estland
De zware kruiser Admiral Hipper is voor
een buitenlandsche oefenreis uitgeloopen.
Het oorlogsschip zal naar de Zweedsche ha
ven Hernoesand en de Estlandsche hoofd
stad Reval gaan. De duikbootflottilje Lohs
zal voorts een oefentocht ondernemen waar
bij een bezoek zal worden gebracht aan de
Zweedsche haven Hclsingborg, van 10 tot
14 Juli. Het zal een inofficieel bezoek zijn.
Er zal goed brood gebakken
worden.
Mussolini heeft in een door hem gepresi
deerde bijeenkomst van de graancorporatie
verklaard, dat de graanoogst bevredigend
is. Zij haalt ongeveer het cijfer van het vo
rige jaar, d.i. 80 millioen centenaar. Hij
voegde Jiieraan toe, dat het noodig was, het
cijfer 85 millioen te halen om de behoeften
van de bevolking te dekken.
De corporatie heeft besloten, een standaard
type voor het meel vast te stellen, waardoor
brood van de beste kwaliteit kan worden
gemaakt. Ook heeft zii de prijzen van mais
en rijst tot October 1040 vastgesteld, alsme
de de aan te leggen voorraden mais.
