Echtpaar op bovenhuis
verbrand
Laatste boodschap van
ter dood gedoemden
ontbiedt Haar
raadgevers
DAGBLAD VOOR DEN'HELDER EN HOLLANDS NOORDERKWARTIER
Vuur en rook
verijdelden elke
reddingspoging
Werpt Engeland
met modder Vf
Het eindeloos getob
te Moskou
Breg
man
„Blijf naar ons uitzien"
Voorloopig geen kolonisten
naar Ned. Indië
KONINGSTRAAT 78, DEN HELDER.' TELEFOON 50 (2 LIJNEN)
ZATERDAG
8 J U L I 1939
67e JAARG. No. 8663
„Thetis" bergpogingen
opgeschort
Ook de Chefs der Staven
uitgenoodigd
Dr. C o 1 ij n nog
steeds Kabinetsformateur
Dit nummer bevat 16 pagina's
Vl/EERBERICHT
DE BILT SEINT:
LEERAAR M. O.
HELDERSCHE COURANT
Uitgave der Ultg.-MlJ. Hollands Noorderkwartier N.V. te Den Helder
Xn den afgeloopen nacht, tegen
kwart voor drieën werd de Gronin-
sche brandweer gealarmeerd door
werklieden, die aan de Steentilbrug
reparatiën verrichtten en toen ont
dekten, dat in het perceel no. 46 aan
de Steentilstraat, waarin een maga
zijn van auto-onderdeelen en lam
pen van den heer Wiegman is ge
vestigd, brand woedde.
Even nadat zij het vuur ontdekten
sprong reeds de groote étalageruit
met een geweldigen knal uiteen,
vermoedelijk veroorzaakt door het
ontploffen van potten vet. Door dit
geraas werden de meeste omwonen
den uit hun slaap gewekt en spoed
den zich naar buiten.
EEN ONGELUK KOMT NOOIT
ALLEEN
In korten tijd stond het perceel van den
Heer Wiegman in lichter laaie. De bewoners
de 40-jarige heer Wiegman, diens vrouw,
een li-jarig zoontje en een 4-jarig doch
tertje trachtten zich te redden. Dit gelukte
aan allen, behalve den heer W. zelf, die in
de haast kwam te vallen en daarbij een
hielbreuk opliep. Hij zag evenwel nog kans
het vuur te ontloopen, hoewel hij daarbij
zeer ernstige brandwonden bekwam, zoodat
hij ter verpleging naar het Academisch Zie
kenhuis moest wordein vervoerd.
Wat zich op de bovenverdieping
afspeelde. v.
Voor de bewoners van de bovenverdieping
van hetzelfde perceel, de 60-jarige kleer
maker B. J. Walrecht, diens eveneens 60-
jarige echtgenoote en hun 25-jarigen zoon
heeft deze brand vreeselijke gevolgen ge
had.
De zoon kon door de geweldige vuurzee
en de rookontwikkeling geen enkele po
ging ondernemen om zijn ouders te redden
en ternauwernood gelukte het hem zelf het
gevaar te ontkomen, zoodat hij het moest
aanzien dat zijn ouders jammerlijk in de
vlammen omkwamen. In dezen toestand
slaagde hij er in, via het dak en een dak
raam aan de achterzijde liet perceel van de
firma Koopman te bereiken.
Onmiddellijk na het alarm is de Groning-
sche brandweer met groot materiaal uitge
rukt. Toen zij ter plaatse kwam was het
geheele pand reeds één vuurzee en was ook
het aangrenzende perceel en liet groote
pakhuis aan de achterzijde reeds, door het
vuur aangetast.
Hierin lagen groote voorraden manufac
turen en aanverwante artikelen opgesta
peld.
Paarden en auto's in veiligheid
gebracht.
Direct werden de slangen uitgelegd en
wel acht aan de voorzijde, twee in de gan
gen aan weerszijde van hetp erceel en zes
aan de achterzijde, zoodat met zestien stra
len tegelijk water kon worden gegeven. De
garage aan de achtezijde bevatte een aan
tal auto's en stalling voor twee paarden,
't Mocht gelukken de wagens en de dieren
nog bijtijds in veiligheid te brengen. Tegen
vier yuur stond ook de aangrenzende wo
ning van den heer Koopman in lichter
laaie en was dc woning van den heer Wieg
man in een ruïne herschapen. Het pakhuis
brandde mede geheel uit.
Oorzaak onbekend.
Niemand weet op het oogentblik wat de
oorzaak van deze felle brand is. De brand
weer staat onder leiding van den comman
dant, den heer C. P. Ploegh, terwijl ook
de waarnemend burgemeester van Gronin
gen, wethouder E. Rugge, en de wethouder
van Onderwijs, de heer H. Molendijk het
blusschingswerk gade slaan.
Dank zij het spoedig en krachtig ingrijpen
van de brandweer kon worden aangenomen
dat tegen vier uur het gevaar voor verdere
uitbreiding was geweken. Het nablusschen
zal evenwel nog verscheidene uren vergen.
Het zoeken naar de lijken van het echt
paar Walrecht, dat bij dezen brand het
leven liet, gaat met groote moeilijkheden
gepaard. Het is voor de brandweerlieden
uiterst gevaarlijk zich binnen dit perceel
te begeven, daar de beide zolders elk
oogenblik unnen instorten.
Omtrent de toestand van den heer Wieg
man wordt nog vernomen, dat deze niet
ongunstig is. Nadat hij zijn vrouw en kin
deren in veilgheid had gebracht, kon hij
zichzelf slechts redden door van een twee
meter hoogen muur te springen en hierbij
kwam hij te vallen en bekwam ook brand
wonden. Deze zijn evenwel niet van ern-
stigen aard gebleken en zijn toestand baart
dan ook geen zorg.
De schade door dezen brand aan de aan
getaste perceelen veroorzaakt wordt gedeel
telijk door verzekering gedekt. Ondanks
het nachtelijk uur was er vrij veel publick
op de been, doch de politie droeg zorg dat
de brandweer ongehinderd haar taak kon
verrichten.
Felle anti-Britsche agitatie der Ja
panners hij de herdenking van
de oorlogsverjaardag.
Terwijl in Shanghai met veel plech
tigheid de tweede verjaardag van
den oorlog met China werd gevierd,
werden uit het Westen tien vracht
auto's met gesneuvelde Japanners
aangevoerd. Hoewel officieel werd
medegedeeld, dat alles rustig ver
liep, blijkt hier volgens betrouwbare
ooggetuigen uit, dat ten Noordwes
ten van de stad hevig moet zijn ge
vochten. In het door de Japanners
bezette gebied zijn anti-Britsche be
toogingen gehouden.
Ook te Tokio heeft zich de tweede ver
jaardag van de Chineesch-Japansche Mjan-
delijkheden gekenmerkt door een toene
ming van de anti-Britsche agitatie. Een hon-
dei'dtal personen hebben luidruchtig be-
toogd voor de "ritscho ambassade.
Zij droegen doeken met anti-Britsche leu
zen mede en schreeuwden vijandige kreten
uit. Zij trachtten door te Jringen in het park
der ambassade, maar werden teruggedron
gen door een belangrijke politiemacht. One
Hunner vertegenwoordigers overhandigden
het raadslid der ambassade, Cunningham,
een adres van protest tegen de „onvriend
schappelijke houding van Engeland jegens
Japan."
De Vereen. Kominkyodoto-parti] der sa
menwerking van den keizer en zijn onder
danen heeft een resolutie aangenomen,
waarin gezegd wordt: „Engelschen, trekt u
terug van het Aziatische continent. Let op
de conferentie te Tokio."
Dezelfde partij heeft een circulaire rondge
zonden, waarin den Engelschen teruggave
gevraagd wordt van al hun bezittingen in
Het Verre Oosten.
De Kokoemin Sjimboen publiceert een fel
anti-Engelsc.h artikel, waarin o.m. gezegd
Word t
«Het eenige middel om de nieuwe orde in
het Verre Oosten te vestigen, is een vast-be?
raden anti-Britsche politiek, Laten wij onze
missie bewust worden: Engeland minstens
uit het Verre Oosten verjagen. Het doel van
de huidige anti-Britsche politiek is niet
overmeestering van Britsche economische en
gebiedsbelangen, maar Engeland te treffen
in zijn waardigheid van controleur van de
wereld en modder in zijn gelaat te werpen."
Elke dag nieuwe instructies; el
ke dag nieuwe hoop.
Wat de onderhandelingen met Moskou
betreft, beginnen de bladen te vinden, dat
deze wel wat lang duren en algemeen schrij
ven zij de oorzaak hiervan toe aan de tal
rijke voorzorgsmaatregelen, waarmede de
Sovjets zich trachten te omringen.
Naar*Pietri in de Jour schrijft, zouden de
Sovjets geen enkele verplichting op zich wil
len nemen jegens Zwitserland, Nederland of
Dantzig, terwijl Frankrijk en Engeland zich
zouden moeten verplichten, te waken over
de geheele Russische grens van de Golf van
Finland tot de Dardanellcn, d.w.z. ongeveer
4.900 km.
Oud nieuws.
Voor de vierde keer hebben dc ambassa
deurs van Engeland en Frankrijk nieuwe in
structies ontvangen en men is algemeen van
oordeel, dat indien geen niéuwe moeilijkhe
den rijzen, een overeenkomst mogelijk is.
Strang heeft evenwel nog geen maatrege
len genomen binnenkort naar Londen te
rug te keeren. De „Realistische" politiek
van het Kremlin na Het vertrek van Litwi-
nof uit zich in een taai vasthouden aan dc
beginselen van de Sovjet Unie tijdens dc
besprekingen.
Verder is geen wijziging merkbaar in dc
verhouding tusschen de Sowjet Unie en Po
len.
Ten aanzien van de geruchten, dat twee
Duitsche handels^edelegeerden te Moskou
zouden zijn aangekomen om zich ter be
schikking van de Duitsche ambassade te
stellen voor het voeren van handelsbespre
kingen, wordt, op de ambassade verklaard,
dat. geen officieel onderhandelaar is aan
gekomen Wel bevindt zich een gering aan
tal Duitsche zakenlieden te Moskou, doch
geheel als particuliere personen.
AANGRIJPEND DOCUMENT
DOOR DE THETIS-BEMAN-
NING VLAK VOOR HUN DOOD
OPGESTELD.
Wanneer een afgeschoten torpedo
een ondergedoken duikboot verlaat,
gaat met een grooten zucht een plot
seling verhoogde luchtdruk door het
lieele schip en streft weer weg op liet
oogenblik. dat de wervelende schroe
ven het onderzeesch projectiel weg-
stuwen op zijn baan.
Die zelfde zucht, maar honderd
maal sterker en onheilspellender
ging door de „Thetis" toen het wa
ter met zijn noodlottig geweld door
de geopende lanceerbuis no 5 naar bin
nen spoot en met angstwekkende
snelheid de boegbuiskamer begon
te vullen Even later was het wa
ter gestuit, de deuren in de schotten
gesloten en toch het lot van schip
en opvarenden al bezegeld. Slechts
vier hunner ontkwamen den dood
onder water en konden fragmenten
navertellen van wat er na het zin
ken in het ten doode gedoemde
schip was gebeurd
Het document dat
bracht.
véél licht
Eén document echter bereikte ook de bui
tenwereld, met de laatste woorden van de
„Thetis". Officieren en experts hielden in
hun stalen gevangenis een korte beraad
slaging over de reddingsmogelijkheid. De
chef-machinist Glenn stelde een bepaalde
formuleering voor. Anderen amendeerden
deze met een enkel woord, toen schreef
Glenn op het officieele dienstpapier die wei
nige woorden neer, die den eventueelen red
ders aanwijzingen zouden geven voor de
te volgen reddingsmethode, en die de laat
ste woorden zouden zijn, die men van een
van de achtergeblevenen zou vernemen.
Keurig samengevouwen in zeildoek.
Die enkele blaadjes werden keurig
samengevouwen in zeildoek en be
vestigd aan den arm van kapitein ter
zee Oram, die niet wetend dat de
redders reeds boven het schip dobber
den had aangeboden om als „le
vende boei" de „Thetis" te verlaten.
Zoo bereikte dit laatste document, de
wereld.
Blijf voortdurend uitzien...!!
„A. B. Thetis". zoo begint het. „Op den bo
dem. Diepte 140 voet. Helling 16 gr. Voorste
ven neer". Dan volgen de beschrijving van
den toestand van het schip, zegt de N. R.
Ct. en de nuchtere directeuren voor de te
pogen redding, de technische aanduiding van
plaatsen waar de slang die de reddende lucht
in het schip zou kunnen persen, bevestigd
kan worden. Alles even zakelijk. Als een ge
woon rapport op een bureau van de admira
liteit, waar bedrijvige menschen in- en uit-
loopen.
Maar dan volgen de laatste woorden, waar
uit de kreet om hulp heel even opklinkt:
„Blijft voortdurend uitzien naar mannen,
ontsnappend via achterste reddingskamer".
„Blijft voortdurend uitzien De laat
ste vergèefsche roep om hulp van hen, die
gevangen bleven
De eenige geredde burger vertelt.
Bij het voortgezette onderzoek naar de
oorzaken van de ramp der „Thetis" is Don
derdag de eenige geredde burger, de mon
teur Shaw, verhoord, aldus meldt de „Daily
Telegraph."
„Ik hielp bij het leegpompen van de bin
nenste tanks, zei hij, en werkte den gchee-
len nacht. Op het moment dat kapitein
Oram en luitenant Woods hun geslaagde
ontsnappingspoging deden, bevond ik mij in
de macHinekamer, waar zij doorheen kwa
men op weg naar de sluiskamer.
„De vier mannen, die er niet in geslaagd
zijn te ontsnappen, heb ik", aldus vervolgde
Shaw, „niet de sluiskamer zien binnengaan.
Wel heb ik later geholpen ze er weer uit te
halen."
Shaw beschrijft dan hoe hij naar het ach
terschip gegaan is om te zien of de lucht
daar beter was dan in de machinekamer.
„De lucht leek daar nog slechter," zoo zegt
hij.
„Hoe slecht was de lucht wel? Kunt u
ons vertellen, hoe u zich voelde vlak voor
dat u de onderzeeër verliet?" wordt er ge
vraagd. „De lucht was zeer zwaar", aldus
Shaw. „en ik kon bijna niet spreken. Ik had
een verstikkend gevoel rond mijn keel. Ik
kon wel spreken, maar met de grootste moei
te. Ik heb verschillende menschen onwel
gezien dien nacht."
„Vertelt u eens wat er gebeurde toen u de
sluiskamer binnengegaan was',, vraagt de
Procureur-Generaal.
„Stoker Arnold hielp mij bij het omdoen
van het Davis-apparaat. Ik was niet heele-
maal zeker van een paar dingen in verband
met het toestel, maar hij stelde me gerust.
Technische bijzonderheden
De vijfde dag van het onderzoek naar den
ondergang van de Thetis was gewijd aan
technische bijzonderheden en getuigen ver
klaringen van deskundigen ten aanzien van
den duikbootbouw en de proeven, die geno
men werden voor den noodlottigen duik.
Het mysterie van den open boegklep vorm
de het onderwerp van vele vragen. Kapt.
luit. Maguire, die de leiding had der proe
ven, van de Thetis, verklaarde, dat hij nooit
in zijn ervaring het geval was tegengeko
men waarin de handle in gesloten stand ver
keerde, terwijl dc klep zelf open stond. Even
min had hij er ooit van gehoord,, dat een
boegklep los raakte. In dit verband kan er
aan herinnerd worden, dat Woods voor het
gerechtshof verklaard heeft, dat hem, alvo
rens hij don achterklep van torpedobuis 5
opende, waardoor het water naar binnen
stroomde, gerapporteerd was, dat de indica
tors in gesloten stand verkeerden.
Storm wordt spelbreker.
Het bergingsvaartuig Zelo, dat zal trach
ten de gezonken duikboot „Thetis" te lich
ten, is van zijn anker losgeslagen als gevolg
van den Zuidwester stom, die aan boord
eenige averij heeft aangericht. Daar het ér
niet naar uit ziet, dat het weer reeds aan
stonds beter zal zijn, begeeft de Zelo zich
voor herstel van de schade naar Birkenhead,
De begeleidende vaartuigen hebben een
schuilplaats tegen den storm opgezocht.
H.lill. de Koningin
MR, DR. L. N. DECKERS GISTEREN DOOR
HARE MAJESTEIT ONTVANGEN.
Gisteravond heeft H. M. de Koningin
ten paleize in het Noordeinde, in ver
band met de ministercrisis, bespre
kingen gehouden met de voorzitters
van de beide Kamers der Staten-Ge-
neraal, den vice-president van den
Raad van State en den Minister van
Staat Mr. D. Fock.
De chefs van den generalen staf en
van den marinestaf waren uitgenoo-
digt de vereischte inlichtingen te ver
strekken.
Des middags had II. M. de Koningin ter
verstrekking van eenige inlichlingen, Mr. Dr.
L. N. Deckers, voorzitter van de R.K. Staats
partij in gehoor ontvangen.
Tegen acht uur verschenen ten paleize
Noordeinde, de minster van Staat, oud-gou-
verneur-generaal, mr. D. Fock, de vice-presi
dent van den Raad van State, jhr. mr. F.
Beelaerts van Blokland, de voorzitter van de
Eerste Kamer, mr. W. L. baron de Vos van
Steenwijk, alsmede de voorzitter van de
Tweede Kamer, mr. .T. R. K. van Schaik.
Twee uur later hebben de chef van den
Generalen Staf, luitenant-generaal I. H.
Reynders, en de chef van den Marine-Staf,
vice-admiraal J. Th. Fürstner zich ten pa
leize vervoegd.
Eerst hedennacht twaalf uur reden, vol
gens het Hdbld., de auto's voor en hebben de
heeren, die aan deze conferentie hebben deel
genomen, het Paleis Noordeindo verlaten.
H. M. de Koningin vertrok 's nachts te half
een, teneinde zich naar haar landgoed „Rui-
genhoek" te begeven.
Meer en meer wordt duidelijk, dat H.M.
de Koningin het teruggeven door Dr. Coli.in
van de hem verstrekte opdracht tot kabi
netsformatie niet of althans nog niet, heeft
willen aanvaarden.
Evenals ongetwijfeld de grootste meerder
heid van ons volk ziet Hare Majesteit in
Dr. Coli.in. de eenige Nederlandsche Staats
man met voldoend internationaal gezag, om
in de huidige moeilijke internationale om
standigheden aan het hoofd van den Staat
te staan.
Dat onze verhouding tot het buitenland bij
de besprekingen hedennacht de belangrijk
ste plaats heeft ingenomen, wordt geac
centueerd door de aanwezigheid van Luite
nant-Generaal S. H. Rcijnders en vice-admi
raal Fiirsfner.
Hoe tenslotte dc oplossing der regcerings-
crisis zal worden gevonden is niet geheel
duidelijk, maar wel slaat vast, dat de Kroon
alles wat politiek verdeelt tijdelijk naraden
achtergrond wil verschuiven, om den na
druk te leggen op de verdediging van onze
onafhankelijkheid en daartoe het roer van
Staat in handen wil leggen van een krach
tige persoonlijkheid.
Onwillekeurig zoekt men de c dossing in
de samenstelling van een „intermezzo"
kabinet, met een niet al te selierp omlijnd
program, waarin dan personen zouden
kunnen worden opgenomen van erkende
verdienste.
Verwachting: Zwaar tot half be
wolkt, iater opklarend, geen
regen van beteekenis, weinig
verandering in temperatuur,
meest matige Zuidelijke tot
Zuiwwesteliiken wind.
Alg. vooruitzichten: Bewolkt et
vrij warm weer.
Accountantskantoor
Lid N. I. v. B.
Lid Ned. Gen. v. Acc.
Loodsgracht 72 - Tel. 650
WEL EEN PROEFNEMING MET NE
DERLANDSCHE BOEREN OP DE DAIRI-
GRONDEN.
De minister van Koloniën heeft aan de
Tweede Kamer een nota doen toekomen,
waarin een overzicht wordt gegeven be
treffende den stand van het kolonisatie-
vraagstuk van Europeanen in Nederlandsch
Indië.
Uit deze nota blijkt, dat, behoudens de
kolonie van het Indo-Europeesch Verbond
in de Giesting en de kolonie van de I.M.
I.W. op de Bate-gronden, de toestand der
kolonies op Nicuw-Guinea, op Poeloe Laoet
en de Dairilanden van dien aard is, dat
het niet verantwoord zou zijn om de werk
zaamheden daar op den ouden voet voort
te zetten.
Als oorzaak van het niet slagen der Eu-
ropcesche kolonies noemt de Kolonisatie-
raad, die rfiet het onderzoek belast is, o.m.
de slechte gronden, dc ongeschiktheid en
onbekwaamheid op het gebied van land
bouw en veeteelt der kolonisten, financieel
gebrek en ongunstige hygiënische en kli
matologische omstandigheden.
Men is er verder nog niet in geslaagd,
de juiste economische basis te vinden,
waarop in Indië een boerenbedrijf moet
worden gegrondvest.
Nadat deze gegevens ter beschikking wa
ren gekomen, heeft de raad met de koloni-
satievereenigingen het overleg geopend om
verbetering in den bestaanden toestand te
brengen.
Als gevolg van saneeringsmaatre-
gelen werd de uitzending van kolo
nisten naar de buitengewesten prac-
tisch gestaakt. In beperkte mate zal
vermoedelijk binnenlcort uitzending
naar de Giesting weder ter hand
kunnen worden genomen, zoodra
het plan om daar een kolonie met
jeugdige kolonisten op nieuwe basis
te stichten vasten vorm heeft aan
genomen
Het bedrijlstype.
Wta den organisatievorm betreft, acht
men den coöperatieven vorm voorshands
het meest geschikt.
Over het bedrijfstype bestaat nog geen
zekerheid.
In ieder geval zal men geen uniform be
drijfstype voor heel Indië kunnen gebrui
ken. Voor élk terrein zal derhalve een
proefbedrijf moeten worden gesticht.
Nochtans acht de raad het wen-
schelijk om één bijzondere proefne
ming van algemeene strekking op
te zetten, n.1. de proefneming met
Nederlandsche boeren op de Dairi
grondene, waarvan de doelstelling
is, te geraken tot een gemengd be
drijf, gebaseerd op landbouw, tuin
bouw en veeteelt, waarvan in Ne-
derlandsch-Indië geen bruikbaar pro
totype te vinden is.
Ten slotte overweegt de raad ook de mo
gelijkheid om in samenwerking met. de ver
eeniging kolonisatie Nieuw Guinca een
gemechaniseerd bedrijf te stichten op daar
voor in aanmerking komende terreinen, wel
ko vermoedelijk op één van de eilanden der
Molukken zullen worden gevonden.
Het is zeker niet overbodig hierbij de aan
dacht er op te. vestigen, dat dergelijke proef
nemingen op landbouwgebied jaren zullen
duren, vóór dat een definitief oordeel zal
kunnen worden uitgesproken, zoodat de her
vatting van de uitzending van kolonisten
od «enigszins groote schaal vermoedelijk
in de eerste jaren niet ter hand zal kunnen
worden genomen.
