VOOR SLECHTS I CENT EXTRA ROOKGENOT EN 'n TRIUMPH MPH Duce we hebben uw hulp niet noodig Herinnering aan 't 21ste ^iaddnieiucLi De scholen hebben een „beurt" hard noodig Dinsdag begint de H*B*S* Inkwartiering September 1939 Is dat waar?... Zaterdag 2 September 1939 Tweede Blad Prijzenswaardige ijver t>r MDcisTP rmn De 300 kg* thee geen smokkelwaar Gemeente Secretarie Maandag en Dinsdag gesloten Een herinnering aan de Wereld oorlog 1914'18 Toonkunst H.R.C.-nieuws H*R*C* I-V-S-V* I De goede geest onder onze militairen JAC. DE BOER, Het 21ste is vertrokken. Na slechts enkele dagen zijn tijdelijk bivak in Den Helder te hebben opgeslagen, is het legioen in den nacht van Donderdag op Vrij dag naar de vaste bestemming, meer in het binnenland, vertrokken en daarmede heeft zich het beeld van onze stad weder belangrijk ge wijzigd. Weg zijn de duizenden soldaten, die Nieu- wediep deze week zoo'n speciaal karakter ge geven hebben. Verdwenen zijn de keukenwa gens, waarin zoo maar op den publieken weg de rats, de koffie en de erwten en boonen klaargestoomd werden. Verdwenen zijn ook de ritsen landstormers, die zittende op hek ken, in portieken en voor de scholen, en amu sementslokalen het Heldersche leven, gade sloegen. Reeds gisteren heeft men in onze krant dui delijk kunnen lezen dat het 21ste de ont vangst in onze bakermat hoogelijk kon waar- weeren. Van „half-officieele" zijde werd dat zelfs bevestigd, en dat doet ons goed. Niet uit een gevoel van chauvinisme, maar wel... omdat Den Helder inderdaad getoond heeft voor de belangen van deze tijdelijke be zoekers op te komen. De plaatsruimte gedoogt het niet, maar wij worden in de verleiding ge bracht om met voorbeelden te bewijzen hoe zeer men zich uitgesloofd heeft om het beste beentje voor te zetten. Daar waren bejaarde moedertjes, die heel den dag in den weer waren met het smeeren van kadetjes, met het opzetten van thee en het klaarmaken van koffie. Het is ons bekend dat tal van straten collectes organiseerden om zoodoende over voldoende contanten te beschikken voor het aankoopen van „grond stoffen". Van huis tot huis was men het roerend eens dat er een offertje gebracht moest worden en slechts sporadisch kwam het voor, dat iemand weigerde zijn of haar medewerking te ver- leenen. Donderdagavond kwam de klap op de vuurpeil. Niet zoodra had de burgerij ver nomen dat het legioen verderop ging, of men bestormde de bakkers- en kruide nierszaken om voorraad in te slaan voor de jongens van het 21ste. Om 8 uur wa ren de meeste bakkerijen schoon uitver kocht. En het was geen droog brood wat men meegaf. Integendeel: dikke hompen kaas, koek, worst en andere vleeschwaren bedekten de extra-dik besmeerde cade- tjes en we zouden ons sterk moeten ver gissen als vele soldaten dien nacht, die zij voor een belangrijk deel in den trein hebben moeten doorbrengen, honger ge leden hebben. Wat achterbleef. En nu is dan het 21ste weg. Wat nog aan het korte bezoek herinnert zijn de scholen in-wanorde, zijn de plukken en bossen stroo voor deze lokaliteiten en zijn de bioscopen en amusementsgelegenheden die er momenteel verre van uitnoodigend uitzien. Wij hebben gisteren hier en daar ons licht eens opgestoken. Hebben met schoolhoofden gesproken en zijn eens wzen neuzen in de bioscopen. Niet altijd blijkt men de gastvrij heid beloond te hebben door de boel op te redderen. Gelukki» zijn dat echter uitzon deringen. Het komt ons echter voor, dat menig plichts- betrachtend schoolhoofd dezer dagen grijze ha ren gekregen zal hebben. In record-tijd zijn propere gangen en lokalen veranderd in bezoe delde en min of meer vervuilde hokken. Kas ten zijn leeggehaald en dienden ter opberging van kuch en andere militaire zaken. Gangen en corridors werden door de zware soldaten- kistjes duchtig „bewerkt", zoodat het wel de grootste moeite zal kosten weer „grond" erin te krijgen. Privaten en closets zijn veelal in verregaanden staat van verstoptheid, terwijl de muren, eertijds keurig gekalkte witte vel den, in ieder geval geheel opnieuw gewit zul len moeten worden. Bij het vertrek was er menig luitenant, me nig vaandrig, die z'n jongens opdracht gaf niet heen te gaan, alvorens alles, vooi" zoo ver het tenminste mogelijk was, in orde te brengen. Dat maakte een goeden indruk en oogste dankbaarheid van diegenen, die hun lokaliteit afgestaan hadden. Natuurlijk waren er op dezen goeden regel uitzonderingen. Wat de bioscopen betreft, de directie kon ons nog niet mededeelen wanneer er een mo gelijkheid bestaat, dat de deuren weder voor het publiek geopend zullen worden. Ook hier, neemt men Rialto, of Tivoli, of de Witte, heerscht schromelijke wanorde. De hal van het Rialto-theater, eens de trots van de directie en lust voor het oog van den bezoeker, ziet er uit „om te huilen". Het PORTRET ATELIER JAC Dt E5CER 1 zelfde is het geval met het balcon en de zaal. Overaal heeft men slaapplaatsen in 't stroo ge maakt, en het kost waarlijk moeite zich te realiseeren, dat dit het smaakvolle Spoor- Straatsche theater is. Natuurlijk komt dit alles weer terecht. Zoodra men zeker weet dat de bioscopen niet meer gebruikt zullen worden voor het onder brengen van troepen, zal men wel met man en macht aan den slag gaan om zoo spoedig mogelijk weder het pubüek te kunnen ont vangen. Er zal echter menige hand en menige bezem noodig zijn alvorens men zoover is. Men moet dat alles natuurlijk niet té tragisch opnemen. We leven nu eenmaal in den periode dat men moet pogen zoo ruim mogelijk te denken en te zien. De belangen van den burger zijn onderge schikt gemaakt aan die der militaire en daarbij moeten wij ons neerleggen. En... wij als Nieuwediepers, als zijnde allen min of meer half-militairen, doen dat ook zonder morren. Ook na het bezoek van h#t 21ste moeten wij maar het noodige door de vingers zien. De dagen van einde Augustus, begin September 1939 zijn er niet naar al te lang bij de pakken te blij ven zitten. GEREFORMEERDE ZONDAGSSCHOOL In verband met de militaire bezetting der Gr. v. Prinstererschool en het gebouw der Louisestichting worden, blijkens een adver tentie in dit nummer, alle kinderen morgen om half één in de Rehobothkerk verwacht. De heer Jac. Verfaille, grossier hier ter plaatse, wendde zich tot ons inzake het in ons blad van gisteren gepubliceerde bericht om trent de inbeslagneming van 300 kilo thee en koffie. Er is een aan hem geadresseerde zending van ongeveer deze hoeveelheid in be slag genomen, en hij heeft er bezwaar tegen nu te worden gesignaleerd, zij het dan zonder naam, als smokkelende winkelier, die clan destien vervoer pleegde, teneinde wat extra's te kunnen verdienen, als de prijzen eens mochten oploopen. De hoeveelheid van 300 kilogram is voof- dezen handelaar een wekelijksch quantum, waarin niets bijzonders schuilt. De zending was geëxpedieerd door de zeer be kende en te goeder naam en faam bekend staande firma Douwe Egberts en is niet in beslag genomen tijdens een clandestien ver voer door de firma Verfaille, doch tijdens het vervoer van de fabriek uit Joure naar de grossierderij. De zending was niet gedekt door een vervoerbiljet, hetgeen den geadresseerde der goederen in geen geval mag worden aan gerekend; hij deelde nog mede, dat het in onderzoek is, in hoeverre bij den afzender van een nalatigheid sprake was. Het is geheel niet onmogelijk, dat de goederen verzonden zullen blijken te zijn voor het in werking treden van bijzondere bepalingen. In ieder geval wil de heer Verfaille, wiens naam in dit verband door de gemeente wordt gefluisterd, door een openlijke tegenspraak in het licht stellen, dat het hier een normale transactie betreft, waaraan iedere asociale strekking vreemd is, en die hij volkomen kan verantwoorden. SCHOUWVLIEGER'8 Onder wijs-Instituut Leerlingen van alle scholen 25 ct. per week Indien gij Uw kind vooruit wilt helpen, wendt U dan tot ons. HOOFDGRACHT 51 Burgemeester en Wethouders der gemeente Den Helder maken bekend, dat de gemeente secretarie uitgezonderd de bureaux Mili taire Zaken en Burgelijke Stand in ver band met te verrichten distributiewerkzaam heden gesloten zullen zijn op Maandag en Dinsdag, 4 en 5 September a.s. Ter voorkoming van misverstand wordt er op gewezen, dat dus ook de distributiedienst en het bureau bevolkingsregister op deze dagen gesloten zullen zijn. De heer H. F. Tillema schrijft ons: Ik zat alleen tusschen een honderdtal Dajaks in de voorgalerij van een woning in een dorpje ten Noorden van Poeroek Tjahoe (Midden Borneo). Enkelen hadden het zende lingenschooltje bezocht, waren Christenen ge worden. Het was in 1927. Ze vroegen mij van alles en nog wat. (Ze spraken Maleisch. Veel beter dan ik. Ik heb in mjjn Indische hoekjes al meermalen opgemerkt, dat het een zeer groote uitzondering is, wanneer een „geïmpor teerd" Europeaan die lastige taal goed leert spreken!) Ik kon tot mijn groote voldoening de vragen afdoende beantwoorden. Maar toen kwam het! Een intelligente Dajak kwam naast me zitten en vroeg of ik hem een belangrijke vraag, waarover hij al lang had nagedacht, kon beantwoorden. Hij vertelde, dat hij die vraag ook al aan den Zèndeling had voor gelegd, maar dat deze hem niet had kunnen bevredigen. De zendeling was nog jong, maar de Toewan met zijn grijze haar zou hem door de meerdere levenservaring wel kunnen in lichten. Hij vertelde, dat de zendeling geleerd had: „hebt Uw vijanden lief"! „Gij zult niet dooden"! „En waarom hebben nu de Christe nen in den grooten oorlog heele kampongs (dorpjes) uitgemoord en wakrom heeft de compagnie ons verboden af en toe één, slechts één kop te halen, een kop, die zij voor hun welzijn toch zoo dringend noodig hadden." Daar zat de Christen! Ik heb me er in mijn oogen op grandiose wijze uit gered! Ik ant woordde: „Toen waren alle Christenen matta glap". (Dit woord kent iedereen. Het betee- kent: stapel gek, ontoerekenbaar). Dit ant woord begreep de Dajak! Zal men thans wéér amok maken? Dir. A. J. Leewens Onder verwijzing i.aar de in dit blad ge plaatste advertentie, hervat Toonkunst a.s. Maandag op de bovenzaal van Café Centraal (Kanaalweg) wederom haar wekelijksche repetities. Daar het in de bedoeling ligt tegen Kerst mis fragmenten uit de beroemde Mis van Bruckner alsmede het Weihnachtsoratorium van Bach te vertolken, wordt nu reeds gaarne op trouwe opkomst gerekend. Alhoewel het door de zeer bijzondere tijds omstandigheden nog niet zeker is dat de com petities in hun gewone vorm doorgang zul len vinden, achten de Racers het raadzaam alle oefenwedstrijden door te laten gaan en dus komt H-it.G, morgen in 't veld tegen V.S.V., dat, niettegenstaande deze huidige toe stand zeer waarschijnlijk volledig in het veld zal komen, terwijl de Racers eveneens met een vrijwel volledige ploeg in het veld zullen komen. Wij vertrouwen dat deze ontmoeting een welkome afleiding voor velen zal zijn en re kenen dan ook cp veel belangstelling. Dit is het H R.C.-elftal. Imerccnik Leaveij Buitenhuis Vrijdag Stolk v. d. Dungen Sanders Roomeijer Zymni de Jong Dissel Ook de lessen van het Lyceum worden hervat. SS SS In een advertentie in dit nummer wordt meegedeeld, dat Dinsdag a.s. de Ij R.H.B.S. haar lessen aanvangt. Ook het gemeentelijk lyceum zal in den loop van j j de volgende week de leerlingen kunnen j ontvangen, echter niet in het gebouw SS aan de Hoofdgracht, dat nog militair j j: bezet is, maar gedeeltelijk in de B.L.O.- school en de rest van de leerlingen in jj SS de Zeevaartschool. Men is met man en macht bezig de scholen schoon te maken en Maandag SS of Dinsdag zal de definitieve regeling bekend gemaakt kunnen worden. Het Nederlandsche volk beleeft thans zware dagen en niet in het minst geldt dit voor diegenen daarvan, die, nadat zij gedacht hadden voor altijd de soldaten rok uitgetrokken te hebben, deze plotse ling weer moesten opzoeken en zich in den kortst mogelijken tijd naar hun plaats van bestemming begeven. Men kan van deze militairen niet ver langen dat het aanstonds weder hon derd procent soldaten zijn. Men kan al leen van hen verwachten, dat zij begrip toonen voor de ernstige noodzakelijkheid van den oproep, en hun best doen zoo spoedig mogelijk weder ten volle hun paraatheid i.e bezitten. De leiding van de Commandanten is in dit opzicht een zeer belangrijke fac tor, zooniet d belangrijkste. In Den Helder hebben wij ons echter kunnen overtuigen dat dit begrip van hooger- hand in zeer ruime mate aanwezig is. De Commandanten leefden met de on der hen geplaatste burgers-militairen ten zeerste mede. Men had een open oor voor de kleine en grootere zorgen. Men beschouwde Jan Fuselier niet als een .nummer", maar als mensch. Als Nederlandsch staatsburger, voor wien alleen het opkomen somtijds reeds een zwaar, een zeer zwaar, offer betee- kende. Wederzijds begrip van hoog tot laag is in dezen tijd een uiterst belangrijk onderdeel van de moraal, den geest, bij de troepen. De eerste dagen dezer mobi lisatie hebben bewezen dat dit begrip ruimschoots aanwezig is. Wij hopen en vertrouwen dat dit be stendigd zal blijven. Ten voordeele der tienduizenden landstormers en... van de paraatheid van het Nederlandsche leger. Deze week gaf in dit opzicht reeds een zeer verblijdend beeld. Als men voorheen zoo eens informeerde bij gezinnen *3ie jaren geleden, ten tijde van de mobilisatie 1914, inkwartiering gehad had den, kreeg men veelal een relaas te hooren van veel ongemak, van militairen die het on mogelijke eischten, kortom, inkwartiering was een ramp, die een generatie lang niet verge ten werd. Ook thans is een vrij groot aantal militairen ingekwartierd geweest en men houde met de mogelijkheid rekening, dat dit slechts een be> gin is. Iedere maatregel kan men in deze da gen verwachten Het blijkt echter dat men anders over de ingekwartierden te spreken is dan voorheen. Het blijkt, dat de meeste militairen het den bewoners in hun tijdelijke woningen niet las tig gemaakt hebben. Men nam genoegen met een bescheiden plaatsje en verzocht den huis moeders zich vooral niet druk te maken. Dat maakte uiteraard een goeden indruk en me nig huismoeder beloonde deze bescheidenheid natuurlijk op de juiste wijze. Zie, dat is een andere inkwartiering dan voorheen. Er blijkt een goed begrip uit voor de las ten en moeiten van de huisvrouwen ten op zichte van den militairen en... andersom. En uit een dergelijke zienswijze kan alleen maar een voortreffelijk samengaan geboren worden. FOTO-handel KEIZERSTRAAT 113. Het aangewezen adres voor alle artikelen voor fotografie. Grootste keuze Scherpe prijzen. Voor het ontwikkelen en afdrukken van Uw film: „Het best ingericht foto- bedrijf ter plaatse". Dien Vrijdag zullen we niet spoedig ver geten. Uiterst pessimistisch waren reeds de be richten, die door de bekende stem van den A.N.P.-omroeper des morgens omgeroepen werden en slechts enkele halfuren later wist men, dat er een einde gekomen was aan den „papieren oorlog", den z.g. „witten oorlog", en dat de ouverture ingezet bleek te zijn van den ijzeren oorlog. Men hield het in huis niet uit. Hoe kón het eigenlijk ook: men was boorde vol geladen met de opgekropte spanning der laatste dagen, ja, weken. Men was gebracht tot aan de climax van een spanning, die thans een uitlaat zocht. Men opende de deuren en besprak het ge beurde met z'n buren. Oude menschen, die wel iswaar niet heelemaal begrijpen wat er thans aan het gebeuren is, groepten nerveus samen. De bejaarde hoofdjes schudden van emotie. Men herinnerde zich 1914 en men vreesde het ergste. Volwassen mannen en vrouwen stonden be drukt op de trottoirs. En men beleefde weer dat merkwaardige, dat iedereen aan den ander vroeg wat h ij er van dacht. Ook al begrijpt men wel, dat die ander het ook niet kan weten. Maar men is reeds verheugd met het hooren van veronderstellingen als „het zal zoo'n vaart niet loopen" en „alles komt best terecht". Wij weten het niet. Niemand weet het. Wij hooren alle en de rustige stem van den A.N.P.-omroeper, een stem, waaraan eenige motie, eenige nervositeit vreemd is. Men leest de krant, verslindt de „koppen" en speurt tusschen den chaos van berichten naar een tijding, die de spanning iets minder zal doen worden. Een mededeeling, die de hoop kan doen verlevendigen. De krant, de radio... ze vormen de beide punten, waartusschen zich in deze dagen ons leven beweegt. Ze beheerschen dat leven als nimmer ervoor. Des morgens sprak Hitier. Op het redactiebureau luisteren wjj naar de stem. Een bekende stem in deze tijden. Achter deze stem zwol en golfde een spreekkoor. Dat loeiend en klaarblijkelijk vreugdevol het ge sprokene accentueerde. Dat was niets nieuws, want dat beleefden we reeds vele malen daar voor. In de binnenkamers van vele menschen luisterde men méé. Bezorgd, bevreesd. In de Koningstraat stond men bijeen. Bur gers en militairen. In deze dagen meer dan ooit één. Men leverde crltiek en deze was scherper, harder dan ooit. Bulletins werden aan de ramen geplakt. Een eindelooze reeks beschre ven vellen, die, week-in, week-uit nu reeds het nieuws voor de nieuws-dorstende oogen uit stallen. Zal het losloopen en zal 't terecht komen,..:,? Nieuws Zoo c-cit, dan haakt men er thans naar. Nieuws... dat verlossend kan zijn, of dat de noodlot-s tij ding kan brengen, dat we een her haling van '14 gaan beleven. Als wij dit schrijven, op den avond van den Vrijdag, op dezelfde schrijfmachine waarop wij zoovele malen hoopgevende regelen neertikten, weigert ons gezond verstand ook thans nog aan het ergste te gelooven. We weigeren te gelooven, dat zoo, met één maal, een streep gehaald zal worden door al datgene wat een generatie opbouwde. Overal in de wereld waar menschen wonen en werken. Voor zichzelf en hun kinderen. Wij beseffen iets van de ontzaglijke ver schrikking, die men oorlog noemt. Oorlog, die te vuur en te zwaard een nieuw tijdperk kan inluiden van barbarie en degene ratie. Een periode van ónmenschelijk optreden in een wereld van menschen. Wij beseffen dat. Heel Den Helder beseft dat. Misschien in tenser dan elders, omdat wij, in een marine plaats wellicht een sterker internationaal be wustzijn hebben dan in vele plaatsen in het binnenland. Het was niet prettig in Den Helder gisteren. Zorg en angst droeg een ieder met zich mee. Hetgeen te begrijpen is in een stad, waar zoovelen hun naasten weten in dienst van de defensie, waarop wij in deze dagen zoozeer vertrouwen moeten. Geve de Voorzienigheid, dat èn de angst èn de zorg overbodig mogen blijken. En dat we, ook al lijkt het op dit oogenblik welhaast niet meer mogelijk, een tijd naderen, waarin de duisternis van oorlogsdreiging en krijgsrumoer wijkt voor het licht van 's men schen betere bestemming, een tijd van vrede en cultureelen opbloei. W'e zetten een vraagteeken achter de verklaring van Hitier, dat hjj de militaire hulp van Italië niet noodig heeft, dat h(j „zijn taak" met eigen strijdkrachten kan vervullen. We gelooven het niet en mee- nen eerder, dat de koning van Italië aan den Italiaanschen dictator geweigerd heeft om zijn land in dezen nieuwen waanzin te betrekken. Een weigering van den koning maakt de mobilisatie van het Italiaansche leger onmogelijk. En evenals Victor Emanuel in de Septemberdagen van het vorig jaar geweigerd heeft het mobilisatiebevel te teekenen, evenzeer ge looven we, dat de vorst op aandrang van den paus, en onder den invloed van de dringende verzoeken van buiten (Roose- velt, de Oslo-Staten en het speciale ver zoek van Koningin VV'ilhelmina en Ko ning Leopold) geweigerd heeft zich in dit avontuur te wagen, dat de vernietiging van millioenen menschenlevens beteekent en de ondergang van de beschaving van Europa en verarming van de wereld met zich brengt. Neen, Hitier zal het alleen niet klaar spe len tegenover de machten, die zich misschien vandaag, anders morgen of overmorgen, te genover hem zullen stellen. Als Engeland en Frankrijk straks hun militaire macht in be weging zetten en dat is practisch onvermij delijk, dan zal Hitier een onmogelijken strijd te strijden hebben. Dan zal hij den oorlog moeten openen naar drie zijden. Dan dreigt er dag en nacht gevaar boven het geheele Duitsche rijk. En ook al is de bluf waar, dat Duitschland 90 milliard heeft uitgegeven voor zijn bewapening, dan zal het nog zwaar zijn om tegen de groote madhten van Engeland, Frankrijk en Polen alléén te vechten. De berichten, die tot vanmorgen bin nen gekomen zijn, bevestigen, dat het den Duitschers heusch niet zoo gemak kelijk afgaat, Polen binnen te dringen. Verschillende aanvallen zijn met succes afgeslagen, verscheidene vliegtuigen zijn naar beneden gehaald, terwijl het nog niet gelukt is, de Poolsche hoofdstad, Warschauw, met succes te benaderen. Hitier zal deze onbezonnen stap waarschijn lijk nog wel eens ernstig betreuren. De vraag is op het oogenblik, wat zal Rusland doen? Bestaan er afspraken, dat de Sowjet-unie Duitschland straks toch nog militair bij zal staan. Op het oogenblik houdt men zich in Moskou nog afzijdig, maar zal dat blijven doen. De oorlog van 1914 was als een sneeuwbal. In enkele weken was heel Europa er in betrok ken. Zal het opnieuw zoo gaan of zal Duitsch land een zoodanige klap krijgen, dat het voor goed is afgeloopen met de agressies van het Derde Rijk? Engeland en Frankrijk zullen vandaag of morgen spreken. Opnieuw heeft Enge land te kennen gegeven, dat het de neutraliteit van ons land zal eerbiedigen, als deze neutraliteit door anderen niet ge schonden wordt. Duitschland noch Enge land hebben er belang bij, dat ons land in den oorlog betrokken wordt, integendeel, ze willen beiden, dat ons land buiten den strijd blijft, omdat ons land als een be schermende linie is op den kortsten weg naar beide landen. Een goedkoope ver dediging. Natuurlijk weten we niet welke om standigheden zich zullen voordoen, maar we mogen hopen en vertrouwen, dat ons land niet in dezen strjjd zal betrokken worden, ook al zal hij rondom ons ont branden. Ga dan pas naar een ander café als „De Toelast" vol is OP- EN ONDERGANG VAN ZON EN TIJD VAN HOOG EN LAAG WATER Zomertjjd Zon Sept. op: ond.: Hoogwater Laagwater Z 3 6.12 7.46 10.20 22.50 4.20 16.50 M 4 6.13 7.44 10.50 23 20 4.50 17.20 D 6 6.15 7.42 11.25 23.50 5.25 17.50 W 6 6.17 7.39 0.05 12.25 6.05 18.25 D 7 6.18 7.37 0.55 13.00 6.55 19.15 V 8 6.20 7.35 1.25 14.20 7.55 20.15 z 9 6.22 7.32 2.50 15.50 9.10 21.40 GEEN SPREEKUUR WETHOUDERS De wethouders zullen Maandag, 4 Septem-. ber a.s. geen spreekuur houden.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Heldersche Courant | 1939 | | pagina 5