Een Hongkong Diepe indruk in Amerika verlaat Dagorder van het Poolsche leger Rustige avond in de Poolsche hoofdstad Geen enthousiasme in Duitschland Allah zij geloofd\ Smigly-Rydz Poolsch opperbevelhebber MUSSOLINI ONTMOEDIGD Engeland en Turkije zijn vrienden Indic verneemt het oorlogsnieuws Duitschers zelf wisten niet, dat er oorlog was Een broedervolk protesteert Gijzelaars in Polen? Winkeliers tuk op zilvergeld! „Aan den vooravond van een oorlog'' Tot vanochtend reeds 94 luchtaanvallen DE KONING BIJ CHAMBERLAIN Vluchtelingen reizen naar Sjanghai Dc rede van Cbamberlain Onze Oost Dc Siegfriedlinie nog steeds meer versterkt Laatste telexbericht Dc Duitschers kunnen niet verder 9 SJANGHAI. Den avond, voordat de „Tjinegara" Hongkong verliet met bestemming naar Sjanghai, werd er een verduiste ringsoefening gehouden en een lucht aanval op Hongkong gefingeerd, waaraan vele vliegtuigen deel na men. Ik was dien avond op bezoek bij mijn Nederlandschen vriend, die me te eten had uitgenoodigd in zijn woning tegen een heuvelhelling, vanwaar men een wijd uitzicht had op de haven. We waren vroeg aan tafel gegaan ten einde met het maal gereed te zijn op het oogenblik, dat het sein zou worden gegeven dat alle 4 lichten gedoofd moesten worden. Gedurende den „luchtaanval" zaten we op Bet terras met het wijde uitzicht. In mijn (Veel bewogen leven heb ik eenige dozijnen echte luchtaanvallen medegemaakt en toen den indruk opgedaan, dat deze luchtaanval len steeds veel verschrikkelijker worden [voorgesteld, dan ze in werkelijkheid zijn en 1de berichten over de luchtaanvallen in Span je gedurende den burgeroorlog, hebben me in die overtuiging versterkt. De verliezen aan menschenlevens tengevolge van luchtbom- men waren ook daar steeds betrekkelijk ge ring. Bommenwerpers boven, de wol ken. 1 Gedurende den schijn-luchtaanval te Hong- £ong was de hemel grootendeels bedekt met door het maanlicht tot zilver geworden schapenwolkjes, waardoor hier en daar de diep-blauwe nachthemel te zien was. Zoek lichten zochten ten hemel af, maar konden geen oogenblik de vliegmachines, die boven de wolken bleven, in hun stralenbundels vatten, terwijl door de openingen in het wol kendek men vanuit de vliegmachines nu en dan het doel, de stad, wel kon waarnemen. Ik heb toen de meening hooren verkondi gen „bij zulk een bewolking is de verdedi ging tegen luchtaanvallen machteloos". Dit is juist, maar aan het geval zijn twee kanten. Ten eerste zullen vliegmachines bij zulk een bewolking hun doel, ook al is dit een groote stad, zeer moeilijk kunnen vinden en het treffen van bepaalde doelen in zoo'n groote stad, bij voorbeeld kazernes of regee- ringsgebouwen, door de kleine openingen in het wolkendek, wordt dan uiterst moeilijk, zoo niet onmogelijk. En om luchtbommen zoo maar in het wilde weg te werpen, daar door zijn die moordwerktuigen toch te duur. Door typhoon bedreigd. Toen de „Tjinegara" de haven van Hong kong verliet op weg naar Sjanghai, wa ren er weder berichten over een typhoon, die zich in de nabijheid van Formosa moest bevinden. In de Straat van Formosa konden we rekenen op buitengewoon slecht weder, zoo werd voorspeld, maar ook de wegen van typhonen zijn onberekenbaar en de typhoon bleef oostelijk van Formosa en beroerde ons piet. We liepen nog Amoy aan en bleven er jenkele uren voor anker. Amoy, een vrij onaanzienlijke stad, is door lie Japanners bezet en ik zag er de eerste Japansche soldaten in uniformen, die iets donkerder waren dan khaki-kleurig. In de zelfde kleur waren de keurige gepantserde automobielen der Japanners. De incidenten te Koelangtsjoe. Tegenover Amoy ligt, op een eiland, de internationale nederzetting Koel-angtsjoe, waarover korten tijd geleden zoon opwin ding heeft geheerscht. De Japanners wilden er medezeggenschap hebben in het bestuur en er feitelijk zoo'n beetje den baas spelen. Hun eischen werden niet ingewilligd en toen zetten de Japanners er marine-matrozen aan land, waarop de Engelschen, de Fran- schen en de Amerikanen er ook marine matrozen landden. Vooral het feit, dat ook de Amerikanen aan deze actie deel nemen, maakte toen grooten indruk op de Japan pers. Nabij Amoy en Koelangtsjoe zag ik geen Amerikaanschen oorlogsbo dem, maar wel lagen er een klei ne Japansche kruiser, een kleine Engelsche kruiser en een Fransche „aviso". een klein oorlogsvaartuig, zeer geschikt voor niet kostbaar vlagvertoon. Deze Fransche „avi- so's" zijn een soort patrouille-vaar tuigen, niet sterk bewapend en niet zeer snel. dus met een geringe ge- vechtswaarde. Te Amoy kreeg ik weder den indruk, dat alle bij het conflict in China belanghebbende partijen hun groot en kostbaar ma rine-materiaal zoo min mogelijk aan gevaren bloot stellen. De heeren vertrouwen elkander niet te best. In elk geval, de zeemacht, die ik te Amoy ie aanschouwen kreeg, was niet bepaald in drukwekkend. China in zicht. Duim twor-on-cen-halven dag voeren wc in noordelijke richting, langs de kust van Overzicht over de baai nabij Hongkong. China, die we bijna geen oogenblik uit het oog verloren. Zoo rustig scheen de nu heu velachtige, dan bergachtige kust, dat men zich moeilijk voor kon stellen, dat in dat onmetelijke land oorlog woedt, een oorlog meest zonder vaste fronten, die dan hier, dan daar weder opvlamt, zonder dat iemand misschien met uitzondering van den Ja- panschen generalen staf en van het Chi- neesche opperbevel, ook slechts eenigszins een overzicht heeft van de gebeurtenissen. Intusschen bevond ik me voor het eerst na meer dan twee jaren weder buiten de tropen. Kort na ons vertrek uit Honkong hadden we den keerkring van de Kreeft gepasseerd. Welk lot wacht hun? Toen we de zeer breede monding van de Yang-tzé opvoeren en Sjanghai begonnen te naderen, ontstond er op het achterschip eenige zenuwachtigheid onder de Arabieren en Albaniërs, die uit Nederlandsch-Indië wa ren uitgewezen en wat voor kwaad ze ook gedaan mochten hebben, ik gevoelde toch eenig medelijden, met die menschen, die zon der middel van bestaan kwamen in een hun „DE DUITSCHER, ONZE EEUWENOUDE VIJAND." De Poolsche opperbevelhebber heeft gis teren den volgenden dagorder tot het leger gericht: „Soldaten, de Duitscher, onze eeuwenoude vijand, heeft op 1 September 1'939 de repu bliek Polen aangevallen met schending van onze grenzen. Het uur is gekomen om uw soldatenplicht te vervullen. Soldaten, gij strijdt voor het bestaan en de toekomst van Polen. Met zijn bloed moet de vijand iede- ren pas, dien hij op Poolschen grond doet, duur betalen. Ieder van u moet, vertrouwen de op de rechtvaardigheid van énze zaak en de gerechtigheid Gods zich tot het uiterste inspannen om zoo goed mogelijk uit te voe ren, wat hem plicht en eer gebieden. Hoe lang de oorlog ook zal duren en hoeveel slachtoffers er ook zullen zijn, de eindover winning zal aan ons en onze bondgenooten zijn." De dagorder is geteekend door maar schalk Smigly Rydz. Hoewel gisteravond tusschen zeven en tien uur driemaal luchtalarm werd ge maakt, verschenen geen vijandelijke machi nes boven Warschau. Wel hoorde men in de verte hetv uren van het luchtafweerge schut. De luchtafweermaatregelen en de maatregelen voor de burgerbevolking ble ken uitstekend te werken. Zonder opwin ding zochten de menschen dekking. Afgezien van het feit, dat sommigen daar door oponthoud hadden toonde Warschau een normaal aspect. De president der Poolsche republiek heeft den inspecteur-generaal der Poolsche weer macht, maarschalk Smigly-Rydz, tot opper bevelhebber der Poolsche troepen benoemd. De president heeft voorts ingevolge een der artikelen van de grondwet maarschalk Smigly-Rydz aangewezen als opvolger van den president der republiek, voor het geval dit ambt vacant wordt vóór de vrede is ge sloten. De spoed van Hitier zon den Dnce overrompeld hebben. De haast welke Hitier achter zijn Poolsche plannen heeft gezet, schijnt oon zijn vriend Mussolini een weinig te hebben overvallen. Althans uit Rome komen berichten die ge wagen van een zekere ontstemming bij den Duce, die zich in zijn plannen tot het bijeen roepen van een vijfmogendhedenconfcrentie sterk belemmerd ziet. Men zegt zelfs, dat Mussolini zou besloten hebben geen verdere pogingen in die richting meer te doen, daar hij thans het nut daar van niet meer kan inzien. vreemd land, waar ze hun weg moesten trachten te vinden. Aan boord van de „Tjine gara" hadden ze nog te eten gehad en een slaapplaats, maar nu zouden ze aan land moeten en voor zichzelf zorgen. Arabieren en Albaneezen stonden bij een, oude vrouwen, jonge vrouwen, kinderen, mannen en met zorg ke ken ze naar de hun onbekende groote stad, naar de haven met de talrijke schepen. Wat moesten ze daar begin nen? Toen het schip aan de kade meerde, ont stond onder het groepje eensklaps een ge weldige opwinding. Op de kade stond een daar werkzame Arabier en die scheen ook plotseling in vervoering te geraken. Van het schip naar de kade en van de kade naai het schip vlogen Arabische woorden. Een paar der uitgewezen Arabieren had den in den Arabier op de kade hun broeder herkend, een broeder, dien ze reeds jaren uit het oog hadden verloren. Schreeuwend ver telden ze elkander hun ervaringen, hun lot gevallen. De lang verloren broeder werkte reeds enkele jaren te Shanghai, was daar voorman van een arbeidsploeg en verdiende goed geld. De Arabische voorman riep: „Alle Arabieren komen bij mij, onderdak is er en te eten ook en den mannen zal ik werk be zorgen." Alle angst voor de toekomst was voor de Arabieren op het schip, die uit Nederlandsch- Indië uitgewezen waren, thans geweken. Ze waren zeker van een onderdak, van voedsel en van werk. Allah had redding gebracht en Allah zij geloofd. „Albaneezen zijn ook Moslims". De Albaneezen stonden bij dit alles eenigs zins ter zijde en keken benijdend toe. Een der Arabieren op het schip riep zijn broeder op den wal toe: „Er zijn hier ook Albanee zen. Het zijn onze vrienden geworden. Kun je hen ook helpen?" De Arabische voorman aan den wal dacht een oogenblik na en riep toen terug: „Alba neezen zijn ook Moslims." En daarna her haalde en verbeterde hij zijn toezegging: „Alle Mohammedanen komen bij mij; er is voor hen allen onderdak, voedsel en werk." Toen straalden ook de gezichten der Alba neezen. Ook voor hen had de groote, woelige, onbekende stad plotseling haar afschrikwek kendheid verloren. En ook zij moeten toen gedacht hebben: „Ja, Allah zij geloofd." J. K. BREDERODE. De rede van Chamberlain en de publicatie van het Britsche witboek heeft in de Vereenigde Staten een diepen indruk gemaakt. Overal ver gelijkt men den vasten en waardigen toon van den Britschen minister president met de heftige en theatra le rede van Hitier. Door zijn uit eenzetting van de besprekingen die voorafgingen aan het binnenrukken van Polen, heeft Chamberlain in de oogen van de Amerikanen allen twijfel weggenomen omtrent den vasten vredeswil van Groot-Brittan- nië en met Chamberlain is men van meening, dat één man, Hitier, ver antwoordelijk is voor den oorlog. Voor zoover er in zekere kringen nog twijfel bestond omtrent de vastbera denheid van Chamberlain en zijn interpretatie van het conflict, is de ze thans verdwenen. De opvatting van Chamberlain stemt overeen met die van bijna alle Amerikanen, te beginnen met Roosevelt. De Turksche president Ismet Inoenoe heeft den Engelschen ambassadeur ontvangen, die hem een persoonlijke boodschap ter hand stelde van koning George, waarin de ze „hartelijke heilwenschen" tot uitdruk king brengt en de verzekering geeft dat „het een innige voldoening heeft in deze verontrustende oogenblikken te weten dat de beide volken door banden van vriend schap zijn verbonden." Inoenoe heeft den ambassadeur verzocht dezelfde verzekeringen van vriendschap, welke Turkije en Engeland vereenigt, te wil len overbrengen. Laatste twijfel weggenomen. Het eerste bericht omtrent de vijandelijk heden in Europa viel te Batavia in den hee- ten namiddag, terwijl een groot deel van de hoofdstad oogenschijnlijk in diepe stilte en rust verkeerde. Door dit bericht werd de laatste twijfel weggenomen, welke nog be stond naar aanleiding van het tevoren ont vangen bericht uit Berlijn, betreffende de proclamatie van Ilitler aan de weermacht, welk laatste bericht nog in verschillende toonaarden werd ontvangen en op diverse wijzen werd beoordeeld. De berichten werden hier met sombere ernst en daar weer in de grootste opwinding ontvangen. In officieele kringen werden de ze berichten, aldus de N.R.Ct., met de ge wone kalmte vernomen, alhoewel ditmaal uiteraard vermengd met een diepen ernst omtrent den toestand. Het regeeringsapparaat1 is echter geheel klaar voor alle gebeurlijkheden. Eindelooze transporten met ce ment en zand in zware vrachtauto's daveren door de steden van West- Duitschland in de richting van de Siegfriedlinie. De Duitschers zetten alles op alles om hun verdedigingswerken in het Westen, die straks waarschijnlijk de stormloop der Fransch-Britsche troepen zal moeten weer staan. nog hechter te maken. Over het algemeen is er bij de bevolking weinig van enthousiasme te bemerken. Zelfs de voor de Duitsche mentaliteit toch psychologisch zeer sterke rede van den Fiihrer. kan geen ware geestdrift wekken. Men valt het regime niet aan, doch is over de ontwikkeling der gebeurtenissen toch ook niet te spreken. Hier en daar hoort men openlijk verkondi gen, dat de Führer met onderhandelen voor Duitschland meer zou hebben bereikt. Daar komt bij, dat een ondefinieerbaar gevoel van onrust de massa beroert, omdat het, zelfs op straffe des doods, verboden is radio-uitzen dingen van vreemde zenders te beluisteren of hun mededeelingen te verspreiden. Dit veroorzaakt mede, dat de militaire voorbereidinge met angst worden gadegesla gen. Men weet niet hoever Hitler's daad de natie kan voeren en' voelt zich beklemd. De opwekkende militaire muziek en de films van leger en vloot in de bioscopen oogsten maar een zeer matige instemming. De „Neue Zuerchex Zeitang" meldt nit Berlijn: „Gisterochtend was er te Berlijn niet één persoon op de honderd die wist, dat Duitschland In oorlog was. Daardoor ongetwijfeld stonden er zoo weinig menschen langs de straten, toen Hitier zich naar de Rijksdagzitting begaf." Opmerkelijke verklaring van den Slowaakschen gezant te Warschau. De Slowaaksche gezant te Warschau heeft minister Beek een schrijven doen toekomen, waarin hij onder meer zegt: „Uit naam van het Slowaaksche volk en zijn vertegenwoor digers, die onder den druk van het derde rijk tot zwijgen zijn gebracht en misbruikt worden voor intriges, die uitsluitend in het belang van Duitschland zijn, protesteer ik als vertegenwoordiger van den Slowaak schen staat in Polen tegen de brutale ont wapening van het Slowaaksche leger, tegen de willekeurige bezettingvan Slowakije door Duitsche troepen, tegen het gebruiken van Slowakije als basis voor oórlogsactie togen het Poolsche broedervolk. Het Slowaak sche volk zal het geweld vanhet derde Duit sche Rijk nooit toelaten en sluit zich aan bij den tegenstand van het leger tegen den in val, om in samenwerking met de beschaaf de landen der wereld zijn vrijheid te her krijgen en zelf over zijn lot te beschikken." Bericht van het Duitsche Nieuws Bureau. Het Duitsche Nieuws Bureau verklaart uit welingelichte bron te Kattowitz te heb ben vernomen, dat de Poolsche autoriteiten thans lijsten van gijzelaars hebben opge steld, welke de namen van duizenden Duit schers in Oostelijk Opper Silezië bevatten. Deze gijzelaars zullen na het uitgeven van bepaald parool plotseling wordep gearres teerd. De lijsten omvatten zoowel de namen van mannen als van vrouwen en kinderen. Tevens zijn maatregelen getroffen deze gij zelaars zoo snel mogelijk naar het kamp bij Brestlitofsk te vervoeren, dat onlangs is uitgebreid, zoodat het 30.000 personen kan herbergen. Doch betaling met bankpapier is geoorloofd! Het aantal bij de Radio-Omroep-Controle- Commissie binnenkomende vragen is nog steeds overstelpend. De vragen worden ge sorteerd, over de verschillende officieele bronnen van inlichtingen gedistribueerd en zullen zooveel doenlijk beantwoord worden, zij het ook door de concrete vragen eerst tot meer algemeene vragen te herleiden en deze in het algemeen te beantwoorden. Uit een der vragen blijkt, dat een winke lier geweigerd had papieren geld in ont vangst te nemen, hij wilde alleen zilvergeld ontvangen. Men is echter toch verplicht elke betaling in wettig bankpapier te acceptee ren?, zoo werd gevraagd. Het antwoordt luidt: Inderdaad zijn de winkeliers verplicht pa pieren geld als wettig betaalmiddel in ont vangst te nemen. Men betale bij voorkeur echter bij een bedrag aan boodschappen van luttele centen niet met een bankbiljet van b.v. f 100.omdat het dan uiteraard kan voorkomen, dat de winkelier, evenals dit in normale tijden het geval is, niet over het voor terugbetaling benoodigde wisselgeld be schikt. Mocht een bepaalde winkelier wat betreft het in betaling aannemen van papie ren geld wat hardnekkig zijn, dan wende men zich tot een ander. Niet tegen Duitschland, maar tegen het nazi-regime, aldus de Engelsche pers. De Times zegt, dat de natie zeer zeker nooit zoo unaniem is geweest in de ondersteuning van eenig door haar leiders genomen besluit, zoo als thans aan den vooravond van het intreden van den oorlog. Bij het te hulp komen van Polen, hebben wij geen materieel belang voor onszelve. Niettemin zullen wij vechten voor wat vi taal voor ons leven en het leven^ van alle beschaafde volken is. „Daily Telegraph" schrijft, dat Groot-Bnt- tannië in zijn lange geschiedenis zelfs niet in 1914 met grooter overtuiging een oorlog heeft tegemoetgezien dan vandaag. Het blad wijst erop, dat het Britsche doel niet is de vernietiging van Duitschland, doch de defenitieve wegvaging van de na tionaal socialistische regeering, welke Duitschland tot den meedoogenloozen on derdrukker der zwakkere naties heeft ge maakt. Ook de Daily Herald doet uitkomen, dat de strijd niet gaat tegen het volk van Duitschland, doch tegen zijn regeerders. „Wij strijden tegen de dictatuur de wree- de, meedoogenlooze, nationaal-socialistische hegemonie van de Gestapo, concentratie kampen, pogroms en gummiknuppels." Poolsche kringen te Londen hebben gisteravond verklaard, dat de Duit sche troepen niet konden doordrin gen door de Poolsche verdedigings werken. De zegsman verklaarde: „Wij blijven in onze aan de grens gelegen stellingen". Volgens voorloopige schattingen te War schau heeft de Duitsche luchtmacht tot van ochtend toe 94 luchtaanvallen ondernomen tegen steden, dorpen en vlekken in Polen. Daarbij waren 22 aanvallen op steden met meer dan 3.000 inwoners en 25 op dorpen, 20 op heele kleine plaatsjes en zelfs afgelegen huizen. Bovendien hebben de Duitsche vlieg tuigen op het land werkende arbeiders on der vuur genomen, evenals personen, die zich op den weg bevonden. Het aantal dezer laatste gevallen is nog niet kunnen worden vastgesteld. 130 dooden. Het aantal dooden bedraagt in alle ge vallen bij elkaar genomen 130, waarbij slechts 12 militairen. Er zijn tientallen per sonen ernstig gewond en eenige honderden licht gewond. Meer dan de helft van het aantal dooden zijn vrouwen en kinderen. Het hevigst bombardement was dat bij den aanval op het gemeenteziekenhuis te Wielum bij de Duitsche grens. Het zieken huis geraakte in brand. De stad Wielum werd met een bijzondere hevigheid gebom bardeerd. Er- stonden veel huizen in brand. In den loop van den afgcloopen nacht is komen vast te staan dat het aantal door de luchtverdediging neergeschoten vlieg tuigen veel hooger is dan men gisteren meende. In den loop van den ochtend zul len de juiste cijfers worden gepubliceerd. De Engelsche koning is per auto uit Buckingham Palace naar Downingstreet ge gaan, om audiëntie te verleenen aan zijn eersten minister, een gebeurtenis, welke zich nooit te voren had voorgedaan. Naar verluidt wenschte Chamberlain, hoewel hij verlangend was den koning op de hoogte te brengen van de laatste ontwikkelingen, de telefoon in Downingstreet 10 niet langer dan enkele minuten te verlaten. ALKMAAR, 1 Sept. Op de heden gehouden graanmarkt wa ren de prijzen aldus: haver f 7.65, nieuwe witte boonen f 32 en erwten: groote groene f 24, grauwe f 2537 en vale f 19—21, Handel goed. ALKMAAR, 1 Sept. Kaasmarkt. Aangevoerd 25 stapels, zijnde 74.000 Kg.: Fabriekskaas kleine 17.50, Boerenkaas kleine 17..Handel goed. BROEK OP LANGENDIJK, 1 Sept. Aanvoer: 26000 Kg. aardappelen: Beve landers 2.30—2.60, bl. dito 2.40—2.90, 10200 Kg. uien 3.103.50, drielingen 1.701.90, gr. 3.103.60, gele nep 2.80. 1300 Kg. spercie- boonen 6.2012.70, 60 Kg. snijboonen 68, 3000 Kg. kroten 0.90—1, 34000 Kg. roode kool 1—1.90. 14000 Kg. gele kol 1.70—2.30, 65000 Kg. vr. witte kool 0.801, 2500 stuks bloemkool 5.8010.80, 2e soort 1.504.80e 1200 Kg. Tomaten A, B C en CC 4.—, 468 kg. druiven: Alicantc 17.20—17.40. Franken- thalers 20. BROEK OP LANGENDIJK, 2 Sept. Voorloopig bericht: Eigenheimers 2—720: bl. dito 260—310; uien 210—310: drielingenl7f grove 290; gele nep 110120: sperrieboonen 640—12.60; snijboonen 6: kroten 220. NOORDSCHARWOUDE. 2 Sept. Schotsche muizen 230: grooten 160—210: R. Duken 160170; eigenheimers 280; bl. dito 2603; bevelanders 2.20; drielineen 140 —160; uien 270—330; drielineen 70—170; gro ve 270—360: gele nep 220—260; zilvernen 2 —240; kroten 110—2: roode kool 1Ö0—230; witte kool 80—90; gele kool 170—260

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Heldersche Courant | 1939 | | pagina 7