Onaangename verrassingen
Wij lazen voor U
uit de Oekraïne
In hoofdzaak
Amerikanen
aan boord
Onbeschrijflijke
geestdrift in Warschau
Discussie rond de Troonrede
Czestochowa
prijs gegeven
Daladier qroet de
Fransche soldaten
„Rentenmark"
in Duitsehland
Achfervolgingsrace
tusschen twee postauto's
Lemberg - cenfrum
der Oekrainsche
terroristen
Laatste telexbericht
De torpedeering
van de Athenia
Voldoende plaats in de
reddingsbooten
Italiaansch Duitsch militair pact
van kracht?
Niet-aanvalspact lusschen
Rusland en Japan?
VxMal
POLEN LAAT ZICH NIF^
OVERROMPELEN.
(Van onzen correspondent te Warschau.)
WARSCH. U, Sept. 1939.
In de stad Lemberg is het dezer dagen tot
verschillende opstootjes gekomen, die naar
men te Warschau aanneemt, aangestookt zijn
door Oekrainsche terroristen.
Het gcheele zuiden en zuid-oosten van den
Poolschen staat wordt zooals bekend dooi'
ongeveer zes milliocn Oekrainers bewoond.
Deze minderheid, die een vijfde deel van de
bevolking van Polen vormt, is een kardinaal
probleem voor het behoud van den Poolschen
staat. De beteekenis van het Oekrainsche
probleem is des te grooter, wijl de Oekrain
sche minderheid noch een „onbewust volk''
is, zooals b.v. de Wit-Russen, noch versplin
terd leeft. Daarbij komt, dat de Oekrainers
nimmer in den Poolschen staat opgenomen
wilden worden en hun levensgemeenschap
met de Polen dus steeds min of meer onvrij
willig was.
Hun geschiedenis.
De jongste geschiedenis der Oekrainers be
gint met de Russische catastrofe van liet
jaar 1917. Er is wel eens beweerd, dat de
nationale opstanding der Oekrainers in den
wereldoorlog enkel en alleen een gevolg van
de intrigues van den Duitschen generalen
staf geweest zou zijn, maar anderzijds staat
vast, dat de „Oekrainsche Volksrepubliek"
het eerst door de Entente bekend werd - n
aan het einde van 1917 hadden Engeland en
Frankrijk officieele vertegenwoordigers bij
de Oekrainsche regeering te Kiew. Op 9 Fe
bruari '18 sloten ook de vertegenwoordigers
van de Oekrainsche Volksrepubliek met de
Centrale Mogendheden den vrede van Brest-
Litowsk, waarbij aan deze republiek alle Oe
krainsche gebieden in Rusland, Polen en de
Donaumonarchie met inbegrip van het z.g.
Chelmer Land (in de tegenwoordige wojwo-
de Loeblin) werd geschonken. De mogelijk
heid van een grooten Oekrainschen staat
dook op, werd echter door de gebeurtenissen
van het jaar 1918, het fiasco der Centrale Mo
gendheden, de meeningsverschillen in de
Oekraine zelf en den opmarsch van het Pool-
sche en het Sovjet-leger onderdrukt.
Tegen de Sovjets en de Polen.
West- en Oost-Oekrainers hebben daarop
gepoogd, hun staat met de wapens in de
hand tegen de Sovjets en tegen de Polen te
verdedigen. Alleen reeds de West-Oekrainers
hadden in April 1919 de beschikking over
ongeveer 200.000 weerbare mannen en lever
den daarmede in Oost-Galicië een verbitter
den strijd tegen het leger van Pilsoedski.
Van den herfst van 1918 tot Juli 1919 wisten
zij zich op'den bodem van hun vaderland te
handhaven, maar in het najaar van 1919
werden de Oekrainsche troepen in den „Vier
hoek des Doods" door de troepen der Russen,
Polen en Roemenen onder den voet geloo-
pen. Desondanks heeft de Opperste Raad der
Geallieerden te Parijs in 1919 en 1920 nog
rekening gehouden met de schepping van
een Oekrainschen staat.
Op 14 Maart 1923 keurde de Entente de an
nexatie van de Oekraine goed.
Ontevredenheid.
De Oekrainers hebben in deze oplos
sing nooit toegestemd. Zij zijn wel
is waar Poolsche staatsburgers ge
worden, maar van een samenleving
van het Oekrainsche en het Poolsche
volk kan moeilijk gesproken worden.
Polen heeft dat van het begin af op
zeer drastische wijze moeten ervaren
en leeft sinds 1920 eigenlijk nog
steeds in een oorlogstoestand met de
Oekrainers.
Op het platteland en in de steden voeren
de Oekrainsche organisaties een voortduren-
Öuifschers. i l*Pr>1er».
KB Wit-Russen B Kasjoeberv
H!f Litauers, letten
S8SS8. Oekrainers
lllllllll Slowaken
den strijd tegen de Poolsche politie, die tot
taak heeft elke politieke activiteit in de kiem
te smoren. Vooral in de hoofdstad van de
West-Oekraine, in Lemberg, komt het steeds
weer tot opstootjes, die voor 'n groot deel
van de Oekrainsche studenten uitgaan. Be
zoekt men Lemberg, dan stuit men ieder
oogenblik op de sporen van dezen bloedigen
strijd tusschen staat en minderheid.
Boycot Poolsche staat.
Inderdaad maken de Oekrainers het den
Polen niet gemakkelijk om tot een betere sa
menwerking te komen. Zoo grijpen zij iedere
gelegenheid aan om den Poolschen staat te
boycotten. Van den haat tegen de Polen
krijgt men ecnig begrip, wanneer men hoort,
dat er heele streken zijn, waar men rookt
noch drinkt, wijl tabak en alcohol staats
monopolies zijn.
Tal van tegenstellingen.
Door de politieke, religieuse en cultureele
tegenstellingen is zoo in den loop van eenige
tientallen jaren een gespannen toestand ont
staan, waarin aanvallen op kleinere Pool
sche politiestations en het neerschieten van
Poolsche gendarmes niet meer tot de zeld
zaamheden behooren. In normale tijden be
hoeft dit nog geen bijzondere gevaren voor
den staat op te leveren; het Poolsche gouver
nement was steeds machtig genoeg om op
eenige uitzonderingen na orde en rust ook
in de Oekrainsche gebieden te bewaren. Het
beheft echter geen betoog, dat Warschau
onder de huidige omstandigheden, nu een
oorlog dreigt, niet geheel zonder vrees naar
de lastige Oekrainers kijkt en alle mogelijke
maatregelen neemt om zich tegen onaange
name verrassingen te vrijwaren.
GROOTE VREUGDE OVER DE
BRITSCHE EN FRANSCHE
HULP.
Duizenden verdringen zich voor
de Britsche en Fransche ambas
sades.
Uit geheel Polen komen berichten binnen
over de geestdriftige betoogingen, waarmee
men in dorpen en steden uiting geeft aan
zijn erkentelijkheid jegens Frankrijk en
Engeland voor de hulpverleening, waartoe
deze landen besloten hebben.
In de hoofdstad heeft men onver
getelijke uitbarstingen van enthousi
asme te zien, aldus Havas. Duizen
den menschen kwamen uit alle wij
ken der stad. Er vormden zich stoe
ten die elkaar op de pleinen ontmoet
ten, alsof het georganiseerde betoo
gingen waren. Voor de Fransche en
Britsche ambassade stond een enor
me menigte, die van minuut tot mi
nuut aangroeide en elk verkeer on
mogelijk maakte. De Marseillaise en
het God Save The King werden ge
zongen en gespeeld door de Poolsche
radio-omroep, zoodat men deze lie
deren kon hoeren in alle straten,
waar luidsprekers stonden opgesteld.
Een onbeschrijfelijke emotie maakte zich
van het volk meester. Vrouwen en grijsaards
zag men weenen van vreugde en van vele
huizen werden spontaan naast de Poolsche
ook de Fransche en Engelsche vlaggen uit
gestoken.
Vrees voor toenemende
werkloosheid.
De mobilisatie van leger en
vloot heeft ongeveer 400.000
man onttrokken aan de nor
male productie. De behoefte
aan ailerhand producten van
leger en vjoot is zeer groot.
Dus, zoo redeneeren sommi
gen, met de werkloosheid in
ons land is het uit. Of ten
minste zoo goed als uit.
Zoo eenvoudig is het echter
niet.
Allereerst is er de ervaring
van 1914. Toen is de werk
loosheid na de mobilisatie
zoozeer gestegen, dat door
middel van een noodwetje de
uitkeeringen aan de werkloo-
zen moesten worden mogelijk
gemaakt. In één opzicht staan
wij er nu anders voor dan in
1914. Vóór die mobilisatie was
de werkloosheid tamelijk ge
lijkmatig verdeeld over arbei
ders van alle leeftijden. In de
werkloosheidsperiode, die wij
nu al jaren doormaken, is ge
bleken, dat een man boven de
35 iaren al speciale moeilijk
heden begint te ondervinden
bij het zoeken naar werk. Het
percentage werkenden is on
der de arbeiders beneden de
35 grooter dan onder do ou
deren. Er zijn tal van'bedrij
ven, die uitsluitend met jonge
krachten werken. De mobili
satie heeft nu juist die jon
gere krachten weggehaald en
daardoor komen een aantal
tijdelijke plaatsen voor oude
ren vrij.
Daarbij ziet men echter, dat
zooveel mogelijk gepoogd
wordt om uit te komen met
het personeel, dat men over
gehouden heeft. Van een be
langrijke vraag naar nieuw
personeel is zeker in bedrij-
ven met veel vast personeel
nog geen sprake. De interna
tionale toestand heeft verder
een sterk remmende werking
op de werkgelegenheid.. De
scheepsbouw ondervindt er
moeilijkheden door, de export
industrie, die op het oogen
blik nog niet ernstig is aange
tast, kan door een internatio
naal conflict zoo goed als stil
komen te liggen, de andere
industrieën kunnen gebrek
aan grondstoffen krijgen, de
woningbouw stokt. Degenen,
die een toeneming van de
werkloosheid verwachten, heb
ben goede argumenten.
DE DERDE DINSDAG
IN SEPT....
De Haagsche Post (lib.)
schrijft:
Het is sinds vele jaren
geen gewoonte meer van de
Tweede Kamer om de Troon
rede tot een onderwerp van
discussie te maken en haar
met een Adres van Antwoord
te reciproceeren. Ons dunkt
echter, dat er gereede aan
leiding is dezen keer van
den gewonen regel af te wij
ken. Er is in den binnen-
landschen toestand veel, dat
aan het grootc publiek niet
voldoende duidelijk is. Het
huidige kabinet heeft geen
reden gevonden om zijn op
treden met een regeerings-
verklaring te verantwoorden.
Ons is niets bekend van de
veranderingen, welke in het
regeeringsbeleid zullen wor
den aangebracht. Nog meer
nieuwsgierig zijn wij naar
de wijze, waarop in de stij
gende nooden der schatkist
zal dienen te worden voor
zien. Ten slotte weten wij
slechts uit spaarzame kran
tenberichten, hoe de verschil
lende politieke partijen zich
ten opzichte van jhr. De
Geer's kabinet zullen gaan
gedragen. Moeten wij er dan
maar genoegen mede nemen
over dit alles en nog zooveel
meer pas iets te vernemen,
als in November het groote
politieke debat een aanvang
zal nemen? En is, vragen wij
verder, onze situatie in den
dreigenden wereldchaos niet
de moeite van een tijdige
openhartige bespreking
waard? Men logge op den
derden Dinsdag en volgende
dagen de kaarten open!
VERGADEREN KOST GELD!
Uit de Nieuwe Rotterd. Crt.:
Gelijk bekend, kost iedere
vergadering der Eerste Ka
mer, wanneer de leden voltal
lig opkomen, aan het land
duizend gulden per dag.
Gewoonlijk worden de leden
Dinsdagavond om half negen
opgeroepen; zeer onbeduiden
de ontwerpen komen op de
agenda voor, zoodat de leden
meestal na eenige minuten
huiswaarts kunnen gaan.
Woensdag daarop volgende
wordt de vergadering des
voormiddags om elf uur uitge
schreven en dan komen meer
belangrijke wetsontwerpen
aan de orde.
Wanneer nu eens met de
oude traditie werd gebroken
en de vergadering des Dins
dags niet 's avonds om half
negen begon, doch des namid
dags half twee, dan zou dit
meermalen tot gevolg hebben,
dat de agenda zou worden af
gewerkt, in twee dagen, n.1.
op Dinsdag en Woensdag, in-
plaats van in drie dagen. Be
gint de vergadering om half
negen, meestal moet dan de
Kamer ook nog Donderdag
bijeenkomen.
Voorts zou aanmerkelijk be
zuinigd kunnen worden, in
dien de vergaderingen wat
langer duurden. Het komt
dikwijls voor, dat de voorzit
ter de vergadering om half
vier verdaagd; ware deze tot
een later uur voortgezet, de
geheele agenda had kunnen
worden afgewerkt en de bij
eenkomst op den volgenden
dag zou onnoodig geweest
zijn.
Hot is te verklaren, dat deze
overigens uitnemende voorzit
ter aan traditie hecht, maar
wanneer handhaven van tra
ditie gepaard gaat met onnoo-
dige uitgaven, dan rgoet in
deze tijden, waarin zooveel
mogelijk op alles bezuinigd
moet worden, met die traditie
gebroken worden en moet de
Eerste Kamer toonen, dat het
haar ernst is, om tot de zoo
noodige beperking van uitga
ven mede te werken.
Het Britsche ministerie van Voorlich
ting verklaart, dat het Britsche
schip Athenia, dat met 1400 passa
giers aan boord op tweehonderd mijl
ten westen van de He„riden is ge
torpedeerd, een groot percentage
passagiers aan boord had, die op den
terugweg waren naar Amerika in
verband met de crisis.
Stephen Early, de secretaris van Roo-
sevelt, heeft verklaard, dat de passa
giers van de Athenia volgens te Was
hington ontvangen berichten in
hoofdzaak Canadeezen en Amerika
nen waren.
Roosevelt heeft een officieel telegram
ontvangen, waarin van deze torpe
deering melding werd gemaakt.
Earley voegde hieraan toe: Ik
wensch te doen uitkomen, dat het
schip volgens de officieele inlichtin
gen uit Glasgow kwam en via Liver-
pool met vluchtelingen op weg was
naar Canada. Ik wensch daarop te
wijzen, aldus Early, om aan te too
nen, dat er geen enkele mogelijkheid
bestaat, dat het munitie vervoerde.
De Athenia was naar uit Londen wordt
gemeld, Vrijdagmiddag uit Glasgow vertrok
ken en hadLiverpool aangedaan, vanwaar
het schip Zaterdagmiddag om 4 uur onder
bevel van kapitein James Reid naar Mon-
treal was vertrokken.
In de reddingsbooten van de Athenia was
plaats voor in het geheel 1830 passagiers.
Het schip had een lading van duizend ton
ingenomen te Liverpool.
Volgens uit Berlijn ontvangen berichten
bespreken Duitsche politieke kringen de
vraag, in hoeverre het begrip staat van oor
log verschilt van een formeele oorlogsver
klaring. Verklaard wordt, dat van de inter
pretatie hiervan zal afhangen of het Itali
aansch—Duitsche militaire verdrag in wer
king treedt.
HET LUCHTALARM TE LONDEN.
Eigen vliegtuigen.
Het Britsche ministerie van voorlichting
beeft vanochtend om 7.20 uur Britsche zo
mertijd verklaard, dat het luchtalarm van
ochtend gegeven werd omdat boven de
Oostelijke graafschappen en de Midlands
niet geindentificccrde vliegtuigen zijn ge
passeerd. Een aantal gevechtsvliegtuigen
werd de lucht ingezonden en zoodra op be
vredigende wijze was vastgesteld, welke
vliegtuigen het betrof, werd het signaal, dat
alles weer veilig was, gegeven.
In de kringen der buitenlanders te Moskou
gaat hardnekkig het gerucht, dat binnen
kort onderhandelingen zullen worden ge
opend voor de sluiting van een nietaanvals-
verdrag tusschen Sovjet-Rusland en Japan.
WARSCHAU, 4 Sept. Na een hardnek-
kigen strijd werd de heilige stad Czestoch-
wa, „het Poolsche Lourdes", op twintig
kilometer van de grens gelegen, door de
Polen prijsgegeven wegens de overmacht
der Duilschc strijdkrachten met name der
gemotoriseerde eenheden.
De Duitsche zware artillerie had tevoren
de stad hevig gebombardeerd, waarna tanks
en pantserauto's de stad volledig bezetten
Men verwacht spoedig een tegenaanval.
De Polen hebben Orlowokazk bij Dantzig
heroverd. Zij zijn nog steeds in liet bezit
van de Westerplatte.
„DE ZAAK VAN FRANKRIJK
SMELT SAMEN MET DIE VA.N
DE GERECHTIGHEID."
Minister-president Daladtcr heeft een ra
diorede gehouden, waarin hij zeide:
„Fransche mannen en vrouwen. Sedert 1
September bij het aanbreken van den dag
is Polen het slachtoffer van den meest bru
talen en meest cynischen aanval. Zijn gren
zen zijn geschonden, zijn steden worden ge
bombardeerd Zijn leger biedt den invaller
heldhaftigen tegenstand. De verantwoorde
lijkheid voor het vergoten bloed rust geheel
op de regeering van Hitier. Het lot van den
vrede was in de handen van Hitier: hij heeft
den oorlog gewild.
Duitsehland wil dus de vernietiging van
Polen om daarna snel de hegemonie over
Kuropa te verzekeren en Frankrijk dienst
baar te maken. Ons keerende tegen de ver
schrikkelijkste der tyrannieën en ons gege
ven woord nakomende, strijden wij voor de
verdediging van land en haardstede en voor
onze vrijheden. Ik ben mij er van bewust
zonder ophouden en tot de laatste minuut
tegen den oorlog te hebben gevochten. Ik
richt met bewogenheid en teederheid een
groet tot onze jonge soldaten, die thans den
heiligen plicht gaan volbrengen, dien wij
zelf hebben vervuld.
liet is de zaak van alle vredelievende en
vrije volken. Deze zaak zal overwinnen.
Frunsche mannen en Vrouwen, gij zult al
uw kracht in het werk stellen in het diepe
gevoel van eenheid en broederschap voor
het heil van het vaderland. Leve Frankrijk!
In de plaats van muntstukken-
Ton einde tegemoet te komen aan de be
hoefte aan circulatiemiddelen is Duitseh
land begonnen met het invoeren van 5
Mark-biljetten, welke blijkbaar in de plaats
komen van de muntstukken terzelfder
waarde.
Zaterdag werden deze biljetten, aldus
U.P., in groote hoeveelheid in Berlijn in om
loop gebracht.
l)it nieuwe bankpapier is uitgegeven als
„Rentenmark" en niet als „Rijksmark". Het
verschil hier tusschen is, dat formeel de
rentenmark gedekt is door hypotheek op on
roerend goed.
De bankbiljettencirculaire in Duitsehland
is naar officieel wordt gemeld, in de af-
geloopen week met een kwart gestegen en
wel met Mk. 2.196.000.000. tot Mk.
10.906.000.000.
Een der wagens over den kop
geslagen, de bestuurder gedood.
Op den Terheydenscheweg nabij Breda,
onder de gemeente Teteringen, is gisteroch
tend een auto-ongeluk gebeurd, waarbij één
persoon werd gedood.
Op genoemden weg reden twee postauto's
beiden uit Rotterdam komende, uit Roosen
daal en op weg naar Rotterdam, met groo
te snelheid achter elkaar.
De achterpostauto, bestuurd door den 33-
jarigen gehuwde B. uit Rotterdam, trachtte
in razende vaart de voor hem rijdende auto
in te halen. Toen deze de eerste auto wilde
snijden, gebeurde dit op twee wielen. Het
volgende oogenblik zwenkte de passeerende
auto naar links, sloeg driemaal over den
kop en bleef rechts van den weg liggen.
B. werd uit de auto geslingerd, en is on
middellijk naar het St. Ignatiusziekenhuis
te Breda overgebracht, waar hij een half
uur pa aankomst is overleden. Beide auto's
werden totaal vernield. Bij de manoeuvres
van de passeerende auto kon de voorste
auto stoppen, zoodat een aanrijding verme
den kon worden.
DE POSITIE DER POSTVLIEGTUIGEN.
Op de uitreis bevond de Buizerd zich gis
teren te Rangoon, de Uil pp de terugreis
eveneens te Rangoon en de Emoe te Medan.
De Oehoe, die ook op de terugreis is, blijft
te Alexandrië in verband met den interna
tionalen toestand.
OM DEN ZILVEREN BAL.
Ondanks de mobilisatie zijn gisteren te
Rotterdam de wedstrijden om den zilve
ren bal voortgezet. De uitslagen luiden:
OvermaasQuick 41, DFCSVV 12,
HeraclesFeijenoord 14, ADOWillem II
3—0.
Halve eindstrijden: OvermaasFeijenoord
22, (Feijenoord wint na het nemen van
strafschoppen), SVVADO 07. De finale
zal dus gaan tusschen Feijenoord en ADO.
ALKMAAR, 1 Sept.
Kaasbeurs. KL Edammer 40 plus, aan
bod 4055 stuks, verkocht 3705 stuks, midden-
prijs 1717.50, hoogste prijs 18.Aanwezig
1 fabriek
ALKMAAR, 1 September.
Aardappelen per 100 kg. 2.803.30; aaal-
bessen 310; andijvie 502.60; apelen 1.50
7.50; augurken 29.50; bloemkool I 814.50
bloekool II 26; druiven 818; gele kool
3.60; groene kool 3.304.20; kropsla 504.60
komkommers 14; meloenen 5—25; peren
27; prei 4.204.60; peterselie 12; poste
lein 0.050.22; pruimen 38; rabarber 1.50
roodé kool 1.402.80; selderie 1.204.40;
spinazie 0.12—0.60; snijboonen 3—8: dubbele
0.402.70; tomaten 22.80; uien 3.204.60;
wortelen 2.507.50.
NOORDSCHARWOUDF, 4 Sept.
Aardappelen, grooten 1902; eigenheimers
260270; bl. dito 260290; drielingen 130
270; uien 310330; drielingen 150—60; gele
nep 90—230; spercieboonen 615.30; roode
kool 1210; wite kool 8090
BROEK OP LANGENDIJK, 4 Sept.
Aanvoer: 21000 kg. aardappelen Bevel. 210
220: eigenheimers 260290; bl. dito 290
330; 3500 kg. uien 310—340: grove 330—350;
26 kg. spercieboonen 611; 70 kg. snijboonen
610—7; 750 kg. kroten 80—210 20.000 kg.
roode kool 1140; 30.000 kg. witte kool .80;
1000 ke. gele kool 140
ALKMAAR, 4 Sept.
Veemarkt. 90 vette koeien 150300, 37
graskalveren 32—62, 42 nuchtere kalveren
(slacht) 616. 59 vette schapen 1826, 288
vette varkens 0.50.60
