trekken Polen binnen
Bomaanslag
te Berlijn?
Rustige Zondag
aan het Westfront
DAGBLAD VOOR DEN HELDER EN HOLLANDS NOORDERKWARTIER
Het niet-aanvalspact
door Moskou geschonden
Fransche mijnenlegger in
de lucht gevlogen
Gruwe'iike reis
door Po'eo
Initiatief van
Duitsche graalbeweging
verboden
Prins Bernhard
Bij Terschelling
op een mijn
geloopen
En toch
blijft Rusland
neutraal
Wordt Aken ontruimd?
Ingang van
lucht vaartministerie
verwoest
Dit nummer bevat 8 pagina's
EERBERICHT
DE BILT SEINT:
Schipbreukelingen
zwalkten dagen rond
HELDERSCHE COURANT
KONINGSi RAAT 78, DEN HELDER. TELEFOON 50 (2 LIJNEN)
Uitgave der Ultg.-Ml). Hollands Noorderkwartier N.V.
RUSSEN
IN DEN NACHT VAN ZATERDAG OP ZONDAG IS DEN P00L-
SCHEN AMBASSADEUR IN MOSCOU, GRZYBOWSKI, EEN NOTA
DER SOVJET-RUSSISCHE REGEERING OVERHANDIGD, WAAR
IN WORDT MEDEGEDEELD, DAT DE SOVJET-REGEERING ZICH
GEDWONGEN ZIET, TENEINDE HAAR EIGEN BELANGEN te
WAARBORGEN EN TER BESCHERMING DER WIT-RUSSISCHE EN
OEKRAINSCHE MINDERHEDEN IN OOST-POLEN, HAAR TROE
PEN HET BEVEL TE GEVEN ZONDAGOCHTEND OM ZES UUR
MOSKOUSCHEN TIJD (4 UUR MIDDEL-EUROPEESCHEN TIJD)
OVER DE SOVJET-POOLSCHE GRENS TE TREKKEN.
De oprtiarsch van het Sovjet-legei zal langs de geheele grens
van Polozk in het noorden tot Kamnez-Podolsk in het zuiden gelijk
tijdig geschieden. De opmarsch van het Sovjet-leger in Oost-Polen
geschiedt onder de volledige handhaving der neutraliteit van Sovjet-
Rusland in het huidige conflict.
De Sovjet-regeering wijst er op, dat zij er naar streeft de rust en
orde in het oostelijk deel van Polen te herstellen, welke op het oogen-
blik wegens het ineenstorten van den Poolschen staat en de vlucht
der Poolsche regeering, niet meer kunnen worden verzekerd, zoo
mede ter natuurlijke bescherming der Oekrainsche en Wit-Russische
bevolking van Oost-Polen.
De Poolsche ambassadeur heeft geweigerd
de nota der Russische regeering in ontvangst
te nemen, doch haar inhoud wel onmiddelijk
telegrafisch ter kennis van zijn regeering ge
bracht.
Volgens het eerste officieele Russische le-
gerbericht heben de Sovjettroepen gisteroch
tend de Poolsche grens van de Dwina in het
noorden tot de Dnjestr in het zuiden over
schreden. Nadat de zwakke tegenstand der
Poolsche voorposten was gebroken, werden
in het noorden de plaatsen Glebockie en
Molodeczno en andere plaatsen bezet. In de
richting van Baranowitsje werd de Njemen
overschreden en de plaatsen Mir en Snow,
alsmede het belangrijke spoorwegknooppunt
Baranowitsje bezet. In de westelijke Oekrai-
ne werden de steden Rowno, Doebno, Tarno-
polen, Kolomea reeds bezet.
Door het oprukken naar Kolomea is de
grens tusschen Polen en Roemenië reeds
voor het grootste gedeelte afgesneden. De
Sovjet-luchtmacht heeft zeven Poolsche ja
gers en drie bombardementsvliegtuigen neer
geschoten. De troepen van het roode leger,
aldus het Russische legerbericht, werden
door de plaatselijke.Witrussische en Oekrain
sche bevolking met'gejuich begroet.
Uit Wilna werd de omgeving van Posta-
wie door Duitsche vliegtuigen gebombar
deerd, toen de Russen deze stad naderden.
Heden ontmoeting met Duitschers?
De ontvangen berichten melden, dat ver
wacht wordt, dat de Sovjet-troepen heden
ochtend te Brest Litowsk zullen ontmoeten.
Niet-aanvalspact als vodje pa
pier.
Door de daad van directe agressie gister
ochtend door de Sovjetregeering gepleegd,
is het Poolsch-Russische niet-aanvalspact,
dat op 25 Juli 1932 te Moskou is gesloten en
waarbij beide partijen zich wederzijds ver
plichtten zich te onthouden van iedere agies-
sieve actie of aanval jegens elkander op
flagrante wijze geschonden. Bovendien weid
in Mei 1931 het te Moskou onderteckcnd pro
tocol bovengenoemd pact verlengd tot 31
Deze opvatting wordt gestaafd door een
Reuterbericht uit Moskou, dat gewaagt van
het voornemen om Silezië, Dantzig en den
Corridor aan Duitschland te laten, de wes
telijke Oekraine voor zich te behouden en
een Poolschen bufferstaat te vormen.
Of Duitschland echter de gebieden in
Oost-Galicië met in hoofdzaak een Oe
krainsche bevolking waar zich de petro-
leumbronnen bevinden, zal loslaten, is zeer
de vraag en hier rijpt al direct een moge
lijke tegenstelling tusschen Duitschland en
Rusland.
Overigens is de houding van Rusland één
groot vraagteeken. Uitdrukkelijk blijft Mos
kou zijn neutraliteit in het geschil betuigen
en hier valt op een tegenspraak met de be
richten uit Berlijn, die het doen voorkomen,
alsof het Russische optreden geschiedt in
overleg en na afspraak met Duitschland.
Scherp wordt de Russische in val in Polen
door de Zwitsersche bladen gehekeld.
De Bund schrijft: „Rusland heeft zich niet
geschaamd het strijdende Polen verrader
lijk van achter aan te vallen. Het wil zich
van een deel van den buit verzekeren. De
Russische houding is te weerzinwekkender,
omdat de Sovjetunie niet zooals Polen, het
lidmaatschap van den Volkenhond had op
gezegd. Hoezeer hebben zij gelijk gehad,
die zich zooals Zwitserland hebben verzet
tegen toetreding der Sovjet Unie tot den
Bond.
De „Ncuo Berner Zeltung" herinnert er
aan dat Hitier op 26 September 1938 in
het Sportpalast gezegd heeft: Niet wij heb
ben contact gezocht met het bolsjewisme
doch het Bolsjewisme heeft Tsjechoslowa-
kije gebruikt om zich een weg naar Mid
den-Europa te openen". Nauwelijks een
jaar na deze verklaring, is de positie omge
keerd Het bolsjewistische kanaal naar
Midden-Europa loopt nu door een Duitsch
protectoraat. Stalin heeft aan een Tsjeohi-
sohen toegang geen behoefte meer. Zijn
verdrag met het Hitlerisme veroorlooft hem
zonder eenige moeilijkheid zijn grens naar
het westen te verleggen en zijn invloedszone
naar Midden-Europa uit te breiden.
E.K. organisaties niet meer toe
gelaten.
Het bestuur van .de vrouwen van Naza-
reth" deelt ons mede, dat de Duitsche graal
beweging en het werk der vrouwen van
Nazareth in Duitschland door de geheime
staatspolitie definitief verboden is. Dienten
gevolge hebben de Nederlandsche vrouwen
van Nazareth, die aldaar werkzaam waren,
zich genoodzaakt gezien zich uit Duitschland
terug te trekken.
(De Vrouwen van Nazareth zijn een r.k.
religieus gezelschap, dat zich o.a. wijdt aan
de zorg voor de Katholieke jeugd.. De graal
beweging in Duitschland, welke onder haar
leiding stond, was in verschillend opzicht
analoog aan de onder dien naani bekende
nieisjesbeweging in het bisdom Haarlem).
Gezinnen zullen dan uiteen wor
den gerukt. Vluchten verbodenl
Te Brussel wordt vernomen, dat alle gezin
nen in Aken thans bevel hebben gekregen
de stad te ontruimen. Alleen aan ouden van
dagen en zieken zal worden toegestaan de
stad per trein of per auto te verlaten. Alle
anderen, met inbegrip van kinderen boven
de twaalf jaar en vrouwen zonder kinderen,
moeten te voet reizen. De tocht naar Keulen
zal drie dagen duren. Elk moet zijn eigen
levensmiddelen en een maximum bagage
van 33 pond meedragen. De inwoners der
stad zijn gewaarschuwd, dat alle pogingen
om te vluchten naar België en Nederland
inbeslagneming van al hun bezittingen ten
gevolge zal hebben. Men wi.jsl erop, dat deze
bevelen de verspreiding der gezinnen tenge
volge zal hebben, zonder dat men weet wan
neer de gezinsleden elkaar weer zullen ont
moeten, hetgeen een uiterst pijnlijke indruk
onder de Duitsche burgerbevolking zal wek
ken
Honderd dooden?
Volgens Stefani is de Fransche mijnen
legger „Pluton" Woensdagochtend in de
haven van Casablanoa aan de Westkust van
Marokko in Noord-Afrika in de lucht gevlo
gen.
Bij de aan boor-d'brenging van de oorlogs
lading, is een der groote mijnen ontploft.
Het schip werd in tweeën gescheurd en
zonk. Onder water hebben zich nog verdere
ontploffingen voorgedaan. In de in de nabij
heid gelegen stadswijken werd groote scha
de aangericht, er zijn meer dan 400 dooden
en gewonden-
Honderd dooden.
In welingelichte Turijnsche kringen
geeft men een verbetering o>p het in
het buitenland gepubliceerde bericht
omtrent een ramp met een Fran
sche marine eenheid.
Er heeft zich een ontploffing, ge
volgd door brand, voorgedaan aan
boord van een mijnenlegger, welke
in een haven voor anker lag.
Er zouden ongeveer honderd
dooden zijn.
De „Pluton", een kruiser-mijnen legger
van 4473 ton, was 472/4 voet lang. Het schip
telde volgens Havas een bemanning van 397
koppen en kon 450 mijnen medenemen. De
mijnenlegger was o.a. toegerust met vier
kanonnen van 5/4 inch en bezat een maxi
mum-snelheid van 31.6 knoopen. De „Plu
ton" werd in April 1931 door de werven Lo-
rient aan de Fransche marine afgeleverd.
Hospitaaltreinen zouden bescho
ten zijn.
Een uit Polen teruggekeerd Bulgaarsch
student heeft het dagblad „Mir" een gru
welijk verhaal over zijn reis verteld. De
trein waarmede hij reed, en die 1500 vrou
wen en kinderen vervoerde, werd door Duit
sche vliegtuigen gebombardeerd. De ontzet
te reizigers vluchtten naar een bosch, ter
wijl de bommen t>p hen neerstortten. Een
andere trein, zoo vertelde hij, die alleen
vrouwen en kinderen v.ervoerde van Posen
naar Warschau, werd eveneens door Duit
sche bommenwerpers aangevallen. Toen ver
plegers hulp brachten, werden zij door de
Duitsche vliegtuigen onder mitrailleurvuur
genomen.
TEGENAANVAL DER DUIT
SCHERS EN DUEL TUSSCHEN
HET ZWARE GESCHUT.
Tot centralisatie van den ar
beid voor ontwikkeling en
ontspanning der gemobiliseer
den.
Op initiatief van Z.K.H. Prins
Bernhard en in overleg met den
Opperbevelhebber van Land- en zee
macht zal worden ingesteld een
Centrale Raad van Advies inzake
de ontwikkeling en de ontspanning
van gemobiliseerde militairen, on
der voorzitterschap van j'hr. ir. O.
C. A. van Lidth de Jeude.
Omtrent samenstelling en taak
van dezen raad zullen spoedig na
dere mededeelingen volgen. In af
wachting daarvan komt het ge-
wenecht voor, dat de zich reeds ge
vormd hebbende plaatselijke en ge
westelijke oomité's nog geen uitvoe
ring geven aan bestaande plannen,
teneinde in deze materie zooveel
mogelijk eenheid van werkwijze te
verkrijgen.
Volgens den Berlijnschen corres
pondent van het Deensche blad Po-
litiken is de geheele ingang van het
Duitsche ministerie van luchtvaart
te B.erlijn verwoest, vermoedelijk
door een bom. Alle ruiten aan de
zijde van het gebouw, welke uitziet
op de Leipzigerstrasse zijn. naar ver
klaard wordt, vernield. De ontplof
fing heeft ook de vensters vernield
van een groote tegenover het minis
terie gelegen warenhuis.
Uit Berlijn wordt aan Belga gemeld:
Gisteravond heeft zich in een magazijn
in de Leipzigerstrasse tegenover het minis-
trie van luchtvaart een ontploffing voorge
daan.
Van Duitsche zijde zegt men, dat de ple
ger van den aanslag weldra zal worden ge
arresteerd en dat men tot nog toe geen en
kele verklaring over deze gebeurtenis kan
geven. Het is niet mogelijk zich met zeker
heid een oordeel te vormen over den omvang
der ontploffing, daar het verkeer door
de politie werd verlegd. Men merkte slechts
op, dat de ruiten in verscheiden vensters
vernield waren.
len, die de laatste dagen op verschillende
punten van het front gedaan waren.
Het Britsche ministerie van voorlich
ting meldt, dat het duidelijk is, dat
de Fransche generale staf aan het
westelijk front een zorgvulcjig voor
bereid en methodisch plan volgt en
het wellicht dienstig is er op te wij-
wijzen, dat de krijgsoperaties tot
dusverre van verkennenden aard wa
ren. De grootste operaties zijn in
het westen nog niet begonnen.
MAANDAG
18 SEPTEMBER 1939
67e JAARG. No. 8724
te Den Helder
Verwachting: Gedeeltelijk be
wolkt, droog, weinig veran
dering in temperatuur, ma
tige, tijdelijk krachtige
meest Noordoostelijke wind.
DOOR ITALLAANSCH STOOMSCHIP
OPGEPIKT. VEERTIEN LEDEN
DER BEMANNING ALSMEDE DRIE
PASSAGIERS VERMIST.
Zaterdagavond is te Vlissingen het
Italiaansche s.s. '„Providenza", ko
mende uit Stettin, aangekomen om
te bunkeren. Aan boord bevonden
zich een twintigtal schipbreukelin
gen van het Noorsche motorschip
„Ronda". Deze schipbreukelingen,
waaronder vier passagiers, zijn Vrij-
avond in nachtgewaad door de „Pro
videnza" nabij Terscheling opgepikt
uit reddingbooten, waarmede zij op
zee zwalkten.
Volgens verklaringen van deze schip
breukelingen is de „Ronda" reeds Woens
dag nabij Terschelling op een mijn geloo
pen en verongelukt. Ér zouden veertien le
den van de bemanning, alsmede drie passa
giers vermist worden. Onder deze passa
giers bevindt zich een Canadees. Onder
de geredden bevindt zich eveneens een Ca
nadees, genaamd West.
'Vier geredden ter verpleging op
genomen.
Alle geredden van de „Ronda" zijn door
de zorgen van den Noorschen vice-consul te
Vlissingen in een hotel ondergebracht. Vier
hunner zijn ter verpleging in een zieken
huis alhier opgenomen.
De „Ronda" welke van de reederij a/s. J.
Ludwig Mowinckels te Bergen (Noorwegen)
is, werd in 1937 gebouwd. Het schip meet
5136 bruto en 2981 netto register ton.
Verklaringen en nota's aan de
huitenlandsche regeeringen.
„Wij willen slechts onze verdrukte minder
heden beschermen en den Polen de moge
lijkheid geven een vreedzaam leven te
hervatten."
De regeering van Sovjet-Rusland heeft aan
diverse regeeringen doen weten, dat Sovjet
Rusland een politiek van neutraliteit tegen
over hun landen zal handhaven. De tekst
der nota's luidde aldus:
Mijnheer de ambassadeur. In vou-
we doe ik U een afschrift toekomen
van de nota der Sovjet Regeering
van 17 September 1939 aan den Pool
schen ambassadeur te Moskou. Ik
heb de eer U in opdracht van mijn
regecring er van in kennis te stellen
dat Sovjet Rusland een politiek van
neutraliteit zal voortzetten in de
betrekkingen tuschen Sovjet Rus
land en uw land.
Deze tekst is overhandigd aan de diploma
tieke vertegenwoordigers van Duitschland,
Italië, Iran, China, Japan, Groot-Brittannië,
I'rankrijk, Afghanistan, Vereenigde Staten,
Turkije, Finland, Bulgarije, Letland, Mongool
sche volksrepubliek, Denemarken, Estland,
Zweden, Griekenland. België, Roemenië,
Tuva volksrepubliek, Litauen, Noorwegen en
Hongarije.
(Het mag bekend worden geacht, dat Ne
derland niet officieel te Moskou is vertegen
woordigd, zoodat een verklaring tegenover
ons land natuurlijk niet gegeven kon wor
den. Red.).
Wat wil Rusland?
In geheel de wereld vraagt men zich af
welk doel Rusland najaagt.
Het eenvoudigst en direct voor de hand
liggende is: de Poolsche buit met den Duit-
scher deelen.
Maar er zijn ook andere mogelijkheden,
waarvan de voornaamste en in de reeds ont
vangen commentaren meest op de voorgrond
tredende is, dat de Sovjets, verrast door de
snelle opmarsch der Duitschers, zich haas
ten om althans nog het Oosten van Polen
te bezetten ten einde straks in staat te zijn
tusschen zich en het opdringend nationaal
socialisme een, zij het kleinere, Poolsche
bufferstaat te vormen, mogelijk vergroot
met Bessarabië, dat van Roemenië zou wor
den losgemaakt.
Na de eerste veertien dagen van oorlog
aan het Westelijk Front, ziet de militaire
toestand er thans als volgt uit:
Een deel der Fransche troepen welker mo
bilisatie thans geëindigd is, is een twintigtal
kilometers voor de Maginotlinie opgeschoven
langs het geheele front van Rijn tot Moezel.
Zij dringen thans overal Duitsch grondgebied
binnen en verzekeren de volkomen onschend
baarheid van het Fransche gebied.
Anderzijds ligt de vijand sterk verschanst
in een aantal stellingen, de Siegfriedlinie ge
naamd.
De afgeloopen dag en nacht hebben aan
het front tusschen Rijn en Moezel boven
dien essentieele wijzigingen gebracht in de
onderscheiden posities, afgezien van rectifi
caties, waartoe de DuitschtT troepen over
gingen door de ontruiming van zekere plaat
sen, na deze tevoren te heben verwoest.
Een rustige Zondag.
De inval der Russische troepen in Polen
valt samen met een rustigen dag op het ge
heele westelijke front. Voor het eerst sedert
het uitbreken der vijandelijkheden meldde
de Fransche staf gisteravond, dat van Rijn
tot Moezel niets belangrijks is gebeurd. Deze
kalmte volgt op een levendige reactie der
Dutische artillerie en een serie tegenaanval-
Daladier aan het front.
Minister-president Daladier is Zaterdag
middag van Parijs vertrokken om een be
zoek te brengen aap het front voor de Saar.
Hij is gisteravond te acht uur teruggekeerd
De stellingen, die hij bezocht heeft, zijn die,
welke de Fransche troepen dezer dagen op
vijandelijk gebied hebben veroverd. De laat
ste berichten bevestigen de terugkeer naar
het front, gelijk sedert enkele dagen was
gemeld van Duitsche uit Polen terugkeeren-
de strijdkrachten, luchtstrijdkrachten en
groote eenheden.
In verband met de weersomstandigheden
is de activiteit der luchtmacht verminderd.
Algemeene mobilisatie in Frank
rijk voltooid.
Havas meldt, dat de algemeene mobilisa
tie in het geheele Fransche rijk thans bijna
voltooid is. Het ministerie van koloniën
heeft een communiqué uitgegeven, waarin
het volgende gezegd wordt: zondier cijfers
te geven kan men zeggen, dat het aantal
onder de wapenen geroepen mannen in al
onze bezittigen nu reeds aanzienlijk hoo-
gcr is dan de effectieven, welke wij gorecru-
toerd hebben gedurende den geheelcn oorlog
van 1914 tot 1918.