Het bezoek van onze Koningin
aan de Marine
Onverzettelijkheid
Ponderdag 21 September 1939
Tweede Blad
De Koningin onderhoudt zich met de gewonden
en overlevenden van H. Ms. „Van Ewijcken
bezoekt in den middag het vliegkamp „De IWok}}
Hare Majesteit voldaan
over Haar bezoek
Bijzonder filmprogramma
in Rialto
HM. de Koningin inspecteert de eerewacht aan het Havenhoofd
Slachtoffer der
„Van Ewijck" ter aarde
besteld
Toonkunst
Slagkruisers voor Indië
aanbevolen
Oorlogswinstbelasting
in Indië?
In aansluiting op ons verslag van gisteren,
over het bezoek van Hare Majesteit de Ko
ningin, kunnen we nog mededeelen, dat de
Koningin, tijdens haar tocht langs de haven,
bizondere belangstelling aan den dag legde
voor de nieuwste aanwinsten van de Kon.
Marine, de Willem v. d. Zaan, de v. Kinsber-
gen en de O 20.
Het eerste bezoek, dat de Vorstin aan de
Marineschepen bracht was dat aan H. Ms.
O 20, die geheel achter in de haven lag. Naast
deze nieuwste onderzeeboot van de Marine lag
de O 15. Beide schepen rij- beschilderd met
de vaderlandsche driekleur, ten teeken, dat
ze vandaag of morgen de groote reis naar
Oost- en West-Indië zullen aanvaarden.
De Koningin op de O 20.
De Koningin liet zich, door de Comman
danten van beide schepen voorstellen aan
officieren en chef d'equipage en toen
kwam voor Commandant en opvarenden
van de O 20 de verrassende mededeeling
dat de Koningin prijs stelde op een bezich
tiging van de onderzeeboot. Hare Majes
teit daalde in dit technisch wonder af en
bleek de grootste belangstelling te heb-
be- voor alle mogelijke bizonderheden
van het schip. Zij werd voorgelicht door
den commandant van de O 20, luit. ter
zee der le kl. A. J. Gussemaker.
Na dit voor onze Vorstin ook zeker inte
ressante bezoek, begaf de Landsvrouwe zich
wandelend naar H. Ms. v. Kinsbergen, welk
schip voor de excercitieloods lag. Het weer
hield zich uitstekend. Het was een uitgezoch
te herfstdag. In het Noorden stapelen zich
geweldige wolkgevaarten op, op het haven
water trilde het licht van de zon, de flanken
van de schepen glansden en de vlaggen klap
perden op een niet te sterke bries.
Aan boord van het artillerie-instructie
schip werd de Koningin ontvangen door
den commandant, kap. luit. ter zee J. L.
K. Hoeke. Door overste Hoeke werden
officieren e:i chef d'équipage aan Hare
Majesteit voorgesteld, terwijl de Koningin
nog speciaal bij zich ontbood de eerste
officier, het hoofd van de machinekamer,
de oudste onderofficier machinist en de
chef d'equipage.
De Koningin liet zich, door den comman
dant, inlichten over de moderne bewapening
en inrichting van het schip. En ook hier weer
bleek Hare Majesteit groote interesse te heb
ben voor tal van bizonderheden.
Van de v. Kmsbc gen begaf de Koningin
zich toen naar de mijnenvegers en mijnen-
leggers. waarvan de bemanningen stonden
opgesteld op den steiger voor de schepen. En
bij hen stonden ook de overlevenden van de
v. Ewijc'-. De Koningin liet zich weer voor
stellen aan officieren en de chefs d'equipage
en onderhield zich in het bizonder met de
overlevende bemanning van den verganen
mijnenv ger. De Vorstin sprak eenigen tijd
met den eenig overlevenden officier, den luit.
ter zee der 2e kl. M. R. S. Visser en onder
hield zich met den sergeant machinist Steen-
haard, wien zij vroeg, waar hij zich bevond,
toen het ongeluk gebeurde. De Koningin
sprak met en korporaal en met verschillen-'
de manschappen, bij wien zij met belangstel
ling informeerde naar de toedracht van het
tragische ongeval.
Met den divisie-commandant van de mijnen
vegers, den luit. ter zee der le kl. F. H. M.
v. Straelen, onderhield de Koningin zich ge-
ruimen tijd.
Hierna gaf Hare Majesteit te kennen een
bezoek te willen brengen aan de „Willem v.
d. Zaan", de jongste aanwinst van onze Ma
rine. In het mijnenruim liet te Koningin zich
door den commandant, luit. ter zee der le kl.
H. D. Lindner, inlichten over verschillende
technische aangelegenheden.
In het Marine Hospitaal.
In afwijking van het aanvankelijk op
gestelde programma, gaf de Koningin toen
te kennen aan den schout bij nacht, dat
ze een bezoek wenschte te brengen aan
het Marine Hospitaal bij den eenig over
gebleven gewonde van de v. Ewijck", de
korporaal-adelborst V'. A. Maraux en de
gewonde van het vliegtuigongeluk met
de R 5, de sergeant P. Buynink.
De Koningin werd ontvangen door den
chef van het Marine Hospitaal, den hoofd
officier van gewondheid der 2e kl. P. de Mooij.
Het was een verrassend bezoek, verras
send voor de p-tienten en voor het verple
gend personeel. Het was juist tijd van eten
voor de patiënten en de verpleegsters liepen
ijverig af en aan om hun patiënten te ver
zorgen. Dat verschillenden zich hoogst ver
baasd en wel -vat ontdaan toonden, wanneer
ze plotseling tegenover de Koningin stonden,
laat zich gemakkelijk verstaan.
Met belangstelling informeerde de Vorstin
naar den toestand van de gewonden en bij
dokter v. Driel informeerde Hare Majesteit
nog naar een tweetal patiënten, die op de
kamer van f'e gewonde va de R 5 lagen en
voor wie de vorstin een vriendelijk woord had.
H. M. de Koningin bezoekt het
Vliegkamp „De Mok".
Gisterenmiddag om tw *e uur wenschte de
Koningin nog een bezoek aan het vliegkamp
„De Mok" te brengen.
Zoo ongekenu mooi als het weer zich des
morgens gehouden had, zoo snel was het na
den middag betrokken. Reeds om 1 uur begon
het te druppelen en om 2 uur sloeg de regen
kletterend op den weg, die H.M. de Koningin
met haar gevolg te nemen had, in verband
met een bezoek aan vliegkamp „De Mok"
op Texel. Daa, dit bezoek buiten het offi-
cieele programma viel waren er slechts wei
nigen, die zich langs de route en op de haven
hadden opgesteld.
Aan den steiger van de Texelsche boot lag
de snelle motorboot van De Mok te dobberen.
Nijdig striemde de v;nd het havenwater en
donkere wolkbanken dreven over het Mars
diep. Neen, er ware be^er weer te bedenken
voor een oversteek naar het vliegkamp, hoe
wel dit voor Hare Majesteit blijkbaar geen
bezwaar geweest was.
De auto's reden tot aan den steiger, de
Koningin stapte uit en begaf zich aan boord
van het vaartuig, dat haar in enkele minuten
naar het eiland zou overbrengen. Zij was
vergezeld van get. schout bij nacht C. Baron
de Vos van Steenwijk, van scfhout bij nacht
H. Joli s en diens adjudant, van gen.-maj.
Jhr. W. G. M. de Jonge van Ellemeet.
Direct werd losgegooid en even later kliefde
de uiterst snelle boot het Marsdiep-water.
De motorboot maakte een vlotte overtocht.
Op het vliegkamp „De Mok" werd de Koningin
met de gebruikelijke honneurs ontvangen. De
gewapende wacht stond aangetreden en de
parademarsch werd gespeeld. Op het vlieg
kamp was de burgemeester van Texel, de heer
A. F. Kamp, aanwezig. De Koningin werd ont
vangen door den commandant van het vlieg
kamp, luit. ter zee der le kl. J. J. Hoogen-
doorn, terwijl ook burgemeester Kamp de
Landsvrouwe begroette.
De geheele bemanning van De Mok en een
detachement van de Kon. Landmacht stond
aangetreden. Hare Majesteit toonde bizondere
belangstelling voor verschillende objecten op
het vliegkamp en liet voor zich demonstreeren
op welke wijze een vliegtuig te water wordt
gelaten en weer op het droge wordt gebracht.
Verscheidene' demonstraties met vliegtuigen
hadden plaats en de Koninging toonde zich
zichtbaar voldaan over het bezoek aan de Ma
rine. Zij gaf aan de Marine-autoriteiten te
kennen, dat ze het een buitengewoon mooien
dag had gevonden en deze kennismaking met
Haar Marine Haar /.eer bevredigd had.
Om kwart over drie werd de terugtocht
naar Den Helder aanvaard. Het weer was
ondertusschen wat opgeklaard en de mo
torboot maakte den terugtocht van De
Mok naar de .haven van Nieuwediep in een
kwartier tijds.
Aan het Havenhoofd van Nieuwediep
stond de Burgemeester van Den Helder
ter begroeting van de Koningin. Een
groote massa menschen had zich in de na
bijheid opgesteld en juichte de Vorstin
zeer hartelijk toe.
De Koningin neigde vriendelijk voor
deze aardige hulde en stapte toen,
met Haar gevolg in de gereed staande
hofauto's, om den terugtocht naar de Re
sidentie te aanvaarden.
Aardige momenten.
Een tweetal aardige momenten moeten het
voor de Koningin geweest zijn, toen zij giste
renmorgen de stad binnenkwam en op de
Weststraat honderden schoolkinderen ston
den opgesteld, die Hare Majesteit hartelijk
toejuichten en toen de Koninklijke stoet gis
terenmiddag om half een via Ankerpark en
de Binnenhaven naar het terrein van de On-
derzeedienstkazerne reed, stonden eenige dui
zenden kinderen en volwassen op de Binnen
haven. De meisjes van de Huishoudschool in
vlekkeloos wit gestoken, voorzien van oranje.
Het werd een daverende hulde. Spontaan ge
juich en hartelijk gewuif. De Koningin dankte
vriendelijk voor deze aardige hulde.
Een Nederlandsche première
<Ie plechtigheid bij het Monument
en het bezoek van H.M. de Koningin
Indien er ooit sprake geweest is van
een spectaculair filmprogramma, dan is
dat deze week het geval met het Rialto-
theater. Van a.s. Vrijdag af wordt daar
namelijk een serie films gedraaid, die on
getwijfeld een groote toeloop van publiek
tengevolge zal hebben.
In de eerste plaats is het den heer P. van
Twisk dan gelukt de hand te leggen op een
film, getiteld „Alleen Engelen hebben vleu
gels", met in de eerste rol de vermaarde Ame-
rikaansche acteur Gary Grant, en waarvan
het Rialto-theater de eer heeft de première
in Nederland te brengen. Het Heldersche pu
bliek ziet dus deze film voor het eerst in ons
land.
Het is een uiterst spannende avonturenfim,
waarover ongetwijfeld gesproken zal worden.
Doch er is meer; daarnaast zal men de fil
mische reportage kunnen aanschouwen van de
plechtige kranslegging op Maandag j.1. op
het monument „Voor hen die vielen". Voorts
hoort en ziet men den Commandant der Ma
rine zijn rede daarbij uitspreken en tenslotte
is het gelukt reeds van morgen af in Rialto
de film te vertoonen van het bezoek van H.M.
de Koningin aan Nieuwediep. Het behoeft ze
ker wel geen betoog, dat dit inzake snelheid
van werken der hedendaagsche filmindustrie
een record is.
Al met al een zeer bijzonder _n zeer inte
ressant programma, waarvoor wij gaarne de
aandacht vragen.
Bjj het laatstgehouden examen slaagden
te 's-Gravenhage voor 3en stuurman groote
handelsvaart de heeren J. Dalmeyer en J.
van Hoven, alhier
Met militaire eer en onder enorme belang
stelling is gistermiddag op de algemeene be
graafplaats te Dordrecht ter a..rde besteld
het stoffelij overschot van den zeemilicien
Hofman, een van de omgekomenen bij de
ramp van de „Willem van Ewijck".
Hte militaire gedeelte van den stoet be
stond, behalve uit een vuurpeieton ponton
niers. enkele secties ongewapende ponton
niers en een detachement matrozen, uit een
pijper en een tamboer der marin.ers. Als
slippendragers fungeerden twee der geredde
z riiliciens.
Nadat de kist op de baar geplaatst was.
werd zij met de Nederlandsche vlag bedekt
en bedolven onder bloemstukken. Bij de ge
opende groeve werd de stoet opgewacht door
een detachement pontoniers, die den over
ledene een laatsten groet brachten. Onder
zacht geroffel van de omfloerste trom daalde
de kist langzaam in de groeve, waarna een
geweersalvo weerklonk.
Lt.-kol. der mariniers F. Lugt trad hierna
naar voren en sprak namens den minister van
Defensie, den chef van den marinestaf en den
commandant van de marine te Willemsoord.
Ds. Ten Kate richtte woorden van troost
tot de nabestaanden, waarna namens de fa
milie dank gezegd werd voor de betoonde
belangstelling.
Te Weesp is in de H. Laurentiuskerk gis
termorgen een plechtige uitvaartdienst ge
houden voor den 29-jarigen L. P. C. Soede,
die bij de ramp van H.Ms. „Willem van
Ewijck" om het leven kwam.
Dir. A. J. Leewens
Verwijzend naar de in dit blad geplaatste
advertentie, kunnen we mededeelen, dat bo-
vegenoemde gemengde Zangvereeniging haar
poorten aarne wijd openzet, teneinde de ge
mobiliseerde zangers van Land- en Zeemacht,
die lust gevoelen mooie en uitgebreide werken
mee te zingen, op de repetitie te ontvangen.
Deze wekelijkscne repetitie's, welke in een
gezelligen sfeer worden gehouden, zijn eiken
Maandag van 810 uur op de bovenzaal van
Café Centrral, Kanaalweg. Van de gemobili
seerde zangers wordt gee. contributie ge
vraagd.
Voor de le uitvoering, welke in dit seizoen
tegen Kerstmis zal plaats hebben, is in studie
genomen het „Weihnachtsoratorium van Bach,
alsmede fragmenten uit de groote Mis van
Bfuckner, een en ander voor solo en koor.
Het spreekt vanzelf dat de betrokken mili
taire autoriteiten, wier medewerking gaarne
door het bestuur van Toonkunst zal worden
geapprecieerd, bereids met dit plan in kennis
zullen worden gesteld.
Burgerlijke Stand van Den Hekier
20 September 1939.
ONDERTROUWD: J. Röge en M. A. Ver
ver; J. Hoefnagel en A. Pasterkamp; S.
Overhand en P. A. van Trierum; G. E. Ko-
ger en A. W. Grommel; K. Bijl en P. M.
Witters; L. Okel en P. Vreeswijk; P. P. van
Oosterum en F. Slot; W. H. Zuuring en J.
Schong.
BEVALLEN: M. E. eul-Smits z.; H. Th.
J. Kaan-Luinstra d.
Hetgeen wij dezer dagen reeds als waar
schijnlijk aankondigden, zoo schrijft „De
Telegr.", kunnen wij thans met stelligheid
bevestigen: de gemengde maritiem-finan-
cieele commissie, welke verleden week haar
rapport betreffende de verdere versterking
van de maritieme verdediging van Neder-
landsch-Indië aan den minister van Defen
sie heeft aangeboden, heeft daarin geadvi
seerd tot uitbreiding van de vloot in Indië
met in ieder geval eenige zware en snelle,
zwaar bewapende slagkruisers.
De nieuwste aanwinst van de
Holl. Amerika Lijn
Het m.s. „Sommelsdyk".
Rotterdam, 19 September. De Odenske
Staatsskibvaerft wed. A. P. Möller te Odense
in Denemarken heeft de vorige week Zater
dag het nieuwe, voor den dienst van New-
York op Java bestemde dubbelschroef-motor-
vrachtschip „Sommelsdijk" aan de Holland
Amerikalijn overgedragen. Een zusterschip,
dê „Sloterdijk", bestemd voor denzelfden lijn
dienst, in aanbouw bij dezelfde werf, zal om
streeks de jaarwisseling in dienst worden
gesteld.
Suggesties in afdeelingsverslag.
Verschenen is het afdeelingsverslag van den
Volksraad omtrtent de aanvullende begrooting
voor het departement van Oorlog.
Het verslag bevat o.a. opmerkingen betref
fende de wenschelijkheid van een uitvoeriger
uiteenzetting, ook ten aanzien van de wijze
van financiering. Hierbij wordt gewezen op de
wenschelijkheid van een tijdige invoering van
een oorlogswinstbelasting, opdat de regeering
niet achter de feiten aanloopt, zooals in
1914—1918.
Verscheidene leden meenen te moeten aan
dringen om het defensie-vraagstuk, althans
betreffende de groote lijnen, opnieuw in be
schouwing te nemen en hierbij ten volle reke
ning te houden met de huidige internationale
situatie, die in zoo menig opzicht na de vast
stelling van de begrootingen voor Oorlog en
Marine voor 1940 ingrijpende veranderingen
ondergingen, en zelfs nog elk oogenblik aan
groote veranderingen onderhevig zijn.
In dit verband werd opnieuw de wensch uit
gesproken om de Inheemsche bevolking actief
te doen deelnemen aan de landsdefensie, o.a.
door de oprichting van vrijwilligerscorpsen,
terwijl de opleiding voor hoogere betrekkingen
bij leger en marine in Ned.-Indië krachtig ter
hand dient te worden genomen. (Aneta).
Als er iets duidelijk wordt uit de redevoe
ringen en uit de perscritieken van de oor
logvoerende landen, dan is het de onverzette
lijkheid, waarmee men den aangevangen oor
log, tot het bittere einde wil uitvechten.
Hitier deed geen enkele concessie, geen en
kel gebaar in de richting van een mogelijken
vrede. Engeland reageert scherp en cynisch
op de w-oorden van den Duitschen Führer.
De Times schrijft, dat op de rede van Hit-
Ier niet met woorden, maar met daden moet
worden geantwoord en de Daily Mail merkt
laconiek op, dat Hitier niets belangrijks ge
zegd heeft en dat Gr. Brittannië en Frank
rijk hem in een passende taal zullen beant
woorden. In dienzelfden geest heeft Cham-
berlain zich gisteren in het Lagerhuis uit
gelaten en getuigd van den vasten wil van
Engeland en Frankrijk om Europa te verlos
sen van den steeds terugkeerenden angst
voor Duitsche aanvallen.
Zoo getuigt Europa dus van de ver
nietiging die het van plan is zichzelf toe
te brengen, want hoe het zjj, oorlog is
onherstelbaar verlies zoowel voor den
aanvaller als aangevallene en het is niet
te gelooven, dat ons geslacht de ellende
en ontreddering, die een Europeesclien
oorlog zal brengen, nog weer te boven
komt. Ontreddering en vernietiging op
alle terreinen van het leven, zoowel op
dat van den geest als maatschappelijk.
In Engeland heeft men de tegenstrijdigheid
van de beloften van Hitier nog weer eens
duidelijk aangetoond. Zijn herhaalde toezeg
gingen aan Polen, heeft hij gebroken, zijn
afkeer van Rusland heeft hij, met zijn ver
bond met Moskou geloochend. Zoo zijn er in de
houding van den Duitschen leider zooveel on
waarachtigheden, zegt Londen, dat men op
het woord van Hitier geen enkel vertrouwen
meer heeft.
Met rustige vastberadenheid zullen Enge
land en Frankrijk nu hun offensieven op
Duitschland openen. Wanneer de groote strijd
zal aanvangen, daarvan is niets te zeggen,
maar dat het, binnen afzienbaren tijd, tot
een ernstig treffen aan de Westgrens zal ko
men, is zeker. Drie jaar, heeft Engeland ge
zegd, kan de oorlog duren. In drie jaar kan
een zee van ellende over onze wereld gaan.
In achttien dagen werden duizenden men
schen in Polen gedood, werden steden en dor
pen vernield, wat kan er dan niet in drie jaar
tijd gebeuren.
De bedoeling van Engeland is het
nationaal-socialisme te vernietigen, een
wereld op te bouwen, waarin naar recht
gehandeld zal worden. Maar of dit de
weg is? Neen, onze wereld is op het hel
lend vlak, nooit zal uit een oorlog een
maatschappij te voorschijn komen, die
gegrond is op een rechtsorde, die allen
zal bevredigen. Oorlog zal slechts haat
kweeken, zal slechts tot verbittering bij
millioenen oorzaak zijn, zal de menschen
straks opnieuw doen zinnen op wraak en
dan gaan we weer denzelfden weg.
Een gezonde maatschappij kan alleen ge
bouwd worden op sympathie, op begrijpen
van elkanders belangen, op wederzijdsche
waardeering en samenwerking. Daarom i3
oorlog altijd te veroordeelen, omdat hij een
product uit de hel is.
Uit het politie-rapport
NAAR ALKMAAR.
Naar Alkmaar werd, op verzoek van den
Officier van Justitie, overgebracht een stad
genoot, die nog een 2-tal maanden gevange
nisstraf had uit te zitten.
VERSCH BROOD VOOR 10 UUR
VERKOCHT.
Proces-verbaal werd opgemaakt tegen een
bakker, die zich verstout had versch brood te
verkoopen voor 10 uur 's morgens. Helaas..,
zoover zijn we nog steeds niet.
ONGEVRAAGD BEZOEK.
Gisteren verschaften zich onbekende perso
nen toegang tot een alleenstaand gebouwtje
in de Janzendwarsstraat. Voor zoover was na
te gaan bleek niets vermist te zijn. Ook hier
naar stelt de politie een onderzoek in.
JAVANEW-VORK LIJN.
Kota Radja, 19 Sept. te New-York.
Siantar, 19 Sept. v. New-York.
STOOMVAART MIJ. NEDERLAND.
Johan van Oldenbarneveld, 29 Sept. te A'dam
Sembllan, 20 Sept. te Batavia.
Pennland, 1£ Sept. te R'dam.
Bintang, 19 Sept. v. Sabang.
Enggano. 19 Sept. v. Sabang.
Kota Radja. 19 Sept. te New-York.
Siantar, 19 Sept. v. New-York.
KON. NED. STOOMB. MAATSCHAPPIJ.
Colombia. 29 Sept. te A'dam.
Pygmalion, 20 Sept. te A'dam.
KOTTERDAMSCHE LLOYD.
Brastagi. pass. 19 Sept. St. Helena.
Garoet, 20 Sept. v. Makassar.
Indrapoera, 20 Sept. te Londen.
VEREENIGDE NED. SCHEEPVAART MIJ.
(HollandAustralië Ljjn).
Springfontein, u., pass. 20 Sept. Vlissingen.
