Vijftienhonderd Duitsche
vliegtuigen bij Aken
MINISTER-PRESIDENT van
ROEMENIE VERMOORD
AMERIKA
DAGBLAD VOOR DEN'HELDER EN HOLLANDS NOORDERKWARTIER
Belangrijke besprekingen te Berlijn
Autocratie tegen democratie?
blijve buiten den oorlog!
Lijk van slachtoffer
aangespoeld
Als de soldaat met
verlof is
KONINGSTRAAT 78, DEN HELDER. TELEFOON 50 (2 LIJNEN)
V R IJ D A G
22 SEPTEMBER 1939
67e JAARG. No. 8728
Het woord eerst nog aan de
diplomatenWorosjtlow naar Hitier
Twee Duitsche
lichtingen opgeroepen
EERBERICHT
DE BILT SEINT i
Zeeman te Rotterdam
vermoord
CALINESCU
Wraakneming over zijn
anti-Duitsche houding
Daders terechtgesteld
Roosevclt vraagt opheffing
van wapen-embargo
De ramp van de
H. Ms. Van Ewijck
HELDEKSCHE COURANT
Uitgave der Ultg.-Ml). Hollands Noorderkwartier N.V. te Den Helder
Uitbreiding van de „as"?
Uit Berlijn wordt gemeld, dat Japansche, Sovjet-Russische en
Italiaansche hooge autoriteiten veelvuldig bezoeken brengen aan het
Duitsche ministerie van buitenlandsche zaken en het ministerie van
oorlog.
De correspondenten concludeeren hieruit de mogelijkheid van
een pact tusschen Rusland, Duitschland, Italië en Japan.
Wat men het meest vreest, is, dat een dergelijk pact ertoe zal
leiden, dat de Vereenigde Staten aan de zijde der democratieën den
oorlog ingaan.
De correspondent van het Deensche blad „National Tidende"
meldt, dat Duitschland en Sovjet-Rusland reeds zouden zijn overeen
gekomen een autoweg aan te leggen tusschen Berlijn en Moskou.
Ook zegt U.P., uit betrouwbare Duitsche
bron te hebben vernomen, dat maarschalk
Worosjilov begin October Berlijn zal bezoe
ken, ter beantwoording van het bezoek der
Duitsche officieren aan Moskou.
Volgens dezelfde kringen miaken talrijke
generaals deel uit van de Duitsche missie
naar Moskou, wat op haar belang zou wij-
zcn.
Laten wij de gevolgtrekkingen uit de sterk
verhoogde activiteit der diplomaten voor re
kening van de betrokken dagbladcorrespon
denten, dan rest toch het feit, dat de diplo
maten in alle Europeesche hoofdsteden een
groote activiteit aan den dag leggen.
Nu wel als vaststaand kan worden aange
nomen, dat nóch Engeland, nóch Frankrijk
een vredesaanbod zullen accepteeren. en ge
reed zijn. den strijd uit te vechten, in het lo
gisch, dat vóór het kanon in het Westen
zijn stem tot een allesbeheerschenden don
der verheft, de diplomaten der tegenstanders
en hun vrienden trachten zooveel mogelijk
medestanders te krijgen.
Dat Berlijn zich daartoe tot zijn machtige,
gelijkdenkende vrienden wendt, is volko
men natuurlijk. Ook Engeland zit in dit op-
zich niet stil en doet alle moeite om helpers
te krijgen, niet alleen onder zijn Dominions,
maar ook bij anderen, o.a. Turkije.
Of von Ribbentrop succes met zijn pogin
gen zal hebben, moet worden' afgewacht.
Ook onder de dictatuurlanden zijn groote
tegenstellingen. Maar als hij slaagt, is niet
alleen de Britsch-Fransche overmacht ter
zee verdwenen, maar gaat het er naar uit
zien, dat slechts met behulp der Vereenigde
Staten de democratie zal zijn te redden.
Bespreking tusschen Japan
Rusland.
en
De Russische zaakgelastigde Generalov
Tïeeft te Tokio een bezoek gebracht aan Ha-
roehikonisji, den chef van de afdeeling Eu-
ropeesch-Aziatische aangelegenheden van
't ministerie van buitenlandsche zaken. Het
onderhoud betrof de tusschen Japan en de
Sovjet Unie hangende kwestie.
DE DUITSCHE BLADEN MAKEN
MELDING VAN DE OPROEPING
DER LICHTINGEN 1911 en 1912 OP
ORDER VAN HET MINISTERIE
VAN BINNENLANDSCHE ZAKEN
EN HET LEGERCOMMANDO. DIT
ZIJN DUS MANNEN VAN 47 EN
48 JAAR.
Verwachting: Plaatselijk och
tendmist, overdag gedeelte
lijk bewolkt, overwegend
droog, weinig verandering
in temperatuur, meest zwak
ke wind uit Noordelijke
richtingen.
De „Nitsji Nitsji Sjimboen" voorspelt een
spoedige overeenkomst.
Turksche minister naar Moskou.
De Turksche minister van buitenlandsche
zaken Saradjogloe, is in gezelschap van den
Russischen ambassadeur. Terentief naar
Istanboel vertrokken, vanwaar hij zich over
Odessa naar Moskou zal begeven.
Hedennacht te omstreeks kwart over twaal
ven is er in een café aan het Marconi-plein
te Rotterdam twist ontstaan tusschen twee
zeelieden. Een hunner was een Amerikaan,
de ander vermoedelijk een Britsch-Indiër.
Eén der mannen trok plotseling een mes en
daarmee bracht hij den ander, den Ameri
kaan, een doodelijken steek in de borst toe.
Er ontstond groote consternatie onder de
in het café aanwezige bezoekers. Men waar
schuwde, aldus het Hsbl., onmiddellijk een
agent van politie van den aan dit plein ge
legen politiepost, die op nog geen twee mi
nuten afstand van het café gelegen is. Deze
slaagde er in den dader, een Britsch-Indiër,
fe arresteeren. De politie heeft het lijk in
beslag genomen.
De commissaris van politie en de officier
van Justitie hebben den dader nog vannacht
een verhoor afgenomen.
Omtrent de drijfveeren voor de misdaad
is niets bekend.
„STRATEGISCHE KALMTE" AAN HET
WESTFRONT.
Het laatste Fransche legerbericht
luidt:
Plaatselijke activiteit van de voor
posten en bedrijvigheid der artillerie
aan beide zijden.
Het Duitsche opperbevel meldt over
den strijd aan het Westelijke front:
In het Westen werden drie kabel
ballons en acht vijandelijke vliegtui
gen omlaag geschoten. Overigens zijn
geen gebeurtenissen te vermelden.
Reuter meldt uit Londen, dat een Duit
sche verrassende actie, gelijk in Polen mo
gelijk was, in het Westen onmogelijk is. De
versterkte linies hebben de strekking de
kansen gelijk te maken.
Naar Fransche opvatting is de Duitsche
artillerie niet bijzonder, hun werk in de
lucht is goed, hoewel de Franschen het ge
makkelijk onder controle houden. Op het
oogenblik heerscht, wat de Franschen noe
men, een toestand van strategisch afwach
ten.
De Franschen melden, dat de Duit-
schers 1500 vliegtuigen achter Aken
hebben saamgebracht. Langs de
Luxemburgsche grens kan men dui
zenden arbeiders waarnemen, die
aan de Siegfriedlinie werken.
De zeeoorlog.
Over den zee-oorlog gaat dit bericht van
Reuter voort met de opmerking, dat Hitlsr
volgens deskundigen over niet meer dan 50
duikbooten beschikt. Het aantal vernielde
duikboot.en, waarover Chamiherlain sprak
maatk daarvan een groot percentage uit.
Nieuwe duikbooten kunnen niet voor het
volgend jaar verschijnen. Ook meenen de
Franschen ten minste vijf duikbooten te
hebben vernield. Dc volgende Duitsche actie
aldus Reuter, is wellicht een aanval op een
convooi door snelle oppervlakte-schepen, die
sterker zijn dan de convooi-schepen.
Geen Britsche troepen in de Ma-
ginot-linie?
De militaire attaché van de Fransche am
bassade te Tokio, majoor Paul Thiebaut,
heeft ontkend dat de Britsche troepen in
de Maginot-linie zouden zijn.
De majoor noemde dit onmogelijk, omdat
in de Maginot-linie alleen gespecialiseerde
troepen kunnen werken. Men kan hier geen
andere troepen leggen, evenmin als men in
fanteristen op een oorlogsschip kan gebrui
ken.
Ook is het niet waar, dat artillerievuur
wordt gewisseld tusschen Maginotlinie en
Westwal, de wederzijdsche artillerie kan
de linies niet bereiken.
GISTERMIDDAG OM KWART VOOR
TWEE IS EEN AANSLAG GEPLEEGD OP
DEN ROEMEENSCHEN PREMIER CALI
NESCU, TERWIJL HIJ ZICH PER AUTO
OP WEG NAAR HET KONINKLIJK PALEIS
TE BOEKAREST BEGAF. DE MINISTER
WERD TWEEMAAL GETROFFEN EN WAS
VRIJWEL OP SLAG DOOD. OOK ZIJN AD
JUDANT ZOU NEERGESCHOTEN ZIJN,
TERWIJL DE CHAUFFEUR EEN ZENUW
INSTORTING KREEG. DE DADERS, ZES
JONGEMANNEN, NAAR ALLE WAAR
SCHIJNLIJKHEID LEDEN VAN DE VOOR
MALIGE IJZEREN GARDE, WERDEN GE
ARRESTEERD.
Zij maakten van de gelegenheid, dat de
automobiel voor een groote vrachtauto
moest wachten, gebruik om van achter een
geparkeerde auto verschillende schoten op
den premier te lossen. Zij hadden de deur
van het rijtuig geopend en schoten op een
armlengte afstand hun revolvers af.
Daarna sprongen de moordenaars in een
gereedstaande auto, die voorzien was van
een nummerplaat van de stad Ploresat, en
voeren met groote snelheid naar het radio
station, waar zij door een aantal, naar men
veronderstelt, medeplichtigen werden opge
wacht. Met getrokken revolvers drongen zij
het gebouw binnen en de kamer waar de
uitzendingen plaats hebben, en roepen het
bericht van den moord voor de microfoon,
Het overvolle, scherp bewaakte Huis
van Afgevaardigden van de Vereenig
de Staten van Amerika heeft Presi
dent Roosevelt luide toegejuicht,
toen hij een der gewichtigste zittin
gen in de geschiedenis van Amerika
gistermiddag opende. Echter, voor
den aanvang van de ziïting kwamen
zeventien senatoren onder leiding
van Borah, den ouden isolationist,
bijeen om plannen te bespreken ten
einde bet voorgestelde ophelfen van
het wapenembargo te doen afstem
men.
Roosevelt begon met te zeggen, dat hij het
Huis bijeengeroepen had, opdat het zou kun
nen spreken en handelen, ten aanzien van
een amendement van een zekere wet, die
naar zijn beste oordeel de historische buiten
landsche politiek der Vereenigde Staten zoo
wijzigt, dat zij de vreedzame betrekkingen
der Vereenigde Staten met vreemde naties
benadeelt"
Roosevelt vervolgde: „Ik ben van meening.
dat de mantel des vredes wijd genoeg is
om ons allen te bedekken. Laat geen enkele
groep voor zichzelf den exclusieven naam
van vrcdesblok opeischen, want wij behooren
allen daartoe."
Roosevelt zeide verder, dat Amerika steeds
zijn uiterste best gedaan heeft om den oor
log af te wenden. Nu het tot een oorlog is
gekomen, moet de regeering alles doen, wat
in haar vermogen ligt om de Vereenigde Sta
ten buiten den oorlog te houden. Naar de
oprechte meening van den president zou zij
in dit streven slagen. (Luide toejuichingen.)
Roosevelt behandelde, verder gaan
de, de afwijking van de neutrali-
tcitswetten in de Napoleontische oor
logen. De volgende afwijking van de
wet deed zich, zoo zeide hij, voor in
1935. Ik betreur het, dat het congres
die wet heeft aangenomen. Ik be
treur het, dat ik die wet heb onder-
tcckcnd. Wanneer in 1935 een oorlog
was uitgebroken zou er geen verschil
ontstaan zijn in den uitvoer van pla
ten aluminium en vliegtuigvleugels.
Thans bestaat er een kunstmatig
wettelijk verschil. Ik leg er den na
druk op, dat Amerikaansche burgers
en Amerikaansche schepen weg moe
ten blijven van onmiddellijk gevaar
van het huidige conflict (toejuichin
gen).
De stap, dien ik aanbeveel, is dit land op
nieuw te plaatsen op den hechten grondslag
van de reeële en traditioneele neutraliteit.
Ik geloof, dat voor zoover dat mogelijk is
Amerikaansche schepen er van teruggehou
den moeten worden om oorlogszones bin
nen te varen."
De voorsteilen der regeering „zijn er beter
op berekend dan welke andere middelen ook
om ons uit den oorlog te houden. Op dit
oogenblik zie ik geen reden voor veder op
treden der uitvoerende macht krachtens de
proclamatie van den beperkten nationalcn
noodtoestand
In geval het noodig mocht zijn voorstellen
te doen voor nieuwe wetgevende maatrege
len, zal ik onmiddellijk het Congres bijeen
roepen in een nieuwe buitengewone zitting.
Onze positie in de wereldzaken is reeds ge
wijzigd".
Verder zeide Roosevelt nog: „Moogt gij in
een tijdperk, waarin soms gezegd wordt, dat
vrijheid van woord niet langer in overeen
stemming is met de nationale veiligheid,
door uw daden de wereld zeggen, dat wij in
de Vereenigde Staten een volk en een ge
dachte vormen, een geest en een werkelijke
vastbeslotenheid: wandelend voor God in
het licht der levenden".
DE GROOTE VRAAG!
„Er is in de Vereenigde Staten genoeg
werkelijkheidszin om te zien, hoe dicht de
gevaarlijke wegen, die in andere wereld-
deelen gevolgd worden, tot onze kusten ge
naderd zijn. Evenmin als een ander volk.
kunnen wij het ons veroorloven omringd te
zijn door vijanden van ons geloof en onze
monschcliikheid.
Ik vraag het congres thans opnieuw ter
wille van den vrede en in het belang eener
ware Amerikaansche neutraliteit en veilig
heid over te gaan tot wijziging van dat
deel der neutraliteitswet, dat geheel onver-
eenigbaar is met de oude voorschriften van
het volkenrecht, n.1. de embargovoorzienin
gen.
Ik vraag dat, omdat deze voorzieningen
naar mijn meening allergevaarlijkst voor
de Amerikaansche neutraliteit, de Ameri
kaansche veiligheid en bovenal voor den
Amerikaanschen vrede zijn. Laat ons bij de
feiten blijven, laat ons erkennen, dat een
oorlogvoerende staat vaak evenveel behoefte
heeft aan tarwe, reuzel en katoen als aan
luchtafweergeschut en dieptebommen tegen
duikbooten, laat hen, die den bestaanden
embargotoestand wenschen te behouden, ge
heel consequent blijven, ik zoek een groo-
tere consequentheid door afschaffing van
de embargo maatregelen en terugkeer tot
het internationale recht!
De neutraliteitswet bevoordeelt hen. die
de sterkste landmacht hebben en benadeelt
de landen met een groote zeemacht. Dit is
geen ware neutraliteit en zal ons vrij zeker
op den duur in het eonflirt doen mengen.
waarna zij trachtten te ontsnappen. Eenigen
van hen echter werden gearresteerd.
WRAAK?
De ijzeren gardisten, die altijd vol
gehouden hebben, dat de regeering
hun leider en de ander» gardisten op
13 November 1938 met opzet heeft
vermoord en niet gedood toen deze
volgens de regeering trachtten te
ontsnappen, hebben toen gezworen
hun leider op Calinescu te wreken,
die destijds minister van binnenland-
sche zaken was en dien zij voor den
dood van hun leider aansprakelijk
stelden.
In het bejfcn van 1939 werd reeds een
complot, tegen Calinescu gericht, en
waarvan de ijzeren gardisten de da
ders waren, ontdekt.
Havas schrijft ten aanzien van den moord
op Calinescu dat deze een energiek man was,
die met gevaar voor eigen leven de ijzeren
garde in Roemenië heeft vernietigd en de
pogingen van Duitschland om de hand te
leggen op Roemenië heeft verijdeld.
Hij sterft op een oogenblik, waarop de
herhaalde intreges van zijn tegenstanders in
den laatsten kroonraad zijn geëindigd met
de nederlaag van die tegenstanders.
Reeds had de Duitschland welgezinde
kliek, aldus Havas, een ministerlijst opge
steld, doch de koning weigerde.
Men heeft thans ruim baan willen maken:
de gardisten, agenten van Duitschland, heb
ben Calinescu vermoord.
NU EEN MILITAIRE DICTATUUR?
De overheerschende meening in Boekarest
is thans, dat de koning een militaire dic
tatuur zal vormen, althans voor dit oogen
blik.
MOORDENAARS GEëXECUTEERD.
De moordenaars van Calinescu zijn op de
plaats van hun misdaad terechtgesteld. Zij
werden door een peleton gendarmes naar
deze plaats geleid en moesten het doodvon
nis, geveld door den nieuwen premier, ge
neraal Argeseanu, aanhooren. Vervolgens
werden zij voor het oog der menigte geëxe
cuteerd. Men zal hun lijken 24 uur laten
liggen.
De leider is een advocaat, Dumitresco
genaamd, de helpers zijn studenten in de
medicijnen.
Dumitrescu is zes weken geleden uit de
subkarpathische Oekraïne teruggekeerd. De
arrestanten verklaarden individueel te heb
ben gehandeld en een „gebaar te hebben
willen maken."
Naar hun zeggen behoorden zij tot de
oude „brigade van de ridders van den dood"
waarvan melding werd gemaakt bij de te
rechtstelling van Codreano den leider van
de ijzeren garde.
De nieuwe minister-president en de nieu
we ministers hebben in handen van den ko
ning den eed afgelegd om daarna hun eer
ste bijeenkomst te houden.
Nog gisteravond is het op 25 Juli 1938 ge
dateerde testament van Calinescu gepubli
ceerd. De omgekomen premier spoort zijn
zoon aan, evenals hij het vaderland te die
nen. Calinescu wenschte te Curtea de Ar-
ges naast zijn ouders begraven te worden.
Het testament bevat geen politieke punten.
De regeering heeft inmiddels verklaard,
dat de neutraliteitspolitiek zal worden
voortgezet.
Gistermiddag is op het strand bij
West-Terschelling het lijk aange
spoeld van den ziekenverpleger-zee
milicien J. Krul. een van de slacht
offers van Hr. Ms. „Willem van
Ewijck."
Het stoffelijk overschot zal van
daag te Utrecht met militaire eer
worden begraven.
Vergoeding voor menage gevraagd
De heer van Sleen heeft aan dgn minis
ter van Defensie de volgende vragen ge
steld:
1. Is het waar, dat bij het vaststellen van
de kostwinnersvergoeding in sterke mate re
kening gehouden wordt met het feit, dat de
gemobiliseerde niet „thuis in de kost" is en
zoo ja, acht de minister het dan niet billijk
dat dezen bij verlof een vergoedng voor me
nage wordt toegekend?
2. Is het eveneens waar. dat bij het ont
bijt en hij den broodmaaltijd uitsluitend kof
fie wordt verstrekt, ^n zoo ja. wil de minis
ter dan bevorderen, dat ook thee wordt uit
gedeeld, zoodat de militairen voorkeur te
kennen kunnen geven?