LINODYNE AFSTEMMING
Duitschlands fout
Niemand wil het Westen
onderwerpen"
RADIO
tegenover Japan
Kristalhelder geluid 0
Ongeluk op
bewaakten overweg
Zaterdag 23 September 1939
Derde blad
Ga ze zien en hooren bij
Uw radiohandelaar
PROGRAMMA
Nog meer ontploffingen
te Berlijn
Cijfertelegrammen
door de radio
Nederlandsch schip aangehouden
Onze Oost
Het mijnengevaar
bij Singapore
i^—-
in prijzen vanaf tj, 92.50
In 1914 begon Duitschland de gcoote worste
ling met een ernstige fout: de schending van
de Belgische neutraliteit.
In 1939 begaat het een even groote fout:
het verraad, gepleegd aan Japan, door het
niet-aanvalspact met Rusland.
SJANGHAI.
De laatste weken zijn ook hier weken
van groote spanning geweest. De gebeurte
nissen in Europa hielden de geesten der
Europeanen met angstige belangstelling be
zig, want hoe vreemd dit ook schijnen mo
ge, de onmiddellijke gevolgen hadden voor
de Europeanen hier nog tragischer kunnen
zijn, dan voor de bewoners van Europa. Een
aigemeene onzekerheid heerschte hier.
Hardnekkige geruchten liepen, dat de Ja
panners, sterk door hun vriendschap met
Duitschland, de internationale nederzetting
en de Fransche concessie wilden bezetten.
„Zullen de Franschen en de, Engelschen
Sjanghai tegen de Japanners verdedigen?
Dat is ten zeerste de vraag. Wat kunnen
zij met hun enkele duizenden manschappen
doen tegenover een Japansche overmacht
van tien, twintig, dertig maal zoo veel. De
Japanners rukken binnen en dan volgt
„le massacre" (aigemeene moord), zooal
niet door de Japanners, dan toch door de
befte van het Chineesche volk".
De man, die me deze woorden zeide, was
een Vlaming, een Gentenaar, die ruim een
kwarteeuw geleden naar China gekomen is.
Toen kende hij alleen Vlaamsch, dat hij nu
zoo goed als vergeten heeft, maar thans
spreekt hij vloeiend Fransch, Engelsch en
Mandarijnen-Chineesch.
Van de gebeurtenissen in Europa hing
het leven en welzijn van duizenden Euro
peanen hier af, tot een kleine week geleden
hier het bericht ontvangen werd van het
non-agressie-verdrag van Duitschland met
Rusland en een volkomen verandering in
den toestand bracht.
Reactie bij de Europeanen.
in Europa kan dit verdrag onmogelijk
zoo'n grooten indruk gemaakt hebben als
hier. Nadat de Europeanen van hun eerste
verbazing bekomen waren, hoorde men een
luid gelach opgaan.
Het oordeel over de Duitsche diplomatie
was vrijwel algemeen vernietigend.
Een der hier verschijnende bladen om
schreef op komische wijze den draai, die
Duitschland genomen heeft, in korte woor
den: „Rusland heeft zich bij de anti-Komin
tern aangesloten." Een Zwitser, die vijf-en-
dertig jaar „China" achter den rug heeft,
vloeiend Chineesch spreekt en leest en den
geheelen ontwikkelingsgang vanaf den
RussischJapanschen oorlog heeft mede
gemaakt, zeide mij: „Dit DuitschRussisch
verdrag is van de Duitschers een ongeloof
lijke domheid, maar wij Europeanen in
China kunnen voor deze domheid niet
dankbaar genoeg zijn."
Echter dit geldt niet voor alle Europea
nen, niet voor de hier vertoevende Duit
schers (en er zijn er nogal wat), die tot nu
toe tegenover de Japanners een bevoor
rechte plaats innamen.
De indruk', die dit verdrag op de
Japanners heeft gemaakt, is vernie
tigend. Zij zijn niet alleen verraden,
maar gevoelen zich ook gekrenkt in
hun trots, al uiten ze dit niet
sterk'. „We zijn door Duitschland
weggegooid als een paar oude
schoenen," zeide een Japanner in
een particulier gesprek, dat ik toe
vallig hoorde.
Nederlaag voor Jonge Japansohe
militairen.
Te Tientsin, waar de Engelsche concessie
'door de Japanners geblokkeerd wordt, wer
den tot nu toe de Duitschers door de Ja
panners vriendelijk en tegemoetkomend be
handeld. Daarin is plotseling verandering
gekomen. Van onschatbare internationale
beteekenis is evenwel, dat dit verdrag een
ernstige nederlaag vormt voor de partij der
Jonge militairen in Japan, die nog enkele
weken geleden voorstanders waren van een
algemeen verhond met Duitschland, hetzelf
de Duitschland dat thans Japan plotseling
alleen Iaat tegenover zijn ernstigsten vij
and, Rusland.
Een der onmiddellijke gevolgen van dit
DuitschRussisch verdrag is. dat de door
Japan opgehitste campagne tegenover En
geland in China is in elkander gezakt.
Hongkong, de Engelsche kroonkolonie in
China, kan ook verlucht adem halen
Hongkong is van de zeezijde uitstekend
te verdedigen. Van de landzijde is Hong
kong echter zwak. Nooit is er rekening ge
houden met de mogelijkheid van een aan
val van de landzijde. De laatste weken
concentreerde Japan er echter troepen.
Vrouwen en kinderen van Engelschen
verlieten reeds de stad, evenals Amerikanen
en vele Europeanen. In de haven van Hong
kong ligt thans een Nederlandsch passa
giersschip, dat zoo noodig de te Hongkong
wonende Nederlanders in de gelegenheid
zal stellen, die stad te ontruimen. De toe
stand te Hongkong was uiterst gespannen,
dooh ook daar is tengevolge van het Duitsch
Russische verdrag eensklaps een verbetering
ingetreden. De groote massa der Japansche
troepen wordt van de grenzen van het Hong
konggebied teruggetrokken.
Japan zal zijn politiek opnieuw moeten
orienteeren en daarom heeft er in Japan
een ministerie-wisseling plaats gehad.
Blij met een doode musch?
Do- anti-Japansche nationalistische Chi-
neezen zijn eveneens in de hoogste mate
verheugd "Over het Duitsch-Russische ver
drag,, waardoor Rusland de handen vrij
krijgt tegenover Japan. Verblijden ze zich
echter niet met een doode musch? Is Rus
land werkelijk in staat om in het Verre
Oosten iets van beteekenis tegen Japan te
ondernemen?
Dezelfde Chineezen hopen ook op een oor
log in Europa. Zij mcenen, dat dan Europa
alle voorradige oorlogsmateriaal zal opkoo-
pen en er voor Japan niets meer zal over
blijven.
Scheurtje in de as.
Grooten indruk heeft hier ook ge
maakt de mededeeling van Italië te
Tokio, dat niettegenstaande het
Duitsch-Russische verdrag, de vriend
schap tusschen Italië en Japan blijft
bestaan. Men ziet hierin een scheur,
zij het nog een klein scheurtje, in
de as Rome-Berlijn en men vraagt
zich af of Jtalië werkelijk voorne
mens is met Duitschland door dik
en dun te gaan. Italië zal ook wel
weten, wat ik hier vernam namelijk
dat Djiboeti niet vol is niet Fran
sche soldaten, maar vol met wapens
en munitie, die onder de Abessi-
niërs verdeeld zullen worden zoodra
Italië een oorlog aanvangt tegen
Frankrijk. Italië loopt bij 'n oorlog
een slechte kans zijn armzalig kolo
niaal rijk te verspelen, zooals in
den wereldoorlog Duitschland zijn
koloniën verspeelde.
Engelands meest kwetsbare plek.
Van hier, uit Azië gezien, kan men het
Duisch-Russische verdrag niet beschouwen,
als een fatalen misslag der Duitsche diplo
matie, die de positie zijner voornaamste te
genstanders, ook in Europa aanzienlijk heeft
versterkt. De voornaamste kracht van En
geland ligt niet in de Engelsche eilanden
in de Noord-Zee met hun veertig millioen
inwoners, doch in de Engelsche overzeesche
gebieden met hun onschatbare rijkdommen
en hun honderden millioenen bewoners.
Daar ligt ook Engelands meest
kwetsbare plek. Door de as Berlijn-
Rome-Tokio werd het Engelsche
rijk daar zeer ernstig bedreigd.Wer
den de krachten van Engeland door
een oorlog in Euopa grootendeels in
beslag genomen, dan kon Hongkong
als verloren, Singapore als ernstig
bedreigd worden beschouwd, wat
een gevaarlijken terugslag kon heb
ben in Britsch-Indië. Het werkelijke
gevaar voor het Engelsche rijk lag
bij een oorlog in Europa niet in dat
werelddeel, maar in Azië, waar men
erop kon rekenen, dat Japan, met of
zonder militair verbond met Duitsch
land, van de omstandigheden ge
bruik zou maken om Engeland een
gevoeligen klap toe te brengen.
Dit zag men te Londen zeer goed in en
was een reden van de grootste zorg, al was
de Engelsche pers zoo verstandig daarop
niet te wijzen. Hoe de twee gevaren, in
Europa en Azië tegelijk het hoofd te bieden
dat was voor de Engelsche machthebbers
een beangstigende vraag.
Hulp van onverwachte zijde.
Toen kwam hulp van de meest onver
wachte zijde .namelijk van Duitschland, dat
door het sluiten van het verdrag met Rus
land in Azië den toestand ten gunste van
Engeland grondig wijzigde. De gevaarlijk
ste vijand van Engeland in het Verre Oos
ten, de Japansche partij der jongere offi
cieren, werd door dit Duitsch-Russische
verdrag „buiten gevecht gesteld." Een nieuw
ministerie werd "(tengevolge van dit ver
drag) in Japan gevormd en, indien alle
teekenen niet bedriegen:, zal dit ministerie
trachten naar een betere verstandhoudng
met Engeland, Frankrijk en de Vereenigde
Staten. Engeland krijgt in Europa de han
den geheel vrij en behoeft zich geen zorgen
meer te maken over zijn positie in Azië.
In 1911 begon Duitschland de groote wor
steling met een ernstige fout: de schending
van de Belgische neutraliteit In 1939 begaat
het een even groote fout: liet verraad, ge
pleegd aan Japan.
J. K. BREDERODE.
Intusschen wijzen drukke diplomatieke
besprekingen tusschen Japansche en Duit
sche autoriteiten er op, dat Berlijn den
wensch heeft, zijn fout, ten opzichte van To
kio gemaakt, te herstellen. (Red.)
Daarom: geen tweede nuttelooze
oorlog, aldus de „Popoio d' lta-
lia".
De „Popoio d' Italia" publiceert een hoofd
artikel waarin eerst wordt gezegd, dat de
democratische commentaren beoogen heen
te loopen over de inmenging van het leger
der Sovjet-Unie in Polen, alsof het een te
verwaarloozen gebeurtenis was, terwijl het
een nieuw feit is van enorme en beslissende
beteekenis. Het land doet uitkomen, dat de
valsche décors, welke de werkelijkheid ver-
l>ergen, moeten worden vernietigd. De wer
kelijkheid is, dat al hetgeen tegen Duitsch
land wordt ingebracht bij de verdediging
van het overleden Polen van Versailles,
zich ook kant tegen Rusland.
Om het Polen van Versailles
weer overeind te zetten, zou men
niet alleen Duitschland moeten ver
slaan, waarbij eenige millioenen
dooden op het slagveld zouden moe
ten worden achtergelaten, doch zou
ook een nieuwe campagne tegen
Rusland moeten worden geleid en
tot een goed einde gebracht. Het is
eenvoudigweg absurd en grotesk te
beweren op een toon van groote stel
ligheid, dat men van zins is Polen
te reconstrueeren zooals het was.
Het blad doet uitkomen, dat het dilemma,
dat zich voor de democratieën voordoet, ook
Rusland wegens dezelfde misdaad moet ver-
ooreelen, indien zij van plan zijn Duitsch
land te veroordeelen als schuldige van een
agressie.
De conclusie, waartoe het gezonde ver
stand van het volk moet komen, is, dat,
indien men geen oorlog voert tegen Rus
land, men niet het recht heeft oorlog te
voeren tegen Duitschland, Indien Rusland
de kans schoon heeft gezien, op te marchee-
ren om gebieden te heroveren, welke vroeger
den Russen toebehoorden, marcheert ook
Duitschland om Duitsche gebieden te her
overen.
Het gezond verstand van de vol
ken is van oordeel, dat er een noo-
delooze oorlog is geweest, doch dat
het onmenschelijk en valsch zou
zijn, Europa een tweeden nutteloo-
zen oorlog op te leggen.
De vastberaden en afgemeten redevoering
van Hitier is niet gehouden voor Duitsche
soldaten, maar voor die andere soKlaten,
welke verzekerd en gewaarborgd en over
tuigd dat een nieuwe wereldramp nonsens
zou zijn, toch veroordeeld moesten worden,
niet om nationale belangen te pletter te
loopen tegen onoverwinnelijke muren.
Het blad besluit met te zeggen, dat nie
mand het westen wil onderwerpen. De
Siegfriedlinie is een defensieve versperring,
maar zij is ook een grens naar het westen
voor het Duitsche volk.
ZONDAG 24 SEPTEMBER 1939
Hilversum I. 1875 en 414.4 m.
8.55 VARA. 10.00 VPRO. 12.00 AVRO. 5.00
VAR/. 8.0012.00 AVRO.
8.55 Gramofoonmuziek.
9.00 Berichten.
9.05 Tuinbouwhalfuur.
9.30 Gramofoonmuziek.
9.40 Causerie „Van Staat en Maatschappij".
9.59 Berichten.
10.00 Voor de kinderen.
10.30 Kerkë-'enst.
12.00 FiL.ipraatje.
12.25 AVRO-Amusementsorkest en soliste.
(Ca. 12.45 Eventueel: Berichten ANP).
1.05 Reportage.
I.30 Cause.ie „De Mailboot".
2.00 Boekbespreking.
2.30 Omroeporkest en solist. In de pauze:
Gramofoonmuziek.
4.00 Gramofoonmuziek.
4.20 AVRO-Dansorkest.
4.50—5.00 Sportnieuws ANP en eventueel:
Gramofoonmuziek.
5.05 Meisjeskoor „De Krekels".
5.30 Voor de kinderen.
6.30 Sportpraatje.
6.55 Sportnieuws ANP.
7.00 VARA-Kaiender.
7.05 „...en och ben ik van meening, dat...",
debat.
7.30 Sylvia-Amusementsorkest en soliste.
8 00 Berichten ANP, mededeelingen, even
tueel: Vraag en antwoord.
8.25 Gevarieerd herfstconcert (opn.).
9.45 hersengymnastiek.
10.15 Orgelspel.
10.30 AVRO-Amusementsorkest.
II.00 Berichten ANP. Hierna tot 12.00 Dans
muziek (gr. pl.).
Hilversum II. 301.5 m.
8.30 KRO. 9.30 NCRV. 12.15 KRO. 5.00
NCRV. 7.45—11.30 KRO.
8.30 Morgenwijding.
9.30 Gewijd muziek (gr. pl.).
10.20 Doopsgezinde Kerkdienst. Hierna: Or
gelconcert.
12.15 Causerie „Sobriëtas-werk".
12.35 Gramofoonmuziek.
1.00 Boekbespreking.
I.20 Gramofoonmuziek.
2.00 Godsdienstonderricht voor ouderen.
2.30 Gramofoonmuziek.
2.45 KRO-Melodisten en solist.
3.30 Gramofoonmuziek.
3.45 KRO-Orkest.
4.33 Ziekenhalfuurtje.
4.555.00 Gramofoonmuziek.
5.05 Ge wij o e muziek (gr. pl.).
5.50 Nederlandsch Hervormde Kerkdienst.
Hierna: Gewijde muziek (gr. pl.).
7.45 Berichten.
7.50 Gramofoonmuziek.
8.00 Berichten ANP, mededeelingen.
8.15 Vroolijk programma.
9.15 Matrozenkoor „Hofstad's Koorknapen".
9.30 KRO-Orkest.
10.15 Gramofoonmuziek.
10.30 Berichten ANP.
10.40 Epiloog.
II.00—11.30 Esperantolezing.
MAANDAG 25 SEPTEMBER 1939.
Hilversum I. 1875 en 414.4 m.
8.00 F\ entueel berichten ANP, Gramofoon-
muzie,..
10.00 Morgenwijding.
10.20 Declamatie.
10.40 Viool en piano.
11.10 Gramofoonplaten.
11.20 Orgelspel.
12.00 Gramofoonplaten.
12.15 VARA-Orkest (Om 12.45 eventueel be
richten ANP).
1.15- -1.45 en 2.00 Gramofoonplaten.
3.00 Decla >atie.
3.30 „Carmen", opera (gr. pl..)
4.305.00 Voor de kinderen.
5.05 Gramofoonplaten.
6.00 Org '„pel.
6.30 Zang en piano.
7.00 VARA-kalender.
7.05 Lezing „De atoom-splitsing en haar ge
volgen voor de menschheid" en gramofoon
platen.
7.30 VARA-Orkest met toelichting.
8.00 Herhaling SOS-Berichten.
8.03 Berichten ANP.
8.15 Vraag en Antwoord.
8.30 Esmeralda en solist.
11.00 B richten ANP.
11.10 Gramofoonplaten.
11.20 Het Vmsterdamsch Joodsch koor en
solisten.
11.3512.00 Gramofoonplaten.
Hilversum n. 301.5 m.
NCRV-Uitzen^ing.
8.00 Schriftlezing, meditatie.
8.15 Gramofoonplaten (9.309.45 Gelukwen-
schen).
10.30 Morgendienst.
11.00 Christ. lectuur.
11.30 Gramofoonplaten (12.0012.15 Berich
ten.
12.30 Damesensemble van Eden en gramo
foonplaten.
2.00 Voor de scholen.
2.35 Gramofoonplaten.
3.00 Voor tuinliefhebbers.
3.40 Gramofoonplaten.
3.45 Bijbellezing.
4.45 Gramofoonplaten.
5.15—6.15 Kinderuur.
6.02 Gramofoonplaten.
6.30 Vragenuur (7.007.15 Berichten).
7.45 Gramofoonplaten.
8.00 Berichten ANP, herhaling SOS-Berichten.
8.15 Orgelconcert.
9.00 Declamatie.
9.30 Con Grazia.
10.00 Berichten ANP, actueel halfuur.
10.30 Con Grazia.
11.15 Gramofoonplaten.
Ca. 11.50—12.00 Schriftlezing.
Dertig personen gearresteerd.
Volgens uit Berlijn ontvangen berichten
zijn eenige arrestaties verricht in verband
met de ontploffing, welke Zaterdag schade
heeft aangericht aan het Duitsche ministe
rie van luchtvaart
Thans wordt onthuld, dat ongeveer te-
zelfder tijd nog twee ontploffingen zijn
voorgekomen en wel bij het hoofdbureau
van politie en een gasfabriek.
Gemeld wordt, dat ongeveer dertig per
sonen zijn gearresteerd.
Het verluidt, dat zij in betrekking heb
ben gestaan met volgelingen van Otto Stras-
ser, den leider van het Zwarte front, de or
ganisatie van anti-nationaal-socialistische
vluchtelingen.
Geheimzinnige uitzendingen in
Mexico.
De Mcxicaansche autoriteiten zoeken actief
naar een geheimzinnigen radiopost, welke
sinds het begin van den oorlog cijfertele
grammen naar Europa zendt. Men gelooft,
dat de uitzendingen geschieden door een
agent van den Duitschen spionnagedienst.
Tot nu toe is het nog niet mogelijk ge
weest de juiste plaats van den zender te
bepalen, daar het waarschijnlijk een ver
plaatsbaar station betreft. Toch weet men,
dat de uitzendingen nog steeds "-eschieden
in de buurt van Chapultepec, een deftige
voorstad van Mexico. Voorloopig zijn alle
uitzendingen door amateurs verboden.
Deel der lading te Gibraltar in
beslag genomen.
Uit Gibralthr wordt gemeld, dat de auto
riteiten een gedeelte der lading van het Ne-
derlandsche vrachtschip „Juno" van de K.
N.S.M. in beslag hebben genomen.
De geconfiskeerde lading bestond uit 312
zakken looiextract, 120 zakken uien, tien
kisten drop, 5 zakken sinaasappelen en 4
vaten wijn. Voorts werd beslag gelegd op
een lading van 3000 ton ruwe olie van het
Noorsche vrachtschip „Motorina", dat door
Britsche oorlogsschepen was aangehouden.
Overwegwachter haalt den boom
op, terwijl trein nadert
Eén doode, één gewonde.
Op den bewaakten spoorwegovergang aan
de Bootjessteeg te Zwijndrecht is gister
ochtend omstreeks zeven uur een ongeluk
gebeurd, waarbij één persoon het leven
verloor en een ander ernstig werd gewond.
Aan weerszijden van den overweg stond
een met paard bespannen melkwagen te
wachten tot een lange goederentrein uit de
richting Rotterdam gepasseerd was. Nadat
deze trein voorbij was, haalde de overweg
wachter de hoornen op, in de veronderstel
ling dat de electrische trein, die om 6.42
uur uit Dordrecht naar Amsterdam vertrekt
nog niet in aantocht was. De trein was
evenwel den overweg reeds genaderd. De
beide melkwagens, die zich toen midden op
de rails bevonden, werden gegrepen en om
ver geworpen. De 15-jarige van Herwijnen
uit Zwijndrecht, die op den eenen wagen:
zat, was vrijwel op slag gedood. Op den an
deren wagen zaten drie personen, van wie
de 23-jarige mejuffrouw Visser, eveneens uit
Zwijndrecht, ernstig werd gewond.
De beide andere zich qp dezen wagen be
vindende personen, o.w. een achtjarig jon
getje,- bleven ongedeerd.
Reeds zeven Chineesche Jonken
vergaan.
Het „Bat. Nieuwsblad" deelt mede, dat ge
zagvoerders van koopvaardijschepen, die te
Tandjong-Priok aankwamen, meldden, dat
reeds verschillende ongelukken zijn voor
gekomen met Chineesche jonken in de om
geving van Singapore. Reeds zeven van
deze jonken zouden op een mijn zijn ge-
stooten en met man en muis zijn vergaan.
De Britsche autoriteiten laten niet na dfi
scheepvaart zooveel mogelijk te waarschu
wen.
