Abonneert li op dit blad
SALON
Slyenda
De Poolsche
tragedie
Maandag 25 September 1939
Inaugureele rede gep.
kapitein ter zee
J* C. M. Warnsinck
Tweede Blad
Speeltuin Tuindorp
bestaat 10 jaar
De militairen gaan weer
naar de bioscoop
2-1-44 R.L is dankbaar
Mijn aangespoeld
Burgerlijke Stand van Den Helder
Leger des Heils
JwceJUcfi nieuwJ
Texel-comb.-Tex.Boys2-2
Landbouwcursussen
Een kans voor flinke
kerels
Oost Indië
Roode Kruis-cursussen
Groote drukte in de haven
van Soerabaja
MANSHANDEN
L
Uit het politie-rapport
-De zeeoorlog van Holland en Zee
land tegen de Wendisehe steden
der Duitsche Hanze (14381441)."
Utrecht 25 September. Bij de aanvaar
ding van het ambt van bijzonder hoogleeraar
in de maritieme geschiedenis aan de rijksuni
versiteit te Utrecht. heeft de gep. kapitein ter
zee J. C. Warnsinck een rede uitgesproken
over. „De zeeoorlog van Holland en Zeeland
tegen de W endische steden der Duitsche
Hanze (1438—1441)." ^uuscne
Na, op eigen verzoek zoo begon spr.
eerst in Amsterdam en spoedig daarna in Lei-
aen, te zijn toegelaten om aan de universiteit
aldaar onderwijs te geven in zeegeschiedenis,
was het mij uiteraard een groote voldoening
thans te worden aangezocht ook aan deze
hoogeschool maritieme historie te doceeren.
Niet slechts uit persoonlijke ijdelheid, niet
louter om het voorrecht na 's Konings blauw-
met-gouden rok veilig in blikken trommels te
hebben geborgen, mij met het statige zwarte
gewaad der geleerden te mogen omhangen
verklaarde ik mij bereid. Ook andere, hoogere
beweegredenen speelden een rol. Dikwijls be
merkte ik zoo ging spr. verder dat jeug
dige, niet bevaren historici zich weliswaar be
wust waren van de belangrijkheid van de rol,
die de zee gespeeld heeft in de geschiedenis
van ons land, doch tevens, dat zij zich de kloof,
die hen scheidde van het zeemansbedrijf zoo
diep en zoo breed dachten, dat zij 'zelfs niet
trachtten haar te overbruggen. Voor hen blij
ven de meest bloeiende bladzijden uit het boek
van onze geschiedenis ongelezen en hun leer
lingen blijven later gespeend van een juist be
grip van het leven en het bedrijf der mannen,
die, op zee en op verre kusten, aan ons land
zijn plaats in de wereld verzekerden.
Groot is de achterstand van onze mari
tieme geschiedschrijving, zoo groot, dat
buitenlandsche historici hun ongeduld niet
langer weten te bedwingen, onze archieven
doorsnuffelen en de journalen en brieven
van Tromp, De Witt, Evertsen en De Ruy-
ter in hun taal publiceeren, omdat er geen
Nederlandsche uitgaven van bestaan of
geen Nederlander ze verwerkte. Het is
daarom, dat spr. thans voor de derde maal
een beroep doet op de belangstelling en
werklust van Nederlands jeugdige histo
rici en het is daarom, dat hij zich er op
verheugt ook in Utrecht zeegeschiedenis
te doceeren.
In het vervolg van zijn rede zeide spr., dat
hij het jaar 1938, waarin de Koninklijke Ver-
eeniging „Onze Vloot" een verzoekschrift
richtte aan H. M. de Koningin tot het vesti
gen van dezen bijzonderen leerstoel, bij uitstek
goed gekozen acht. Spr. voelt de indiening in
dit jaar als een drievoudige herdenkingsdaad.
Allereerst was het twee en een halve eeuw
geleden, dat onze oorlogsvloot, ondanks de aan
wezigheid van een Britsche scheepsmacht voor
den mond der Theems, in zee stak om den
stadhouder Willem 3 naar Engeland over te
voeren, opdat het staatkundig evenwicht in
Europa zou kunnen worden bewaard. Voorts
herdachten wij in 1938 ons aandeel in de mis
lukking, voor juist 350 jaar, van de plannen
van Philips 2 om met een vloot, zoo machtig
als de Atlantische Oceaan nog nimmer op zijn
weg gedragen had, een leger naar het rijk van
Koningin Elisabeth te begeleiden, om Engeland
Spaansch en katholiek te maken en de Ver-
eenigde Provinciën van een krachtigen bond
genoot te berooven.
En in de derd plaats een half millen
nium, vijf lange eeuwen scheiden ons van
de geboorte van een nationale zeemacht
van Holland en Zeeland, van een lichaam,
bestemd, niet om kruisvaders naar het
heilige land te voeren, of om in te grijpen
in de Hoeksclie en Kabeljauwsche twisten,
doch om onze vermeende rechten te verde
digen, onzen overzeeschen handel te be
schermen, uit te breiden, te vestigen en
een vrije vaart te verzekeren en daardoor
den bloei van onze steden en de welvaart
van haar bewoners te bevorderen.
En April 1438 verklaarde de Raad van
Holland op een toon en met een heftigheid,
zooals wij die thans alleen uit den mond van
moderne dicators hooren, dat de goede ouder-
zaten van Holland en Zeeland gedurende volle
drie jaren groote, verderfelijke schade hadden
geleden aan lijf en goed door de zes steden van
de Wendisehe hanze: Lubeck, Hamburg, Lu-
neberg, Kostock, Wismar en Straslma, dat alle
pogingen om door gemeenschappelijk overleg
recht te verkrijgen hadden gefaald, dat de
Wendisehe steden even wreed en hoovaardig
waren gebleven, dat de ridderschap en de ste
den van Holland, en Zeeland eindelijk hadden
verzocht haar schade te mogen verhalen op
hen, die haar beschadigd hadden en dat ten
slotte de genadige heer van Bourgondië en
Graaf van Holland, Philips de Goede, den raad
oorlog en cousent had gegeven, nu op zijn
•beurt, die van de Wendisehe steden te Svangen,
te beschadigen en te krenken aan lijf en goed,
waar zij zich ook bevonden.
Spr. gaf hierna een boeiende beschrijving
van de algemeene mobilisatie in die dagen en
vervolgens eveneens een hoogst belangwek
kend relaas van den daarop volgenden oor
log. Spr. legde daarbij den nadruk op het
feit, dat het lang niet van algemeene be
kendheid is, dat de bemanningen van Hol-
landsche en Zeeuwsche schepen het waagden
en er in slaagden ook, in 1441, dus meer
dan twee en een kwart eeuw voor de Ruyter
de Theems op voer, de Elbe en de Weser op
te zeilen om onder den rook van Hamburg en
Bremen de rijkgeladen Hanzekogger weg te
sleepen.
Het doel van den oorlog zoo zeide spre
ker een ongestoorde handel op de Oostzee,
werd ten volle bereikt, vooral dank zij het
juiste gebruik, dat de raad van Holland in
trouwe samenwerking met de vroedschap van
Amsterdam Van hun navale macht hadden
weten te maken. Spr. eindigde zijn rede met
het gebruikelijke woord van dank. Zich rich
tende tot zijn aanstaande leerlingen, merkte
spr. nog op, dat de ervaring in Amster
dam en Leiden hem heeft geleerd, dat de
studente meer dan de student belangstelling
toont voor maritieme geschiedenis en dat het
meestal de 9tudente is, die dit vak als examen
bijvak kiest. In den beginne zoo zeide hij
heeft mij dat verwonderd: ik meende, dat
bij uitstek tot den modernen ,,he-man" het
bedrijf onzer zeelieden zou spreken en ik ver
gat, dat de kans op het verkrijgen van een
extra-onderwijs-bevoegdheid, en die bestaat
voor zeegeschiedenis niet voor den aan
staanden kostwinner vaak meer gewicht in
de schaal legt. De studente daarentegen
voelt zich in vele gevallen juist aangetrok
ken tot de romantiek van de zeevaart, voor
al die uit den zeiltijd en de zorg voor het
latere gezin drukt bij haar minder zwaar,
Voordrachten over krachtige, gezonde en fer
me mannen als Piet Hein, Tromp of Evertsen
hield spr. wel eens voor een louter vrouwelijk
gehoor en eerst wanneer spr. de politieke of
economische gevolgen van het optreden onzer
vloten of den invloed van het bemannen onzer
eskaders of smaldeelen met tienduizenden
matrozen en soldaten op werkloosheid of ar-
beidersloonen behandelde, betrad de aan
staande leeraar zijn collegezaal.
Hoe ernstig spreker ook hoopte bij den
Utrechtschen student in de geschiedenis
deze afzijdige houding niet te zullen be
speuren, toch moedigde spr. gaarne ook
bij de studente de studie onzer zeegeschie
denis aan, vooral bij haar, die lust en
aanleg gevoelen bijdragen te leveren tot
onze maritieme historiografie.
De Kindermiddag.
Ter herdenking van dit feit, werd er Zater
dag een feestmiddag voor de kinderen gehou
den. Het was een zaal vol van kinderen tus-
chen 5 tot 13 jaar, En door een aantal uit
het midden dezer kinderen werden verschil
lende voordrachten gehouden, die inderdaad,
neemt men den leeftijd der spelertjes in
aanmerking, heel aardig werden gespeeld.
De heer Slager, de organisator van het
programma, leider van T.S.V., hield met zijn
somnambule als Ben Ali Boko de kinderen
langen tijd in spanning.
Tenslotte vormde de opvoering van een
sprookje, Asschepoester, het hoogtepunt van
den middag, een sprookje, des te aardiger
omdat het werd afgewisseld door een aantal
liedjes.
De kinderen hebben inderdaad genoten,
want een kinderhand is gauw gevuld.
De feestavond.
Zaterdagavond werd er voor de ouders der
kinderen en de leden van de Speeltuinver-
eeniging „Den Helder", afdeeling Tuindorp,
een feestavond gehouden, die door hetzelfde
tooneelgezelschap werd verzorgd.
In zijn openingswoord heette de voorzitter
van Tuindorp allen, in het bijzonder de com
missie van toezicht hartelijk welkom en gaf
het woord aan meester Hoek, de voorvechter
van de Speeltuinvereenigingen, die, hoewel
oud en grijs, naar uiterlijk, jong van hart
is gebleven.
Als eerelid sprak hij tot de aanwezigen
en vertelde uit de geschiedenis van den
speeltuin.
Vijftien jaar geleden stonden de kranten
vol over de misdadige jeugd. En aan wie de
schuld? Aan de maatschappij zelf. Zij maakte
wel wetten, maar uit zichzelf konden de kin
deren er niet aan voldoen, zij moeten geleid
worden.
Toen werden er in A'dam speeltuinen ge
opend en met de opheffing van de werf in die
plaats kwamen vele voorstanders in Tuin
dorp te wonen. Tuindorp kreeg zijn speeltuin.
Honderden kinderen werden nu aangenaam
en nuttig bezig gehouden. Spr. vertelde ver
der hoe men gekomen was tot de groote
speeltuinvereeniging. „Den Helder" en wekte
allen 6p om mee te strijden tot heil van de
maatschappij en tot nut van het kind.
Daarna werd T.S.V. de leiding gegeven om
de aanwezigen aangenaam bezig te houden.
Maken we de balans van den avond op, dan
kan het niet anders of de aandacht valt in
de eerste plaats op de één-acter „Arme
Rijken", een vlot, populair-geestig tooneel-
stukje, waarmee inderdaad succes werd ge
oogst. En dat succes dankt het stuk in de
eerste plaats aan den heer J. W. Slager en
mevr. Manshanden, die de beide hoofdrollen
in het stuk vervulden.
Ware het spel der andere medewerkers be-
zielender geweest, hadden zij meer „gespeeld",
dan zou het geheel levendiger geweest zijn en
de indruk verhoogd geworden zijn. Voor Mevr.
Peters, in de rol van Elise, de dochter van het
echtpaar de Fergeron, gespeeld door den heer
Slager en Mevr. Manshanden, maken we op
bovenstaande opmerking een uitzondering.
Ook haar spel had inderdaad kwaliteiten.
Dat het stuk werd gewaardeerd, bleek over
duidelijk uit het lang applaus.
Over het voorprogram zullen we kort zijn.
Het is o.i. een tactische fout om een tweetal
als de Heesbeenen voor een zaal te laten
optreden, omdat wel de doorsnee cafébezoeker,
maar niet de feestavond-bezoeker daarvan
geniet.
Wel bood het aardige momenten, maar de
opmerking dient gemaakt, dat wil men inder
daad met succes optreden, een gedegen voor
studie gewenscht is, en het program met zorg
dient te worden gekozen en samengesteld, zoo
dat niet alles wat groen en rijp is voor het
voetlicht komt en schetsen als „Zoo groen als
gras", lang uitgerekte veterdrop van zoute
loosheden achterwege blijven.
Wij hebben deze opmerkingen gemaakt, niet
om af te breken, maar om op te bouwen. Om
„T.S.V." aanwijzing te geven waar zij verbe
teren kan en hopen daarom, dat deze vereeni-
ging, die over goede, maar nog te weinig ge
schoolde krachten beschikt, steeds meer zal
worden tot een vereeniging ,die er zijn mag.
Namens de drie afdeelingen werden door den
heer Lücker gelukwenschen aangeboden, die
vergezeld gingen van een bloemenmand der
Afd. Oude Helder, en een couvert met inhoud
van Centrum en Vischmarkt.
Ten bate van het Marine Rampen Fonds had
een collecte plaats. Dit sympathiek gebaar der
Speeltuinvereeniging had natuurlijk ieders in
stemming.
De avond werd met een gezellig bal besloten.
En... dank z(j den heer van Twisk;
gratis!
Ingaande a.s. Woensdag worden de reeds
uitermate populair geworden gratis bioscoop
voorstellingen ten bate van de militairen weder
voortgezet. Wederom zal de Tivoli tot de nok
gevuld worden met kijkgrage landsverdedigers
die speciaal a.s. Woensdag zullen kunnen ge
nieten. Want dan wordt niet minder gedraaid
dan de onvergetelijke film „Muiterij op de
Bounty". Een program om van te watertanden,
hetgeen de heer Van Twisk gratis aanbiedt.
A.s. Donderdag- en Vrijdagmiddag vinden
in de Witte Bioscoop eveneens voorstellingen
voor de soldaten plaats. Dan zijn de jongens
van Callantsoog en omstreken aan de beurt.
Ook hun wordt een program geboden dat klinkt
als een klok.
De jongens van 2-1-44 R.I. Veldleger, bren
gen hierbij hun hartelijken dank aan de Redac
tie van de Held. Courant en geefster of gever
van de koffergrammofoon met platen. Deze was
vorige week Maandag aan ons adres verzon
den en na 11 dagen (vandaag) aangekomen.
Nogmaals dank namens ons allen.
Rozenboom.
Hedenmorgen te omstreeks half zeven zag
de heer Kwinkelenberg op den Dijk, ongeveer
ter hoogte van den Windwijzer, dat zich een
mijn op circa 10 meter afstand van de glooiing
bevond. Zonder zich te bedenken sprong de
man na zich van zijn bovenkleeren ontdaan te
hebben, te water. Inmiddels werd kennis ge
geven van deze gevaarlijke ontmoeting, zoo
even later een politieagent verscheen. Deze
haalde een lijn en anker uit een vlet en het
was hiermede, dat men de mijn verankerde.
Voorloopig was het gevaarlijke voorwerp
dus onschadelijk gemaakt.
Van 23 Sept. 1939.
BEVALLEN: N. E. CornieljeWallast, d.;
A. GerssenKapitein, z.R. Ottenvan den
Berg, d.B. BregmanOosterbaan, z.; C. J.
UijlBaaij, z.; D. C. HermesBeezemer, z.
OVERLEDEN: P. Vinken—Spoor, 68 j.; J.
Krul (m.), 26 jaar.
RECTIFICATIE
KRUISWOORDRAADSEL.
In de oplossing van het vorige raadsel staat
bij verticaal 12 „Belag", moet zijn: „Lelang".
AANRIJDING.
Een personenauto, die gisteren de Spoor
straat uit kwam rijden en zich in de richting
van de Weststraat begaf, werd even voordat
hij de brug over het Heldersche kanaal had
bereikt, door een motor, die in tegenoverge
stelde richting kwam, aangereden. Het gevolg
was, dat de auto licht beschadigd, werd en de
motor aan het voorwiel een ernstig manque-
ment opliep. Tot overmaat van ramp verloor
de bestuurder van den motor, een militair, zijn
kwartièrmuts, die, hoewel er ijverig naar werd
gedregd, niet meer „boven water kwam".
BRAND IN MSCHROOKERIJ.
Gisterenavond om ongeveer 10 uur brak er
brand uit in een der rookhokken van de visch-
rookerij aan den Ruijghweg, een brand, die van
weinig beteekenis bleek te zijn, want in minder
dan geen tijd was hij door de brandweer be
dwongen.
Stichter: William Booth.
De vacantie-tijd is voorbij! De tallooze
verlofgangers zijn weer tot den arbeid en de
werkelijkheid van het dagelijksche leven te
ruggekeerd. Het is alsof daarmede ook met
een weer de oogen zijn geopend voor de
nooden, welke in het komende koude jaar
getij weer het doel zullen zijn van onze min
der bevoorrechte medemenschen.
Dit alles plaatst de jaarlijksche Nationale
Aanvrage van het Leger des Heils weer in
het middelpunt van de belangstelling van
allen, die den omvangrijken arbeid van het
Leger uit eigen aanschouwen of wel „van
hooren zeggen" kennen.
Voor dit werk, dat in den loop der jaren
uitgegroeid is tot een onmisbare schakel in
ons sociaal volksbestaan, d.w.z. voor de hon
derden verpleegden in de maatschappelijke
Inrichtingen voor dakloozen, in de Kinder
huizen en Reddingshuizen, op de Landkolonie,
in de Tehuizen voor Ouden van Dagen en
Ongeneeslijke Invaliden, voor het bekende,
zoo uitnemende georganiseerde, Reclassee-
ringswerk, kortom voor geheel den breeden
stroom van practisch socialen arbeid, die het
Leger des Heils in nauwe verbondenheid met
zijn zuiver geestelijk werk in Nederland ver
richt. vraagt het ook U, een bijdrage, groot
of klein, te offeren. Bijna onnoodig, nog eens
te zeggen, dat deze inzameling uitsluitend
den arbeid in Nederland, dus Uw eigen land-
genooten, zonder onderscheid van ras of
godsdienst, ten goede komt.
Laat dan Uw bijdrage ditmaal een bijzon
der goede zijn!
Giro 120120. Hoofdkwartier te Amster
dam.
Collectanten moeten in het bezit zijn van
een volmacht, onderteekend door Komman-
dant Bouwe Vlas.
Deze Aanvrage zal in Den Haag in Sep
tember, en in de andere plaatsen van ons
land in de maand October worden gehouden.
De datums voor onze stad zijn als volgt:
25, 26, 27, 28 en 29 September plus 2, 3 en 4
October.
'Gisteren zijn de eerste wedstrijden gespeeld
van de Tex. competitie, die op dit eiland wordt
gehouden, in verband met het feit, dat de
Texelsche clubs niet deel kunnen nemen aan de
competities van K.N.V.B. en N.H. Voetb. Op
het Sportterrein te Den Burg had een span
nende match plaats tusschen een Texel-comb.
en de Tex. Boys I. De rust kwam met een 21-
voorsprong voor de Texel-Comb. In de tweede
helft wisten de Boys den achterstand in te
halen. De match eindigde met gelijk spel 22.
Op het Boys-terrein speelde de Boys-adsp.
A tegen de Texel-adsp. A. Deze wedstrijd ein
digde ook in gelijk spel 11.
Het Bestuur van de Texelsche Landbouw
school heeft het initiatief genomen tot het hou
den van verschillende cursussen, waaraan de
hier gestationneerden militairen gratis zul
len kunnen deelnemen.
Wanneer zich genoeg personen aanmelden
zullen de volgende cursussen worden gehouden:
1. Een cursus in Paardenkennis in Den
Hoorn. (Te geven door den dierenarts E.
Noordijk te Den Burg).
2. Een cursus in gezondheidsleer voor het
vee, in verband met de voeding (door den Die
renarts H. Koens).
3. Cursus in Grondkennis, Bemesting en
veevoeding door den heer v. d. Ban, Directeur
van de Landbouwschool alhier).
4. Korte cursus Pluimveeteelt (4 lessen)
door denzelfden.
5. Landbouwboekhouden, idem.
6. Bijenteelt, door nader te noemen leeraar.
7. Fruitteelt, idem.
De cursussen worden (met uitzondering van
eerstgenoemden) gegeven in de Landbouw
school te Den Burg, of in dat deel van het
eiland waar zich de meeste leerlingen opgeven.
De dienstneming in het Kon.
Nederl. Ind. Leger.
Het kan zijn nut hebben op deze plaats te
verwijzen naar een in een vorig nummer opge
nomen advertentie betreffende de dienst
neming in het Kon. Nederl. Ind. leger. Voor
flinke jongelui mag hier ongetwijfeld gesproken
worden van een levenskans. Indien men er voor
voelt, indien men meent zich aan den dienst te
kunnen geven, is het zeker aan te bevelen zich
eens in verbinding te stellen met de Koloniale
Reserve te Nijmegen, die gaarne alle mogelijke
inlichtingen zal verstrekken. Speciaal geldt dit
voor jeugdige werkloozen. Hoewel een strenge
selectie wordt toegepast, heeft iedere jongeman
hier een kans. Daarbij moet met de mogelijk
heid rekening gehouden worden, dat hier te
lande een dienstperiode van 2 jaar zal worden
ingevoerd. In Indië moet men voor 3 jaar tee
kenen. Het verschil bedraagt dus slechts 1 jaar.
Na deze 3 jaar kan men bijteekenen. Voor velen
kan in dit opzicht een eervolle loopbaan weg
gelegd zijn, met de mogelijkheid op promoties.
Voor bijzonderheden hieromtrent stelle men
zich in verbinding met de desbetreffende auto
riteiten in Nijmegen.
UITBREIDING VLIEGVELD VLISSINGEN.
B. en W. van Vlissingen stellen den gemeen
teraad voor aan het rijk voor uitbreiding van
het luchtvaartterrein te Vlissingen een aantal
gronden te verkoopen voor een bedrag van
14.413. Door dezen verkoop zal de bekende
boerderij „Baskenburg", eigendom van de ge
meente, verdwijnen.
De cursussen van het Roode Kruis zijn ge
heel stopgezet, aangezien geen enkele marine
dokter en officier van gezondheid meer werd
beschikbaar gesteld. De leiding van het Roode
Kruis is thans in bespreking met vrouwelijke
artsen, waarvan zich reeds verscheidenen heb
ben opgegeven, om dit werk voort te zetten.
Ook gewezen verpleegsters kunnen zich voor
dezen dienst opgeven, hetgeen in enkele geval
len reeds is geschied.
De politie te Soerabaja is ook voornemens om
cursussen in te stellen voor het besturen van
motorrijwielen, zulks voor jongens boven de
16 en beneden de 18, die dus nog niet dienst
plichtig zijn. Deze jongens kunnen zich in
tijden van nood dienstbaar maken als bericht
gevers, etc.
Vooral voor de verscheping van
voedsel.
Opgelegde schepen in de vaart.
Het uitbreken van den oorlog in Europa
heeft de drukte aan de haven van Soerabaja
zeer doen toenemen en een groot aanbod van
lading doen ontstaan, daar de exporteurs er
alles op zetten om de voorraden te versche
pen, verkocht, of niet verkocht, aldus het
Soer. Hbl.
De maand September was al reeds druk
door den grooten afscheep van suiker en
daarbij is nu de oorlogsdrukte gekomen.
De groote vraag blijft, of men over vol
doende schepen zal kunnen beschikken om
alles weg te krijgen; de vraag naar lading
ruimte concentreert zich thans op de hier ge
vestigde scheepvaartmaatsschapijen.
Alreeds tijdens de dagen van de toespitsing
van het conflict na 27 Augustus ging het
voedingsmiddelenfonds over tot het nemen
van voorzorgsmaatregelen en besloot tot ver
scheping van rijst en gabah naar de Buiten
gewesten, om in de aangewezen havens nood
voorraden aan te leggen. Alleen reeds van
Soerabaja worden 25.000 ton gabah en 6000
ton r(jst verscheept. Voor deze verscheping
werden 6 booten van de K. P. M„ één vracht
boot van de Nederland en één boot van de
J. C. L. gecontracteerd; dit verklaart dus
waarom de K. P. M. opgelegde schepen in de
vaart bracht.
MARINE-FILM.
Batavia. 22 Sept. Gisterenavond had, in
tegenwoordigheid van den Gouverneur-Gene
raal, mevrouw Van Starkenbourgh en zeer vele
autoriteiten uit marine-, militaire en civiele
kringen, alsmede van andere genoodigden, de
eerste voorstelling plaats van de marine-pro-
paganda-film ,,'t Sal waerachtig wel gaen".
De film geeft een goed beeld van het leven
aan boord van marineschepen en van de pa
raatheid van de vloot in Ned.-Indië.
Oorzaak en gevolg
Over het lot van Polen, althans voor
loopig, behoeft men zich geen illusies te
maken. Ook al ziet men de zaken uit den
meest optimistischen gezichtshoek, dan nog
zal men moeten toegeven, dat Duitschland
in recordtijd het Poolsche leger heeft ver
nietigd. Weliswaar wordt er op het schier
eiland Hela nog hardnekkigén tegenstand
geboden en blijkt Warschau herschapen te
zijn in een vesting, dat alles doet niets af
van het feit, dat binnen enkele dagen, op
z'n hoogst enkele weken, den laatsten
actieven tegenstand gebroken zal worden.
Men kan dat betreuren, doch het heeft
geen zin dit feit te verbloemen.
Het is logisch, dat men voor deze beslissing
in het nadeel der Polen een oplossing zoekt.
Welnu, deze oplossing is er. En dan kan het
niet anders of men moet op de ernstige fouten
wijzen die vrijwel het geheele bestuurssysteem
van de Poolsche regeering kenmerkten. Ten
eerste schijnt het Poolsche leger vrijwel mach
teloos gestaan te hebben tegen de oprukkende
Duitsche troepen. Vrijwel nergens heeft men
effectieven tegenstand kunnen bieden en vrij
wel nergens heeft men zich met eenig over
tuigend succes kunnen weren. Buitenlandsche
waarnemers schrijven dat voor een belangrijk
deel toe aan de wanorde in het leger. De mobi
lisatie schijnt uiterst langzaam geschied te
zijn. Daasbij vernemen wij, dat tienduizenden
Polen in het geheel niet opgekomen zijn. Dat
waren voornamelijk de Wit Russen en Oekrai-
ners.
Deze twee volken, minderheden in het Pool
sche land, werden onderdrukt. Dit is een on
loochenbaar feit. En dat deze onderdrukten
weinig zin hadden zich met hart en ziel aan do
Poolsche zaak te geven, dat is iets waarover
men zich tenslotte niet zoo bijster behoeft te
verwonderen.
Voorts kan een land in dezen tijd alleen dan
een oorlog met succes voeren, indien het er
economisch niet al te ongunstig voorstaat. En
dat is iets wat met Polen niet het geval was.
Hier een uiterst arm onontwikkeld volk, dat
onder den duim gehouden werd door rijke in-
dustrieelen en grootgrondbezitters. Millioenen
verkeeren in dit land onder uiterst moeilijke
omstandigheden. Het spreekwoord „Het zijn er
Poolsche toestanden" is in dit opzicht ken
schetsend
Dat alles bij elkaar genomen: de ondeugde
lijke voorbereiding der mobilisatie, de slechte
economische toestanden en het feit, dat enkele
millioenen inwoners van het land geweigerd
zullen hebben een hand uit te steken voor de
zaak van Polen, geeft eenig begrip van deze
uiterst snelle nederlaag. Polen is verloren.
Daaraan valt niets te veranderen. Daartegen
over staat, dat men aan het woord van Hitier,
dat het Polen van Versailles nooit meer zal
verschijnen, slechts betrekkelijke waarde moet
hechten. Na dezen Europeeschen oorlog zal er
weer vrede komen en eerst bij dezen vrede zal
men kunnen zien hoe Polen uit den strijd
komt. Niet eerder.
In dien tusschentijd zal het Poolsche volk
zich de overheersching van Duitschland en
Rusland moeten laten welgevallen. Deze druk
zal zwaar zijn, maar men mag zich troosten
met de'wetenschap, dat deze Polen eeuwenlang
onderdrukt zijn en dat zij in dit opzicht niet
voor iets nieuws staan. Zij zijn er op ingesteld.
Evenzoo als op de revolutie.
DAMES KAPPER HEEREN
Stakmanbossestr. 65 Tel. 514
BIOSCOPEN:
Rialto, Spoorstraat, acht uur:
„Alleen Engelen hebben vleugel". Krans-
legging Havenplein en rede commandant
der Marine. Bezoek van HM. de Koningin
aan Den Helder.
Tivoli-Theater, Spoorstraat, acht uur:
„Ik ben geen Misdadiger".
Witte-Bioscoop, Koningstraat, acht uur:
„Melodie uit het verleden.
Opgenomen om 8 uur hedenmorgen.
Barometerstand Den Helder: 770.1
Temperatuur lucht: 12.3
Maximum temp. lucht: 15.5
Wind: richting: N., kracht: 3
Temperatuur zeewater: 16.1
Licht op: 7.14
RIJWTELBEZITTERS OPGEPAST!
Er schijnt weer een „hausse" te zijn in het
stalen van fietsen. Niet minder der vijf per
sonen, waaronder een tweetal militairen,
kwamen hun vehikel aangeven als spoorloos
verdwenen.
RIJWIEL TERUG TE BEKOMEN.
Op de Keizersgracht 132 is een rijwiel te
rug te bekomen.
BOERENKOOL MET WORST?
Een snoodaard, die zeker trek had in
boerenkool met worst, heeft Zaterdag een
bouwland kaal geplukt.
