beschoten
Zakenverloven
Russisch
ultimatum
DAGBLAD VOOR DEN HELDER EN HOLLANDS NOORDERKWARTIER
Door Duitsch vliegtuig
aan Estland
Zweedsche
passagier
gedood
Prijsverhooging
niet toegestaan
Aanval in den rug
na achtervolging
■fepH
i'itair vliegongeluk
in Zee'and
EERBERICHT
Moeien de Baltische landen verdwijnen
Von Ribbentrop
naar Moskou
WOENSDAG
Dit nummer bevat 8 pagina's
DE BILT SEINTi
HELDERSCHE COURANT
KONINGSTRAAT 78. DEN HELDER. TELEFOON 50 (2 LIJNEN)
Uitgave der Uitg.-Ml). Hollands Noorderkwartier N.V. te Den Helder
27 SEPTEMBER 1939
67e JAARG. No. 8732
K.L.M.-
Gisteren te 15.28 uur, landde op Schiphol de vliegtuigbestuurder
Moll met het Douglas DC-3 vliegtuig PH-ASM de „Mees", Hij rap
porteerde te 14.10 uur op 120 K.M. N.W. van Helgoland, vliegende
op 800 meter hoogte, door een onbekend vliegtuig te zijn beschoten.
Het was een watervliegtuig, voorzien van drijvers en hij zag deze
machine later in Oostelijke richting naar Helgoland afbuigen.
De airhostess, mejuffrouw Wynoldi. bemerkte, dat er iets niet
in orde was, waarop zij zich naar de stuurhut begaf om den gezag
voerder te waarschuwen. De boordwerktuigkundige vergezelde de
airhostess naar de cabine en bemerkte aan een aantal kogelgaten
dat de machine was beschoten. Er waren negen passagiers aan boord.
Een van de passagiers bleek getroffen te zijn. Het was een Zweedsch
ingenieur, genaamd Gustav Robert Lamm, oud 38 jaar, wonende te
Malmoe.
De heer Lamm was op weg naar
Brussel voor een bezoek aan een
schoenenfabriek. Dr. Slotboom van
de K.L.M. werd onmiddellijk gewaar
schuwd, evenals de officier van justi
tie. Dr. Slotboom constateerde, dat
de heer Lamm was overleden.
De airhostess had den heer Lamm
hulp verleend. Hij had slechts ge
zegd:' „It is a gun", en was daarna
bewegingloos in den stoel blijven zit
ten.
Aan boord bleef ieder van de pas
sagiers en de bemanning rustig.
Gezien de ernstige schade, welke
door de beschieting -as aangebracht,
is dit ongeval buiten verwachting
beperkt gebleven tot het verlies van
één menschenleven. De familie van
den heer Lamm en de autoriteiten
zijn van dit voorval onmiddellijk in
kennis gesteld.
Naar wij vernemen heeft de regee
ring zich omstandig over het gebeur
de laten inlichten en is zij terzake
aanstonds een onderzoek aangevan
gen. Zij is thans nog enkele gegevens
wachtende, die noodigzijn om te
kunnen bepalen welke stappen te
dezen genomen dienen te worden.
„Ongelukkige samenloop van
omstandigheden", zegt het Duit-
sche Nieuwsbureau.
Het Duitsche Nieuwsbureau geeft omtrent
deze beschieting de volgende lezing:
Op 26 September tegen 14.30 uur
is een Nederlandsch verkeersvlieg
tuig in de nabijheid van Helgoland
door een Duitsch watervliegtuig be
schoten. Dit voorval is het gevolg
van een ongelukkigen samenloop
van omstandigheden. Het aangeval
len vliegtuig geleek op een bekend
vijandelijk gevechtsvliegtuig-type en
was niet door een op grooten af
stand zichtbaar kenteeken als neu
traal verkeersvliegtuig te herkennen.
Onder de bestaande weersomstandig
heden kon men eerst op zeer kor
ten afstand de nationaliteit van het
vliegtuig herkennen aan de letters
op de romp en vleugels. Bovendien
werd de indruk, dat men met een
vijandelijk vliegtuig te doen had,
versterkt, doordat het verkeersvlieg
tuig blijkbaar bij het ontdekken van
het Duitsche vliegtuig trachtte zich
in de wolken aan een achtervolging
te onttrekken. Op het oogenblik, dat
de nationaliteit van het Nederland-
sche toestel duidelijk vaststond,
staakte de bemanning van het Duit
sche vliegtuig het vuur. De Neder-
landschc machine kon haar vlucht
voortzetten. De bemanning van bet
Duitsche toestel kan met het oog op
de moeilijke weersomstandigheden
en het ondoelmatige uiterlijk en ma
noeuvreeren van het Nederlandseho
liegtuig geen verwijt gemaakt wor-
len, hoezeer het voorval ook moet
worden betreurd.
„HOLLAND" IN VETTE LETTERS
OP DE ROMP.
De beschieting van de „Mees" op weg van
Malmoe via Kopenhagen naar Schiphol,
heeft in luchtvaartkringen een diepen in
druk gemaakt. Tot nog toe konden de toch
reeds tot het uiterste beperkte luchtlijnen
ongehinderd gevlogen worden. Anders dan
bij de scheepvaart, waar groote ladingen
vervoerd kunnen worden, die door de oor
logvoerende partijen als contrabande zou
den kunnen worden beschouwd, vervoeren
de verkeersvliegtuigen van de K.L.M. uit
sluitend passagiers en post van het eene
neutrale land naar het andere, vliegend over
uitsluitend neutraal gebied.
De duidelijk, sedert het uitbreken van den
oorlog aangebrachte naam „Holland" in
zeer groote letters, aan onder- en bovenkant
op romp en vleugels geschilderd, kan geen
twijfel laten omtrent de nationaliteit der
K.L.M.-vliegtuigen en deze aanduiding is
vooral uit de lucht reeds op grooten afstand
zichtbaar. Daarbij komt, dat geen der lucht
vaartmaatschappijen van de oorlogvoerende
landen Douglas-machines gebruikt of in be
zit heeft, met uitzondering van de weinige^
Douglasvliegtuigen, waarover de Duitschers"
kunnen beschikken sedert de Tsjechische
Luchtvaart Mij. C.L.S., na de aansluiting
van Tsjecho Slowakije bij het Rijk, is opge
heven.
VAN ACHTEREN AANGEVALLEN.
Het vliegtuig, dat de K.L.M.-machi-
ne aanviel, heeft recht achter het
toestel gevlogen, zoodat het noch
uit de cabine, noch uit de cockpit
was waar te nemen. Daardoor had
de stewardes mej. Wynoldi, die, zoo
als gebruikelijk is, achter in de ma
chine stond, het eerst iets van de be
schieting waargenomen.
Zij hoorde een vlug tikken, waarvan zij
de oorzaak aanvankelijk niet kon thuisbren
gen, doch dat later het geluid van den ko
gel op de metalen beplating van het Douglas-
vliegtuig bleek te zijn.
EEN FLINKE VROUW.
Dank zij haar tegenwoordigheid van geest
en kordaat ontreden, is er geen paniek on
der de passagiers in de machine ontstaan.
Zij waarschuwde direct den gezagvoerder,
die op geringe hoogte ging vliegen, waarna
het achtervolgende vliegtuig den aanval op
gaf en zich verwijderde. Doordat de oorlogs
machine recht achter hel K.L.M.-vliegtuig
vloog, toen de onbekende aanvaller het vuur
opende, werd het Douglas-toestel uitsluitend
aan de achterzijde geraakt. De kogels dron
gen voornamelijk de bagageruimte binnen,
doch enkele drongen door de wanden, die de
bagageruimte scheiden van het toilet en de
cabine en kwamen zoo in de cabine terecht
SLACHTOFFER IN DEN RUG
GETROFFEN.
De Zweedsche heer Lamm, die op zoo on
gelukkige wijze om het leven is gekomen,
zat in den achtersten stoel, ter rechterzijde
van de cabine. De kogel drong door den
wand en door de dik bepolsterdc rugleu
ning van de fauteuil in den rug van den
heer Lamm, die daarna nog slecht kort
leefde. Als door een wonder bleef mej. Wy-
Bestuurder Mol
noldi, die achter in de cabine stond, ge
spaard.
Na aankomst op Schiphol is de „Mees
aan een nauwkeurige inspectie onderwor
pen. De romp, vooral de metalen beplating,
van staart en bagageruimte, bleek met ver
scheiden kogelgaten doorzeefd. Ook een der
vleugels is door kogels getroffen en pas bij
aankomst op Schiphol bemerkte men. dat
dientengevolge een der benzinetanks was lek
geschoten.
Den leden der bemanning zal een uitvoe
rig verhoor worden afgenomen, ten einde
nauwkeurig den juisten gang van zaken te
kunnen reconstrueeren.
DE TWEE INZITTENDEN OM
HET LEVEN GEKOMEN.
Gisterochtend is hij Brouwershaven (Zee
land) een militair vliegtuig verongelukt.
De beide inzittenden, de adspirant-reserve-
luitenant-vlieger Jongkind en de adspirant-
reserve-luitenant-waarnemer Hubrechtse zijn
daarbij om het leven gekomen.
Naar de oorzaak van het ongeluk wordt
een onderzoek ingesteld.
ZOODRA DE INTERNATIONA
LE TOESTAND ZULKS GE
DOOGT.
Uitstel eerste oefening voor
studeerenden.
De Regeeringspersdienst meldt:
In opdracht van den minister van
Defensie worden voorbereidingen
getroffen voor een regeling van za
kenverloven en voor het verleenen
van uitstel van eerste oefening in
verband met studiebelangen.
Zoodra de internationaal-politieke
omstandigheden dit, rekening hou
dende met de noodzakelijke paraat
heid van de weermacht, gedoogen,
ligt het in het voornemen in de
meest dringende gevallen tot het
verleenen op beperkte schaal van
zoogenaamde zakenverloven over te
gaan
Nader zal worden bekend gemaakt, wan
neer en op welke wijze aanvragen voor deze
verloven kunnen worden ingediend.
Studiebelangen.
Ten aanzien van het verleenen van uitstel
van eerste oefening voor studiebelangen,
wordt het volgende bepaald.
In het algemeen zal alleen uitstel
van eerste oefening worden verleend
of uitstel van het nog te vervullen
gedeelte van deze oefening. Dit geldt
derhalve voor personen die nog niet
zijn ingelijfd of althans voor het
meerendeel de eerste oefening nog
niet hebben volbracht.
Voor dit uitstel zullen in aanmerking kun
nen komen personen, die het einddiploma
HBS of Gymnasium of een dergelijk diploma
nog moeten behalen. Verder is het de be
doeling uitstel voor een zekeren duur te ver
leenen aan hen, die hun studie aan een
universiteit of overeenkomstige instelling
binnen een jaar zullen beëindigen.
Het hierbedoeld uitstel voor studiebelan
gen kan terstond en bij ongezegeld verzoek
worden aangevraagd bij den minister van
Defensie. Wie in militairen dienst is, moet
het verzoek indienen door tusschenkomst
van zijn compagnies- of overeenkomstige:!
commandant. Deze commandant voorziet 't
verzoek van een korte aanteekening, hou
dende de bijzonderheden, welke voor ver
melding in aanmerking komen en zendt het
verzoek vervolgens rechtstreeks aan den mi
nister van Defensie.
Bij elke aanvraag betreffende studiebelan
gen moet een verklaring worden gevoegd,
waaruit blijkt, in welk stadium de opleiding
of de studie verkeert. Zulk een verklaring
behoort te zijn afgegeven door het hoofd van
de onderwijsinrichf'ng.
Verwachting: Gedeeltelijk be
wolkt, enkele regenbuien,
iets kouder, meest matige
Noordwestelijke tot Noord-
oostelijken wind.
Tenzij aantoonbare verhooging
van den kostprijs.
De minister van Economische Zaken deelt
met betrekking tot de prijspolitiek het vol
gende mede.
Als regel zal blijven gelden tenzij in
bijzondere gevallen anders is bepaald
dat iedere verhooging van prijzen boven
het peil, dat voor de artikelen gold in de
maand Augustus 1939, als prijsopdrijving
zal worden beschouwd en derhalve verb»
den is, tenzij deze verhooging door aan
toonbare verhooging van den kostprijs ge
motiveerd is.
De bezwaren, welke aan dezen re
gel ongetwijfeld zijn verbonden, we
gen niet op tegen de gevaren, welke
ontstaan bij een ongecontroleerde
prijsbeweging. Sommige der bezwa
ren worden grooter naarmate de
huidige omstandigheden langer du
ren. Met inachtneming van het bo
venstaande beginsel is de minister
bereid zooveel mogelijk aan deze be
zwaren tegemoet te komen.
Om te voorkomen, dat schade geleden
wordt, o.a. tengevolge van verkoop van het
zelfde artikel tegen verschillende prijzen,
zal de minister verzoeken om deze bezwa
ren te ondervangen te onderzoeken en voor
de daarvoor in aanmerking komende arti
kelen of groepen van artikelen een billijke
regeling treffen.
ACHTERLAND VAN MEMEL VOOR
DE DUITSCHERS? - ROEMENIë NOG
VEILIG?
United Press meldt uit Tallinn, dat
een Russisch leger aan de grens van
Estland is verschenen.
Zooals wij reeds meldden, is de
Estlandsche minister van Buiten-
landsche Zaken Selter, die zich naar
Moskou begeven had, na een nach
telijk onderhoud met den Sovjet
premier Molotoi plotseling naar
Tallinn teruggekeerd. Uit Stock
holm seint Havas, dat de „Dagens
Nyheter" voor dezen plotselingen
terugkeer als reden opgeeft, dat de
minister met zijn regeering moest
beraadslagen over twee door de
Sovjet-regeering gestelde eischen,
die het karakter van een ultimatum
hadden. Rusland, aldus het blad,
zou een marinebasis in Estland
eischen en de hand willen leggen
op den geheelen buitenlandschen
handel van Estland. Te Tallinn zou
buitengewoon groote zenuwachtig
heid Jieerschen.
Dit U.P. bericht in de Msb. vindt zijn be
vestiging in een mededeeling uit Moskou
dat uit officieele bron afkomstig, opmerkt:
„In verband met het feit, dat de uitleg
der Estlandsche regeering over de omstan
digheden, waarin een te Tallinn geinterneer
de Poolsche duikboot in onbekende richting
is verdwenen, onbevredigend was gebleken,
zijn tusschen Estland en de Sovjet Unie on
derhandelingen geopend over maatregelen
tot beveiliging van de Sowjetwateren tegen
manoeuvres van vreemde duikbooten, die
zich in de Baltische wateren schuil houden.
Volgens de verklaringen der Estlandsche re
geering was een Poolsche duikboot de Est
landsche wateren binnengeloopen „met een
machinedefect, dat haar manoeuvreering
belette". Het is echter onbegrijpelijk, hoe
onder deze omstandigheden de beschadigde
duikboot aan haar bewaking kon ontsnap
pen en uit de haven der Estlandsche hoofd
stad kon vluchten. Men acht het te Moskou
hoogst waarschijnlijk, dat te Tallinn d®
duikboot gerepareerd is en waarschijnlijk
van brandstof voorzien en zoo kon ontsnap
pen.
Indien men rekening houdt met het feit,
dat volgens een rapport uit Leningrad op
twee plaatsen in de Loegabaai periscopen
van onbekende duikbooten zijn gezien, kan
men tot de conclusie komen, dat eenige
onh°kende duikbooten ergens bij de Est
landsche kust een geheime basis hebben. In
verband met deze omstandigheden krijgt het
vraagstuk van de beveiliging der Sovjetwa
teren tegen de manoeouvres van zich schuil
houdende duikbooten groote beteekenis".
Deze stok (de ontsnapte duikboot) om de
hond (Estland) te slaan is te zeer in over
eenstemming met de gebruiken welke in de
laatste jaren de agressie tegen een ander
land inleiden, op niet het ergste te vree-
zen voor het kleine neutrale Baltische
landje, daar hoog in het noorden aan de
Finsche golf, over welks hoofdstad onze me
dewerker, de heer van Kampen, tijdens de
ralleyrit met Kees Kruit, verleden jaar
zulke interessante bijzonderheden vertelde.
EEN GEDEELTE VAN LITTAUEN
VOOR DE DUITSCHERS?
Uit Berlijn wordt gemeld:
Op uitnoodiging van de regeering
der Sovjet Unie de Duitsche minis
ter van Buitenlandsche Zaken, von
Ribbentrop, heden 27 September te
Moskou zal aankomen om te spre
ken over de vraagstukken, welke
zich voordoen door de ontwikkeling
der zaken in Polen.
Uit Moskou wordt naar aanleiding van dit
tweede bezoek van von Ribben/trob gemeld,
dat het bericht in diplomatieke en buiten
landsche kringen een zeer diepen indruk
heeft gemaakt. Men ziet in dit tweede be
zoek van Von Ribbentrob aan Moskou een
nieuw bewijs, dat de Duitsch-Russische sa
menwerking den onwrikbaren grondslag
voor de komende reorganisatie van Oost-
Europa vormt."
Uit Fransche bron komen berichten, die
suggereeren, dat het bezoek van von Rib
bentrop verband houdt met het wegvagen
der kleine Baltische landjes, waarvan
Duitschland een gedeelte van Littauen als
achterland voor de havenplaats Memel zou
krijgen toegewezen, terwijl Rusland de rest
zou willen inpalmen.
Wij moeten natuurlijk deze veronderstel
ling geheel voor rekening van de Fransche
bladen laten, doch èn het officieele Russi
sche communiqué over de ontsnapte duik
boot èn het bezoek van von Ribbentrop
wijzen er op, dat in het Ivremlin vandaag
weer geschiedenis wordt gemaakt.
Of deze geschiedenis van het goede soort
zal zijn. zullen de komende dagen wel uit
wijzen.
Intusschen komen uit Boekarest berichten,
dat er geen spanning is tusschen de Sovjet
Unie en Roemenië.
el heeft Roemenië enkele dagen geleden
troepen geconcentreerd in Bessarahië, om
dat ook de Russiehe eenheden aan de
erens waren versterkt, doch men vertrouwt
onvoorwaardelijk op Molotoffs verzekering
van de eerbiediging der Roemeensch neu
traliteit.