Engeland heeft zijn eerste oorlogsbegrooting GOTENHAFEN, Wreszynskivandaag voor zijn rechters irmaxing tan militaire ongelukken Aflevering van suikerbieten Drijft mijnenveld naar onze kust? Duitschlands nieuwste Oostzeehaven Dc „Oldenbarneveldt" uitgevaren Zeppelinwerf niet vernietigd! Auto door trein meegesleurd Een tocht langs iet Westfront Laatsfe telexbericht Het vergaan van het Ned. marinevliegtuig R. 5 Leeningen op groote schaal en zware directe en indirecte las ten. „DUITSCHLAND HEEFT VEEL MEER TE DRAGEN", VERKLAART SIR JOHN SIMON. Gistermiddag heelt Sir John Simon in het Lagerhuis de eerste oorlogs begrooting ingediend, waarbij hij aankondigde, dat leeningen voor de landsverdediging op groote schaal zullen wórden uitgeschreven. Het is duidelijk, zoo zeide hij, dat het on mogelijk is al onze oorlogsuitgaven te dekken met belastingen. De tijd is echter nog niet gekomen om een na tionale leening uit te schrijven. Wan neer de tijd daartoe rijp is, zullen nieuwe leeningen van verschillende type worden uitgeschreven. Voortgaande deelde Simon mede, dat hij niet kon garandeeren, dat t crediet van 500 millioen pond, dat ingewilligd is, voldoende zou zijn om alle behoeften te dekken tot 31 Maart 1940. Ernstige opofferingen en zwa re aanvullende eischen zijn noodza kelijk. De plannen moeten worden gebaseerd op een oorlog van drie jaren. Verschillende directe belastingen en ac cijnzen worden van 10 tot 60% verhoogd. Ook op oorlogswinsten komen groote hef fingen. Een heffing op het kapitaal is in studie, doch is niet uitvoerbaar gedurende den oorlog. Te zamen verwacht men, dat de nieuwe voorstellen 107 millioen in dit jaar en 22650.000 pond over het volle jaar zullen op brengen. Simon deed een beroep op alle burgers en instellingen om zich te onthouden van on- noodige kapitaalsuitgaven en deed een be roep op de belastingbetalers de belastingen prompt en op tijd te voldoen. Sprekende over den ernst van de financi- eele en industrieele problemen, zeide Si mon: „Wij moeten er echter aan deniken, dat hoe ernstig ook ons probleem is, het fi- nancieele probleem, waartegenover Duitsch land geplaatst is, is oneindig grooter". Wan- SIR JOHN SIMON. neer de prijs voor de overwinning hoog is, dan is hij toch waard betaald te worden, want het is de prijs voor de vrijheid en voor alles wat het leven levenswaard maakt \oor Europa en de rest van de we reld." Eerst goedkeuren, dan praten I Een opmerkelijke eigenaardigheid van de handelwijze van het Lagerhuis van gister middag w;gü, dat binnen 100 minutènna Si nions rede het huis met algemeene stemmen goedkeuring had gehecht aan de resoluties en daarmede onmiddellijke kracht had ge geven aan de belastingvoorstellen, ofschoon de algemeene debatten nog volgden en he den voortgezet zullen worden. De drastische begrooting heeft een gewel digen indruk gemaakt en wordt beschouwd als het beste bewijs van de vastberadenheid des lands om de hoogste oorlogsinspanning ten uitvoer te leggen. De begrooting als ge heel, aldus Reuter, vertegenwoordigt den zwaarsten last, die ooit door ecnige vrije natie op zich is genomen. De begrooting stelt voor ongeveer 51 pet. van de uitgaven uit belastingen te dekken, hetgeen ongeveer het dubbele is van de verhouding uit den wereldoorlog. Het kernpunt van Simons verklaring is, dat andere financiering dan door belasting of leeningen lot inflatie moet leiden, welke Engeland met inspanning van alle krachten wil vermijden. Ofschoon Simon er naar ge streefd heeft de gestrengheid der begroo ting in de aanvankelijke stadia te verzach ten, is toch zijn hoofdzakelijke doel om den laat sten cent te persen uit het weer standsvermogen van het land gedurende een oorlog van drie jaar of langer wanneer dat noodig mocht zijn. van waardevolle goederen over Gdynia te leiden, terwijl men Dantzig de verwerking van het minder kostbare massagoed, als kolen, erts, hout, e.d. overliet. Hierin zal thans in zooverre wijziging komen, dat Duitschland natuurlijk Dantzig zooveel mo gelijk zal bevoordeelen. Aan den anderen kant zal Gotenhafen goede diensten kunnen bewijzen, b.v. voor den uitvoer van Oost Silezische kolen naar de Baltische en Scan dinavische landen die vermoedelijk niet ge noeg uit Engeland zullen kunnen krijgen. In ruid daarvoor verwacht Duitschland dan Zweedsch erts, Finsch hout, Estlandsche olie. Letlandsche boter en andere artikelen, waaraan het behoefte heeft. Zoo zal Gotenhafen reeds onmiddellijk een groo te rol spelen. MET 700 PASSAGIERS. SCHIJN- VAN ARMOEDIG VISSCHERSDORP TOT MODERN GEOUTILLEERD HAVEN COMPLEX. EEN MACHTIG WAPEN IN DUITSCH- LAND'S HANDEN. (Bijzondere correspondentie). DANTZIG, Sept. 1939. Duitschland is door de overgave van Gdynia of Gdingen de grootste en tevens modernst geoutilleerde haven van de gansche Oostzee rij ker geworden. Hoewel Dantzig van het Rijk werd gescheiden, om Po len als „vrije en onbelemmerde toe gang tot de Oostzee" te dienen, werden van Poolsche zijde dadelijk grootscheepsche plannen uitgewerkt tot het stichten van een moderne havdh in de onmiddellijke nabij heid. Hiertoe werd Gdingen uitver koren, te dien tijde een klein, on beduidend visschersdorpje op 14 K.M. afstand. In den loop der jaren zijn deze plannen inderdaad ook voor het grootste deel verwezenlijkt. Aanvankelijk scheen Polen niet veel haast te maken met den aanleg van de nieuwe haven; doch in 1926 zette men eensklaps in een Amerikaansch aandoend tempo door. Dit hing samen met de gevolgen van de mijnstaking in Engeland, waardoor in de Scandinavische en Balkanstaten, en ook elders, een tekort aan kolen ontstond, waar in Polen zijn best deed te voorzien door den aanvoer van kolen uit Poolsch Opper- Silezië. Aanvankelijk gingen deze kolen over Dantzig, later over Gdynia. SNEL GROEIDE DE HAVENPLAATS. Hoe snel deze havenplaats groeide, blijkt wel hieruit, dat zij in 1926 c.a. 5000 inwo ners telde, in 1938 evenwel 100.000. De ha venwerken konden weldra bogen op de nieuwste laad- en losinrichtingen. De kos ten van aanleg, onder leiding van Deen- sche en Fransche waterbouwkundigen, wa ren enorm. Zij werden geheel uit dc staats kas bestreden, zij hot dan dat dientengevol ge verschillende andere regecringsproiecten, die niet minder nuttig en noodzakelijk wa ren, niet of slechts ten deel werden uitge voerd. Ook de aanleg van den spoorweg GdyniaBerentBrombergHohensalza Zdunska Wola—Kattowitz, dus de recht- streeksche verbinding met de kolendistric- ten, kostte schatten; hiervoor werd een lee ning gesloten met Schncider-Creusot. Dat de havenaanleg van Gdynia zulke groote sommen verslond, is voor een groot deel te wijten aan het feit, dat de grond buiten gewoon slap is, waardoor de fundeeringen ongemeen zwaar moesten worden gemaakt, wilde men kadeverzakkingen, enz., voorko men. DE BELANGRIJKSTE, MODERNSTE HAVEN IN DE OOSTZEE. Men kan zich een voorstelling maken van de omvang der haven, voor zoover zij op 't oogenblik gereed en in gebruik is, wanneer men weet dat zij een oppervlakte beslaat van bijna 900 H.A.; hiervan neemt het wa teroppervlak in de havens dus zonder de reede 224 H.A. in. Er zijn drie kaden, die als landtongen vooruitsteken en drie bin nenwaarts gebouwde havenbekkens. De ka den werden in hoofdzaak gebezigd voor het laden en lossen van kolen, erts, kunstmest en ander gestort goed, dat geen hooge waarde vertegenwoordigt. De havens dien den voor het stukgoederenverkeer, opslag van hout enz. Door in zee uitgebouwde pieren wordt te sterke golfslag in de haven voorkomen. Aan verzanding staat deze laat ste niet bloot, daar zij hiertegen wordt be schut door het schiereiland Hela. Daaren boven kan zij, wat op deze hoogten van zeer groot belang is, vrijwel ijsvrij worden genoemd. De diepte is zeer voldoende, na melijk gemiddeld 10 meter langs de kaden, in de buitenhaven zelfs tot 12 meter. Niet alleen schepen van 3000 tot 5000 register- tons kunnen Gdynia aanloopen (intusschen is de naam van de haven, naar men weet, veranderd in Gotenhafen), doch ook groo- tere zeeschepen T.er vergelijking diene, dat de gemiddelde diepte in de havens van Stettin, Dantzig en Koningsbergen over het algemeen niet meer bedraagt dan 6 a 8 meter, hetgeen overigens voldoende is voor de schepen, die de Oostzee bevaren. REEDS THANS VEEL WERK VOOR GOTENHAFEN. Er is ruimschoots voor opslagruimte ge zorgd, in modern ingerichte loodsen en pakhuizen. Deze zijn 57 in getal en be schikken over bijna 250.000 vierkante meter vloerruimte. De graansilo kan 10.000 ton bevatten, de pctroleumtanks 24.600 H.L., dc molassetanks 15.500 ton. Men vindt er spe ciale opslagruimte voor fruit, zuidvruchten, ten tabak, katoen en wol, evenals koel huizen voor vleesch en visch. Men treft er een groot aantal kranen aan. alsmede drij vende kranen, kolentippen enz. Het station en het spoorwegemplacement getuigen van i mme opvattingen en van do verwachting, dat het verkeer zich in de toekomst nog sterk zal uitbreiden. De werf is van weinig beteekenis. De verbinding met het achter land is uitsluitend aangewezen op den spoorweg, waarvan hierboven reeds sprake was. Het scheepvaartverkeer via de Poolsche omnenwateren, over den Weichsel, Danzig- naven en dc Dantziger' Bocht,' bestond wel, doch spoelde geen rol van beteekenis. GOTENHAFEN SPEELT EEN ROL VOOR DUITSCHLANDS VOEDSEL VOORZIENING. De geheele politiek van de Poolsche macht hebbers was er op gericht, de verscheping WERPERS VERLICHTEN DE NE- DERLANDSCHE VLAG. Het m.s. „Johan van Oldenbarnevelt" van de maatschappij „Nederland" is gisteravond te tien uur onder commando van gezag voerder P. J. Bakker naar Indië vertrok ken met ruim 700 passagiers aan boord. Het groote mailschip was geheel volge boekt met vrijwel uitsluitend Nederland sche passagiers en de Javakade vertoonde tusschen acht en tien uur het gewone beeld van onafzienbare rijen taxi's en particulie re auto's met passagiers, „wegbrengers en handbagage. Het schip, vertelde ons kapitein Bakker, zal om Kaap de Goede Hoop varen, waardoor de reis wel vierduizend mijl langer wordt, maar waartegenover staat, dat een deel van dien langeren reisduur weer wordt ingeloopcn, doordat minder havens worden aangedaan en doordat het oponthoud in het Suezkanaal wordt vermeden. Bin nen ongeveer dez'tig uur varens na het vertrek van de Javakade is het schip uit de gevaarlijke zone. Sloepen reeds buitenboord ge draaid. Op het voordek van het mailschip liggen de paravanes, de beveiliging tegen mijnen, die voor het schip zee kiest worden gemon teerd, aan bak- en stuurboord, aan voor- en achterschip zijn groote Nederlandsche vlaggen geschilderd. Op het sloependek zijn schijnwerpers gericht op een Nederland sche vlag. Zoo zijn alle maatregelen voor de veiligheid van schip, passagiers en be manning genomen. Ook zal de Oldenbarne velt varen met buiten boord gedraaide sloe pen. Begin November hoopt kapitein Bakker, die ook gedurende den vorigen wereldoor log onder dezelfde omstandigheden, doch toen als eerste-officier, heeft gevaren, het anker in Tandjong-Priok te laten vallen. Half tien brulde de machtige stem van de scheepssirene. Het oogenblik van af scheidnem.cn was afgebroken, een afscheid voor jaren in onzekere tijden... Tegen tien uur was ieder, die niet aan boord hoorde van het enorme schip. Pre cies op tijd werden de trossen losgegooid en voer de Oldenbarnevelt het IJ af Reeds veertien projectielen ge signaleerd. Voor onze kust zijn reeds veertien mijnen gesignaleerd, de meeste voor Scheveningen, Katwijk en Hoek van Holland en één voor Egrnond aan Zee. Deze mijnen zijn hoogst waarschijnlijk afkomstig van een Engelsch mijnenveld en daarvan door den storm los geslagen. Vele projectielen moeten nog uit den we reldoorlog afkomstig zijn; zij werden dooi de Britten opnieuw verankerd. Vooral de visschers hebben de grootste voorzichtigheid te betrachten bij hun strijd om het dagelijksch brood. Mochten zij in plaats visch, een mijn in hun netten aantreffen, dan is het zaak, het net onmiddellijk te kappen. Vooral niet het ontplofbare voorwerp aan boord hijschen! En oppassen, dat de zgn. „voelhorens" van de mijn niet worden aangeraakt. Buitenlandsche journalisten Friedrichshafen. te Het Duitsche Nieuwsbureau meldt: „Buitenlandsche journalisten uit neutra le landen hebben gisteren een bezoek aan Friedrichshafen gebracht om een onderzoek in te stellen naar de Fransche berichten, volgens welke Fransche bombardements vliegtuigen erin geslaagd waren de Zeppe linwerf te vernietigen. De journalisten verklaarden, dat op het vliegveld te Friedrichshafen geen sporen van bommen waarge nomen konden worden. Ook in de Zep pelinwerf en in de hangars waren dergelijke sporen niet te ontdekken. Zoowel in de stad als op de werf werd op de gewone wijze gewerkt. Hetzelfde beeld vertoonden de Dornierfabrleken en de bedrijven van Maybach. Uit gesprekken met dc bevolking bleek, dat Zondagavond te ne gen uur in Friedrichtshafcn luchtalarm was gemaakt, dat zich echter slechts een vijan delijk vliegtuig boven Constantz en niet bo ven Friedrichshafen vertoonde. Ook werden nergens vlugschriften gevonden. Niets wees op ecnige onrust." Bestuurder komt er nog levend af. Gisteravond omstreeks half acht is op den onbewaakten spoorovergang te Bargerf- DE BERUCHTE POOLSCHE OP LICHTER. Er bestond vanochtend groote belang stelling, vooral van de zijde der balie, voor de strafzaak tegen den interna tionalen financier Wreszynski, wel ke zaak heden voor de Amsterdam- sche rechtbank behandeld wordt. Wreszynski is door den officier van Justitie een internationale misdadi ger genoemd, wiens prac-tijken niet voor die van Stavisky onderdoen. Bij de behandeling voor de recht bank op 13 April jl. vorderde het O. M. de maximum straf voor oplich ting, n.I. vier jaar gevangenisstraf. De rechtbank wees conform dezen hoogen eisch vonnis, doch bracht twee maanden voorloopige hechtenis in mindering. Wreszynski, een Pool van geboorte, stond terecht wegens twee gevallen van oplichting. Tot voor korten tijd was hij woonachtig te Los Angelos, doch sedert November van het vorige jaar bevindt hij zich in het Huis van bewaring. Arrestatie in deftig hotel Zijn arrestatie in een der deftigste Amster damsche hotels deed indertijd veel stof op waaien, niet omdat de beide oplichtingen waarvoor hij thans in beroep terecht staat, zoo bijzonder belangrijk zijn, maar omdat Wreszynski in de financieele wereld vele ja ren een zekere rol heeft gespeeld. Niet al tijd tot genoegen van de regeeringen der lan den, waar hij vertoefde, zoodat hij herhaalde lijk uitgewezen werd. Hij verrichtte als com pagnon van kolonel Norris, een Engelsch fi nancier, of als diens lasthebber, bankzaken, die voornamelijk bestonden uit deblokkeeren van vorderingen op crediteuren in landen met een beperkt betalingsverkeer. De geheimzinnige kolonel. Een paar jaar geleden was Norris, een fi guur waarom een geheimzinnig waas hangt, gewikkeld in een geruchtmakende procedure met het Uni-Lever-concern over deblokkee ren van vorderingen. Het proces werd te Pa rijs gevoerd en eindigde door een schikking. De Unilever maakte deel uit van een pool, een combinatie van crediteu ren, waarin ook de Amsterdamsche Bank was vertegenwoordigd. De Uni lever trad uit de pool, waarvoor Nor ris en Wreszynski bleven optreden. Zeer tot schade van de Amsterdam sche Bank, die voor millioenen scha de leed. Een vervolging van W.. voor deze benadeeling van de Amsterdamsche Bank was uit technisch-juridische overwegingen niet mogelijk. De twee gevallen van oplichting zijn van het soort, dat in de strafkamers vau recht banken en gerechtshoven in den lande her haaldelijk wordt behandeld: „kleingoed". Wreszynski wist nl. een Oostenrijksche dame f4000 af te troggelen, geld dat zooge naamd noodig was voor het emigreeren van familieleden der dame uit Wcenen, waarvoor de oplichter zijn bemiddeling aan bood. In de tweede plaats zou verd. den koop man P. F. N. onder allerlei valsche voor spiegelingen voor f 6000 hebben opgelicht. In eerste instantie ontkende W. beide op lichtingen. President van het gerechtshof is mr. Joh. M. Jolles, procureur-generaal mr. J. Ver steeg. Als verdedigers treden op mr. Th. Mul ler Massis en mr. F. Mannheimer. Morgen zullen wij het verslag der zit ting, die is aangevangen vlak voor het ter perse gaan van dit nummer, publiceeren. scheidenveen (Dr.) een nieuwe personen auto, waarmede de heer Kats van een zaken- eis terugkwam, door den trein Emmen Zwolle gegrepen. De auto werd ongeveer twintig meter meegesleurd en kwam daar na, met vernielde voorzijde, in een sloot te recht. De heer Kats kwam er, gezien dc ra vage. betrekkelijk goed af. Hij brak èen been en kreeg een blessure aan den schou der. Nadat hem geneeskundige hulp was verleend, is hij naar huis gebracht. GROOTE TROEPEN VAN HET OOSTEN IN DE SIEGFRIEDLINIE AANGEKOMEN. De „Times" neemt een artikel over van een speciale correspondent van het Deen- sche dagblad „Politiken" die na een drie- daagsch bezoek aan het Duitsche Weste lijke front, schrijft: Enorme massa's Duitsche troepen van het Oostelijk front zijn thans geheel ge- eed achter de Siegfriedlinie. De meeste manschappen zijn geconcentreerd in het gebied ten noorden van Wissembourg, Saarbrueckcn, Duttweiler en Saarlouis. EVACUATIE. Aken is thans bijna geheel leeg, evenals de meeste steden iangs de Siegfriedlinie. 1'allooze treinen vervoeren vrouwen en kinderen, ouden van dagen en invaliden naar Mainz en Frankfort aan de Main, vanwaar zij in kleine groepjes over geheel Duitschland worden verspreid en bij voor keur naar vrienden of bloedverwanten wor den gezonden. Nergens ziet men gasmas kers en de bevolking gelooft niet., dat er eenig gevaar uit de lucht te duchten valt. WAAROM WAS DE DUITSCHE PERS ER EERDER BIJ? Op de vragen van het Eerste Kamerlid, den heer Wiardi Beekman ter zake van dé door den Regeeringspersdienst gedane nie- dedeeling met betrekking tot het vliegtuig incident benoorden de Wadden-eilanden hebben de ministers van Algemeene Zaken van Buitenlandsche Zaken en van Defensie geantwoord, dat het hun bekend is, dat in den ochtend van 14 Sept. reeds een uitvoeri ge Duitsche lezing over dit vliegtuig-incident werd gegeven, die o.a. in een enkel Neder- landsch ochtendblad en in de ochtenduitzen ding van nieuwsberichten over een Belgi schen en over een Engclschen zender werd gepubliceerd. Verder wijzen zij er op, dat tijdiger en vollediger voorlichting in het onderhavige geval, als gevolg van de omstandigheden, waaronder het incident plaats greep, niet mogelijk was. Terwijl toch de bemanning van het Duitsche vliegtuig, terugkeerde naar zijn basis, het voorgevallene onmiddellijk rapporteeren kon, bestond deze gelegenheid niet voor de bemanning van het veronge lukte Nederlandsche vliegtuig, die door het Duitsche vliegtuig mede naar Duitschland was genomen. Het ligt dus voor de hand, dat de Duitsche overheid reeds over uitvoe rige inlichtingen kon beschikken en deze kon publiceeren op een tijdstip, dat de Nederlandsche nog van ge noegzaam betrouwbare gegevens uit eigen bron verstoken was. Daar uit den inhoud van de van Duitsche zij de gepubliceerde berichten reeds kon blijken, dat de Nederlandsche oog getuigen van het incident aanvan kelijk niet bereikbaar waren, was een redelijke grond voor geruchten, als waarvan werd gerept, niet aan wezig. De vraag of de ministers bereid zijn te bevorderen, dat in gevallen van dezen aard zoo volledig en spoedig mogelijk opening van zaken wordt gedaan, wordt bevestigend beantwoord, met dien verstande, dat de mi nisters van oordeel zijn, dat aan den daar in gestelde wensch thans reeds wordt vol daan. In aanmerking genomen de aan over heidspublicaties in deze tijdsomstandighe den te stellen bijzondere eischen, is in de berichtgeving van overheidswege van ston de af aan een mate van spoed en volledig heid betracht als het publiek vraagt en 's lands belang toelaat. Thans ook zónder garantiebewijs Bij het naderen van de suikerbietencam- pagne wordt de aandacht van de belangheb benden gevestigd op de met betrekking tot de suikerbieten getroffen wettelijke voor schriften. Aangezien suikerbieten zijn aangewezen als crisisproduct in den zin van artikel 3 van het Koninklijk Besluit van 28 Augustus 1939, is het vervoeren en afleveren daarvan verboden. De minister van Economische Zaken heeft van dit vervoers- en afleveringsverbod ont heffing verleend, voorzoover het betreft het vervoer van het land van den teler naar zijn bedrijfsgebouwen, naar de voor het le veren van suikerbieten aan de suikerfa brieken gebruikelijke leveringsplaatsen en naar de bij de stichting Nederlandsche ak- kerbouwcentrale te 's-Gravenhage aangeslo ten suikerfabrieken, alsmede voorzoover be treft de aflevering aan de genoemde suiker fabrieken. Elk ander vervoer en elke afle vering aan anderen dan deze suikerfabrie ken is derhalve verboden. Beperkende bepaling vervallen. Tot nu toe was het alleen moge lijk althans met recht op uitkee- ring van den richtprijs suikerbie ten aan de fabrieken te leveren op een door de stichting Nederlandsche Akkerbouw-Centrale te 's-Gravcnha- ge verstrekt garantiebewijs. Deze be perkende bepaling is nu evenwel vervallen. De suikerfabrieken zullen in staat gesteld worden, voor alle aan haar ter verwerking geleverde suikerbieten ten minste den gelden den richtprijs f 10.25 per 1000 kg. suikerbieten uit te betalen. Niet alleen zullen dus zij, d'e tot dusverre op een garantiebewijs suikerbieten leverden meer kunnen afleveren dan dc hun toege stane hoeveelheid, maar ook zij. die niet in het bezit zijn van een garantiebewijs, zul len voor de door hen geleverde suikerbieten den richtprijs ontvangen. Verwacht kan worden dat de suikerfabrieken alle aange boden suikerbieten met voldoende gehalte zullen aanvaarden. Verwerking alleen voor mensche lijke consumptie. Voorts is in artikel 1 van het veevoederbe sluit 1939 het bewerken en verwerken van suikerbieten tot veevoeder verboden. Als eenige uitzondering hierop zal het bewerken van suikerbieten tot veevoeder door den teler zelf bij ministerieele beschikking vrij gesteld worden. Het gevolg van een en ander zal dus zijn, „at suikerbieten nagenoeg alleen voor vncn- schelijke consumptie bewerkt of verwerkt zullen kunnen worden en gezien het ver voers- en afleveringsverbod alleen opgevoe de rd door den teler van de krtreffende bie ten zelf aan zijn eigen vee.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Heldersche Courant | 1939 | | pagina 8