HET LOT VAN LITTAUEN „Duitschland heeft hersens, maar geen begrip" Berlijn ziet geen ANTWOORD van TURKIJE DAGBLAD VOOR DEN HELDER EN HOLLANDS NOORDERKWARTIER geen bemiddelaar nieuwe gedachten Grieksch stoomschip - getorpedeerd Schuilkelder in de duinen Mussolini geeft het Duitsche vredesoffensief geen kans .J KONINGSTRAAT 78, DEN HELDER. TELEFOON 50 (2 LIJNEN) DONDERDAG 5 OCTOBER 1939 67e JAARG. No. 8738 Morgen Duitsche Rijksdag bijeen in Moskou bezegeld V.. Zwaar offer voor den Franschen arbeider Dit nummer bevat 8 pagina's EERBERICHT DE BILT SEINT 7 e Moskou ontvangen HE LDERSCHE COURANT Uitgave der Ultg.-MiJ. Hollandi Noorderkwartier N.V. te Den Helder ITALIË Een officieel bericht uit Berlijn meldt, dat morgenmiddag om 12 uur de Rijksdag bijeen zal komen tot het aanhooren van een ver klaring der Rijksregeering. In politieke kringen neemt men aan, dat Hitier deze gelegenheid zal aangrijpen om te antwoorden op de redevoeringen der Britsche en Fransche staatslieden en daarenbo ven mogelijk 'n laatste aanbod tot het aanknoopen van vredeson derhandelingen zal doen. Het staat wel vast. dat de Führer oorspron kelijk Mussolini had gepolsd in de verwachting dat. gesteund door diens autoriteit en den steun der Sovjet, de democratiën wel buig baar zouden blijken. Ciano schijnt bij zijn bezoek aan Berlijn echter duidelijk te kennen te hebben gegeven, dat Italië vóór alles neu traal wenscht te blijven en door het steunen van Duitschlands vre desaanbod zich niet in een scheeve positie jegens de neutralen wil plaatsen. Dat de Duce geweigerd heeft de vredes plannen van Hitier te steunen, nadat Cham- berlain Maandag verklaard heeft, ieder voorstel te zullen onderzoeken in het licht van de voorwaarden, die hij tevoren had omschreven, bewijst dat de Duitsche plan nen aan deze voorwaarden niet voldoen en blijkbaar heeft Mussolini besloten geen ver antwoordelijkheid voor het indienen der voorstellen te aanvaarden. Ook de zinsnede „in de bestaande omstandigheden" in het officieele Italiaansche bericht over de wei gering, is zeer belangrijk te achten, daar deze bestaande omstandigheden den staat van oorlog tusschen Duitschland en Frank rijk en Engeland, alsmede de neutraliteit van Italië insluiten. Dat na Ciano's bezoek aan Berlijn geen communiqué is gepubli ceerd, wordt waarschijnlijk verklaard door de omstandigheid, dat de beide regeeringen over de bewoordingen niet tot overeenstem ming konden komen en dat een communiqué slechts gepubliceerd zou worden, indien de Duce met de Duitsche voorstellen instem de. Daar hij zijn goedkeuring niet heeft ge geven, zal het communiqué nooit het licht zien. Het is, zoo zegt Reuter, zeer ongewoon dat na een dergelijk belangrijk officieel be zoek geen mededeeling wordt gepubliceerd. Italië werkt aan een vreedzame toekomst. Er zijn tal van symptomen, welke er verder op wijzen, dat de Duce niets moet hebben van de jongste noodsprong van Hitier in de Russische richting. Mussolini als grondlegger van de fas cistische staatsidée, houdt beter dan Hitier het verschil in levensbe schouwing met het communisme in het oog, waarbij niet moet worden vergeten, dat Italië een door en door katholiek land is, waar reeds jaren lang door de geestelijkheeid commu nisme en godloosheid in één adem zijn genoemd. In Italië zou, zelfs indien de Duce het zou willen, een omzwaai naar Russische rich ting veel moeilijker zijn dan in Duitschland, waar het Nazidom reeds jarenlang, en on der de jongeren met succes, aanvallen op de wereldlijke macht der kerk propageert, waardoor een groot deel van het volk naar het godlooze idéé is gaan overhellen. Uit alles blijkt, dat de Duce zijn eens ge sproken woord: „Italië heeft behoefte aan een lange periode van vrede om zijn inwendige opbouw te voltooien", in daden wil gaan om zetten. De groote ontginningswerken in Sici lië, waartoe gisteren in den ministerraad besloten werd en waarmede, zooals door den Duce op 20 Juli j.1. reeds was aan gekondigd, op 21 October een begin zal worden gemaakt, wijzen sterk in die rich ting, temeer ook waar alle Italiaansche bladen aan deze belangrijke onderneming hoofdartikelen wijden. Zeker zit ook het Vaticaan niet stil en van beteekenis is dan ook een commen taar in het Pauselijk blad „Osservatore Ro mano" op de afkeurende houding van Spanje ten aanzien van den Russischen inval in Polen. Het blad herinnert aan de rede van Franco, aan de woorden der Ma- drilleen,sche pers en aan de getuigenissen uit Roomsch Katholieke kringen en con stateert, dat het Russische opdringen naar Midden Europa de anti-sovjetgevoelens in het Spaansche volk heeft versterkt. De „Ossen „tore" voegt hieraan toe, dat de Roomsch Katholieken niet onverschillig kunnen blb'ven voor het lot van de 20 mil- lioen geloofsgenooten in Oost-Europa. Zij wenscht de Spaansche pers geluk, dat deze duidelijk den Russischen aanval op Polen heeft veroordeeld. Het wordt met den dag duidelijker, dat Hitier, door vriendschap te sluiten met 't communistische Rusland, het Kruis nog scherper tegen zich heeft ingenomen, dan reeds het geval was. m MINSK MINISTER URBSYS KEERT UIT MOSKOU NAAR KAUNAS TERUG. KABINET EN VERDEDIGINGS- RAAD VAN LITAUEN BIJEEN. BESLISSING NOG NIET BE KEND. Volkscommissaris Molotoff heeft een eerste onderhoud gehad met Urb- sys, den minister van buitenland- sche zaken van Litauen. Urbsys is reeds weer naar Kaunas terugge keerd, vermoedelijk om overleg met zijn regeering te plegen. Men ver wacht dat hij daarna opnieuw naar Moskou zal gaan. Inlichtingen over den aard der voorstellen zijn niet gegeven. KABINET VAN LITAUEN BIJ EEN Het Litausche kabinet is gisteren in bui tengewone zitting onder voorzitterschap van president Smetana bijeengekomen. Ook de hooge verdedigingsraad is bijeen geweest. Uit een artikel in de „Iwestija" trekt Havas de conclusie, dat den vertegenwoty- digers van Letland en Litauen gevraagd zat worden een pact van wederzijdschen bij stand met de Sovjet-Unie te sluiten, evenals Estland dat reeds gedaan heeft. Misschien zal de Sovjet-Unie ook om het recht vra gen marine en luchtvaartbases in een of meer Letlandsche havens te vestigen In elk geval acht Havas het waarschijnlijk, dat de Sovjet-Unie in geval van een agressie van de een of andere groote mogendheid, Let land en Litauen het recht van doortocht voor de Sovjettroepen zal vragen, evenals dat aan Estland gevraagd werd. LORD HALIFAX HEEFT AAN VERZEKERINGEN VAN DE TE GENWOORDIGE DUITSCHE RE GEERING NIET GENOEG. Lord Halifax heeft in het Hoogerhuis een rede gehouden in antwoord op de debat ten en in deze rede ziet Berlijn geen nieu we gedachten. Iedere concrete en construc tieve aanduiding betreffende de toekomst en de gewenschte vorming van de toe komst is ijverig door Lord Halifax ver meden, zegt men te Berlijn. Des te meer trachtte de Engelsche minister van buiten- landsche zaken in het verleden rond te gra ven, zonder echter den balk in eigen oog gewaar te worden... DE REDE. Sprekende over mogelijke vredes voorstellen, verklaarde Lord Hall fax, dat in de betreffende rede, dat wanneer de Duitsche regeering in plaats van bedreigingen te uiten, „mocht trachten ons tevreden te stellen met verzekeringen, gaztegd HALIFAX. moet worden, dat verzekeringen van de tegenwoordige Duitsche re geering niet genoeg zijn". Ten bewijze hiervan gaf Halifax een be schouwing over de gebeurtenissen welke zijns inziens tot den oorlog hebben geleid en verwees hierbij naar de verklaringen van Chamberlain in het Lagerhuis. De Russische politiek. Sprekende over de Russische ontwikkeling en het verloop der Russisch-Turksche be sprekingen zeide Halifax: „Ik zou ten aan zien van de Russische politiek niet weten, wat ik met vrucht zou kunnen zeggen. Het is een zaak. waaromtrent ik zeker zou kun nen speculeeren, zooals de leden van het Hoogrhuis dat ook kunnen, maar in dit sta dium ben ik er niet zeker van, dat dit voor iemand nuttig zou kunnen zijn." LIalifax herhaalde tenslotte de verzekerin geen van eensgezindheid tuschen Engeland en Frankrijk en van trouw aan het eensgs- stelde doel. De debatten. Tijdens de debatten had lord Snell als eer ste spreker het woord gevoerd namens de Labouroppositie .Hij zeide: „Wij zien helaas geen reden om te veronderstellen, dat de Naziregeering van gedachten en doelstelling is veranderd." Verder zeide hij: Wij moeten ervoor zorgen, dat wanneer de vrede komt het een werkelijke vrede is en geen wapen stilstand, tijdens welken ieder, die dat wenscht. zich zou kunnen herwapenen en voorbereiden op nieuwe daden van agressie. Wij willen vrede, maar het is stellig een slechte psychologie om hem aan te bieden met een fluweelen handschoen aan de eene hand en een geladen revolver in de andere Duitschland heeft veel hersenen, maar het heeft geen begrip en kan niet begrijpen, waarom andere naties walgen. In het algemeen kantte men zich tegen, zooals de afgevaardigde Ponsonby opmerkte „de methoden der barberij, door het uit hongeren van kinderen en het afslachten van mannen aan beide kanten bij millioe- nen." KRIJGT LITAUEN WILNA CADEAU. Het is niet onwaarschijnlijk, dat Sovjet-Rusland geneigd zou zijn tegenover Litauen toezegging te doen, aangaande den afstand van Wilna, een gebied dat vroeger bij Litauen behoorde. Bovenstaand kaartje geeft ver der de nieuwe grenzen weer, na het verdwijnen van Polen: de voornaamste Oostzeehavens en het Spoorwegnet tusschen Duitschland (Oost Pruisen) en Sovjet Rusland zijn verder hierop aangegeven. Reeds werden genoemd de Letlandsche ha vens Libau en Windau, die voor Sovjet-con trole in aanmerking zouden komen. In dat verband wordt er aan herinnerd, dat van de drie Oostzee-staten alleen Litauen een gemeenschappelijke grens met Oost- Pruisen heeft. Bij een vluchtigen blik op Je nieuwe DuitschRussische grens ziet men al, dat de Sovjet-Unie door het recht van doortocht door Litauen niet alleen haar rechtervleugel en het gebied Augustow— OstrolenkaBrest Litowsk kan beschermen, maar ook Oost-Pruisen zou kunnen bedrei gen. Vooral Memel zou volkomen open liggen voor de Sovjet-troepen. Dat minister Urbsys vergezeld is van den Sovjet-handelsattaché doet vermoeden, dat ook een handelsverdrag gesloten zal worden. Litauen is echter, wat zijn handel betreft, geheel op Duitschland georiënteerd, waar heen het voornamelijk landbouwproducten levert, waaraan Duitschland zoozeer be hoefte heeft. De Sovjet-Unie zal dus ook d„ zen leverancier van Duitschland controlee ren. In Frankrijk wordt van hen, die niet onder de wapenen zijn, een financieel offer ge vraagd, dat zeer zwaar is. Iedere arbeider moet nl. in plaats van 40 uren per week 45 uren arbeiden en het loon van de 5 overuren storten in de kas van het Nationale Solida riteitsfonds. Bovendien moet van het loon voor de tot een maximum van 60 (in de oorlogsindu strieën 72) te maken overuren 1/3 betaald worden aan genoemd fonds, zoodat de ar beiders nog maar 2/3 van het loon ont vangen. Van vele werknemers wordt bo vendien een z.g. „verdedigingsbelasting" van 15 pet. per maand geheven. Onder de lersche kust door Duitsche duikboot tot zinken gebracht. Gisteravond zijn 28 overlevenden van een Grieksch stoomschip, te Damanatis, dat naar verklaard wordt ter hoogte van Ladsend, on der de lersche kust, door een Duit sche duikboot was tot zinken ge bracht aangekomen in Ventrv Bay in het lersche graafschap Kerry. lersche kustwachten hadden de duikboot zien onderduiken, doch zij waren te laat om het schip aan te houden. De overlevenden waren 36 uur op de duikboot geweest waar zij, naar zij verklaren, hof felijk waren behandeld. Zij werden aan land gezet. Zes hunner moes ten zich naar een ziekenhuis bege ven, doch de toestand van geen der gewonden is ernstig Verwachting: Overwegend droog, licht tot half be wolkt, zelfde temperatuur als gisteren, krachtige tot matige Oostelijken wind. matige Oostelijke tot Zuid- oostelijken wind. ONDERHOUD MET MOLOTOFF AAN STAANDE. OPENBARE MEENING IN TURKIJE STERK TEN GUNSTE VAN ENGELAND. TURKSCH-ROEMEENSCHE CONFERENTIE VERWACHT. De Turksche afgevaardigde in Moskou, Saradjogloe, heeft nadere instructies ont vangen van zijn regeering in verband met de Sovjet-Russische voorstellen. Men verwacht dat hij nu spoedig een verdere bespreking met Molotoff zal hebben. Volgens een semi-officieele verklaring zul len de RussischTurksche besprekingen in een vriendschappelijke atmosfeer worden voortgezet. Zij zullen nog verscheidene dagen duren. Geheimzinnigheid. Ofschoon officieel commentaar niet te krij gen is, wekken de geheimzinnigheid en de vertraging van Saradjogloes besprekingen in Moskou groote onbehaaglijkheid bij de Turksche openbare meening. Problemen be treffende de Balkanentente, in het bijzonder Roemenië, spelen naar verklaard wordt een belangrijke rol in de besprekingen. De Turk sche dagbladen stellen krachtig zekere ge ïnteresseerde geruchten aan de kaak, vol gens welke de Balkanlanden hun neutrali teit ter zijde stellen, evenals hun gevoelens van sympathie jegens de democratieën. Een Turksch dagblad schrijft. „De kleine staten beschouwen de onwrikbare hechtheid van het vredesfront als het eenige middel om te ontkomen aan een verdeeld worden door gewelddadige aanvallers." Diplomatieke kringen opperen het denk beeld, dat druk wordt uitgeoefend op Sara djogloe in Moskou. Zij verklaren, dat wat er ook gebeurt, de positie van Turkije en de toezeggingen aan Engeland en Frankrijk on aangetast blijven. Turksche politieke kringen keuren de houding der Engelsche regeering ten aan zien van mogelijke vredesvoorstellen goed L>e openbare meening heeft een bemoedigen de indruk gekregen van de vastberadenheid der geallieerden - aldus dit telegram van Keuter om verdere agressie uit te roeien door een volkomen verdelging van de Hit- lersche methoden. Een TurkschRoemeensche con ferentie? Een ontmoeting van Saradjogloe met den Roemeenschen minister van buitenlandsche zaken Gafencu, acht men mogelijk. Men legt er te Moskou den nadruk op, dat Turkije be- uaiïgr, eeft blJ een vreedzame regeling van het Europeesch conflict. In verband met het uitstel van de handels besprekingen tusschen Turkije en Roemenië n ue uV0^zllter van de Turksche delegatie, Bubrab Ehichni, naar Ankara teruggekeerd. Ter beveiliging van kunstschat ten. Naar de Msb. meldt ligt het in de bedoe ling van de regeering, om de voornaamste Nederlandsche kunstschatten uit de diverse musea onder te brengen in een centralen bomvrijen schuilkelder, welke in de Kat- wijksche duinen zou worden aangelegd Sinds eenigen tijd zijn reeds vele kunst schatten uit de musea naar veiliger plaat sen gebracht, doch deze beveiliging js geenszins afdoende. Vandaar, dat de regeering de mogelijk heid heeft overwogen aan de voornaam- ste kunstschatten een alleszins veilige plaats te geven in een ook tegen bommen beveiligden kelder.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Heldersche Courant | 1939 | | pagina 1