Slachtoffers van H. Ms. Van Gelder
teraardebesteld
HEUMATIEK
Wederom
in afwachting
Verkeersagenten
Vrijdag 6 October 1939
Tweede Blad
Een droeve plechtigheid op de Alg. Begraafplaats
te Huisduinen
Burgerlijke Stand van Den Helder
Ernstige aanrijding
in de Koningstraat
Collectrices gevraagd
Pas °P Er is esn R in de maand
Gistermiddag ia het stoffelijk overschot
van korporaal-machinist Kruisland op den
doodenakker te Huisduinen ter aarde be
steld. Met militaire eer geschiedde de laat
ste gang van dezen Nederlandschen ma
rineman en velen sloegen langs den weg
de sobere plechtigheid gade. Het was som
ber weer en ook dat gaf waarschijnlijk
deze begrafenis zoo'n intens droef karak
ter. Zeer sterk hebben velen dien middag
iets gevoeld van de tragiek, die ligt in
het heengaan van die menschen, die
niets anders deden dan hun plicht om hun
land te beschermen tegen thans oorlog
voerende naties. Onwillekeurig komen ons
de kortelings door schout bij nacht Jolles
gesproken woorden in herinnering: „Dat
zij niet vielen tijdens het verrichten van
toravour-werk, dat zij niet vielen als hel
den op het slagveld, doch alleen maar bij
de uitoefening van hun dagelijksch werk."
Juist daarin schuilt een tragiek, die gis
teren aan den Buitenkant velen in het
diepst van hun hart gevoeld zullen heb
ben.
In de rouwkamer.
In het Marine Hospitaal waarvan de vlag
halfstok hing, was wederom de rouwkamer
ingericht voor deze plechtigheid. Wederom
stond een stoffelijk overschot van een marine
man opgebaard, wederom brandden daar de
lampen tusschen he*' zwarte vloers van het
rouwdoek, en we1'""'" "ermengden zich in
deze kamer de geuren van velerlei prachtige
bloemen. Van rozen, chrysanten, aronskelken
en lelies.
Daar waren bloemstukken van de ge-
heele Nederlandsche Marine, van het ge
meentebestuur van Den Helder, van de
opvarenden van H. Ms. „Jan van Gelder",
van de opvarenden der divisie mijnenve
gers, van „langenooten en kennissen",
van het Heldersche Zeemanshuis, van het
Propaganda-comité Suriname (Kruisland
was een Surinamer), een „laatste groet
van de Surinamers", van „Molly aan boord
H. Ms. Maurits van Nassau", en voorts
van verschillende familieleden en ken
nissen.
Het geheele interieur ademde goeden smaak
en was met veel gevoel door den heer Kort
man gearrangeerd.
De stoet.
Om kwart over één nam Kruisland's laat
ste gang een aanvang. Zoodra de stoet zich
in beweging zette, klonk een hoornsignaal op
het Wachtschip en werd door de bemanning
aan dek de houding aangenomen. Voorop loo-
pen de tamboers en pijpers. Twee van ieder.
Zwarte floersen dekken de trommen. Ernstig
staat 't gelaat van deze muzikanten van de
treurmuziek.
Achter hen komt het uit 8 man bestaande
vuurpeleton en daarachter de dragers. Zes
korporaals, dezelfde rang dus als de over
ledene. Dan volgt de lijkwagen, waarin zich
tevens de bloemen bevinden. Vier slippendra-
gers flankeeren de auto, en het zijn vier lands
lieden van wijlen Kruisland: Surinamers. Ach
ter hen komt de leider van de begrafenis, de
luitenant ter zee 2e kl. S. L. de Jong, en
daarachter schrijden de opvarenden van H.
Ms. „Jan van Gelder" en „Abraham van der
Hulst". Tenslotte is er nog een deputatie van
de verschillende schepen en maritieme in
richtingen, en een volgauto.
Via 't Havenplein...
Het is de oude weg, die de stoet volgt. De
weg via het Havenplein. Het Havenplein, met
zijn monument „Voor hen die vielen", dat de
ze dagen een sombere realiteit geworden is.
De vrouw en het kind van dit monument zijn
méér geworden dan symboliek alleen.
De trommen roffelen en de pijpers blazen.
Het zijn al bekende klanken, maar klanken
die op dezen somberen, in-triesten dag brj
ieder marineman wel zeer droeve gedachten
oproepen. En bij de militairen niet alleen.
Op de Hoofdgracht staat voor het
Hoofdkwartier van de stelling Den Hel
der de wacht aangetreden, die het saluut
brengt. Op de hoeken der straten groept
publiek samen.
Via Kanaalweg en Kerkgracht gaat het
langs het stadhuis, alwaar de gemeentevlag
halfstok hangt. En dan trekt de stoet ver
der over het Singel en zoo naar den dooden
akker.
Op de begraafplaats.
Op de algemeene begraafplaats hebben zich
zeer velen verzameld om dezen gevallen ka
meraad de laatste eer te bewijzen. Daar staat
zijn hoogste chef, de commandant der Marine,
schout bij nacht H. Jolles, als vertegenwoor
diger van den minister van Defensie en van
den opperbevelhebber van Land- en Zeemacht.
Schout bij nacht Jolles is vergezeld van zijn
adjudant den luit. ter zee der le kl. B. J. Vel-
derman. Daar is als vertegenwoordiger van
den Chef van de Marinestaf, de kolonel J. G.
v. Hengel. We zien er den burgemeester en
den gemeentesecretaris. Een deputatie van de
Landmacht, bij wie majoor v. d. Blom, de
vlootpredikant Ds. Vaandrager en tal van of
ficieren onderofficieren en minderen. Honder
den burgers zijn aanwezig.
Naast de graven van de beide officieren
van H. Ms. v. Ewijck, waarop nog de
doode bloemenkransen, verwaaid en ver
regend liggen, is een nieuw graf gedolven,
waarin Kruisland zal worden neergelegd.
Als de stoet het plein opgereden is, en het
gewapend detachement zich naast de baar
heeft opgesteld, tillen de dragers de kist met
het stoffelijk overschot, die gedekt is met de
Nederlandsche vlag, uit de auto en plaatsen
haar op de baar.
Eenige kransen worden op de kist gelegd,
waaronder die van de Marine, witte en paar-
sche dahlia's en blanke lelies, een lint met de
kleuren van de vlag. Een salvo vuur wordt
gegeven en dan wordt de laatste gang naar
de groeve gemaakt. Het is doodstil op de be
graafplaats. Slechts het klagelijk huilen van
den wind door de groene sparren wordt ge
hoord. Als de kist boven de groeve staat
wordt opnieuw een salvo vuur gegeven en
terwijl de geweren worden gepresenteerd en
door de militairen het militair saluut wordt
gebracht en de burgers het hoofd ontblooten,
daalt de kist. Een laatste salvo vuur wordt
gegeven.
Toespraak commandant Marine.
Met ontbloot hoofd spreekt schout bij nacht
Jolles een afscheidswoord. Opnieuw staan wij
tegenover de Majesteit van den dood. Weder
om heeft de Nederlandsche Marine een groo-
te slag getroffen door het op een mijn stoo-
ten van H.Ms. „J. v. Gelder", waarbij een
aantal mannen het leven verloor.
Een van die slachtoffers ben jij, Kruisland.
Wij zijn hier gekomen als vertegenwoordi
gers van den minister, van den opperbevel
hebber van Land- en Zeemacht, van den chef
der Mairnestaf, autoriteiten van de stad Den
Helder, afgevaardigden van de Kon. Land
macht, mede opvarenden van de „Jan van
Gelder" en afgevaardigden van de Kon. Ma
rine. Doch wat baat het?. Wrj kunnen jou
de R
van
Rauw weer op komst. Ge voelt het aan Uw
rheumatiek. Waarom zoudt ge nog langer door
't leven gaan als 'n wandelend weerglas, met
scheuten en pijn bij iedere aanwijzing van
ander weer? Het rheumatiekseizoen staat voor
de deur, maar het is nü nog tijd. Neem
Kruschen Salts. De aansporende werking van
Kruschen's zes minerale zouten op lever, nie
ren en ingewanden heeft een weldadige invloed
op Uw heele gestel. Dat komt omdat dje tot
nieuwe werking opgewekte organen Uw bloed
zuiveren van alle overtollige schadelijke zuren,
die zich nu ophoopen in het gestel en oorzaak
zijn van Uw klachten. Begin vandéég Uw kuur,
om straks te ei-varen, dat ge vrij blijft van
de ondragelijke pijpen, die U nu het leven
vergallen.
Kruschen Salts, verkrijgbaar bij apothekers
en drogisten a 0.40, 0.75 en 1.60 (extra
groot pak). Fabrikanten: E. Griffiths Hughes
Ltd., Manchester (Engeland). Opgericht 1756.
(Adv.)
het leven niet meer teruggeven. Je bent van
ver weg gekomen om het vaderland te dienen
en je hebt deze daad met den dood moeten
bekoopen. Wij zijn niet in den oorlog, maar
als er ooit sprake is van het vallen op het
veld van eer, dan is er hier sprake van.
Ginds treuren je familieleden. Wij roepen je,
namens allen toe: Rust zacht.
Afscheidswoord van den comman
dant van H.Ms. „v. Gelder".
De commandant van H.Ms. „J. v. Gelder",
de luit. ter zee le kl. C. Y. Fraser, herinnert
er aan, dat het op den dag af acht jaar is,
dat Kruisland in dienst kwam. In den korten
tijd, dat ik je ken, heb je je doen kennen als
een voorbeeldig onderofficier, zoo zegt de
heer Fraser. Het vervult ons met groote
droefheid, dat gelijk aan jou nog aan 2 flinke
makkers een afscheid moet worden toegeroe
pen, die vandaag eveneens ter aarde worden
besteld.
Niet alleen je familie, ook de menschen van
de „v. Gelder" zullen je in herinnering hou
den.
Namens den bond van Surinamers te
Amsterdam, brengt een onderofficier van de
Marine een laatsten groet.
Woord van troost en bemoediging.
De vlootpredikant, Ds. Vaandrager, spreekt
hierna een woord van troost en bemoediging'.
Heden zou de „J. v. Gelder" binnenkomen en
de opvarenden zouden een oogenblik de ge
varen mogen vergeten,, waaraan zij dagelijks
zijn blootgesteld. Nu zijn er echter onver
wachts opgeroepen voor groot verlof, waar
van zij niet meer zullen terugkeeren. Ik denk
aan hen, die ver van hun land aan de groeve
worden toevertrouwd. De Surinamers zijn
zoo gebonden aan den bodem van hun vader
land en onder de vele kransen, is misschien
wel het aandoenlijkst, die van hun landge-
nooten.
Spreker herinnert aan het woord, dat we
schreven bij de ramp, dat menschenwoorden
hier moeilijk kunnen troosten, maar dat deze
wetenschap een troost is, dat ons leven be
rust in handen van den Almachtige, die in
zijn oneindige wijsheid en liefde het uur van
onzen dood bepaald heeft. Dit is de eenige
troost, dat God zich niet vergist. Dit geeft
ook kracht en sterkte aan allen brj de Ma
rine, die daarvan doordrongen zijn en geroe
pen worden hun gevaarlijk werk te verrich
ten.
Het moet ons treffen, dat wanneer een
ongeluk gebeurd, er zoo dikwijls een tweede
op volgt. Dat is geen speling van het noodlot,
maar ook hier hebben we de zekerheid, dat
er Eén is, die alle dingen beschikt. Deze roep
stem gaat uit tot de strijdmakkers van
Kruisland, dat God in Jezus Christus zonde
en dood overwonnen heeft en dat, wie in
Hem gelooft, niet zal sterven, maar naar het
woord van den Heiland, het eeuwig leven
heeft.
De leider van de begrafenis, de luit. ter zee
De Jong, bracht namens de familie een
woord van dank aan autoriteiten en belang
stellenden.
Het vuuypejeton lost een qalvo de groeve.
Wij hebben eenigen tjjd op de drukke
uren van den dag verkeersagenten ge
had op die punten van de stad, waar
het verkeer, zonder regeling zoo licht
in een knoop kan komen en aanleiding
tot ongelukken kan geven. Ze zijn ver
dwenen, die regelaars van het verkeer,
waarom is ons niet duidelijk, want het
verkeer in onze groeiende stad wordt
er niet rustiger op en vooral om twaalf
uur en om half zes en ook by het aan
gaan van de Marinewerf, zijn er hon
derden en honderden fietsers en voet
gangers in het centrum van de stad. Het
zou daarom wel wensehelijk zijn, op die
punten, die de politie zelf het beste kan
beoordeelen, gedurende een half uur, een
agent te plaatsen, die regelend op kan
treden. Gisterenmiddag gebeurde een
vrij ernstig ongeluk op den hk. Koning
straatSpoorstraat en wjj vernamen
van bewoners daar, dat men vaak z'n
hart vasthoudt over de groote drukte
op dezen hoek. Hetzelfde heeft men by
de Spoorstraat, hk. Keizerstraat, bij Kei
zerstraat, hk. Sluisdijkstraat, waar vier
wegen op elkaar uitkomen, op het Ko
ningsplein, waar de toestand echter
nogal overzichteiyk is. Voorts bij den
Overweg en wellicht op nog andere
punten van de stad.
Misschien kan het hoofd van de politie
dit eens in overweging nemen, daar op
de drukke uren een van zijn mannetjes
te posten. Men leert daardoor tevens
zich aan (je regelen van het verkeer te
houden en zoo werkt deze maatregel ook
preventief.
Teraardebestelling matroos J. Bimmel.
Hoezeer de burgerij van Vlissingen mede
leeft met de marine kwam overduidelijk tot
uiting in de zeer groote belangstelling, die er
bestond voor de begrafenis van den matroos
le klasse J. Bimmel, een der slachtoffers van
de ramp met Hr. Ms. „Jan van Gelder".
Voorafgegaan door tamboers en pijpers en
gevolgd door een groep marinemannen, waarbij
een deputatie van de „Jan van Gelder" het
geheel onder leiding van den luitenant ter zee
2e klasse W. Hees, schreed de stoet naar de
algemeene begraafplaats. Daar bevonden zich
o.a. de kapitein ter zee A. M. Hekking, chef
van den mijnendienst, tevens vertegenwoordi
ger van den Oppervervelhebber van land- en
zeemacht en van den chef van den Marinestaf
te Den Haag, verder de kapitein-luitenant ter
zee J. C. Cornelis, die den minister v. Defensie
vertegenwoordigde en den commandant van de
marine te Willemsoord, voorts de luitenant ter
zee le klasse T. K. baon van Asbeck als oudste
commandant van de te Vlissingen gestation-
neerde mijnenleggers en de burgemeester van
Vlissingen, de heer Van Woelderen, terwijl zich
bij de geopende groeve hadden opgesteld depu
taties van de te Vlissingen gelegerde land
macht onder commando van kapitein A. de
Wit en deputaties van de mijnenleggers.
Nadat het vuurpeleton de gebruikelijke eer
bewijzen had gebracht, sprak de luitenant ter
zee le kl. T. K. baron van Asbeck als oudste
manningen van de mijnenleggers. „Gij zijt",
aldus spreker, „gevallen in dienst van Konin
gin en Vaderland. Deze wetenschap zal ons
marinemannen, sterken in de uitoefening van
onzen plicht". De vlootpredikant, Ds. J. v. d.
Giesen, sprak woorden van troost tot de
familie.
Na te zijn voorgegaan in gebed, dankte spr.
voor de groote belangstelling.
Korporaal Grootjans' laatste gang.
Ook te Middelburg trok een droeve stoet
door de stad: het stoffelijk overschot van den
korporaal-konstabel van de „Jan van Gelder"
C. J. Grootjans werd met militaire eer ter
aarde besteld.
Langs den langen weg, dien de droeve stoet
volgde, stonden ondanks den stroomenden
regen duizenden opgesteld. De baar met de
nationale driekleur en een schat van bloemen
gedekt, werd voorafgegaan door een vuur
peleton met tamboer en pijper en een depu
tatie van de „Jan van Gelder", terwijl twee
detachementen van de marine uit Vlissingen
den stoet sloten. Als slippendragers fungeer
den collega's van den overledene.
Op de begraafplaats waren o.a. aanwezig de
commandant van Zeeland, schout-bij-nacht H.
J. van der Stad met zijn adjudant, kapitein H.
W. Donker, als vertegenwoordiger van den
minister van Defensie, van den opperbevelheb
ber, van den chef van den marinestaf en van
den commandant der marine te Willemsoord.
Nadat het vuurpeleton enkele salvo's gelost
en de eerewacht betrokken had, voerde kapt.-
luitenant ter zee W. v. d. Donker voor de ge
opende groeve het woord. Hij gewaagde van
de tragische omstandigheid, dat de overledene
kortgeleden gepensionneerd was. Wel niemand
zal hebben bevroed, dat hij enkele maanden
later in 's lands dienst zou vallen. Onze innige
deelneming gaat uit naar de nabestaanden.
Mogen zij de kracht vinden dezen slag te
dragen.
Vlootpredikant J. v. d. Giesen sprak een
woord van troost tot weduwe en zoontje. Na
mens de familie bracht hij dank aan de auto
riteiten, officieren en manschappen voor hun
medeleven en de wijze, waarop de familie werd
bijgestaan. Ook H. M. de Koningin heeft in een
bemoedigend schrijven Haar deelneming geuit.
DE TOESTAND VAN HET JONGETJE
HELLENDOORN.
Naar wij hedenmorgen vernamen is de toe
stand van het kind, dat Woensdag een trap
van een paard kreeg, nog hoogst ernstig.
Men vreest voor het leven van het kind.
GETROUWD: D. J. M. van Maanen en G.
van den Bosch; P. P. van Oosterum en F.
Slot; J. Hoefnagel en A. Pasterkamp: K. Bijl
en P. M. Witters; J. Röge en M. A. Verver;
G. E. Koger en A. W. Grommel.
BEVALLEN: A. ZeemanZeeman, d.; J.
G. Slotvan de Ree, d.; A. M. AgemaSaen-
ger. z.A. M. Schellinger-Stroband z.
OVERLEDEN: G. P. van Baaren (m.) 11 d.
We zijn de laatste maanden nogal eens in
afwachting geweest. Telkens weer was men
internationaal vastgeloopen in onderhandelin
gen of anderszins en telkens werd, dan van
deze en dan van die zijde, een poging onder
nomen, om de onderhandelingen weer op gang
te brengen of een voor de deur staande ramp
te vermijden.
Vandaag wachten we weer op wat
Hitier te vertellen zal hebben en of dat
gene, wat hij naar voren zal brengen
aanleiding kan zijn tot uitstel van de
groote menschenslachting, die totalitairen
oorlog heet of dat Engeland en Frankrijk
geen enkele reden in de toespraak van
den Duitschen Führer zullen vinden om
den strijd nog langer uit te stellen.
Want hoe het zij, hevig gevochten wordt
er nog steeds niet. Aan het Westelijk front
blijft de strijd tot enkele plaatselijke acties
beperkt en wanneer we niet telkens ver
namen, dat er handelsschepen of oorlogs
bodems in den grond werden geboord
trouwens ook lang zooveel niet als in
1914 dan zouden we ons op een uitge
doofde vulkaan kunnen denken. Dat is helaas
niet het geval, het rommelt onder onze voeten
en de lava vloeit langzaam uit den open
kratermond. Er zijn teekenen, die wijzen op
hevige erupties en op een mogelijke ver
nietiging van de wereld waarop wij rond
gaan.
Wij wachten af, wat Hitier vanmiddag te
vertellen heeft, of liever, reeds gesproken
heeft, want als de krant in de bus ligt, heeft
de Duitsche Führer het woord reeds gevoerd
en kan men voor ons kantoor de bulletins
lezen van den korten inhoud van zijn toe
spraak. In welingelichte kringen gelooft men,
dat Hitier niet met omlijnde vredesvoorstel
len zal komen, maar dat hij slechts den wil
van Duitschland om dezen oorlog niet voort
te zetten, naar voren zal brengen. Deze mede-
deeling zal echter, naar alle waarschijnlijk
heid, door Engeland en Frankrijk voor kennis
geving worden aangenomen en als Hitier dus
inderdaad met geen positieve voorstellen
komt, die het aannemen waard of althans het
overwegen waard zijn, dan mag men binnen
korten tijd groote offensieven verwachten.
Duitschland houdt daar schijnbaar reeds
rekening mee en de concentratie van belang
rijke Duitsche eenheden achter de Siegfried-
linie, langs de Belgische grens, is niet be
moedigend.
Heel de wereld hoopt, dat de groote
strijd zal worden afgewend, maar heel
de wereld vreest, dat dit niet meer moge
lijk zal zijn.
Laat ons rustig afwachten
Gisterenmiddag om ongeveer 12 uur heeft
een vrij ernstige aanrijding plaats gehad in de
Koningstraat, hk. Spoorstraat. De kantoor-
looper van de rijkswerf A. Dienaar, wonende
in de Langestraat, kwam op dat uur van de
Marinewerf en reed op zijn rijwiel, met vrij
groote snelheid de Koningstraat in. Naast de
zaak van den heer Coltof stond een vrachtauto
van den heer Zon uit Julianadorp geparkeerd,
terwijl een militaire auto dezen vrij grooten
vrachtauto passeerde, kwam de bestuurder
van den vrachtauto aan den straatkant uit
zijn cabine. Deze verboden manoeuvre, iedere
bestuurder behoort aan den trottoirkant uit te
stappen, noodzaakte Dienaar, die juist tus
schen de auto's door wilde rijden, naar links
uit te wijken en daardoor kwam de jongeman
met den militairen wagen in botsing, sloeg van
zijn rijwiel en kwam met zijn hoofd tusschen
patbord en achterwiel van den militairen auto.
Deze stond gelukkig direct stil, doch het hoofd
van D. was vrij ernstig gewond en bloedde
tamelijk hevig uit verschillende wonden.
Eenige juist passeerende marineofficieren
legden den man op het trottoir en zetten, met
behulp van enkele soldaten, de omgeving af.
Een arts werd gewaarschuwd en binnen korten
tijd was een marinedokter ter plaatse, terwijl
ook dokter Rienks spoedig arriveerde.
Het slachtoffer werd op een brancard gelegd
en naar de politie-auto, die intusschen was aan
gekomen, gedragen, waarna hij naar het
Marinehospitaal werd vervoerd. Hier bleek bij
onderzoek, dat hij een lichte hersenschudding
had opgeloopen.
Ter plaatse van het ongeluk werd door de
politie proces-verbaal opgemaakt.
De Afd. Den Helder van de Ned. Ver. van
Huisvrouwen vraagt voor haar speldjesdag,
welke Zaterdag 7 Oct. a.s. wordt gehouden ten
behoeve van het breien voor gemobiliseerden
(bivakmutsen, polsmoffen, enz.), nog eenige
collectrice's, welke zich kunnen opgeven Vrij
dag 6 Oct., 's middags tusschen 4 en 6 uur, in
Casino.
Wie geen collectant ontmoet, gedenkt het
gironummer 168372 van de Afd. Den Helder
van de Ned. Ver. v. Huisvrouwen.
GEEN BRANDEND ACHTERLICHT.
Tegen een tweetal personen werd gisteren
proces-verbaal opgemaakt terzake het fieten
zonder dat op het rijwiel een brandend achter
licht aangebracht was.
