OOK LETLAND
Russische Vazalstaat
Duitsche bewering
schrikt
Amerika op
Vraaggesprek
Von Ribbentrop
DAGBLAD VOOR DEN HELDER EN HOLLANDS NOORDERKWARTIER
Roode vloothavens en vliegvelden
in de „vrije" republiek
met
Besprekingen met Littauen.
Finland in afwachting
J
KONINGSTRAAT 78, DEN HELDER. TELEFOON 50 (2 LIJNEN)
V R IJ D A G
6 OCTOBER 1939
67e JAARG. No. 8739
Engeland zou
Amerikaansche
mailboot
vernietigen
Sovjet-Russische eiscbeo
in de Finsche Golf
„Vernietiging van Hitlerisme
even zinloos als vernietiging
van Engelsche democratie"
Dit nummer bevat 8 pagina's
EERBERICHT
DE BILT SEINTt
HELDERSCHE COURANT
Uitgave der Uitg.-Mlj. Hollands Noorderkwartier N.V. te Den Helder
Moskou deelt mede, dat gisteren een verdrag van wederzijdsche
bijstand tusschen de Sovjet Unie en Letland is onderteekend. Dat
dit pact intusschen vrij eenzijdig is en volkomen strijdig met de
idéé vrije staat, welke Letland voor den vorm is gelaten, moge blij
ken uit de tekst van het verdrag, dat wij in staat zijn hieronder
thans reeds af te drukken.
Ar tikel 1: De beide contracteerende
partijen verbinden zich elkander eiken bij
stand, met inbegrip van militairen bijstand,
te verleenen in geval van een directen aan
val of een bedreiging met aanval van de
zijde van eenige groote Europeesche mo
gendheid tegen de zeegrenzen der partijen
in de Oostzee of hun landgrenzen.
Artikel 2: De Sovjet-Unie verbindt
zich liet Letlandsche leger bijstand te ver
leenen in wapening en andere militaire uit
rusting op gunstige voorwaarden.
Artikel 3: Ten behoeve van de waar
borging van de veiligheid der Sovjet-Unie
en ter consolideering van haar eigen onaf
hankelijkheid verleent de Letlandsche repu
bliek de Sovjet-Unie het recht tot het heb
ben van vlootbases in pacht en tegen rede
lijken prijs in de steden Liepaj (Libava) en
Ventspils (Windawaj en van verscheidene
vliegvelden. De nauwkeurige plaatsen voor
de bases en vliegvelden en de grenzen daar
yan zullen ïti wederzij dsch overleg worden
vastgesteld, Voor de bescherming van de
straat Irben wordt de Sovjet Unie het recht
verleend op dezelfde voorwaarden een ba
sis voor kustartillerie aan de kust tusschen
Ventspils en Pitrags te vestigen. Voor de
bescherming der vlootbases, der vliegvelden
en der kustartillerie basis heeft de Sovjet-
Unie het recht op eigen kosten op de aan
gewezen plaatsen land- en luchtmachttroe
pen tot een strikt beperkt aantal te hand
haven. De maximale grootte dezer strijd
krachten zal bij speciale overeenkomst be
paald worden.
Artikel 4: De contracteerende partijen
verbinden zich geen bondgenootschap aan
te gaan of niet deel te nemen aan eenige
coalitie, gericht tegen een dier partijen.
Artikel 5: De tenuitvoerlegging van
dit pact mag in geen enkel opzicht schade
toebrengen aan de souvereine rechten der
partijen. Het gebied, aangewezen voor de
in artikel 3 genoemde bases en vliegvelden
blijft territorium van de Letlandsche repu
bliek.
Artikel 6: Dit pact treedt in werking
door de uitwisseling der ratificatie-oorkon
den en geldt voor den duur van 10 jaar.
Dit verdrag is opgemaakt in twee origi-
neele exemplaren, in de Russische en Let
landsche talen, op 5 October 1939 te Mos
kou.
(w.g.) Vyacheslav Molotof,
(w.g.) Wilhelm Munters.
Rusland, dat plotseling Oostzeemogend-
heid van de eerste rang is geworden moet,
wil het deze positie handhaven en in over
eenstemming met zijn nieuwen rol leven,
snel zijn vloot- en luchtstrijdkrachten uit
breiden en beslag leggen op de daarvoor
noodige steunpunten, hun toegangswegen
en de strategische veiligheid er van verze
keren.
Ook Littausche afgevaardigden zijn reeds
zooals wij meldden, naar Moskou ontboden
om, dit is wel zeker, daar eveneens hun
Vonnis te hooren.
Wel spreekt men er van, dat de Sovjets
Wilna aan Letland zouden willen afstaan,
doch al zou dit gebeuren, dan beteekent dit
ongetwijfeld weinig meer dan een thea
traal gebaar, omdat het kleine landje zeker
zoodanig in de militaire greep van het Roo
de leger zal worden vastgeknepen, dat het
Weinig kanten meer heen zal kunnen.
De nieuwe positie van de Sovjet Unie
brengt ook mede, dat de beheersching van
de Finsche golf, door enkele aan Finland
toebchoorende eilanden, zeker door het
Kremlin onder liet oog moet worden gezien.
Algemeen verwacht men, dat na regeling
der betrekkingen met Littauen, de binsche
regeering een uitnoodiging zal krijgen, om
oen afgezant naar Moskou te_ zenden, ten
einde deze kwestie en misschien ook nog
enkele andere te bespreken.
Wij geven hierbij een kaartje van de rin-
Sche Golf, waarop de eilanden, waarnaar
Rusland zijn begeerige hand vrij zeker zal
uitsteken, zwart zijn aangegeven.
Zooals men ziet beheerschen zij volkomen
de toegang tot het oude St. Petersburg en
daarmede het hart van ontwakend mari
tiem Rusland.
Steeds verder.
Interessant is uit Tallinn te vernemen, dat
bij de regeling der aan de Sovjets „toegesta
ne" militaire concessies reeds thans moei
lijkheden rijzen, omdat de Russische eischcn
steeds verder gaan.
Deze meerdere verlangens, waaraan de
regeering wil toegeven, dreigen in het ge
knechte Estland een kabinetscrisis te ver
oorzaken, die zich in de parlementaire zit
ting van 10 October zal openbaren.
Ook zouden de Estlandsche legerleiders,
inclusief de chef, generaal Laidoner, van
plan zijn, om ontslag te vragen, in verband
met de moeilijkheden met de Russische mi
litaire missie, ondanks het feit, dat Rusland
als tegenprestatie afziet van de eischen om
ook vliegtuigbases en garnizoens in het bin
nenland van Estland te verkrijgen.
WAARHEID OF INSINUATIES?
In Amerika is men opgeschrikt door een
mededeeling van het Witte Huis, dat het
Amerikaansche mailschip Iroguois, op den
thuisreis met ondergang bedreigd wordt. De
commandant der Duitsche vloot heeft, aldus
zegt men, de Vereenigde Staten ervan in
kennis gesteld, dat het Amerikaansche
stoomschip „Iroquois", dat met Amerikaan
sche burgers van Europa onderweg is, tot
zinken zal worden gebracht, wanneer het
TALLINN
BALTISCHPORT
ESTLAND
de Amerikaansche kust nadert. De secreta
ris van Rooseveit, Siephen Early, zeide, voor
hij deze verklaring aan de journalisten over
handigde, dat de aangelegenheid volledig
besproken is in de bijeenkomst van het ka
binet en dat men besloten heeft alle feiten
bekend te maken. Early verklaarde, dat ad
miraal Raeder, de Duitsche vlootcomman-
dant, de mededeeling aan den Amerikaan-
schen marineattache te Berlijn gedaan had.
Rooseveit is er gisteravond van in kennis
gesteld.
Een herhaling van de Atheniaramp?
In de verklaring van het Witte Huis wordt
gezegd, dat admiraal Raeder de Vereenigde
Staten ervan in kennis had gesteld, dat
„volgens een inlichting waaraan hij geloof
hechtte, de Irocj tot zinken zal worden ge
bracht, wanneer het schip de Amerikaan
sche Oostkust nadert, 't Tot zinken brengen
zou worden volbracht door een herhaling
van de omstandigheden, die den ondergang
van de „Athenia" kenmerkten."
Veiligheidsmaatregelen.
Dit komt er dus op neer, dat de Engel-
schen een torpedeering in scène zouden zet
ten, en er de Duitschers de schuld van ge-
veil, althans volgens de Duitsche lezing.
Het Witte Huis deelt in de verklaring ver
der mede, dat een vaartuig van de kust
wacht verscheidene vlooteenheden de „Iro
quois" tegemoet zonden varen en het schip
naar een Amerikaansche haven zouden con
voieeren. Louter bij wijze van voorzorgs
maatregel. Men heeft den gezagvoerder den
raad gegeven nauwkeurig te onderzoeken
of zich wellicht ontplofbare stoffen aan
boord bevinden.
Twijfel.»
Het Witte Huis heeft later te kennen
gegeven de verklaring ongeloofwaardig te
achten. Early zeide. „Wij gelooven niet, dat
er veel menschen in de Ver. Staten zijn,
die denken, dat 't bericht waar is of waar
kan zijn." De bijeenkomst van het kabinet
was vrijwel geheel aan de bespreking van
deze aangelegenheid gewijd. „Wij kunnen
ons niet voorstellen, aldus zeide Early nog,
dat Engelsche, Fransche of andere schepen
zouden doen, wat het bericht inhoudt." Het
Witte Huis wil volgens Early geen sensatie
verwekken.
In de groote vergaderzaal van het departe
ment van Binnenlandsche Zaken is Don
derdagmiddag het Algemeen Steuncomité
1939 geïnstalleerd door H.K.H. Prinses Ju-
lana, eere-presidente van het comité. Rechts
naast de Prinses de voorzitter van het co
mité, staatsraad Mr. J. B. Kan.
In Finland vraagt men zich af,
of de Finsche minister de zesde
minister zal zijn, die een uitnoodi
ging zal krijgen om naar Nloskou
te komen, teneinde vermoedelijk
wenschen of eischen van Sovjet-
Rusland aan te hooren ten opzich
te van eenige Finsche eilanden in
de Finsche Golf, waarop de Sovjet-
Unie aanspraak zou willen maken.
Op bovenstaande kaart zijn de
ze eilanden zwart aangegeven; de
stippellijn geeft de territoriale grens
weer van Finland.
JAPANSGHE JOURNALIST HOORT
INTERESSANTE UITSPRAKEN.
De Duitsche rijksminister van buitenland-
sche zaken, von Ribbentron heeft Donder
dag den specialen correspondent van de Ja-
pansche bladen: „Tokio Nitsji-Nitsji" en
„Osaka"Mainitsji", „Koesoejama', ontvan
gen.
Volgens het Duitsche Nieuwsbureau is een
vraaggesp-ek gehouden, waarbij o.a. het vol
gende is gezegd:
Wat is uw oordeel, aldus vroeg de- Ja-
pansche journalist, over de accoorden van
Moskou en hun gevolgen voor de Europee
sche politiek?
Von Ribbentrop antwoordde: „Ik ben zeer
voldaan over het verloop en het resultaat der
onderhandelingen tuschen Duitschland en
de Sovjet-Unie. die hebben geleid tot een ver
heldering van den toestand in het vroegere
Poolsche gebied en daarmede in Oost-Euro
pa. Ik ben ervan overtuigd, dat het herstel
van orde en rust in dit gebied niet slechts
in het voordeel en tot een zegen voor de daar
levende verschillende volksgroepen zal zijn,
maar dat met de verwijdering van dezen
haard van onrust ook een belangrijke stap
op den weg naar herstel van den wereldvre
de gedaan is. Verder geloof ik, dat deze re-
Verwachting: Meest matige Z.O.
tot Z. of Z.W. wind, betrok
ken tot zwaar of half be
wolkt, plaatselijk eenige re
gen, weinig verandering in
temperatuur.
geling een les is voor alle oorlogophitsers in
de wereld en door alle vredelievende volken
slechts oprecht toegelicht zal worden.
Duitschland en Sovjet-Rusland hebben in
hun gemeenschappelijke verklaring Enge
land en Frankrijk voor de keuze tusschen
oorlog en vrede gesteld. Het staat aan de
westelijke mogendheden 'n beslissing te ne
men.
DE DUITSCH—JAPANSCHE
BETREKKINGEN.
Welken invloed zullen deze Duitsch
Russische overeenkomsten op de Duitsch
Japansche en de JapanschRussische be
trekkingen hebben?
„Ik heb met voldoening kennis genomen
van het accoord van Nomonhan, dat eenige
weken geleden tusschen Japan en Rusland
tot stand is gekomen. Ik geloof, dat dit eerste
accoord een positieve bijdrage voor een defi
nitieve pacificatie ook in het Verre Oosten
beteekent. Iedere verdere stap in deze rich
ting wordt door Duitschland toegejuicht, de
Duitsch-Russisehe overeenkomsten en de
vriendschappelijke betrekkingen tusschen
Japan en Duitschland kunnen dit streven
slechts bevorderen.
HET DUITSCH-RUSSISCHE
VREDESOFFENSIEF.
Men zegt excellentie, dat Duitschland met
de Duitscli-Russische verklaring een groot
vredesoffensief heeft geopend. Is dit werke
lijk in overeenstemming met de bedoe
lingen van de Duitsche regeering?
Hierop antwoordde Von Ribbentrop:
„Duitschland heeft steeds den vrede en
nooit den oorlog gewild. De Poolsche oorlog
is ons tegen alle verstandige aanbiedingen
van den Fuelirer in. opgedrongen. Evenzoo
VON RIBBENTROP.
hebben in het Westen niet Duitschland,
maar Engeland en Frankrijk den oorlog
verklaard. Als Duitschland daarom nog
steeds tot vrede bereid is, is dat niets
nieuws. In elk geval zullen de westelijke
mogendheden spoedig moeten beslissen. An
ders zou tegenover de zinlooze bedreiging
der Engelsche oorlogsophitsers, „vernieti
ging van het Hitlerdom", die niets anders
beteekent dan de vernietiging van het
Duitsche volk, evengoed een Duitsche leuze,
bijvoorbeeld: „Vernietiging der Engelsche
democratie" gesteld kunnen worden, het
geen de vernietiging van het Britsche impe
rium zou beteekenen. en wat even zinloos
schijnt.
DE ROL VAN JAPAN.
Gelooft. U, dat Japan bij deze vredes-
actie een bijdrage tot herstel van den we
reldvrede kan leveren?
„Ik geloof, dat het gewicht van Japan, als
de domineerende mogendheid in Oost-Azië,
bij alle groote beslissingen der wereldpoli
tiek van buitengewne beteekenis is. Het
is met aan twijfel onderhevig, dat op het
oogenbhk in vele landen oorlogsöphitsers
zich bevinden, die ten zeerste geinteresseerd
zijn bij het uitbreken van den werkelijken
oorlog in West-Europa. Een blik in de pers
vooral ook na de publicatie van de Duitscli-
Russische vredesverklaring is voldoende om
lVeataweH- nemeL waart dezo ophitsers aan
het weik zijn. Deze internationale ophitsers
«èhLen, het Engelsche en hei Fran
sche volk tegen Duitschland op en mor
gen zouden zij er niet voor terugschrikken
bijvoorbeeld het Amerikaansche en liet Ta-
pansche voik tegen elkander op te hitsen
Ik ben er zeker van, dat men ziph in Japan
hiervan bewust is. Ik geloof daarom da
ook uw volk belang heeft bij het herstel vai
den Europeeschen vrede". e ^a'