Agrarische
in= en uitvoer
sterk gedaald
Moreel e steun
van Amerika aan Finland
SPERTIJD
Weer een
graanschip
aangekomen
Achterlichten
hielpen niet
duurt 18 maanden
Duizend vrouwen
geven gehoor
Het bankschandaal Ie
Roswinkel
Burgemeester
geschorst
Optimisme
in Finland
Critiek op P.T.T.-winst
Tweede Kamer
Postvluchten op Indig
Scandinavische landen
geven uiting aan
hun eenheid
Oogewenscke vreemdelingen
in België
Vrijhavens in Mexico
Rivier is trein de baas
INVOER VAN GRAAN, MEEL,
VEEVOEDER EN OLIEHOU
DENDE GRONDSTOFFEN BIJ
NA GEHALVEERD.
ZWARE SLAG VOOR BOLLEN
EN TOMATENEXPORT.
In de maand September is de ex
port van boter, kaas, peulvruchten,
fijne zaden, pootaardappelen, bloem
bollen, tomaten, kool, wortelen, aard
appelmeel, dextrine en strooearton
sterk gedaald.
De invoer van voergraan, brood
graan, tarwebloem ongepelde rijst,
veekoeken, dierlijk eiwit en oliehou
dende zaden en pitten bleef 40 a 50
beneden den ivoer in dezelfde
maand van het vorige jaar en be
neden dien in Augustus ]L
De totale boter-export daalde, ten opzichte
van Augustus, aldus het Hsb., met 2245 ton,
wat voornamelijk op rekening van Engeland
moet worden geschreven.
De kaasexport naar Engeland werd ge
halveerd; die naar Duitschland verminderde
slechts weinig.
De druivenexport naar Engeland liep van
(114.000 kilo tot 81.000 kilo terug, naar
Duitschland werden in Sept. 1.173.000 kilo
geleverd tegen 1.0G7.000 in Aug.
Bollen.
De bloembollen-export naar Engeland be
droeg in de afgeloopen maand nog slechts
5,3 millioen kilo tegen 12.6 in Sept. 1938 en
9,1 in Aug. jl.
Duitschland, dat vorig jaar September
2.5 en in- Augustus jl. niets afnam, kocht
thans 1.1 millioen kilo.
De totale bollen-export in Septem
ber is per saldo, vergeleken bij vo
rig jaar gedaald van 26.4 op 18.5 mil
lioen kilo, dat is dus met 30
In het geheele kalenderjaar 1938
kochf Engeland 28 millioen kilo bol
len van ons. Dit jaai zal deze hoe
veelheid, gezien het invoerverbod,
beperkt blijven tot de ruim. 17 mil
lioen kilo, die vóór 8 September,
vaak in groote haast, zijn uitge
voerd.
Tomaten-export zwaar getroffen.
Zéér zwaar getroffen is onze tomaten-
export: deze heeft in September slechts O.i
millioen kilo bedragen tegen het tienvoudige
in September 1938 (en het ruim twintigvou
dige in Augustus j.1.). Vorig jaar Septem
ber kocht Engeland 3.8 millioen kilo van ons,
thans niets (14 ton).
Vergeleken bij September van het vorige
jaar, daalde de totale export van;
kool van 2.00 op 0.68 mill. kg.
sla van 0.43 op 0.29 mill. kg.
peen van 2.44 op 0.46 mill. kg.
komkommers van 0.35 op 0.00 mill. kg.
augurken van 1.01 op 0.00 mill. kg.
snij- en prinsesseb. van 2.22 op 1.85 mill. kg.
tomaten van 4.22 op 0.39 mill. kg.
druiven van 1.50 op 1.40 mill. kg.
Invoer veekoeken, enz.
De invoer van voergraan, veekoeken en
dierlijk eiwit, heeft in de afgeloopen maand
bedragen 70 millioen kilo, tegen 125 vorig
jaar in dezelfde maand en 120 in Augustus.
Die van oliehoudende zaden en pitten be
droeg 36, tegen 61 zoowel vorig jaar, als in
Augustus.
Deze daling is tè typisch, dan dat zij niet
in verband zou staan met de internationale
omstandigheden. Van beide groepen is de
invoer n.1. met 42 gedaald ten opzichte
van vorig jaar in Augustus j.1.!
Tarwe-invoer.
Wat betreft tarwe en tarwebloem, ook daar
van is de invoer sterk gedaald. De tarwe-
import bedroeg n.1. slechts 40 millioen kilo,
tegen 76 vorig jaar en 73 in Augustus, een
daling dus met 46
De import var "arwebloem bedroeg 3.0
millioen kilo, tegen 4.4 vorig jaar en 7.1 in
Augustus!
Interpellatie-verzoek Rost van
Tonningen afgewezen.
De tweede Kamer heeft gistermiddag het
interpellatieverzoek van den heer Rost van
Tonningen (nsb.) o.m. betreffende het in
gevaar brengen van de onzijdigheid van Ne
derland door den voorzitter van het Neder-
landscli Verbond van Vakvereenigingen,
zonder hoofdelijke stemming afgewezen. De
voorzitter had opgemerkt, dat dit onderwerp
zich beter leent voor schriftelijke vragen,
terwijl bij de begrootingsdebatten ook gele
genheid bestond den minister vragen te
stellen.
Het wetsontwerp wijziging van de Vesti
gingswet Kleinbedrijf 1937 heeft nog eenig
debat ontlokt. De bij nota van wijziging
voorgestelde regeling, dat den ondernemers,
die onder de wapenen zijn, een bijzondere
vergunning zal worden verleend, welke hun
toest aat een waarnemen den beheerder in
dienst te nemen, die niet aan de vastge
stelde vestigingseischen behoeft te voldoen,
werd algemeen toegejuicht.
Met betrekking tot de facultatieve verlen
ging van den spertijd tot maximaal 18 maan
den werden o.m. door den heer van den
Heuvel (A. R.) bezwaren geuit. Naar zijn
meening behoort deze helaas onmisbare ter
mijn niet nogmaals verlengd te kunnen
worden.
Een door den heer Algera, even
eens (A. R.) ingediend amendement
met de strekking de verlenging niet
mogelijk te maken, werd met 54 te
gen 14 stemmen verworpen.
Overigens had de meerderheid van de
sprekers slechts lof voor de werking van
de vestigingswet. De minister deelde nog
mede, dat 26.000 van de 26.000 candidaten
geslaagd zijn. Het onderwerp werd tenslot
te zonder hoofdelijke stemming aangeno
men. De overige ontwerpen, waaronder een
groote reeds contingenteeringsontwerpen
werden zonder debat en zonder stemming
door de Kamer aanvaard.
De oproep tot geestelijke mo/
lisatie.
Verscheidenen van de vrouwen, die on
langs in de pérs een oproep gericht heb
ben tot de vrouwen van Nederland, waren
gistermiddag ter verdere bespreking in
Den Haag bijeen.
Het bleek, dat reeds bijna 1000 betuigin
gen van instemming waren binnengeko
men.
Besloten werd om zoo spoedig mogelijk
over te gaan tot het beleggen van plaatse
lijke bijeenkomsten van de schrijfsters van
adhaesiebetuigingen, onder leiding y_an de
onderteekenaars.
Leden van de
moeten f 775.
talen.
Boerenleenbank
per hoofd be
llet is thans ongeveer een jaar geleden
dat het Drentsche dorp Roswinkel werd op
geschrikt door de arrestatie van den kas
sier van de Roerenleenbank aldaar, de land
bouwer K. G., wegens onregelmatigheden,
waardoor een bedrag van ongeveer arie en
een halve ton verloren zou zijn. Sedertdien
hebben de leden en de spaarders van deze
instelling zich moeten afvragen, welke ge
volgen het gebeurde.voor bon zou hebben.
De fraudeerende kassier is inmiddels door
het gerechtshof te Leeuwarden tot drie
jaar gevangenisstraf veroordeeld.
Thans heeft, aldus de N.R.O.rt., de raads
man van het bestuur, mir. II. E. Timmer
man te Ter-Apel aan dc leden medegedeeld
dat zij hoofdelijk voor 1 December f 775
moeten betalen, hetgeen voor velen van hen,
kleine landbouwertjes, en arbeiders, in de
tegenwoordige omstandigheden ernstige
moeilijkheden zal beteekenen. Kleine eige
naren. die, mede onder den invloed van de
crisis, hun bedrijfje tot het uiterste met hy
potheek hebben moeten belasten, krijgen
door deze vordering den nekslag en de mo
gelijkheid schijnt dan ook niet uitgesloten
te zijn, dat enkele van zulke bedrijfjes
verkocht zullen moeten worden.
De Zaandamin de Rotterdam-
sche haven. Het oponthoud in
de Downs.
Gisteren zijn vijftien „neutrale" passa
giers van het s.s. „Noordam" van de Hol-
land-Amerika lijn in de Rotterdamsche ha
ven gearriveerd. Sedert 25 September j.1.
wordt de „Noordam" in de Downs vastge
houden. Vrijdag j.1. kwam echter een beamb
te van den immigratiedienst aan boord met
de mededeeling, dat het den „neutralen"
passagiers was toegestaan de reis voort te
zetten.
In verband met het ongunstige weer is
de overtocht eerst gisteren geschied per Ba
tavierlijn. Aan böord was alles wel. Ook
kwamen met de Batavier vier passagiers
mee van het s.s. „Juno" van de K.N.S.M.,
welk schip eveneens in de Downs ligt.
Aan boord van beide schepen is alles wel.
Tegelijk met de Batavierboot arriveerde
te Rotterdam het s.s. „Zaandam", dat sa
men met de „Noordam" bij Downs lag.
Duiische bommenwerpers boven
de „Zaandam"
De „Zaandam" had slechts een op
onthoud van acht dagen in de
Downs gehad, hetgeen te danken is
geweest aan de lading, die bestond
uit 7900 ton graan, meel, lijnkoeken
en olie voor de Nederlandsche re-
ge e ring.
Korten tijd nadat het schip in de Rijn
haven ligplaats had genomen, hadden wij
een onderhoud met den heer Henken van
de H.A.L., die namens kapitein Stamperius
enkele bijzonderheden over den overtocht
mededeelde. Het schip vertrok 3 October
van New York en kwam na een voorspoe
dige reis op 11 October in de Downs aan.
Daar werden de papieren door een Brit-
schen officier van boord gehaald en had
men niet anders te doen dan te wachten.
Behalve het verschijnen van enkele Duit-
schevliegtuigen op een flinken afstand,
gebeurde er niets bijzonders. Dinsdagmid
dag kreeg men verlof om te vertrekken.
Ook de thuisreis bracht geen emoties, een
Duitsche bommenwerper vloog even over
het schip en verdween na kennis te hebben
genomen van de nationaliteit.
Het schip zal in den loop van deze week
worden gelost en zal daarna in den nacht
van Donderdag 26 op Vrijdag 27 October
a.s. met een lading, stukgoed en ongeveer
140 passagiers naar Amerika vertrekken.
Op de heenreis kwam de Nandoe
te Bandoeng aan en de Torenvalk
te Basra; op de terugreis landlde de
Gier te Jodhpoer.
Motorrijder op stilstaande vracht
auto gereden.
Gisteravondoip kwart voor zeven is de
21-jarige motorrijder C. M. A. de Bruyn, kan
toorbediende te Rotterdam, nabij het via
duct in den Rijksweg te Overschie op een
stilstaande tractor met oplegger gereden,
welke met zeven ton bloembollen geladen
was en met een lekken band langs den weg
geparkeerd stond. Hoewel de achterlichten
van den wagen brandden, heeft de B. de
groote vrachtauto pas op het laatste oogen-
b)ik gezien.
De man werd tegen den grond gesmakt
en bleef bewusteloos liggen. Met een ern
stige verwonding van het hoofd is het
slachtoffer in zorgelijken toestand naar het
ziekenhuis aan den Coolsingel te Rotterdam
vervoerd.
Schandaal in Tubbergen.
Naar wij vernemen is de burgemeester
van Tubbergen, de heer T. C. L. L. voor
een periode van drie maanden geschorst,
hetgeen verband houdt met een onderzoek,
dat van rijkswege wordt ingesteld naar be
paalde gedragingen van den geschorste.
TENZIJ HET HEM WORDT GEVRAAGD.
Het Vaticaan blijft strijden tegen
godloosheid, bolsjewisme en
nieuw-heidendom.
Ter gelegenheid van de overhandiging der
geloofsbrieven door den nieuwen Littauschen
gezant bij den H. Stoel, heeft de Paus een
toespraak gehouden, waarin hij zinspeelde
op het gevaar, dat ontstaan is door het voort
schrijden van de Sovjets in Europa. Dc Paus
zeide o.a.:
Ons welbewust van onzen plicht als opper
ste herder, zullen wij onze actie, welke al
tijd gericht is op het heil der zielen, niet la
ten bezighouden met zuiver tijdelijke tegen
stellingen en met territoriale strijdpunten
tusschen de landen. Maar plicht laat ons niet
toe de oogen te sluiten, wanneer nieuwe on
metelijke gevaren opdoemen, wanneer over
het Christelijk Europa zich steeds meer de
schaduw gaat afteekenen van de denkbeel
den en het werk der vijanden van God. In
een dergelijke omstandigheid, meer dan wan
neer ook in de geschiedenis, verkrijgt het be
houd van de Christelijke beschaving en de
verdediging van het Christelijke erfdeel een
beslissende beteekenis voor de toekomst van
Europa en voor den bloei van elk der Euro-
peesche landen, groot of klein.
De Times meldt nit Rome:
Het is wel bekend, dat de recente uitbrei
ding van den bolsjewistischen invloed in Riga
den Paus diep heeft veronlirust en het Va
ticaan doet door middel van een zijner ver
tegenwoordigers in het buitenland reeds in
verscheidene landen stappen om verdedi
gingsmaatregelen op groote schaal tegen
communistische activiteit te bevorderen. De
eerste rapporten, hierover in het Vaticaan
ontvangen duiden er op, naar wordt verno
men, dat onder de staten, die aan zulk een
PAUS P1US
initiatief terstond hun steun zouden geven,
zich bevinden: Be Vereenigde Staten van
Amerika, alle Zuid-Amerikaansche staten
met uitzondering van Mexico, Hongarije,
Spanje, Roemenië, Zuid-Slavië, Finland, de
Oostzeelanden en de Scandinavische landen.
In zijn rede verklaarde de Paus nog, dat
hij geen bemiddeling in de internationale
kwesties zou aanbieden, tenzij Hem daartoe
een verzoek zou bereiken.
CE ENCYCLIEK BIJNA GEREED.
Men verwacht dat 29 October 's Pausen en
cycliek gereed zal zijn. De tekst is reeds
tweemaal gewijzigd.
De secretaris van de Apostolische Breven
mgr. Bracci, heeft gisteren juist de laatste
hand gelegd aan de door den paus opgestel
de en door hem uitgewerkte encycliek, die
naar schatting 8 a 10.000 woorden telt.
De eerste helft van deze nieuwe en eerste
encycliek is gewijd aan het nieuwe heiden
dom en de godloosheid. De paus zet daarin
uitvoerig uiteen, hoezeer de geest hiervan
met den geest van het katholicisme in strijd
is. De paus uit vervolgens zijn vrees, dat
het nieuw heidendom en godloosheid die
thans in Duitschland en Rusland ingang
gevonden hebben, zich over Midden-Europa
zullen verspreiden en roept daarom alle
christenen en in het bijzonder dc katholie
ken op, een barricade op te werpen tegen
deze stroomingen.
Zeer veel telegrammen naar de
vorstenconferentie. te Stockholm
RUSLAND DRINGT AAN OP ONVERWIJL-
DEN TERUGKEER VAN DEN FINSCHEN
ONDERHANDELAAR.
Zeer veel telegrammen zijn gezonden naar
de vorstenconferentie in Stockholm, waar
van het grootste deel uit ongeveer alle sta
ten van Amerika.
President Roosevelt telegrafeerde:
„Deze regeering voegt zich bij de regee
ringen van andere Amerikaansche republie
ken om uiting te geven aan haar steun voor
de beginselen van neutraliteit en orde over
eenkomstig de wet, welke de landen, welke
thans te Stockholm vertegenwoordigd zijn,
gedurende de geschiedenis steeds hebben
voorgestaan.
De Scandinavische conferentie, welke door
Uwe majesteiten bijeen is geroepen, wordt
door de regeering en het volk van de Ver
eenigde Staten van Noord Amerika met
groote belangstelling gevolgd."
Men beschouwt dit gemeenschappelijk
zenden van telegrammen aan koning Gustaaf
als een der eerste vruchten van de onlangs
te Panama gehouden conferentie, waar de
Amerikaansche republieken elkaar beloof
den neutraal te zullen blijven.
Deze moreele steun zal den Finnen onge
twijfeld een hart onder den riem steken.
Waar de vorsten zich te Stockholm ver-
toonen, worden zij daverend toegejuicht, en
waar maar eenigszins mogelijk trachten de
Scandinavische burgers uiting te geven aan
hun gevoel van eenheid.
Stockholm is met vlaggen versierd, de
openbare gebouwen zijn geïllumineerd, en
de president van Finland is op zeer harte
lijke wijze verwelkomd. Van Stockholm
straalt inderdaad in deze twee dagen een
golf van vertrouwen uit.
KERKDIENSTEN.
Ter gelegenheid van de bijeenkomst der
vier Noordsche staatshoofden is een gods
dienstplechtigheid gehouden in de oude
kerk Storkyrkan, in tegenwoordigheid van
de staatshoofden, de leden van de koninklij
ke familie en de Zweedsche regeering v
nevens een bewogen menigte. Na zijn Ajj
bad de aartsbisschop God zijn zegen te
ven aan de beraadslagingen, die in StJ?1
holm gevoerd worden. Vervolgens lag t);
een gebed voor den vrede voor. De gehe i!!
plechtigheid speelde zich af in ©en Sf
van diepe ontroering.
WAT WORDT BESPROKEN?
De agenda van de conferentie der vl.
Scandinavische landen in Stockholm sehn
te zullen gaan over:
1. Vraagstukken de neutraliteit van Ai
Scandinavische landen en met name v
Finland betreffende. M
2. de economische zijde van deze neut»,
liteit, de betrekkingen op economisch te
rein met de verschillende oorlogvoerende
3. kwesties met betrekking tot intern»!
tionale aangelegenheden.
Gezien de door de verschillende kanv*».
11 rt Gi «nnomnvi ei n r> el mi nlon V ej
rijen ingenomen standpunten, heeft
Bleu
den indruk, dat de conferentie zich er
zal bepalen eenvoudig den wensch uit"£
spreken tot een herstel van het mternitirJ
nalen vrede.
Een tegenvoorstel van Finland aan R™.
land zou eveneens worden besproken, Wal
de Russische eischen aan Finland betreft
schijnt niemand er meer aan te twijfelen"
dat Rusland van Finland eischt een nau!
wen, contractueelcn band door een bijstands
pact, hetgeen zou neerkomen op een losma!
ken van Finland van de Scandinavischs
landen. Politieke kringen, zoo voegt dit te»
legram hferaan toe, toonen er zich bezorgd
over, dat het binnenrukken der Russischs
troepen in Estland bij wijze van spreken met
gesloten deuren geschiedt, aangezien allg
verbindingen met Tallinn afgesneden zijn.
De Finsche regeering gaat voort met het ne,
men van defonsiemaatregelen en met dg
verplichte evacuatie van Helsinki, welig
stad des nachts, geheel verduisterd is, te*
vens worden de ministeries verplaatst.
Overigens valt te Helsinki een toenemenij
optimisme te constateeren. De stad is me{
vlaggen getooid ter eere van de conferentig
te Stockholm.
De plaatselijke Duitsche autoriteiten hel.
ben den in Finland wonende Duitscherg
aangeraden hun zaken te regelen en vrij»
willg naar Duitschland terug te keerenj
alvorens zij daartoe gedwongen worden.
MOSKOU ONGERUST?
Het is te begrijpen, dat Moskou dit alles
met leede oogen aanziet en daarom is he|
volgende bericht zeker van groot belang.
Volgens Radio Roma wordt de terugkoet
van Paasikivi, het hoofd der IUnsche missie,
naar Moskou dringend door de Russische rei
geering verzocht!
Deze steeg met f iy2 millioen.
De voorgestelde verhooging van de winst-
uitkeering uit het PTT-bedrijf van 8.5 milli
oen tot 10 millioen wordt in het voorloopig
verslag der Tweede Kamer over de Pl'T-
begrooting gecritiseerd. Verscheidene leden
herinnerden er aan, dat drie jaar geleden
deze uitkeering bij wijze van uitzondering
tot f 8.5 millioen is opgevoerd en sedertdien
bestendigd. Tegen een verdere verhooging
met f 1.5 millioen hadden deze leden be
zwaar, vooral nu de minister in de memo
rie van toelichting mededeelt, dat hij zoo
noodig tariefswijziging hetgeen niet an
ders dan tariefsverhooging kan beteekenen
zal bevorderen om te zorgen, dat de ra
ming bereikt wordt, ook indien de uit
komsten mochten tegenvallen.
Minister Spaak stelt een onder
zoek in.
In de vergadering van socialistische frac
ties van Kamer en Senaat in België is ge
sproken over het optreden van sommige
vreemdelingen in België.
Henri Rolin vestigde de aandacht van
minister Spaak op het optreden van enke
le Duitsche onderdanen, die sedert het uit
breken van den oorlog onder het mom van
handel of journalistiek intensieve propagan
da voeren.
Spaak heeft zijn collega's verzocht hem
tijd te laten om een onderzoek in te stellen.
Wapens mogen niet worden in
gevoerd.
Het Mexicaansche Staatsblad publiceert
een wet, waarbij vrijhavens worden inge
steld. De eenige goederen, welke in deze
havens niet mogen worden ingevoerd, zijn
wapens en munitie. Ook mogen in deze ha
vens geen wapenen en munitie gemaakt
worden. De havens zullen een autonoom be
stuur krijgen. Het ministerie van financiën
wijst de beheerders aan.
Ernstige spoorwegstagnatie in
Engeland.
De hoofdspoorlijn van het E aston-station
een der vele lijnen, welke Londen met het
Noorden verbinden, is versperd in het ge
bied van Bletchley, 30 mijl van Londen, als
gevolg van een overstrooming. welke ver
oorzaakt is door het buiten de oevers tre
den van het Grand Union Kanaal. De trei
nen zijn tijdelijk omgelegd.
De overstrooming strekt zich uit over een
oppervlakte van ongeveer 120 vierk. kilo
meter. Verscheidene dorpen staan onder
water. Een dorp is geïsoleerd.
Motie die onrust zaait onder dg
Amsterdamsche burgerij. Ds,
Ekering op het oorlogspad.
In een meer politiek dan zakelijk debd,
dat een geheelen middag en avond duurdg
en waarbij het soms vooral aan het slot
tot heftige tooneelcn kwam, heeft ds
Amsterdamsche gemeenteraad gisteren
breedvoerige beschouwingen gewijd aan dg
zaak der luchtbescherming.
Er was een voordracht van B. en W. tot
het beschikbaar stellen van een eredict
van f 1.300.000 voor het nemen van verderg
maatregelen pp het gebied van de luchtbe»
scherming.
Naast deze voordracht lag ter tafel
motie van de communistische reedsfractie,
waarin werd voorgesteld onmiddellijk ovef
te gaan tot het bouwen van schuil pi aalsea
en bomvrije kelders op veel grootere schaal,
het verstrekken van gasmaskers aan fo
geheele bevolking, enz. enz. De heer Beu^
maker verdedigde deze motie en zeide dat
de kosten van de voorgestelde maatregel®1'
f ?0 a f 25 millioen zouden bedragen.
De woordvoerder der. S.A.D.P.-fractie, dfl
heer Schmidt, merkte op, dat de communis*
tische motie slechts was ingediend om on,<
rust te zaaien.
Om de uniformen der burgerwacht
Ds. Ekering, sprekende voor de N-S-&!
fractie, zeide, dat de nationaal-socSlist®®
tegen het uittrekken van f 5000.vopr I
uniformen der burgerwachten zijn.
uniformen dienen niet uit de gemeetehlKe^
kas betaald te worden, want „na de groo j
zwaai van de S.D.A.P. op politiek terrein,
zijn de burgerwachten de wachten bij dc
taren van democratie en kapitalisme".
De burgemeester, dr. W. de Vlugt
betoogde, dat de motie der commu
nisten agitatie onder de bevolking
verwekt en vermoedde dat er tus
schen deze motie en een aantal
adressen om betere luchtbescherming
welke bij B. en W. waren ingeko
men, verband bestaat. Meer dan
ooit is thans rust en vertrouwen noo
dig!
Het voorstel der communisten werd hief
na verworpen met 35 tegen 7 stemmen, eö
de voordracht van B. en W. daarop aange
nomen met alleen de stem van den he®'
Sneevliet (r.s.a.p.) tegen,