Franlmilr on
Frankrijk en
Turkije
Zal Fokker
bouwen voor
de K.L.M.?
Boerenstand in het Volksgeheel
DAGBLAD VOOR DEN HELDER EN HOLLANDS NOORDERKWARTIER 20october 1939
Turksche actie
tegen Rusland
buitengesloten
Voldoening in
Rome
Plannen voor een
groot Nederlandsch
verkeersvliegtuig
Britsch passagiersschip
getorpedeerd
KONINGSTRAAT 78, DEN HELDER. TELEFOON S0 (2 LIJNEN)
Keert het normale
leven terug?
D!t nummer bevat 8 pagina's
\U
EERBERICHT
Vlucht uaar de
bovenverdieping
HELDERSCHE COURANT
UHgov® dar Uttg.-MlJ. Hollands Noorderkwartier N.V. te Den Helder
67e JAARG. No. 8752
Driezijdig
VgFcIf?!!? Eogeland
Gisteren is het driezijdig verdrag
tusschen Engeland, Frankrijk en
[Turkije getéekencL
Het pact behelst negen punten,
terwijl twee protocollen aan het ver
drag zijn gehecht.
De thans officieel gepubli
ceerde tekst doet zien, dat Tur
kije steeds steun zal ontvangen
van de andere contracteerende
partijen, indien het door een
Europeesche mogendheid zou
worden aangevallen.
Daar tegenover heeft Turkije
zich verbonden Engeland en
Frankrijk te hulp te komen, wan
neer door een daad van aanval
van een Europeesche mogend
heid, vijandelijkheden zich ont
wikkelen in het Oosten van de
Middellandsche Zee en ook wan
neer Engeland en Frankrijk
in vijandelijkheden
worden gewikkeld tengevolge
van hun garanties aan Roemenië
en Griekenland.
De dnur dezer garanties is in
het pact vastgesteld op vijftien
jaar.
Van de beide protocollen, welke
aan het verdrag zijn gehecht, ver
klaart de een slechts, dat het onmid
dellijk na onderteekening van kracht
wordt.
Het andere aanhechtsel is van
meer beteekenis.
Het luidt:
„Op het oogenblik van onderteeke
ning van het verdrag van wederzijd-
schen bijstand tusschen het Ver-
eenigd Koninkrijk, Frankrijk en Tur
kije, komen de gevolmachtigden over
een:
„De verplichtingen, welke Turkije
op grond van het bovengemelde veI^
drag op zich neemt, kunnen dat land
niet noodzaken tot een actie, die ten
doel of als gevolg heeft, dat het in
gewapend conflict met de sovjet unie
komt".
Hieruit blijkt dat Londen en Parijs hun
zonderlinge, inconsequente, maar uit tac
tisch oogpunt begrijpelijke houdens jegens
Moskou willen volhouden.
Immers, de democratieën hebben den oor
log aan Duitschland verklaard, omdat üit
'and de souvereiniteit van Polen aantasue.
Rusland deed precies hetzelfde, zii het iets
later en... Londen sluit handelsverdragen
toet Moskou af.
Aan nog meer tegenstrijdigheden
men zich aan de zijde der democratieën
aehuldig.
Frankrijk laat evenals Engeland zijn mi-
htaire missie uit Moskou wegsturen als
jongens en handhaaft de vriendschappelijke
Strekkingen! Communisten in eigen lana
£aan de gevangenis in, maar het groo e
Rijk der communisten blijft officieel een
vriend.
En zoo is er meer! Men denke slee s
fan de steeds door de democratieën vertroe-
tojde Baltische landen.
Zooals reeds gezegd: uit tactisch °°FP
ls deze houding begrijpelijk. Londen en
rijs hebben er alle belang bij, Duitschland
te isoleeren en het zou dom zijn, door een
fhandige houding Moskou in de armen
lan Berlijn te voeren. Ongetwijfeld re
Beert men in het Westen, dat de regeling
met de Sovjetheeren beter kan plaatsvinden
na een zegepraal op Berlijn.
X
XX
Hoe de verhoudingen in onze zonderlinge
wereld sinds enkele maanden zijn veran
derd moge blijken uit een Reuterbericht uit
Rome.
Twee factoren in den nieuwen toestand,
zooals die geschapen is door het Britsch-
Fransch-Tut-ksche verdrag, worden te Rome,
aldus het Engelsche persagentschap, met
instemming besproken. De eerste factor is,
dat Turkije, naar men zegt, geweigerd heeft
den status der Dardanellen ten gunste van
Rusland te wijzigen. Italië wil namelijk
niet, dat de Russische vloot. een nieuw
machtselement in de Middellandsche Zee
wordt. De tweede factor is, dat Turkije
zijn beloften jegens Roemenië handhaaft,
waarin men de aanwijzing ziet, dat Turkije
de Italiaansche belangstelling voor de re
ling der Balkanvraagstukken en voor de
organisatie van een vredesblok op den
Balkan deelt. In fascistische kringen be
schouwt men de onderteekening van het
verdrag ais een natuurlijk gevolg van de
schorsing der onderhandelingen te Moskou,
die, anders dan men verwacht had, hebben
aangetoond, dat Turkije in zijn betrekkin
gen tot Rusland onafhankelijk is. Men ge
looft, dat Turkije op het standpunt staat,
dat de overeenkomsten met de geallieerden
zijn veiligheid voldoende waarborgen en
een prijsgeven der samenwerking met Rus
land die vroeger als van automatisch ka
rakter beschouwd werd, mogelijk maken.
X
XX
Als men er rekening mede houdt, dat het
innige contact, dat Londen met Turkije reeds
vóór den tegenwoordigen oorlog zocht en
vond, geheel gericht was tegen de politiek
van de as RomeBerlijn, met name tegen
het Italiaansche streven naar overheersching
van de Middellandsche Zee, dan is deze
stem uit Rome wel zeer zonderling.
Wie herinnert zich niet meer de woede
uitbarstingen in Italiaansche kringen, toen,
nu enkele maanden geleden, het voornemen
tot het afsluiten van het gisteren geteekende
driezijdige verdrag, op Turksch verzoek werd
gepubliceerd?
Thans ziet men slechts voordeelen. Beter
bewijs hoezeer Hitler's, op Rusland georiën
teerde politiek, Italië heeft afgeschrikt, is
moeilijk denkbaar.
Vriendschapsbetuigingen.
Tusschen Saradjoegloe en Molotof zijn tele
grammen gewisseld, overvloeiend van betui
gingen van hartelijke gezindheid en toege
negenheid. De traditioneele vriendschap
blijft, verklaren beide heeren. Laat het ons
hopen.
De Fransche generaal Weygand, die
namens zijn land het bijstandsverdrag
met Turkije teekende en thans sfralbe-
sprekingen in de Turksche hoofdstad,
Ankara, voert.
Reactie in Bulgarije.
Uit Sofia kwam gisteren de mededeeling,
dat het kabinet was afgetreden.
Dit land, dat bij de vredesregelingen in
1918 flinke stukken grondgebied aan Roeme
nië en Turkije moest afstaan en sindsdien
naar een mogelijkheid uitziet om ze terug te
veroveren, moet van de onafhankelijke
Turksche houding wel zeer erg geschrok
ken zijn.
De regeeringscrisis is dan ook te begrij
pen.
De heimelijk op Rusland georiënteerde po
litiek van het thans afgetreden ministerie
noopt koning Boris tot nieuw beraad. Men
zal in Sofia de nieuwe toestand grondig wil
len bestudeeren_en de huik naar de wind wil
len hangen, dié plotseling sterk is omge
draaid in voor Bulgarije zeer ongunstigen
HET RIJK ZOU GARANT STAAN
VOOR EEN LEENING VAN F 3
MILLIOEN AAN DE K.L.M.
Gisteren werd op Schiphol een vergadering
gehouden waaraan o.a. deelnamen, de hee
ren A. Plesman, directeur van de K.L.M.,
H. Veenendaal, technisch leider van de
maatschappij, J. E. van Tijen, directeur van
de Nederiandsche Vliegtuigen Fabriek Fok
ker, en ir. M. Beeling, hoofdconstructeur
van deze fabriek, terwijl voorts de heeren
J. v. Heijden en P. de Winter, beiden in
specteur van den Luchtvaartdienst van het
Departement van Waterstaat deze confe
rentie bijwoonden.
In luchtvaartkringen heeft deze
conferentie vrij veel opzien gebaard,
aldus lezen wij in het „Alg. Hsbl-
Het was een bekend feit, dat sedert
1934 de betrekkingen tusschen de
K.L.M. en de Fokker-fabrieken in
zake den bouw van verkeersvliegtui
gen door Fokker voor de K.L.M.
niet zeer hecht waren. Besprekingen
tusschen beide directies van dezen
omvang over zulk een aangelegen
heid zijn dan ook sedert dien niet
meer voorgekomen.
EEN STERK EN GELUKKIG VOLK
ZAL ZICH ALLEEN DAN ALS ZOO
DANIG HANDHAVEN ALS HET
ZIJN BOERENSTAND WEET TE
BEWAREN EN TE BEHOUDEN.
Zooals wij deze week hebben gemeld 16
het Kon. Ned. Landbouw Comité door de
N. Rott Crt. van opruiing beschuldigd, om
dat het comité te kennen had gegeven, dat
indien de regeering haar landbouwpolitiek
zou voortzetten, zij op moeilijkheden met de
boeren zou stuiten. Thans heeft de voorzit
ter van het Kon. Ned. Landbouw Comité, de
heer H. D. Louwes, in de vandaag te Den
Haag gehouden aigemeene vergadering het
standpunt zijner organisatie t.a.v. de over
heidsmaatregelen onderstreept.
Onze organisatie dacht, aldus spr.,
noch aan opruiing, noch aan drei
ging, maar zij deed dusdoende al
leen haar plicht de regeering bekend
te maken met haar inzichten en de
stemming onder de boeren. Wanneer
de leden zelve meenen, dat de re
geering den onjuisten weg kiest en
haar gezag en haar „good-will" bij
de boeren verliest, dat zij de paarden
achter den productiewagen spant en
den sluikhandel den wind in de zei
len blaast, dan moeten onze organi
saties daarvan getuigen.
De korte ervaring in dezen tweeden oor
logstijd opgedaan doet spr. het ergste vree
zen ten opzichte van de toekomstige positie
van onzen boerenstand in het volksgeheel.
De regeering stelt voor onze lanJbouwpro-
ten prijzen vast, waarin voor den boer be
halve bij de tarwe, geen winst is gelegen,
veeleer vaak verlies. Zijn kosten mogen ge
dekt worden, maar ondernemersloon en ri-
sicovergoeding zitten er zeker niet in.
Er dreigt volgens spr. groot ge
vaar, dat ongerechtigheid ten op
zichte van onze agrarische bevolking
ons volk zal verlagen. De lasten, die
gedragen moeten worden om den ex
port van agrarische producten op
gang te houden, behooren door de ge
meenschap en niet overwegend door
de agrarische bevolking te worden
gedragen.
Er is dus naar sprekers meening geen
grond om een loonenden prijs voor de agra
rische producten voor de binnenlandsche
consumptie af te wijzen met een beroep op
de exportprijzen dezer producten.
Wat moet er gebeuren?
Belangrijker tenslotte dan de opsomming
van de motieven op grond waarvan wij ons
hebben voor te bereiden op moeilijke tijden
en zwaren strijd is de vraag: wat moet er
gebeuren en wat moeten wij doen om te be
reiken wat mogelijk is? Naar spr.'s gevoelen
op korten termijn vooral de volgende dingen.
1. Instelling van een ministerie van land
bouw.
2. Versterking van onze organisaties.
Voor wat dit laatste betreft, zeide de heer
Louwes:
Een centraal doenmentatiebnreau noodig
te achten. Het sterke boerengezin, het solie-
de boerenhuis kan, zoo eindigde voorz„ al
leen bestaan en behouden worden als de ak
ker wel toebereid en bebouwd is, een sterk
en gelukkig volk zal zich alleen dan als zoo
danig handhaven als het zijn boerenstand
weet te bewaren en behouden.
Ondanks de heerschende groote
ellende onder de bevolking, willen
Dnitsche berichten ons doen geloo-
ven, dat het leven in Polen zijn ge
wonen gang herneemt. Een kijkje
op de weekmarkt in Posen, als
hierboven algebeeld, zou daarvan
het bewijs zijn.
Zestig opvarenden vermist.
„De Scheepvaart" meldt, dat op 200 mijl
ten Z.W. van de Iersche kust het 7958 ton
metende Britsche s.s. „Sagaing" Glasgow,
van de reederij P. Henderson en Co., langen
tijd door een Duitsche duikboot is achter
volgd. Het schip verwittigde de Britsche ad
miraliteit en trachtte intusschen een veiligen
afstand te bewaren.
Te half vier Woensdagnacht deelde de ka
pitein van een ander schip, het Amerikaan-
sche stoomschip „Mobile City", mede, dat de
„Sagaing" tot zinken was gebracht. Van de
opvarenden zouden 223 passagiers opgepikt
zijn, aldus de mededeeling van den kapitein.
Zestig opvarenden zouden vermist worden.
De „Sagaing" kwam van Rangoon.
STALEN HELMEN VOOR DE AMSTER-
DAMSCHE POLITIE.
Alle Amsterdamsche poiitie-agenten zul
len met stalen helmen worden uitgerust. De
bedoeling is, deze nieuwe hoofddeksels, wel
ke reeds besteld zijn, slechts te dragen, in
dien de omstandigheden daartoe aanleiding
zouden geven.
T
DE BILT seint»
Verwachting: Betrokken tot
zwaarbewolkt mot nu en
dan eenigen regen, weinig
verandering in temperatuur,
meest matige wind uit uit-
eenioopende richtingen.
De besprekingen hebben dan ook aanlei
ding gegeven tot verschillende gissingen wel
ke voornamelijk neerkomen op de veronder
stelling, dat tusschen beide directies bespre
kingen worden gevoerd over den bouw van
vliegtuigen door Fokker, bestemd voor de
vloot van de K.L.M. Noch van de zijde van
de K.L.M. noch van Fokker werden giste
ren nadere inlichtingen gegeven over den
aard van deze besprekingen, doch algemeen
worden zij in verband gebracht met de ge
ruchten welke er van spreken, dat de re
geering binnenkort een voorstel zon indie
nen volgens hetwelk het Rijk zich garant
zou stellen voor een leening van f 3.0QO.COO,
welke particuliere banken aan de K.L2VL
zouden verstrekken voor de aanschaffing
van nieuw materieeL
Reeds sedert enkele maanden doet het ge
rucht de ronde, dat Fokker verschillende
ontwerpen voor groote verkeersvliegtuigen
gereed heeft liggen. Zoo werd reeds gerui-
men tijd melding gemaakt van de berich
ten, dat Fokker teekeningen gereed had
liggen voor een drie-, en vier- en een vijf-
motorig vliegtuig.
Dit laatste ontwerp zou een toestel be
treffen, berustend op het door Fokker voor
het eerst bij de GI toegepaste principe, van
een in den vleugel opgenomen romp, waai
de staart door middel van z.g. staartgon-
dels aan dezen vleugel is bevestigd. Deze
vijf-motorige machine zou geschikt zijn voor
het vervoer over zéér groote afstanden en
als Oceaanvliegtuig zou men er groote ver
wachtingen van hebben. Voorts vestigt men
e ronze aandacht op, aldus ret „Hsbl.", dat
het bedrag van f 3.000.000 door de Fokker
fabriek gedacht moet zijn als het bedrag
benoodigd voor de ontwikkeling van dit
vliegtuig. Zooals men weet is de fabriek nu
den bouw van de T 9 de bommenwerper
bestemd voor de Indische Militaire Lucht
vaart, welke een buitengewoon mooi pro
duct van metaalbouw is geheel ingericht
voor metaalbouw. Echter zullen voor de
ontwikkeling van een groot vliegtuig als
hierboven bedoeld nog zeer groote bedragen
voor inrichting van het bedrijf op den bouw
van zulk een toestel benoodigd zijn.
In hoeverre deze geruchten juist zijn, kun
nen wij op het oogenblik niet beoordeelen
besluit bovengenoemd blad, doch nu inder
daad tusschen beide directies besprekingen
worden gevoerd, is de kans, dat deze ge
ruchten voor een groot deel waarheid be
vatten aanmerkelijk gestegen.
Zeldzame situaties tijdens de
overstroomingen in Engeland.
Hit alle deelen van het overstroomde ge
bied in de Midlands, waarvan wij gisteren
melding maakten, blijven berichten inko
men over groote schade en nog grooter on
gemak voor de bewoners, die in vele dor
pen naar bovenverdiepingen hebben moéten
vluchten omdat het water de huizen drie
en vier voet was binnengedrongen. Te Wel-
lingbro is de post per roeiboot rondgebracht
en van gemeentewege werden op dezelfde
manier levensmiddelen verdeeld Te Straf
ford. de geboorteplaats van Shakespeare.
moest, aldus de N.R.Crt., een heele familie
van elf personen uit een bouwvallig huis
gered worden, dat geen vijf minuten later
is ingestort en in Bucks zag een boer zeven
tien van zijn beste koeien voor zijn oogen
wegzwemmen, een zekeren dood tegemoet.
Een wielrijdster van zeventien jaar, die door
het water verrast was, is in een telegraaf
paal geklommen en heeft daar den heelen
nacht gezeten tot zij door den eersten post
bode verlost werd en in Bedfordshire liggen
vijftig boerenhoeven volkomen geisoleerd.
In Northants is het water een kleinigheid
gezakt maar in Oost Anglia is de aigemeene
toestand nog erger geworden en is een groot
deel der mannelijke bevolking opgeroepen
om aan het versterken der dijken te helpen
AARDBEVING IN CANADA.
Hevige schokken gevoeld
In geheel Oost Canada is een betrekkelijk
hevige aarn,beving gevoeld. De schokken
werden gedurende drie minuten gevoeld te
1 Quebec, Montreal, Ottawa en Toronto.