De onzichtbare oorlog der spionnen
Scherpe commentaren
op Molotoffs rerle
Wij lazen voor IS
E
Mijnramp in België
Baas in eigen huis
Luxemburg
„Er moest iets goed gemaakt"
Duitschland tevreden
over Molotoffs rede
Spaarbankboekje
met f 2600-gestolen
conomischc
arometer
let op zijn grenzen
Ongeluk met een brug
Twaalf ambachten,
dertien ongelukken
GEHEIME DIENST MAAKT ONVERBtD
DELIJK JACHT OP HEN.
HOE BERICHTEN IN GEHEIMSCHRIFT
WORDEN OVERGEBRACHT.
(Van onzen Parijschen correspondent).
PARIJS, October 1939.
Hen „oniziohtbaren oorlog'1 noemt
men den stillen, geheimzinnigen
strijd op leven en dood, die wordt
gestreden tusschen spionnage en
contra-spionnage. De ontcijfering
van de sleutels, die gebruikt wor
den voor het geheimschrift, waar
van men zich van weerszijden be
dient, is van het grootste belang
voor den geheimen dienst van alle
oorlogvoerende mogendheden.
De heldendaden van sluwe mannelijke en
vrouwelijke spionnen, die hun leven dage
lijks op het spel zetten, zooals ons die
worden opgedischt in boeken en films, ge-
yen in den regel een sterk romantisch ge
tinte voorstelling van den werkelijken
staat van zaken. Dit neemt evenwel niet
weg, dat spionnage en contra-spionnage
ten allen tijde, en ook in den tegenwoordi-
gen oorlog, een belangrijke rol spelen. Ach
ter de hermetisch gesloten deuren der ge
heime diensten worden dagelijks veldsla
gen geleverd, welke niet minder belangrijk
zijn dan die, welke aan het front worden
gestreden. De jacht op spionnen vormt een
onderdeel van eiken oorlog, waarvan het
groote publiek weinig gewaar wordt, om
dat daarbij uiteraard de stipste geheim
houding wordt betracht. Het komt er niet
alleen nn aan, dergelijke tegenstanders on
schadelijk te maken, maar ook, om don vij
and hiervan onkundig te laten, ten einde
latere eventueel aan deze lieden gerichte
mededeelingen te kunnen onderscheppen.
Overigens gelukt he niet zoo licht, om een
spion te ontmaskeren. Het beste bewijs
daarvoor is wel, dat men in den wereld
oorlog slechts weinigen hunner op 't spoor
is gekomen, hoewel hun aantal legio moet
zijn geweest.
HET RAADSEL DER
GEHEIME CODES.
Men gaat bij de opsporing uit. van de
eenvoudige, zeer begrijpelijke theoretische
stelling, dat het voor een spion niet de
groote kunst is, om bepaalde bijzonderhe
den te weten te komen, doch om deze be
richten in handen te spelen aan zijn op
drachtgevers.
Alle naar het buitenland verzonden brie
ven, drukwerken, pakketten, enz. genieten
derhalve de bijzondere aandacht van den
geheimen dienst. Natuurlijk doet men zijn
voordeel met de in den vorigen oorlog op
gedane ervaringen.
Bladen muziekpapier, bedekt met
notenschrift, konden een tijdlang
aan de aandacht ontsnappen, tot een
muzikaal aangelegde beambte het
wijsje trachtte te spelen, hetgeen
tot zonderlinge resultaten leidde.
De achterzijde van een postzegel,
bleek vaak den sleutel te bevatten
tot een geheime code. Of er wa
ren, bijna onmerkbaar, bepaalde
tandjes uit de tanding van den post
zegel verwijderd, waardoor een
sleutel ontstond.
Het gemakkelijkste geheimschrift, dat
ieder kan toepassen, doch dat ook het vlug
ste kan worden ontraadseld, ontstaat door
opschuiving der letters. Bijvoorbeeld: a
wordt b, b wordt c, enz. Men kan natuur
lijk ook twee of meer letters regelmatig la
ten verspringen. Dit geheimschrift ver
raadt zich door het veelvuldig voorkomen
van zekere letters, in de meeste Euro-
peesche talen de letter e, in het Russisch
de o, en in de meeste Oostersche talen de
a. Dergelijke codes zijn aan de hand van
zulke bijzonderheden vrij spoedig te ontcij
feren, wanneer men er voor gaat zitten.
ONTCIJFEREN VAN GEHEIM
SCHRIFT IS EEN GEDULD
WERKJE, DOCH STEEDS MO
GELIJK.
De zaak wordt echter veel ingewikkelder,
wanneer schrijver en geadresseerde een
afgesproken woord als sleutel bezigen,
ONTPLOFFEND MIJNGAS MAAKT
VELE SLACHTOFFERS.
In den nacht van Dinsdag op Woensdag
heeft zich tegen half vier een ontploffing
van mijngas voorgedaan in een mijn in La
Bouverie bij Bergen (België), niet ver van
de plaats, waar ook in 1930 een ongeluk is
gebeurd.
Tijdens het ongeluk waren een vijftigtal
arbeiders aan het werk. Een der arbeiders
heeft alarm kunnen maken. De reddingcen
trale heeft direct een hulpactie ingezet. Om
zeven uur bevond zich reeds een reddings
ploeg in de mijn. Intusschcn had een tien
tal mijnwerkers, die dreigden door het gas
bedwelmd te raken, kans gezien uit de
mijn te komen. In het ziekenhuis van Fra-
meries zijn deze menschen verzorgd. Er
bestaat voor hen geen levensgevaar. Er is
een Italiaan bij. De overigen zijn Belgen.
Pas om elf uur konden de eerste drie lij
ken worden bovengebracht. Tot de slacht
offers behoort de baas van de nachtploeg.
Er zouden twaalf arbeiders zijn gedood,
o.m. een Tsjech, één ernstig gewonde en
tien arbeiders zouden gasvergiftigingen heb
ben opgeloopen.
bijvoorbeeld KAISER. Nu wordt uit de vijf
en twintig letters van het alfabet (de let
ters i en j worden voor één geteld) en vier
kant gevormd van vijf maal vijf letters.
De b komt onder de A van KAISER te
staan en verder wordt het alfabet gewoon
voortgezet, zooals hieronder aangegeven.
KAISE
RBCDF
GHLMN
OPOTU
VWXYZ
De letters, die in het overeengekomen
woord voorkomen, worden natuurlijk niet
herhaald. Nu kan men verschillende af
spraken maken. Men kan, om een voor-
beeldt te noemen, elke letter vervangen
door 'de daaronder staande, zoodat „Papa"
wordt WBWB, „groot": OGVVY, enz. De
laatste letter van een regel kan worden
vervangen door de eerste letter van dien
zelfden regel; en zoo zijn er natuurlijk
ontelbare combinaties te maken. Men ka'j
ook voor iederen dag of iedere week een
ander woord overeenkomen, zoodat, als een
woord is ontcijferd, dit in het geheel niet
meer toepasselijk is op de mededeeling
van de volgende week. Het is dus bijna
onmogelijk, zou de buitenstaander den
ken, om het systeem op het spoor te ko
men; maar toch heeft de ondervinding ge
leerd, dat de geheime dienst slechts zel
den een geval als hopeloos opgeeft. De ont-
cijferaar heeft steeds twee feiten, waaraan
hij houvast heeft in een geval als het bo
venstaande: den tekst en het alfabet, dat
hij telkens opnieuw in rijen van vijf letters
kan verdeelen. Er zijn natuurlijk ontelbare
variaties denkbaar, doch met behulp van
een groot aantal deskundigen als taalkun
digen, wiskundigen, taalkenners, enz., die
zich allen aan den arbeid zetten, gelukt
het bijna altijd, het gewcnschte resultaat,
te bereiken.
DE WENSCH VAN SPANJE:
Dinsdagavond is de nieuwgevormde poli
tieke commissie van de Phalanx in Spanje
bijeengekomen, onder voorzitterschap van
den minister van binnenlandsche zaken,
Serrano Suner.
In een radiorede heeft de minister gespro
ken over de politiek van het nieuwe Spanje.
Hij wekt alle Spanjaarden op het belang van
de natie boven alles te stellen om de oecono-
mische schade als gevolg van den burger
oorlog zoo spoedig mogelijk te boven te ko
men.
Spanje zal bewijzen, dat het ook onder do
door den Europecschen oorlog ingetreden on
gunstige omstandigheden, dank zij do een
heid der natie den opbouw zal kunnen ten
uitvoer leggen. De wenseli van Spanje is ge-,
rechtigheid in de samenleving der volken,
daar geen ware vrede kan bestaan. z<x) lang
deze toestand niet bereikt is. Overigens wil
Spanje baas in eigen huis zijn en wijst het
alle vreemde invloeden van de hand.
De bladen ingekrompen.
Met het oog op de papierschaarschte zul
len de bladen in Spanje met ingang van van
daag worden ingekrompen.
Teneinde het werk van de gendarmes en
vrijwilligers te verlichten die sinds verschei
dene weken de grenzen bewaken, is een aan
tal douanebeambten die tot dusver dienst de
den bij de centrale adminisratie, naar de
grens gezonden, met name ter versterking
van de controle langs de Sure. /ij hebben
tot taak terstond eiken inbreuk op de neu
traliteit van Luxemburg te signaleeren.
DE ZELFVERZEKERDHEID VAN
EEN VERWARD BREIN, DAT
OP PLECHTIGEN TOON ONZIN
VERKONDIGT.
Natuurlijk besteden de Britsche en de
Fransche bladen veel aandacht aan de rede
van Molotoff, welke op opvallende wijze
wordt gepubliceerd.
Wat de Fransche commentaren betreft,
zegt de Ordre bijvoorbeeld:
De Duifs'che dictator hoeft Moskou ge
hoord en zich afgevraagd of Molotof zijn
belofte zou houden. Thans is Ilitler inge
licht. Sovjet Rusland blijft neutraal.
Duitschland kan slechts gelegonheidshulp
verwachten, en dan nog beperkt, daar de
redevoering van den Russischen volkscom
missaris van buitenlandsche zaken in drie
punten kan worden samengevat:
1. de handen vrij houden;
2. do neutraliteit in acht nemen, en
3. alles doen om een einde te maken aan
de vijandelijkheden.
Mevrouw Tabouis schrijft in Oeuvre: De
redevoering werd niet gehouden om Berlijn
tevreden te stellen, dat in verschillende
hoofdsteden had betoogd, dat de Russische
redevoering een buitengewone gebeurtenis
zou zijn.
Berlijn dacht, dat een betoog van Duitsch
Russische solidariteit een meer gespeciali
seerd en met name meer offensief karakter
zou aannemen. Er kan worden gezegd, dat,
de redevoering van Molotof absoluut niets
nieuws heeft gebracht bij de -tegenwoor
dige gegevens van de internationale poli
tiek.
Journal, Jour en Petit Journal zijn van
meening, dat Molotof de rol van advocaat
heeft gespeeld van een beschuldigde wiens
naam Ilitler is, aldus Fernand Lautent in
de Jour. Hij schrijft verder, dat Molotof
geen woord heeft gezegd over Oostenrijk,
Tsjecho-Slowakije en Polen. In zijn pleidooi
voor Hitier dringt Molotof aan op een tege
moetkomende houding.
BRITSCHE COMMENTAREN.
„Daily Telegraph" zegt, dat de Russische
bedoeling de neutraliteitspolitiek voort te
zotten don kern vormt van de redevoering,
welke zoo luid werd aangekondigd. Berlijn
had de wereld verrassingen beloofd met
een beslissende uitwerking op don gehee-
len loop van den oorlog. Molotof heeft zeer
zeker voor verrassingen gezorgd, doch niet
van dien aard, welke voorspeld was. De
wereld is gewoon aan verrassende wendin
gen in de Sovjet Russische politiek en
verklaringen, doch zij kan thans bekennen,
versteld te staan van de verklaringen van
Molotof, welke in ernst waren aangekon
digd en bij verstandige menschen een gevoel
doen opkomen, alsof de wereld plotseling op
den kop staat. Al wat duidelijk en onbe
twistbaar geleek, is door Molotof in tegen
spraak met zichzelf gebracht, met oen zelf
verzekerdheid van een verward brein, dat
op plechtige toon onzin verkondigt.
Sovjet Rusland is een zoo groote en mach
tige factor in de aangelegenheden der we
reld, dat het onmogelijk is de uitlatingen
te negecren van degenen, die zijn meenin
gen en bedoelingen uitspreken, anders zou
het onmogelijk zijn Molotof heelemaal
ernstig te nemen. Zijn geheele redeneering
is het voorspel op en de rechtvaardiging
van een politieke lijn. Zijn conclusie is de
proclamatie van een andere politiek, wel
ke geen logisch verband houdt met zijn
eerste en al hetgeen hij vroeger heeft ge
zegd te niet doet. De ecnige zorg van
Molotof is voordeel voor Rusland, niet voor
Dutischland.
DE STEM DER HOOGERE
AMBTENAREN.
„Het Correspondentieblad",
orgaan der Centrales van
Hoogere Rijks- en Gemeente
ambtenaren, schrijft, dat de
onlangs verschenen ministe-
riëele circulaires inzake over-
werk-vergoeding tot her
nieuwd optreden van het Cen
traal Ovcrleg-Orgaan hebben
geleid.
We weten niet zeker, doch
betwijfelen, aldus het blad, of
het Rijks Georganiseerd Over
leg is en zal worden gehoord
over gelijksoortige Ministeri-
eele circulaires, welke voor de
Rijksdiensten zijn of worden
uitgevaardigd in verband met
de huidige bijzondere omstan
digheden.
We kunnen de juistheid
van zoodanig voorafgaand
Overleg beamen, zoolang de
betreffende ambtenarenbelan-
gen niet overhecrscht worden
door die van het dienstvak.
Ten aanzien van overwerk bij
het Rijk ligt de regelingsbe
voegdheid hiervan bij de
Dienstvakken.
Ofschoon we ons afvragen,
of bij de Gemeentebesturen
partieele regelingen naar den
eisch van dienst en omstan
digheden in deze niet even
zeer aanbeveling verdienen
boven algemeene uniforme,
kunnen we slechts toejuichen,
dat een in 't leven geroepen
Overleg-orgaan tusschen de
belanghebbende gemeenten,
hierover in actie moet komen
en zoo mogelijk vooraf wordt
geconsulteerd.
Maar andermaal moet ons
de ernstige grief van 't hart,
dat onze Centrale in dat Cen-
traal Overleg ontbreekt en op
de stem van de hoogere amb
tenaren de verantwoordelij
ke leiders en hoofden van
openbare diensten, bedrijven
en onderdeel en blijkbaar
niet wordt prijsgesteld.' In
een particuliere onderneming
zou :t als bespottelijk en er
ger gequalificeerd worden.
Dat de Minister van Bin
nenlandsche Zaken deze uit
schakeling laat bestendigen,
is ons onbegrijpelijk.
WERKLOOZENKASSEN.
Uit het Volk (s.d.a.p.):
De publicatie van de cij
fers over den stand der werk
loosheid, uitgaande van den
rijksdienst der werkloosheids
verzekering, zijn waard, nader
beschouwd te worden.
Dezen keer vinden wij bij
het staatje van den dienst een
overzicht van het percentage
werkloozen bij de vakbonden,
die een werkloozenkas hebben,
en dat staatje vermeldt een
sterke daling van dit cijfer in
de laatste zeven jaar. Terwijl
in 1936 26.6 pet. van de leden
werkloos was en in 1936 zelfs
30.3 pet., bedraagt het percen
tage op het oogenblik 18. Dat
schijnt een zeer verheugende
teruggang te zijn in werke
lijkheid is het niet zoo mooi
als het lijkt. Natuurlijk is het
percentage gedaald, toen de
werkloosheid Over de heele
lijn afnam.
Maar daarnaast wordt het
beinvloed door de om
standigheid, dat de werk-
loozeitkassen niet tot in
het oneindige kunnen uit-
keeren en genoodzaakt
zijn om leden, die een
bepaald aantal jaren
werkloos zijn, af te voe
ren.
Daarbij komt, dat alleen ar
beiders, die werk hebben, mo
gen worden aangenomen als
lid. Er vindt dus een soort ge
dwongen selectie plaats, waar
door de arbeider, die tot de
permanent-werkloozen is gaan
behooren, geen kaslid kan blij
ven en do nieuwe toevoer van
leden, die juist in het afgoloo-
pen propaganda-jaar stevig
geweest is, uitsluitend uit
werkenden bestaat. Daarom is
het percentage werkloozen bij
de werkloozenkassen geen ge
geven, waaruit algemeene
conclusies getrokken kunnen
worden.
NOG GEEN GOED BEGRIP.
Het orgaan van den Alg.
Ned. Zuivelbond schrijft:
Het stemt ongetwijfeld tot
voldoening, dat de landbouw
met zijn vrijwel eensgezind
gevoerde actie tot hoogere
prijzen, succes heeft gehad;
aan den anderen kant stemt
het toch weer tot nadenken
dat deze actie noodig was om
iets te hereiken. Dit beteekent,
dat er in de regeeringsbureaux
en ook bij den Minister zelve
nog geen goed begrip heerscht
van hetgeen de landbouw noo
dig heeft en waarop hij recht
heeft.
En stel u eens voor, dat
er in de toekomst telkens
zoo'n actie noodig is om
tot eenigerlei verbetering
in de prijsverhoudingen
te komen! Dat beteekent
dan tevens dat we steeds
achteraan komen bij de
andere bevolkingsgroepen,
maar ook dat we in de
oogen van anderen steeds
de „mopperaars" zijn, om
geen erger woord te ge
bruiken.
Zoo ging het nu ook. Er was
weken lang in de regeerings
bureaux met allerlei argumen
ten betoogd, dat de landbouw
nog geen recht op hoogere
prijzen had en dat dit in
strijd zou zijn met het alge
meene standpunt der regee
ring ten aanzien van prijsver-
hoogingen.
Blijkbaar is men toen toch
cen beetje geschrokken van
de reactie welke dit ging ver
wekken en men heeft het roer
omgegooid. De rede van den
Minister kreeg daardoor
eenigszins het karakter, „dat
er iets goed gemaakt moest
worden" en dat moet niet
noodig zijn.
IN POLITIEKE KRINGEN
UITSTEKEND ONTVANGEN.
Het Duitsche Nieuwsbureau meldt-
De ochtendbladen publiceeren de redevo
ring van Molotof, voor zoover zij déze nnt
tijdig ontvingen, in zeer grooten opmaat
en zeer uitvoerig. Commentaren ontbreken
nog.
In politieke kringen heeft de rede Van
den Sovjet-Russischen v°lkscominissarU
van buitenlandsche zaken een uitstekenden
indruk gemaakt. Na den eersten indruk T
de eerste opmerking die men maakt, jat
zij zoozeer voor zich zelf spreekt, dat ?i
nauwelijks opheldering behoeft, ln het bil
-rrvKirlor xx/rtrrï t flf> nadruk fflfilp.oirl tvn M
-in
tussche
n n vut3 vol
ledige overeenstemming in de doelstelling
der buitenlandsche politiek tusschen
Duitschland en de Sovjetunie, voorts de
meenschappelijke afwijzing van den toe.
stand ontstaan door Versailles, en de ver
oordeeling van een ideologischen oorloc
welken Molotof als misdadig kenschetste.
Smid wegens veroorzaken va»
letsel door schuld veroordeeld
Een smid te Monnikendam, die tijdens de
reparatie van een klapbrug in die gemeen,
te verzuimd had, de noodige voorzorgsmaat
regelen te nemen, waardoor van een twaalf!
jarig meisje de voet verbrijzeld werd, is door
de Amsterdamsche rechtbank veroordeeld
tot een voorwaardelijke hcchtenisstraf van
veertien dagen en tot een geldboete van
f 25.—.
De man had den toegang tot de brug tij.
dens zijn reparatiewerkzaamheden niet af
gesloten. Toen plotseling de balans van de
brug naar beneden schoot, bevond een
twaalfjarig meisje zich juist daaronder, met
het bekende noodlottige gevolg.
Nog steeds inbraken in Amster
damZuid.
De zolderkamers van de flatwoningen in
Amsterdam Zuid moeten het herhaaldelijk
ontgelden. De dieven sluipen het trappen
huis binnen en weten zich dan toegang te
verschaffen tot de zolderkamers, welke dik
wijls niet afgesloten zijn.
Zoo werd thans weer een bezoek gebracht
aan de zolderkamertjes van de huizon Mi-
nervalaan 73 en 87 en Rubenstraat 62.
In de Rubenstraat werd een goede slag
geslagen. Een spaarbankhoekje met een be
drag van 2600 gulden en een doublé arm
bandhorloge. In de Mincrvalaan werden
slechts in èèn der kamertjes zeven kwartjes
gevonden.
Zaakwaarnemer die tot oneer
lijke practijken verviel, voor de
rechtbank.
De officier van justitie der Am
sterdamsche rechtbank, vorderde
gisteren een jaar gevangenisstraf te
gen een zaakwaarnemer, die te
recht stond wegens verduistering en
oplichting ten nadeeie van een zij
ner cliënten.
De man zou voor een zijner cliënten een
omzetbelastingschuld regelen. Hij ontving
een bedrag van f 208, terwijl in werkelijk
heid slechts ruim honderd gulden aari de
belasting moest worden betaald.
De rest had verd. niet aan zijn cliënt te
rug betaald, doch ten eigen bate aange
wend. Ook had hij zijn cliënt in plaats
van f 5.f 10.— berekend voor het bij een
opslagplaats bewaren van meubelen, voor
gevende, dat hij er f 10 voor moest betalen.
Verd. hooft een reeks beroepen uitge
oefend, hij begon als diamantwerker, woon
de langen tijd in België, kwam terug in
Nederland, werd steuntrekker, kooper en
verkooper van huizen, gaf „raad" op juri
disch gebied en ten slottê vestigde hij &jch
als zaakwaarnemer. Eens won hij f 2000 in
de Staatsloterij en hij voelde zich den ko
ning te rijk, hij gaf veel te veel geld uit
en verviel op deze wijze in oneerlijke prac
tijken. Eens wist hij geld los te krijgen,
door zich uit te geven voor don neef van
een bekenden Amsterdamschcn hoogleeraar
De verdediger vroeg een onderzoek te
doen instellen naar de geestvermogens van
den verdachte. Vonnis 13 November.
Week v. Maandag t/m Zaterd
23 Oct. tot
23 Oct. tot
Effectenmarkt
28 Oct. 1939
28 Oct. 1938
Aan deel en koersen
74.8
93.0
Betalingsverkeer
Omzet postcheque-
en girodienst
155.0
1167
Groothandel
70.0
Groothandelsprijzen
85.8
Omzet terrnijnmarkt
18.7
61.7
Amsterdam
Kleinhandel
112.1
116.0
Omzet winkelbedrijf
Goederen verkeer
Gewerkte taken
(1 taak halve ar
beidsdag) Haven Am
48.2
118.8
sterdam
Bevrachtingen wilde
93.6
binnenvaart
90.7
Arbeidsmarkt
Aanvragen van werk
110.7
gevers
128.1
Aanbiedingen tran
88.4
108.6
werknemers
89.8
Plaatsingen
125.1
