NEDERLAND
pAGBLAD VOOR DEN HELDER EN HOLLANDS NOORDERKWARTIER
in een deel van
De Bilt in den
oorlogsstorm
Benarde hoop bij de Finnen
Ook in Den Helder, Anna Paulowna
Callantsoog en Texel
Boodschap van
dr. Schuschnigg
Grootere bevoegdheden aan
het militair gezag
Havenstaking
wordt doorgezet
Onderhandelingen
met Moskou zeer
bemoeilijkt
donderdag
2 NOVEMBER 1939
67e JAARG. No. 8763
2 Duitsche vestzak-slagschepen
den Atl. Oceaan
in
Dit nummer bevat 8 pagina's
J^EERBERICHT
DE BILT SEINT:
Uoet&ot
Nederland=België
te Rotterdam
Brandende koplampen
in het water
heldeksche courant
KONINGSTRAAT 78, DEN HELDER. TELEFOON 50 (2 LIJNEN)
Uitgave der Uitg.-Ml|. HoDands Noorderkwartier N.V. te Den Helder
Staat van Beleg
De Regeeringspersdienst meldt:
Op grond van militaire overwegingen is de noodzakelijkheid ge
bleken een gedeelte van het Rijk, waarin militaire verdedigingswer
ken zijn of worden aangelegd, onderwater-zettingen zijn of worden
gesteld, dan wel militaire bewakingsdiensten moeten worden ver
richt, in staat van beleg te verklaren.
'Het desbetreffende Koninklijke Besluit is gisteren genomen.
Gisteren 1 November is nl. uitgegeven Staatsblad 189, besluit
van 1 November 1939 tot verklaring in Staat van Beleg van ver
schillende gemeenten.
Hieronder zijn begrepen eenige gemeenten in de provincie Noord-
Brabant, Gelderland, Zuid-Holland, Noord-Holland, Zeeland, Utrecht,
Friesland en Limburg.
Dit besluit is in werking getreden met ingang van gisteren 1
November.
In staat van beleg zijn o.m. verklaard
de volgende gemeenten of gedeelten
van gemeenten in Noord-Holland:
Ankeveen, An na Paulowna,
een gedeelte van Callants
oog, Diemen, 's Graveland, Den
Helder, Huizen. Kortenkoef,
Muiden, Naarden, Nederhorst den
Berg, Terschelling, Texel,
een gedeelte van Velsen, Vlieland,
Weesp en Weesperkarspel.
Wat de overige provincies van ons land
betreft, is in Noord-Brabant een groot aan
tal plaatsen in staat van beleg verklaard,
alsook in Gelderland, o.a. een deel van Nij
megen; in Zuid-Holland o.a. Gorinchem en
een deel van Rotterdam; in Zeeland o.a.
Goes en Vlissingen, terwijl in Utrecht alle
gemeenten, met uitzondering van de stad
Utrecht onder het Koninkrijk Besluit val
len. Dit is verder toepasselijk voor wat de
provincie Friesland aangaat, op Ameland
cn tenslotte op tal van Limburgsche dorpen
en stadjes en bovendien op een gedeelte
van Roermond.
Watergebieden.
De volgende watergebieden verkeeren o.
m. vanaf gisteren in den Staat van Oorlog:
Het watergebied gelegen binnen
het gebied begrensd door de territo
riale grens, den meridiaan van 06
f?r. 18 min. 27 sec. O.L., de Noord
kust van de provincie Groningen
en Friesland van af het snijpunt
met genoemden meridiaan tot aan
den Afsluitdijk,' de buitenzijde van
den Afsluitdijk, de Noordkust van
de provincie Noord-Holland van den
Afsluitdijk tot de grens der gemeen-
<o Den Helder verder de Zuidgrens
dezer gemeente tot een punt op 52
gr. 54 min. 10 sec. NB en 04 gr. 42
min. 40 sec., OL en verder de rechte
mn van dit punt tot een punt op
5~, gr. min. 42 sec. NB en 04 gr. 37
min. 32 sec. OL.
i watergebied begrensd door de terri-
grens, de parallellen van 52 gr. 32
en a Sec" NB on 52 £r- 23 min' ,49 sec'
de Noordzeekust met inbegrip van de
K- Ven IJmuiden tot aan de buitenzijde der
00r<izeesluizen.
bAet watergebied gelegen binnen een ge-
U| begrensd door de territoriale grens,
(en r4,chte !iin getrokken tusschen de pun-
A" gr. 03 min. 49 sec. NB 04 gr. 05 mm.
er Sm' 0L en 52 gr- 01 min. 41 sec. NB 04
W min. 41 sec. O.L
Zeeland 6 gedeelten van Zuidholland en
Wat beteekent „staat van beleg?"
De „Staat van Beleg" behelst, dat
ae grondwettelijke bevoegdheden
A"1 het burgerlijk gezag ten opzich-
van de openbare orde en de poli-
geheel of ten deele op het mili-
kezag overgaan, en dat de bur-
ÏLj 6 overheden aan de militaire
ondergeschikt worden.
VipT^rl m°et onderscheid maken tusschen
mogelijkheden:
o' mmmale toestand van vrede;
V mflat van oorlog;
4' t aat van beleg;
"Set °C,st.and van feitelijken oorlog, waarin
1 is gewikkeld.
De Staat van Oorlog is, voor het geheele
land afgekondigd, spoedig na het begin der
mobilisatie. Ondanks zijn ten onrechte on-
rustwekkenden naam dient hij voor niets
anders, dan bet militaire gezag enkele na
dere bevoegdheden te geven, tegenover de
burgerlijke autoriteiten en de burgerbevol
king. In dezen wets-technischen zin be
schouwd. leven wij dus de laatste maanden
in Nederland reeds in den Staat, van Oor
log.
Bij de thans voor een aantal gemeenten
afgakondigden Staat van Beleg worden de
bevoegdheden voor het militaire gezag nog
sterker uitgebreid De burgerlijke besturen
en de daarbij in dienst zijnde ambtenaren
zijn verplicht te gehoorzamen aan de beve
len van het militair gezag, gegeven overeen
komstig de door de Kroon vastgestelde in
structies. Openbaarmaking dezer instruc
ties zal, zoo mogelijk, geschieden.
Door het militair gezag worden,
zoo noodig. nieuwe politieverorde
ningen alsmede verordeningen en
keuren van waterschappen, veen-
schappen en veenpolders vastgesteld
de bestaande gewijzigd of geschoist.
Ook is het militair gezag bevoegd
regelen te stellen betreffende de
verkeersvrijheid. Bovendien kan
het recht van vereeniging en verga
dering en zelfs de persvrijheid aan
banden worden gelegd.
Minister-president De Geer heeft echter
aldus het Hsb., Dinsdag in de Tweede Ka
mer te kennen gegeven, dat ook in de ge
meenten, waar thans de Staat van Beleg
is afgekondigd, geen censuur zal worden
ingevoerd.
Wel zal volgens de Wet van 1899 bet
militaire gezag bevoegd zijn aan personen,
wier aanwezigheid voor de rust en de al
gemeens veiligheid wordt geacht gevaarlijk
te zijn, het verblijf binnen het in Staat van
Beleg verklaarde grondgebied te ontzzeg-
gen en deze daaruit te verwijderen, of, in
dien de mogelijkheid daartoe niet bestaat,
hen in bewaring te stellen. Uitwijzing van
vreemdelingen en van Nederlanders uit de
in Staat van Beleg verklaarde gemeenten
is dus in principe mogelijk.
Natuurlijk is ten slotte het militaire ge
zag bevoegd naar eigen goeddunken en
dus niet verplicht van de hem verleen
de buitengewone macht gebruik te maken.
Vele zenders zwijgen Maar
dr. Cannegieter werkt onver
saagd door.
Ter gelegenheid van de ingebruikneming
van een nieuw gebouwtje van het Kon.
Ned. Meteorologisch Instituut te De Bilt
heeft de directeur van dit instituut, dr. H.
G. Cannegieter voor ons een en ander ver
teld over de moeilijkheden, waarmede de
weerberichtendienst door den oorlogstoe
stand te kampen heeft.
Sedert het uitbreken van den oorlog zwjj
gen de meeste zenders, aldus de heer Can
negieter. Parijs geeft niets meer, Berlijn al
leen nog de weerberichten van de neutrale
landen in zijn rayon, die nog uitzenden:
de Balfische landen, IJsland. Noorwegen en
Denemarken, de Balkanlanden, en Honga
rije, en vaak nog die buiten 't eigen rayon
van Spanje en Portugal en Italië. Duitsche
weerberichten echter zendt Berlijn niet uit.
Het gevaar uit de lucht maakt dat de oor
logvoerende landen omtrent de bij hen heer-
schende weersgesteldheid het diepste stil
zwijgen bewaren en vele neutrale landen,
die er niet op gesteld zijn dat hun neutra
liteit in de lucht wordt geschonden, heb
hen eveneens het uitzenden van weerbe
richten gestaakt. Tot deze landen behoort
ook Nederland.
Hoe men thans werkt.
Men heeft zich te De Bilt zoo goed moge
lijk aan de nieuwe omstandigheden trach
ten aan te passen en men zet het werk
voort, al moet het resultaat ook lijden on
der het gebrek aan gegevens, die in het
gunstigste geval met vertraging, maar voor
groote gebieden in en buiten Eurona in het
geheel niet meer binnenkomen. Als gerin
ge compensatie heeft men het aantal eigen
waarnemingen zoo goed mogelijk uitgebreid
Normale waarnemingen worden op 10
plaatsen in ons land gedaan eenige malen
per dag.
Tusschen de laatste van 20.20 uur
en de eerste van 7.20 uur heeft men
thans in De Bilt en in Den Helder
een extra-waarneming ingelascht
des nachts om 4.20 uur.
Ook de hoogtewaarneming geschiedt nog
regelmatig. Vroeger steeg eiken morgen
daarvoor een militair vliegtuig van Soester-
berg op tot een hoogte van circa 5000 meter
en werden de door de zelfregistreerende
instrumenten opgeteekende gegevens, als
mede het rapport van den vlieger door een
motorordennans naar het nabije De Bilt ge
bracht. waar de gegevens werden uitge
werkt. Thans wordt de hoogtevlucht ge
maakt van Schiphol, waar men. met het oog
op den afstand ook de gegevens_ uitwerkt
en deze aan het K.N.M.I. seint, die ze kan
verwerken. België seint niet meer. maar
verstrekt dagelijks zijn gegevens per telex
aan De Bilt.
Schepen zwijgen.
Ook de waarnemingen van de vele sche
pen, die zich altijd op den Oceaan bevonden,
waren van groote waarde voor de samen
stelling der weerkaarten, doch begrijpelij
kerwijze maken onder de huidige oorlogs
omstandigheden de schepen zoo min moge
lijk of in het geheel niet gebruik van hun
radio-installaties, daarbij komt dat Canada
een meteorologisch uiterst belangrijk
waarnemingsgebied in het geheel niet
meer seint en dat de Russen sedert het uit
breken van den oorlog nog wel weerberich
ten seinene maar in een geheime code, die
alleen voor binnenlandsch gebruik schijnt
te dienen.
Dr. Cannegieter verklaarde tenslotte, dat
De Bilt ondanks de vele moeilijkheden blijft
doorwerken en zijn waardevolle gegevens
aan Marine, Luchtmacht, Landbouw en
Koopvaardij blijft verstrekken.
Slechts een derde deel der ar
beiders wil het werk weer opne
men.
Nadat de bij de wilde staking in de Am-
sterdamsche haven betrokken arbeiders
Dinsdag een vergeefsche bijeenkomst had
den gehouden (zie elders in dit blad), kwa
men zij gisteren wederom in „Bellevue" bij
een, om te stemmen over het al dan niet
hervatten van het werk.
In totaal waren 1172 arbeiders op de bij
eenkomst verschenen. De stemming had tot
resultaat, dat de staking zal worden doorge
zet. Slechts 374 arbeiders verklaarden zich
bereid het werk weder op te nemen, drie
stemmen waren blanco, terwijl tien waarde
loos waren.
Verklaring van Churchill.
Churchill heeft in het Lagerhuis medege
deeld, dat gemeld wordt, dat twee Duitsche
oorlogsbodems van het type „Deutschland",
in den Atlantische Oceaan opereeren, een in
het noordelijk en een in het zuidelijk deel.
Churchill voegde hier aan toe, dat men er
zeker van kon zijn, dat althans één Duitsch
oorlogsschip van het „Deutschland"-type bui
tengaats vertoefde.
In het Lagerhuis werd voorts gevraagd,
wat er gedaan werd om te verhinderen, dat
Duitsche duikbooten zouden schuilen of zich
weer van brandstof voorzien in inhammen
van de Iersche kust. Churchill verklaarde,
dat dit tot de verantwoordelijkheid van de
Iersche regeering behoorde; in volle zee was
de F.ngelsche marine echter actief.
De openbaarmaking door Molotov
van Ruslands eischen jegens Fin
land heeft een ontstellende reactie
gehad in het land der duizend meren
zelf, maar ook in de overige Scan
dinavische landen.
Direct nadat het bericht over Molotov's
uitlatingen in Helsinki binnen kwam, werd
bevel gegeven, de trein, waarmede de Fin
sche onderhandelaars naar Moskou onder
weg waren, op te houden. Later besloot de
redering echter Paasikivi en Tanner toch
naar het Kremiin te laten doorreizen, opdat
althans Finland niet het verwijt kan worden
gemaakt eenzijdig de onderhandelingen te
hDoor d eg opcnbaa rmak in g van de eischen
is de hoop op overeenstemming wel zeer
veel kleiner geworden, hoewel men er in
bevoegde kringen te Helsinki op wijst, dal
i voortzetten van da reis der Fmsche on-
derhandelaars ongetwijfeld beteekent, dat de
Russische eischen niet waren gegoten in den
vnrTYi van een ultimatum.
De Finsche minister van buitenlandsche
Zaken Erkko heeft gisteravond de eerste de
beste gelegenheid (een feestmaaltijd) aanS®"
„enen om thans ook in het openbaar het
standpunt van Finland uiteen te zetten.
Frrko zeide allereerst het te betreuren, dat
„isteren uitgesproken rede van Mo-
hiizonderheden bekend zijn gemaakt
lotof bijzonderneaei erhandelingen.
Finïand ziet in lö Sowjet-Ru.l.nd
ERKKO.
voorgestelde maatregelen een Russisch „im
perialisme", vervolgde hij. Finland kan in
gaan op niets, dat zijn eigen neutraliteit in
gevaar zou brengen. Dat zou echter het ge
val zijn voor iedere dienstbaarheid ten gun
ste van een buitenlandsche mogendheid op
Finsch gebied. Hierover bestaat naar Erkko's
meening overeenstemming met Rusland. Fin-
land's wil tot neutraliteit is tevens een be
scherming voor Rusland.
Finland heeft getoond tot vergaande offers
bereid te zijn, zooals uit de voorstellen blijkt,
welke morgen door de Finsche delegatie in
Moskou zullen worden overhandigd. Finland
weet, welken we- het heeft te gaan, hoe
zwaar het ook moge worden.
Het is onmogelijk voor Finland om toe te
stemmen in eenigerlei regeling, die zijn on
afhankelijkheid zou wegnemen, evenals zijn
kansen op zelfverdediging. Finland kan niet
inzien, dat er eenig gevaar bestaat, dat de
Russische veiligheid zou worden bedreigd
uit den Finschen staat of van Finsch ge
bied. Mocht een derde mogendheid trachten
Finland te gebruiken als basis voor een aan
val op Rusland, dan zouden wij met de meest
volledige kracht weerstand bieden aan die
poging. Finland heeft zich bereid verklaard
om Rusland bij te staan tot versterking van
Leningrad en ook van de Finsche defensie.
Sprekende over de onthullingen van Mo-
lotof, zeide Erkko: Ik beken, dat het besluit
der andere partij om de voorstellen te ont
hullen, zonder raadpleging, een uitzonder
lijke atmospheer schept en een bij zonderen
indruk maakt.
De kleine naties schijnen op het oogenblik
pionnen te zijn op het internationale schaak
bord. Zij moeten den hoogsten prijs betalen,
ofschoon het de groote mogendheden zijn, die
oorlog maken en de krachten loslaten, die de
fundamenten van de wereld schokken, aldus
eindigde Erkko.
Wij zeiden reeds, dat de aanmatigende
rede van Molotof ook vooral in de andere
Scandinavische landen een groote ontstelte
nis heeft teweeggebracht
De ontkenning van Rusland, dat het ook
het oog op Zweden en Noorwegen gevestigd
houdt, voor zijn imperialistische plannen,
acht men weinig vertrouwenwekkend, daar
de eisch inzake het Finsche Rybatsje, daar
mede zeker niet in overeenstemming is.
Daarenboven is men er zich wel duidelijk
van bewust, dat de tegenkracht van Duitsch-
land in de Oostzee geheel is verdwenen en
de Russen, die inzake Polen en de Baltische
landen duidelijk hebben laten zien, dat zij
de neutraliteit van zwakkere landen weinig
tellen, moeilijk ernstig zijn te nemen, als zij
zich als vredesapostelen opwerpen.
Er heerscht dan ook een toestand van on
gunstig, bezorgd afwachten, niet alleen in
het direct bedreigde Finland, maar ook bij
de stamverwante Scandinavische volkeren.
Verwachting voor het Noorden:
betrokken tot zwaarbewolkt,
plaatselijk regen, hier en
daar mist, iets zachter dan
gisteren, meest matige Zuid-
Oostelijke wind.
Op 10 December a.s.
Naar wij vernemen, staat het thans
vast, dat de wedstrijd Nederland
België doorgaat Deze zal op Zondag
10 December in het Feijenoordstadi-
on te Rotterdam worden gespeeld.
„Zij zullen mij niet veranderen"
Het Fransche persbureau Havas bericht,
dat de voormalige kanselier van Oosten
rijk, dr. Kurt Schuschnigg, die thans de
gevangene is van de Gestapo, zijn eerste
boodschap heeft gericht tot de wereld. Deze
luidt: „Toen Dolfuss werd vermoord heb
ik in naam van Oostenrijk mijn plicht ge
daan. Zij zullen mij niet veranderen".
SCHUSCHNIGG.
Deze boodschap is gisteravond door dr.
Vernon, oud-professor in de geschiedenis
aan de universiteit van Weenen overge
bracht aan de „Daily Express". Dr. Ver
non is acht dagen na het uitbreken van den
oorlog uit Weenen vertrokken en heeft via
Boedapest en Rome, Londen bereikt.
Onfortuinlijke autoriiders
leven een ongeluk.
over-
Gisteravond omstreeks half acht reed een
personenauto in de nabijheid van het drukke
verkeerspunt ter hoogte van de Tolsteegbrug
te Utrecht. Plotseling begon de wagen te
slippen, met het gevolg, dat de bestuurder de
macht over het stuur verloor. De auto gleed
van den weg en stortte van groote hoogte in
het water van den Krommerijn, welke ter
plaatse uitmondt in het Singelwater.
Hulp was spoedig ter plaatse, zoodat de
vier inzittenden, die alleen maar een nat
pak en wat schrammen opliepen, konden
a\°n rlenTol«tfbkaCht nfT het Poli«®bureau
ren verzien g g Van dro^e klee"
Het duurde nog geruimen tijd, voor
dat de luxe auto uit het water was
opgehaald. Doordat de koplampen
bleven branden, evenals een der rich
tingaanwijzers, was het niet moeilijk
de plaats te vinden waar de auto on
der water was verdwenen.
In dit vrij drukke stadsdeel trok hef onge
luk natuurlijk zeer veel belangstellenden.