W apenstilstandsdag
Voorzichtige
prijspolitiek
De kip op rantsoen
Nazi-propaganda
gooit het roer om
Van den regen
in den drup
Omschakeling industrieën
Brussels burocmeester
overleden
Prijsopdrijving
Onze scheepvaart
op Indië
Lijk in boot gevonden
Het kostbare radium
„Dat durf jc toch niet!"
PAUL VON HINDENBURG.
Een en twintig jaren zijn verstreken
sedert de wereldvrede werd ingeluid
en het is schrijnend, dat dit feit dit
maal in een deel der wereld wel en
in een ander deel niet zal worden
herdacht, nu de oorlogsfakkel in het
oude Europa opnieuw ontstoken is.
In de eerste jaren van den wereldoorlog,
waaraan wij van dag tot dag opnieuw voort
durend herinnerd worden, had Duitschland
een gelukkigen strijd gestreden. Ondanks den
mislukten slag aan do Marne, hield het in
het Westen stand en behaalden de troepen
in het Oosten regelmatig overwinningen.
Maar reeds in 1915, na een jaar oorlog dus,
was de geestdrift van den Duitschen soldaat
voor den „frischen fröhligen Krieg" tot het
nulpunt gezakt, dc overwinning ten spijt.
In 1917 trokken de Duitschers voordeel van
de Russische revolutie; de vrede van Brest-
Litowsk schoof een machtigen vijand ter zij
de. Vandaar dat Duitschland ook meer troe
pen naar het Westfront kon zenden.
Voordeel ging te niet.
Het groote voordeel ging teniet, toen de
Duitschers den onbeperkten duikboot-oorlog
doorvoerden en aldus de Vereonigde Staten
naar de zijde der Geallieerden dreven.
Nog in het jaar 1918, ofschoon het blokka
de-systeem zich reeds gelden deed. scheen
Duitschland sterker en waren de Duitsche
bevelhebbers zeker van hun zaak. Maar het
strategische doel dc verovering van
Amiëns werd niet bereikt. De reserves
geraakten uitgeput en dat terwijl de Ameri-
kaansche legioenen regelmatig de oceaan
overstaken en aldus telkens voor nieuwe
versterkingen zorgden.
In Juni stonden de Amerikaansche solda
ten op de Westelijke strijdveldcn. Ludendorff
bleef aandringen op aanvallen, maar de Duit
sche poging op 16 Juli om over de Marne te
trekken, werd een fiasco, omdat de Gealli
eerden al dagen van te voren van het plan
op de hoogte waren, zoodat ze paraat bleken.
Met enorme verliezen moesten de Duitschers
terugtrekken.
Eiken dag terreinwinst voor de
geallieerden.
Men schreef 18 Juli twee dagen na deze
mislukte poging, toen generaal Foch het te
gen-offensief aankondigde. Zijn poging ech
ter om het Duitsche front te doorbreken,
mislukte. Men trok op meesterlijke wijze te
rug. Dat duurde tot eind September; de op-
marsch der Geallieerden bleef aanhouden.
Bijkans eiken dag werd terreinwinst ge
boekt. Ludendorff drong er op 29 Septem
ber bij den kroonraad op aan, President Wil-
son niet alleen om vrede, maar ook om een
spoedigen wapenstilstand te vragen.
Dat was een verbazingwekkende bekente
nis van onmacht, die den Duitschen soldaat
de laatste hoop op een gunstigen vrede ont
nam. Duitschland gaf zich hierdoor practisch
over. De oude rijkskanselier, graaf Hartling
trad af en Prins Max van Baden, de nieu
we rijkskanselier, weigerde aanvankelijk om
wapenstilstand te vragen hij wilde onder
handelen.
De vonk der revolutie.
Na de afzonderlijke wapenstilstand van de
Geallieerden met OostenrijkHongarije, volg
de in Duitschland de opstand, die reeds lang
zijn dreiging voelen deed. Op de vloot, in Kiel
gelegen, begon de revolutie. Toen op 29 Oc-
tober bevel werd gegeven uit te varen om een
beslissenden strijd te wagen tegen de Brit-
sche vloot, weigerden matrozen en mariniers
te gehoorzamen, omdat zij in die poging een
soort sabotage zagen van de wapenstilstand
onderhandelingen, welke door de regeering
gevoerd werden. De opstand op de vloot was
het teeken voor soortgelijke bewegingen in
het geheêle land: de vonk der revolutie ver
breidde zich. Deze opstanden werkten er op
niet geringe wijze toe mede, de Berlijnsche
regeering te doen besluiten om wapenstil
stand te verzoeken.
Hindenburg stuurde den 9den No
vember een telegram aan de rijks-
regeering, waarin hij verzocht te po
gen, de zware voorwaarden te ver
zachten, doch het slot van zijn tele
gram luidde: „Gelukt dat niet, dan
tóch maar een wapenstilstand slui
ten"
Het uitwijken van Wilhelm II
Wilhelm II verklaarde afstand te willen
doen als keizer van Duitschland, maar onder
alle omstandigheden wilde hij koning van
Pruisen blijven. Om een bloedige revolutie
te voorkomen, besloten de sociaal-democrati
sche leiders, ofschoon de afstandsverklaring
van den keizer nog niet gekomen was, de
republiek uit te roepen. Den tienden Novem
ber week de Duitsche Keizer uit naar Ne
derland. Men bracht hem naar het kasteel
van Graaf Bentinck te Amerongen.
Op 11 November werd de wapenstilstand
gesloten, die een einde maakte aan den
grootsten wereldkrijg die het menschdom in
jaren geteisterd had. Voor de laatste keer in
dien wereldoorlog donderden de kanonnen
over de slagvelden. De Duitschers, doodelijk
vermoeid en uitgeput, gedecimeerd in hun
gelederen en in het besef ten eenenmale te
zijn gespeend van verderen steun hunner
bondgenooten, trokken terug en liéten al
lengs meer terrein, in vier jaar strijd ver
overd, aan den vijand over.
In den ochtend van 11 November
1918 begaven de staatssecretaris Erz-
berger, (die later vermoord werd)
en generaal Von Winterfeldt, zich in
opdracht van do rijksregeering naar
het salonrijtuig van Foch welk rij
tuig bij Compiègne stond opgesteld
om de voorwaarden van den wapen
stilstand te teekenen.
De ceremonie dier onderteekening
duurde maar kort. Iedere poging om
de voorwaarden verzacht te krijgen,
mislukte. Men teekende. Het was on
geveer 11 uur in den morgen een
mooie, wintersche dag. Even na el
ven donderden de kanonnen van de
Champ de Mars te Parijs ten teeken
dat de wapenstilstand gesloten was.
Onder het gelui -der kerkklokken stroomde
de menigte over de boulevards. Men juichte,
men viel elkander diep ontroerd in de armen,
verheugd en zielsgelukkig dat den ontzetten-
den strijd een halt was toegeroepen.
Klokken luiden
Op 11 November, des morgens om 11 uur,
kondigden in alle landen die in den vreese-
lijken strijd betrokken geweest waren, de
klokken den wapenstilstand aan en sinds
dien, tot op den llden November van dit jaar
waarop deze ceremonie om begrijpelijke re
denen achterwege blijft werd ei' telken-
jare op het elfde uur van den elfden dag
in de elfde maand van het jaar in stilte te
ruggedacht aan dozen historischen da-tum.
In Amerika is de 11e November een wette
lijke vacantiedag in 23 staten geworden, een
dag die gekenmerkt wordt door plechtighe
den en parades. Naar verluidt heeft Presi
dent Roosevelt bekend doen maken, dat de
11e November van dit jaar eveneens een her
denkingsdag zal zijn, die de herinnering aan
het verleden zal levend houden en de
hoop op de toekomst, wanneer een recht
vaardige en duurzame vrede tusschen de vol
keren der aarde gevestigd zal zijn.
En bij die aankondiging rest ons slechts
één vurige hoop: dat het zóó en spoedig
worde.
REGEERING WIL NIET
DWINGEND OPTREDEN.
Verschillende industrieën hier te
lande streven er naar, zich toe te
leggen op andere producten, waar
aan onder de huidige omstandighe
den bij Defensie of de burgerbevol
king meer behoefte is. Het is echter
zaak te voorkomen, dat verschillen
de firma's tegelijkertijd de fabri
cage van eenzelfde product ter hand
zouden gaan nemen, met als gevolg
dat de rentabilitëitsbasis voor de
beoogde fabrieken in gevaar wordt
gebracht, zoo betoogde minister
Steenberghe dezer dagen in een
persconferentie.
De regeering wil hier echter niet
dwingend ingrijpen, voegde Z. Ex
cellentie hier aan toe, doch slechts
een uit de industrie opkomend on-
denings-iniatief leiden en steunen.
«i
ADOLPHE MAX STOND STEEDS
VOOR ZIJN STAD OP DE BRES.
Gistermiddag om twaalf uur is de
burgemeester van Brussel, Adolphe
Max, overleden.
Adolphe Max was sinds 1909
burgemeester van de Belgische
hoofdstad en heeft in die hoedanig
heid in de eerste oorlogsmaanden
van 1914 met de Duitschers onder
handeld over de overgave van
Brussel, opdat deze stad met haar
historische gebouwen niet zou
worden blootgesteld aan een bom
bardement door de artillerie.
Max was de liberale beginselen toege
daan en heeft als liberaal zitting gehad in
de Belgische kamer, waar hij voorzitter
was van de fractie der linksgeoriënteerde
liberalen. Hij was minister van staat.
In binnen- en buitenland heeft de po
pulaire Brusselaar, die steeds voor de be
langen van zijn stad op de bres stond, een
groote bekendheid verworven.
Wegens zijn verdiensten gedurende de
oorlogsjaren werd de Noord-boulevard te
Brussel later verdoopt tot Boulevard Adol
phe Max.
De overledene is bijna 70 jaar oud gewor
den.
Max werd op 31 December 1869 te Brus
sel geboren. Van 1894 tot 1903 was hij on
derscheidenlijk lid van de Provinciale Sta
ten van Brabant, lid van den gemeenteraad
en schepen van Brussel. In 1909 werd hij
burgemeester van Brussel.
TIJDENS DEN WERELDOORLOG
OPGESLOTEN.
Toen de Duitsche troepen in 1914 te
Brussel aankwamen, weigerde hij onder
het Duitsche gezag zijn functie voort te
zetten. Hij eischte volledige vrijheid van
actie. Hij protesteerde krachtig tegen het
optreden van het bezettingsleger en streed
voor de rechten van zijn medeburgers en
de verlaging der belastingen en requisities.
Op 26 September 1914 werd hij ge
arresteerd en in de vesting Namen
opgesloten, vanwaar hij latei' naar
Duitschland werd gezonden. In No
vember 1918 slaagde hij er in naar
België terug te keeren.
In 1919 werd hij tot lid van do. Kamer ge
kozen. Op 21 November 1918 werd hij minis
ter van staat, terwijl hij verder gekozen lid
was van dc Belgische Academie.
G«én anti-communisme,
Jodenhaat.
geen
Rosenberg heeft opdracht gekregen, wij
ziging te brengen in de politieke en ideolo
gische propagandaliteratuur.
Niet slechts het anti-communisme zal
weggelaten moeten worden, doch ook het
anti-semietisme. twee begrippen, die vroe
ger voor de nazi's slechts een geheel vorm
den.
De Berlijnsche correspondent van het
Deensche blad dc „Politiken" preciseert,
dat deze herziene literatuur zal moeten
spreken van do militaire verdediging van
Duitschland. den Duitschen arbeid, omvat
tende het binnenlandsche front en de le
vensmiddelen- en grondstoffenvoorziening,
de volksgemeenschap, de Europeesehe poli
tiek van vroeger en thans, Engeland, dat
van alle ellende de oorzaak is, wapenfei
ten en het Oosten.
CHOLERA TE WARSCHAU?
Als gevolg van den verschrikkelijken toe
stand, welke te Warschau heerscht, zijn er
volgens een juist vandaar teruggekeerden
Deenschen reiziger gevallen van cholera
voorgekomen.
In 's lands belang geacht.
De door de regeering gevolgde prijspoli
tiek in dezen oorlogstoestand heeft nogal
critiek ondervonden. Deze bestond hierin,
dat men zich afvroeg, waarom door de
betrokkenen niet van den aanvang af met
de vervangingswaarde rekening mocht
worden gehouden. In verband hiermede
heeft de minister van Economische Zaken,
mr. Steenberghe, in een persconferentie de
motieven der regeering nader uiteengezet.
De regeering heeft zich op hek
standpunt gesteld, aldus de minis
ter, dat een voorzichtige prijspoli
tiek, welke een rustige prijsontwik
keling zonder groote schokken en
met behoud van het zoo noodza
kelijk evenwicht in de bestaande
prijsverhoudingen waarborgt, in 's
lands belang moet worden geacht.
Het werd niet noodig geoordeeld,
zich reeds dadelijk te richten naar
de vervangingswaarde van de veel
al voor gerukiien tijd voldoende
voorraden.
Wisselwerking.
Voorts moge nogmaals worden gewezen
op het groote belang, dat er voor de ge-
heele bevolking aanwezig was om een
wilde en ongemotiveerde prijsopdrijving te
gen te gaan. Indien dit niet was geschied,
zouden de kosten van levensonderhoud
reeds thans, op bedenkelijke wijize zijn ge
slegen. Immers prijsverhooging van de
eerste levensbehoeften schept een drang tot
verhooging der loonen. Een dergelijke ver
hooging vermeerdert de productiekosten,
zoodat de producent weer genoodzaakt
wordt de prijizen van zijn producten te
verhoogen. Het is duidelijk, dat, indien de
regeering zich niet als eerste doel had ge
steld een stijging van de kosten van le
vensonderhoud zooveel mogelijk tegen te
gaan ,de prijzen zich reeds thans als heit
ware omhoog hadden geschroefd tot een
onder de huidige omstandigheden zeer on-
gewcnscht peil.
Voor het stelsel der maximumprijzen
voelt de minister niets.
A7oordhollandsche -pluimveehou
ders wenden zich tot den minis
ter.
Het Bestuur van den Bond van Pluimvee
houders in Noordholland heeft zich gewend
tot den minister van Economische Zaken,
in verband met bezwaren, die aan de tegen
woordige voer-regeling kleven, in het bij
zonder voor een groot aantal pluimveehou-ï
efers in Noordholland.
Verondersteld wordt, dat alle pluimvee
houders in het najaar 35% van hun pluim
vee opruimen en daarom is dus het rant
soen voor kippen gesteld op maximum 65
gr. per kip over het aantal hennen, dat be
gin September is geïnventariseerd.
Iemand, die begin September 300 kippen
had en er nu nog 240 heeft, krijgt nu 300
maal 65 gr. 19.5 kg. voer per dag, terwijl
hij, het rantsoen berekend op 100 gram per
dag, 24 kg. zou noodig hebben. Wie er ech
ter 100 heeft verkocht en dus nu nog 200
kippen heeft, komt met die 19.5 kg. onge
veer uit.
Nu zullen in het algemeen velen in do
laatste weken wel 1/3 van hun kippen,
meest de oude uitgelegde, hebben ver
kocht.
In Noordholland is er evenwel
een groote categorie, die in het
najaar niet opruimt, omdat ze dan
weinig oude kippen hebben, daaron
der vallen vriiwel alle houders van
Noordhollandschc Blauwen.
De meeste Noordhollandsche Blauwen
worden na den broedtijd verkocht, eind
Maart begin April gaan er massa's naar de
markt.
Dc bedrijven, die Noordhollandsche Blau
wen houden, komen dus met het nu vastge-
scldc rantsoen niet uit en zoo zijn er mis
schien nog wel enkele pluimveehouders
meer.
Het bestuur van B.P.N.H. is voornemen®
een enquête in te stellen naar de mate,
waarin jonge kippen, dus bedrijfsdieren, in
Noordholland werden opgeruimd om met
het toegestane kwantum voer te kunnen
toekomen.
Honderd en zestig processen-
verbaal.
Van Regeeringswege zijn tot nu toe
meer dan 250 accountantsonderzoekingen
ingesteld naar prijsopdrijving. Er werden
ongeveer 160 processen-verbaal opge
maakt. De indirecte gevolgen van de
toepassing van de prijsopdrijvingswefc,
(m.a.w. de preventie) zijn echter naar
wij vernemen veel grooter, dan in aan
tallen processen-verbaal is uit te druk
ken.
Tonnage toereikend geacht, mits—
Van Regeeringswege is ons op een des
betreffende vraag medegedeeld, dat de ca
paciteit van de vloot, die op Indië vaart,
voor zoover thans kon worden beoordeeld,,
vermoedelijk wel toereikend zal zijn, mit§
er verbetering komt in den duur 'van het
ophouden der scheipen voor onderzoek. Er
bestaat vooralsnog geen aanleiding voor
een speciale regeling.
Niet te lang naar kijken, anders gaat
U óók gapen!
Zondagavond hebben twee agenten van
het bureau Linnaeusstraat te Amsterdam
een militair gearresteerd, die zich aan dief
stal van een fiets had schuldig gemaakt.
De man moest zich Zondagavond in zijn
garnizoen te Muiden melden, doch Amster
dam was zoo gezellig, dat hij den tijd ver
gat en niet meer van autobus of tram ge
bruik kon maken. Uit angst voor straf be
sloot hij toen in de Tweede Boerhaave-
straat maar op een onbeheerd staand rij
wiel te stappen. Deze diefstal werd tijdig
opgemerkt en na een spannende achtervol
ging werd de soldaat op den Muiderstraat-
weg achterhaald en gearresteerd.
Momenteel vertoeft hij, inplaats van ia
een cel te Muiden, in een cel van het 'bu
reau Linnaeusstraat.
Dief verraadt heler.
De Amsterdamsehe politie heeft voorts
nog een rijwieldief gearresteerd. Dit was
echter geen „gelegenheidsdief", zooals met
den verlofganger het geval was, maar een
recidivist. De man raakte op het politie
bureau aan de praat en verraadde den
heler der gestolen fietsen, een gemeente
werkman, die natuurlijk ook spoedig achter
slot en grendel zat. 't Bleek dat de arbeider
de karretjes voor f 3.50 per stuk in zijn be
zit had gekregen.
Wielrijder woei 's nachts van de
kade.
Gisterochtend zeven uur is door den brug
wachter aan de Steentilbrug te Groningen
aan boord van de motorboot „Alida", het
lijk gevonden van een man. Het lichaam
lag met beide beenen buiten boord. Het
hoofd vertoonde een diepe wonde.
Nabij het lijk werd een voorstuk van
een electrische rijwiellantaarn gevonden en
later visohte men een hecrcnrijiwiel op.
Aangenomen moet worden, dat de man,
wiens identiteit tot nu toe nog niet kon
worden vastgesteld, tijdens den hevigen
storm en regen in den nacht van Zondag op
Maandag met zijn rijwiel van den kade
muur is gereden en daarbij is omgekomen.
WIEL IN HET VISGHNET.
De in IJmuiden binngekomnen Deensche
vischkotter E. 419, thuisbehoorend, in Es-
bjerg, heeft op de Noordzee een wiel van
een vliegmachine van onbekende nationali
teit opgevischt en in IJmuiden aange
bracht. Het wiel is aan de strandvonderij
te IJmuiden overgegeven.
Londensch ziekenhuis beveiUü
het.
Vijftien meter onder het Westminster
zie-
laats
kenhuis te Londen wordt een bewaarp
ingericht voor den radiumvoorraad van
ziekenhuis, waarvan de waarde KeSL"_^
wordt
durende het weekeinde heeft men
het
hat
.op 30.000 tot 40.000 pond sterling- Ge'
stak11
buizen met een doorsnede van 15 duim
tot een gezamelijke lengte van 15 rneteI'rt,
den kiezelbodem aan den Theemsoever
dreven. Voortaan zal dc radiumvooiia
iederen nacht alsmede bij eventueele h'c
aanvallen in de buis worden opgeboifï®11'
Maar hij dolst wel
Het Haagsche gerechtshof heeft gisteren
tegen den 25-jarigen Rotterdamsohen mo
torrijder M. J. H., wegens poging tot dood
slag, bevestiging van het door de rechtbank
gewezen vonnis geëisoht (twee jaar gevan
genisstraf met bevel tot vernietiging van
het motorrijwiel).
Op een Juli-avon-d had verd. in Den Haaf?
drie vrouwen, die den weg wilden overste
ken en hem toeriepen, dat hij niet zoo hard
moest rijden, toegevoegd: „Ik zal jullie
pletter rijdend" „Dat durf je toch niet.
hadden de vrouwen geantwoord, maar H.
dorst wèl en reed in woeste vaart het trot
toir ap. Het scheelde een haar of een der
drie voetgangsters was het slachtoffer van
deze misdadige manoeuvre geworden.
Op 20 Nov. a.s. zal het hof uitspraak-
doen.
