loos op
Nederland en België
Engelsche
arbeiders
DAGBLAD VOOR DEN HELDER EN HOLLANDS NOORDERKWARTIER
Op een
tweesprong
Koningin Wilhelmina en Koning
Leopold wenden zich tot
de oorlogvoerenden
Oorlog in de lucht
steeds heviger
WOENSDAG
Dit nummer bevat 8 pagina's
KONING LEOPOLD
Strooper bij moordzaak
betrokken
Bezwaren
tegen hooivorderinq
vl/EERBERICHT
DE BILT SEINT.
KONINGIN WILHELMINA
Gevechten boven
de Noordzee
willen alle koloniën
onder gemeenschap
pelijk toezicht
heldersche courant
KONINGSTRAAT 78, DEN HELDER. TELEFOON 50 (2 LIJNEN)
Uitgave der Uitg.Ml). Hollands Noorderkwartier N.V. te Den Helder
8 NOVEMBER 1939
67e JAARG. No. 8768
Koninklijk bemiddelingsaanbod
Het nevenstaande seinden gisteren H. H.
M. M. Koningin .Wilhelmina dor Nederlan
den en Koning Leopold der Belgen aan de
staatshoofden van Duitschland, Engeland en
Frankrijk na de bijeenkomst der Souve-
reinen te Den Blaag op 6 en 7 November,
waarvan wij in ons blad van gisteren reeds
gewaagden.
De regeeringspersdienst voegt aan dit
resultaat der besprekingen toe, dat dit ini
tiatief een nieuw blijk is van het gemeen
schappelijk inzicht en de solidariteit, welke
tussclien Nederland en België bestaan.
De besprekingen welke in den Maandag
avond aanvingen tusschen de beide Souve-
reinen cn Hun Ministers van Buitenland-
sche zaken, werden gisteren te kwart voor
tien hervat.
Na deze besprekingen, heeft de Belgische
minister van Buitenlandsche Zaken, de
hoer Spaak, de lunch gebruikt ten huize
van onzen minister van Buitenlandsche Za
ken mr. E. N. van Klcffens.
Te ongeveer twee uur keerden de minis
ters ten palcize terug.
Te een uur werd de tijdelijke zaakgelas
tigde van België, Baron Ruzette, ten pa-
leize ontvangen. Baron Ruzette vertoefde
ongeveer drie kwartier in liet paleis.
Tegen kwart over twee gingen de glazen
deuren van liet paleis open en waren de
Koningin en de Koning in de hall zicht
baar.
Met een handkus nam Koning Leopold af
scheid van Hare Majesteit.
Prins Bcrnhard geleidde den Koning, die
de generaalsuniform droeg n. z'n auto Naast
den Koning nam plaats de Belgische minis
ter van Buitenlandsche Zaken, de lieer
Spaak. Even tevoren was# de bagage van
den Belgischen Koning in de auto geladen.
Naast Prins Bernhard zagen wij Jhr. Mr.
D. J. de Geer, onzen minister-president die
den Koning eveneens' uitgeleide deed. In
een tweede auto volgden 's Konings adju
dant, eveneens in generaalsuniform, cn H.
Ms. adjudant Generaal-Majóor Tit. Jhr. W.
C. M. de Jonge van Ellemeet.
Op liet trottoir aan de overkant van liet
Paleis stonden eenige honderden menschen
die den Koning in het voorbijrijden harte
lijk toejuichten.
Ministerraad in België. Spaak
weer op zijn departement.
De heer Spaak, Belgisch minister van Bui
teniandsclie Zaken, is gisteravond om kwart
over zes op zijn departement teruggekeerd.
Dc kabinetsraad, welke was vastgesteld
°P half zes, is terstond na terugkeer van den
heer Spaak begonnen.
De minister van buitenlandsche zaken
heeft verslag uitgebracht over den interna
tionalen toestand.
Op een tweesprong?
Waarom thans?
Dit is do vraag, die men zich stelt bij
kennisname van het Koninklijk aanbod van
goede diensten aan de oorlogvoerenden.
In sommige politieke kringen hoort men
de meening verkondigen, dat er eenige zwak
ke, zij het nauwelijks aanwijsbare teekencn
zijn, welke op een zekere vredesgeneigdheid
bij de oorlogvoerende mogendheden wijzen.
Het is bekend, dat Rijkskanselier Hitier
'n zijn rede van 0 Octobor duidelijk heeft te
kennen gegeven, dat bij uitbreiding en voort
zetting van den oorlog, indien mogelijk, wil
voorkomen. Ook de Democratiën hebben her
haaldelijk doen weten, dat zij een vrede door
overleg in het belang van Europa en onze
beschaving achten.
SOLIDARITEIT TUSSCHEN NEDERLAND EN
BELGIë.
In een uur van angstige spanning voor de wereld, vóór de oor
log in West-Europa met vol geweld begint hebben Wij de overtui
ging dat het Onze plicht is. Onze stem opnieuw te verheffen.
De oorlogvoerende partijen hebben reeds eenigen tijd geleden
verklaard dat zij niet weigerachtig staan tegenover een onderzoek
naar redelijke en vaste grondslagen voor een billijken vrede. Het
komt Ons voor dat, in de tegenwoordige omstandigheden, het voor
haar moeilijk is met elkander in verbinding te treden, teneinde haar
standpunten te preciseeren en dichter hij elkaar te brengen.
Als Souvereinen van twee onzijdige staten die goede betrekkin
gen onderhouden met al hunne naburen, zijn Wij bereid hun Onze
goede diensten aan te bieden. Mocht hun zulks aangenaam zijn, dan
zijn Wij bereid hun. met aanwending van alle middelen die zij Ons
in overweging zouden willen geven en waarover Wij beschikken, en
in een geest van vriendschappelijk begrip, liet vinden van factoren
voor een te treffen accoord te vergemakkelijken.
Dit schijnt Ons de taak te zijn die Wij te vervullen hebben voor
het welzijn onzer volkeren en in het belang van de gcheele wereld.
Wij hopen dat Ons aanbod zal worden aangenomen en dat aldus
een eerste schrede zal worden gedaan op den weg naar de vestiging
van een duurzamen vrede.
Is het een toeval, dat Lord Halifax giste
ren Engclands oorlogsdoeleinden uiteenzette
en Attlee, de leider van Labour, over den
toestand na een eventueele vrede sprak, wel
ke ook van Engeland groote concessies zou
vragen!
Aan den anderen kant staat het niet te
miskennen feit, dat de stemming in Duitsch
land jegens België en Nederland er in den
laatste dagen nu niet bepaald vriéndelijker
op wordt.
Men zie daaromtrent'het artikel elders in
dit nummer.
In Brussel zelf is men dan ook volgens U.
P., vrij sceptisch gestemd over het aanbod
van goede diensten.
Men wijst er op, dat het officieele agent
schap „Belga" tevoren de mogelijkheid va*1
een bemiddelingsaanbod had uitgesloten en
acht het niet uitgesloten, dat de vorstelijke
personen cn hun raadgevers na bestudeering
van de internationale situatie een uiteinde
lijke oplossing zoowel voor hun landen als
voor de wereld zagen in een stap bij de oor
logvoerenden.
Men gelooft in sommige politieke kringen
aldaar, dat Duitschlands houding ten op
zichte van het gedrag der neutralen tegen
over Engeland tot de bijeenkomst van Ko
ningin Wilhelmina en Koning Leopold aan
leiding is geweest.
In diezelfde kringen gelooft men, dat het
niet gepubliceerde gedeelte der besprekin
gen deze situatie tot onderwerp had, en dat
pas achteraf de oplossing bestudeerd is, die
alle moeilijkheden uit den weg kan ruimen:
vrede.
Deze meening acht men grond te vinden
in het feit. dat eergisteren vrijwel overal
in België plotseling de autobussen zijn ge-
requireerd en dat alle militairen met verlof
plotseling naar hun troepen zijn terugge
roepen.
Het initiatief der beide vorsten heeft in-
fusschen in de VS. groote voldoening ge
wekt. hoewel men dc kans van slagen niet
groot acht.
Parijs is zeer gereserveerd, evenal- Lon
den. Men verwacht dat Chamberlain reeds
heden een verklaring zal afleggen in ant
woord op het aanbod van goede diensten
Uit Berlijn komen berichten, dat Rijks
kanselier Ilitler het telegram bestudeer».
Commentaar wordt verder nie» gegeven.
WEER EEN ARRESTATIE.
Naar wij thans vernemen, is Zon
dagavond te Leidschendam zekeren
van B. gearresteerd, die in deze om
geving als strooper bekend staat.
Of deze arrestatie in verband staat
met den moord op den veekoopman
van der Horst, kon men ons te be-
voegder plaatse niet mededeelen.
„Hun onderwerping aan de Brit-
sche blokkade is een aanval op
den vrede."
k
Er is een geduchte omzwaai gekomen in de
houding der Duitsche pers ten aanzien van
ons land en België.
Tot dusver was de toon vrij vriendschap
pelijk. docli .Ie Duitsche avondbladen van
gisteren hielden alle een felle aanval in op
de neutraliteitspolitiek van Nederland en
België.
Een dergelijke gelijktijdig verschijnende
critiok beteékent in een autoritair geregeerd
land, dat deze beschouwingen van hooger
hand zijn geinspireerd en beduidt dan ook
een onmiskenbaar ongunst-'ge wending voor
ons land en België.
De Duitsche pers wijst er op dat er geen
kans bestaat, dat de beide kleine Westersche
democratieën zich vermannen cn Engeland bij
zijn pogingen tot wurging van Duitschland,
waarbij de neutraliteit der onzijdigen steeds
weer wordt verkracht, een halt toeroepen,
desnoods met de Wapenen in de vuist.
In alle geval stelt men te Berlijn vast, dat
de beide landen niet hebben kunnen beslui
ten tot een vastberaden en werkzainen stap
ter verdediging van de plichten van hun neu
traliteit. Hun praktische onderwerping aan
den wil van Engeland is een aanval op den
vrede, die voor de kleine neutrale landen van
nog meer gewicht is dan voor de groote sta
ten", zeggen de Duitsche bladen.
KAN DE REGEERING HET NIET BETER
OP DE VRIJE MARKT KOOPEN?
De Nationale Bond „Landbouw én Maat
schappij" neef» in een adres aan den mi
nister van Defensie srewezen op misstanden
welke volgens adressant zouden zijn ont
staan bij de hooi vordering.
De Bond verzoekt tien ministerie willet
bevorderen dat de met hooivordering belaste
militairen nteer tekening gaan houden met
de adviezen der betrfefende commissies en
met de aanvankelijke plannen om van ie
der bedrijf, dat daarvoor in aanmerking
komt een klein kwantum per H.A. te vor
deren.
De voor dit hooi te betalen prijzen zouden
voorts meer in overeenstemming moeten
zijn met die. waarvoor op de vrije markt
hooi wordt gekocht-.
Tenslotte wordt gevraagd of het niet mo
gelijk is. om in plaats van hooi te vorde
ren, hooi op de vrije markt te koopen, ge
lijk zulks bijvoorbeeld met vleesch voor
het leger geschiedt.
Verwachting: Betz'okken tot
zwaar bewolkt, nu cn dan
regen, tijdelijk opklarend,
eenige stijging van tempera
tuur, krachtige, tijdelijk ma
tige, Z.O. tot Z.W. wind.
doch zich op Duitsch gebied bevond. Duit-
sche machines achtervolgden dc Fransch-
man, doch deze wist ongedeerd de Fran-
sche grens te bereiken.
Voorts wordt vernomen, dat Duitsche ka
belballons pamfletten blijven uitwerpen,
welke voor de Fransche bevolking bestemd
zijn, doch die overwaaien naar Zwitscrsch
gebied.
Van de fronten is als steeds geen nieuws.
Zoowel het Duitsche als het Fransche le-
gerbericht spreken van plaatselijke activi
teit. In Bazel is hevig kanongebulder ge
boord uit de richting van dc Maginotlinie.
Volkomen volgens de verwachting
ontwikkelt zich de oorlog in de lucht
in steeds sneller tempo. Steeds hefti
ger worden de aanvallen en steeds
meer ma'oeriaal neemt er aan deel.
Gisteren meldden wij reeds een en
ander over het groote luchtgevecht
boven Noord-Frankrijk, waarvan wij
hieronder nog eenige bijzonderheden
geven. Ook boven de Noordzee is een
aantal luchtgevechten gevoerd. Vol
gens de Engelscke communiqué's
zouden de Duitschers er in geen en
kel opzicht in zijn geslaagd hun doel
te bereiken, terwijl zij zware ver
liezen leden.
Merkwaardig is het bericht uit Hamburg,
dat een Duitsch vliegtuig, dat uit do koers
geraakt was en bij vergissing in het lucht-
afweei'district van Hamburg gekomen was,
dooi- het luchtdoelgeschut is neergehaald.
Beide.inzittenden konden zich met lmn val
scherm redden en bleven ongedeerd.
HET LUCHTGEVECHT BOVEN
FRANKRIJK.
Do strijd speelde zich af in twee phasen.
Allereerst een vrij verward door elkaar
vliegen, nadat de negen Fransche jagers op
de zeven en twintig Duitsche toestellen af
gevlogen waren. Vervolgens een reeks lucht
gevechten, waarbij elk Franseh toestel of el
ke groep Fransche toestellen Duitsche vlieg
tuigen achtervolgde.
Verdere luchtgevechten volgden met suc
ces voor de Franschen, van wie alle toestel
len veilig hun basis'bereikten.
Do Fransche jachttoestellen, aldus Ilavas,
hadden tot taak de bescherming van een
verkenningsvlucht, die zooals gebruikelijk
was toevertrouwd aan kleine, lichte bom
menwerpers
Na deze ontmoeting waren de Fransche
machines practisch meester in de lucht aan
het middendeel van het Lotaringschc front.
Gevechten boven zee.
Gisteren hebben zich. een aantal los van
elkaar staande ontmoetingen voorgedaan
tussclien Briische luchtstrijdkrachten en
Duitsche. Medegedeeld wordt, dat de ge
vechten tusschen de afzonderlijke machi
nes geleverd werden op geringe hoogien in
zware bewolking buiten de Oostkust van
Fngeland en Schotland en buiten ae Duit-
sche Lust. Er werden machinegeweerge-
vechten geleverd, doch die waren voor het
meerendeel van korten duur In ieder ge
val trokken de Duitschers zich terug. En-
gelschen leden geen verliezen.
Duitsche vliegtuigen zijn gezien op groote
hoogte vliegende in een streek in Noord-
Schotland. Luchtafweergeschut opende het
vuur. maar de toestellen verdwenen in den
mist. Het waren Heinkel machines.. Zij vlo
gen over de Shetlandeilanden.
Luchtmacht actief boven
Rijn.
den
Uit Bazel wordt vernomen, dat gistermor
gen om zes uur weer groote activiteit in de
lucht boven den Rijn werd waargenomen.
Lr werd een Franseh vliegtuig gezien, dat
uit de richting van Schaffhausen kwam,
De oorlogsdoelstellingen der Brit-
sche arbeiders geformuleerd.
Attlee heeft in Londen een redevoe
ring uitgesproken over de oorlogs
doelstellingen der Laboui'-partij. Hij
zeide: „Wij willen, dat het Duitsche
volk weet, dat 't thans een eervolle
vrede kan krijgen."
Verder verklaarde hij, dat geen en
kele partij een beteren staat heeft
voor de zaak des vredes van de aan
hangers van Labour. Het Britsche
volk is den oorlog niet ingetreden
met de stemming van een lichtvaar
dig avontuur, maar liet is gedwon
gen de wapens op te nemen om vi
tale beginselen te verdedigen en over
al is er oen grimmige vastberaden
heid om tot het einde door te zetten
cn tevens een vastberadenheid om
er zorg voor te dragen, dat de zaak
waar het om gaat, niet bedolven
wordt in de hartstochten welke de
oorlog opwekt.
De oorlogsdoelstellingen formuleerde Att
lee als volgt:
1. Terwijl den slachtoffers schadeloosstel
ling moet worden gegeven, moet iedere ge
dachte aan wraak en straf uitgesloten wor
den.
2. Alle naties, groote en kleine, en van
welke kleur of geloof ook, moeten het recht
hebben om te leven en om haar eigen ken
merkende trekken tot ontwikkeling te bren
gen, mits zij geen inbreuk maken op de
rechten van anderen. Duitschland moet er
kennen, dat de Pool, de Tsjech cn de Jood
hetzelfde recht hebben als de Duitscher op
een plaats in de wereld.
De Engelschman moet eveneens een zelfde
echt toestaan aan den Indiër, en aan de
andere inwoners van het Britsche Rijk.
De oorlog moet buiten de wet worden
gesteld en geschillen moeten zoo noodig
onderworpen worden aan de beslissing van
belangelooze arbiters.
4. Erkenning van dc rechten der natio
nale. religieuze en rassenmmderlieden moet
worden gewaarborgd door het gezag van
een internationaal lichaam.
5. Erkenning van een internationale auto
riteit, staande boven de individueele staten
en voorzien van de rechten en bevoegdhe
den om zicli te doen gelden zoowel op poli
tiek als economisch gebied. „Europa moet
getedereerd worden of ondergaan".
fi Men moet het imperialisme laten va
ren en het beginsel aanvaarden, dat bij het
bestuur over koloniën, waar zelfbestuur nog
niet kan worden toegestaan, het belang der
inboorlingen doorslaggevend moet zijn.
In,c v?n koloniaal gebied tusschen
i\aliseercnde ïmperialismen vormt geen op-
l°Tan' a,!V;-al'ding van dozc beginselen
zal.de oprichting met zich meebrengen van
n internationale machinerie om ze te doen
gelden. Er moet een internationale strijd-
h^rh!m°mCn' W6lke over voItl°ende kracht
beschikt om een eventueelen agressor af
te schrikken. Een internationale luchtmacht
i ffmCeSt Keschikte instrument, terwijl
afschaffing van de nationale luchtmachten
de ongciustheid zou wegnemen welke lie
den ten dage de menschheid terugdrijft
naar dc gewoonten van den holbewoner!