Den Haag
geenszins ontmoedigd
„Deur niet
gesloten
verlaat Moskou
„N+S*B* ruit
DAGBLAD VOOR DEN HELDER EN HOLLANDS NOORDERKWARTIER
Spoorweg-
catastrophe
in Duitschland
op tot rebellie
T
Een Italiaansch-
Turksch pact?
Overste gearresteerd?
Vlootdemonstratie
in dc Finschc Golf?
Officieuze Duitsche
verklaring
Dit nummer bevat 8 pagina's
EERBERICHT
DE BILT SEINT»
t*
Op strafvervolging
aangedrongen
HE LDERSCHE COURANT
KONINGSTRAAT 78, DEN HELDER. TELEFOON 50 (2 LIJNEN)
Uitgave der Ultg.-Ml). Hollands Noorderkwartier N.V. te Den Helder
DINSDAG
14 NOVEMBER 1939
67e JAARG. No. 8773
ER MOET EENIGE AAN
MOEDIGING ZIJN GEGE
VEN, MEENT ROME.
Onze meening, dat door de ant
woorden der strijdende partijen op
het Belgisch-Nederlandsche aanbod
van goede diensten, de weg naar
vreedzame overeenstemming nog
niet was afgesloten, vindt bevesti
ging in een verklaring van het re-
geeringspersbureau, dat onze regee
ring door de ontvangen antwoorden
de deur geenszins gesloten acht.
Van verschillende zijden is men
zelfs van meening, dat de bijeen
komst van j.1. Zondag te Breda van
de Ministers van Buitenlandsche
Zaken van België en Nederland uit
sluitend aan deze zaak was gewijd
en spoedig een nieuw initiatief-Den
Haag en Brussel is te verwachten.
ITALIË OPTIMIST.
De antwoorden van Engeland en Frankrijk
zoo schrijft de „Popoio di Roma", op het
aanbod van goede diensten van de Koningin
van Nederland en den Koning van België,
hebben de bruggen niet verbrand. Het ant
woord van Engeland verschilt in één opzicht
van vroegere ministerieele verklaringen, n.1.
dat het niet als essentieele voorwaarde voor
vredesonderhandelingen herhaalt, dat er wij
ziging moet komen in de regeering ot in het
regiem van Duitschland, doch alleen een
verandering in de politiek van de huidige
Duitsche regeering. In dergelijke omstandig
heden zegt het blad het niet onmogelijk te
achten een formule te vinden om de restee-
rende moeilijkheden te overwinnen. Inmid
dels wordt het antwoord van Duitschland
met spanning verbeid.
DUITSCHLAND ONTMOEDIGD.
Intusschen is het antwoord der Britsche
en Fransche staatshoofden gevolgd door de
scherpe rede van den Eersten Lord der Ad
miraliteit Churchill en het is begrijpelijk,
dat de Deutsche diplomatisch-politische Kor-
respondenz naar aanleiding van het Neder-
landschBelgische vredesinitiatief onder
meer schrijft:
Zelfs voor optimisten, die in zekere passa
ges van het Engelsche antwoord nog moge
lijkheden willen zien, heeft de rede van
Churchill den laatsten twijfel opgeheven, dat
Engeland niet van zijn oorlog wil aflaten.
Openlijk verlangt men thans van Duitsch
land niet alleen waarborgen en garanties
voor een bloeienden vrede, maar bovendien
licht men reeds eenigszins het gordijn op
voor datgene, wat men concreet daaronder
verstaat. In de eerste plaats herstel van het
statuut van Versailles, wederoprichting van
twee vijandelijke bastions aan den oostelij
ken rand en in het hart van Duitschland,
voorts instelling van een veilige Oostenrijk-
sche verbinding met deze bastions.
Wachten op het Duitsche ant
woord.
Het wachten is thans op het offi-
cieele Duitsche antwoorde dat zeker
los zal staan van reacties of uitla
tingen in het buitenland en de zaak
van den vrede zal bezien, uitsluitend
met het oog gericht op de zuiver
Duitsche belangen.
Er moet eenige aanmoediging
zijn gegeven.
Reeds eerder wezen wij er op, dat
twee competente staatshoofden als die
„Verdacht van spionnage".
Het Tweede Kamerlid de heer de Marchant
et d'Ansembourg (n.s.b.), heeft aan den mi
nister van Defensie de volgende vragen ge
steld:
Is het waar, dat een overste onder verden
king van spionnage in arrest is gesteld?
Indien dit inderdaad het geval is, is de
minister dan bereid den naam of althans de
aanvangsletters van den naam van den in
arrest gestelden hoofdofficier mede te dee-
len, opdat een eind wordt gemaakt aan de
verdenking, die door een persbericht over
een arrestatie van dezen aard op alle ov®1f
sten van het Nederlandsche leger is gelegd.
van Nederland en België niet op
nieuw tot een aanbod van goede
diensten zouden zijn overgegaan als
niet van de een of andere zijde,
daartoe een zekere aanmoediging
was ontvangen, dan wel een klein
kansje voor welslagen werd gezien.
Ook de ltaliaansche bladen wijzen
thans op deze waarschijnlijkheid
Bovendien moet niet uit het oog worden
verloren, dat alle strijdende partijen, even
als de overige Europeesche landen met
groeiende bezorgdheid de versterking van
het communistische bolwerk gadeslaan en
de inperking daarvan is een gezamenlijk
doel, waarachter zoowel Duitschland als
Frankrijk en Engeland zich kunnen scha
ren.
Naast het vele wat verdeeld is er dus
zeker een ding wat vereenigt: een halt aan
Rusland.
De strijd waarvoor de heeren Van Kleffens
en Spaak zich zien geplaatst, is ongetwij
feld een zeer moeilijke.
Ze is echter waard te worden gestreden
en hoewel de kansen op mislukking onge
twijfeld grooter zijn dan die op succes, is de
band, welke alle Westersche volkeren bindt,
toch mogelijk een springplank, welke tot
succes kan leiden.
Naar het model ItaliëGriekenland.
De ltaliaansche bladen melden uit Ankara,
dat de afsluiting van een pact tusschen Italië
en Turkije, volgens het model van het pact
tusschen Italië en Griekenland, binnen het
bereik der mogelijkheden ligt..
Komt dit werkelijk tot stand, dan zou het
een tweede, nog grootere overwinning der
Britsche diplomatie beteekenen, omdat Mus-
solini dan practisch naar het kamp der ge
allieerden zou zijn overgegaan.
Stoica, de Roemeensche ambassadeur in
Turkije, is gisteren naar Ankara terugge
keerd uit Boekarest, waar hij geconfereerd
heeft met den Roemeenschen minister van
buitenlandsche zaken over kwesties, Zuid-
Europa en den Balkan betreffende, welke
van belang zijn voor Turkije en Roemenië.
VERBODEN VERVOER TE WATER.
De regeeringspersdienst meldt:
Op grond van de wet gebruik vervoermid
delen 1939 maakt de inspecteur-generaal van
het verkeer bekend, dat met ingang van he
den 14 November op de volgende wateren
het vervoer verboden is zonder toestemming
vanwege een rijksinspecteur van het ver
keer: het Maaswaalkanaal, de Maas boven
Grave, het Julianakanaal. de Nieuwe Die-
ze boven de Sluis bij Engelen, de Zuid-Wil
lemsvaart. het kanaal Wessem-Nederweert,
het Wilhelminakanaal Oostelijk van sluis 1
bij Oosterhout.
Finsche delegatie
ONDERHANDELINGEN MISLUKT
OF TIJDELIJK GESTAAKT. IN
DE FINSCHE HOOFDSTAD IS
MEN VAN MEENING, DAT RUS
LAND NIET DADELIJK MET EEN
ACTIE ZAL EEGINNEN.
ANTI-FINSCHE
TE MOSKOU.
PERSCAMPAGNE
Gisteravond heeft de Finsche dele
gatie Moskou verlaten Aangenomen
kan dus worden, dat de onderhan
delingen zijn vastgeloopen. Volgens
Reuter heeft de leider der Finsche
delegatie verklaard, dat niet be
kend is, wanneer de besprekingen
zullen worden hervat.
Volgens United ress zijn ze defi
nitief afgebroken. Een feit is, dat
het vertrek uit Moskou zonder
eenig bijzonder «eerbetoon is ge
schied. Slechts was een onderge
schikt ambtenaar der Sovjetregee
ring op het station aanwezig.
Het vertrek is geschied op initia
tief der Finsche onderhandelaars,
welk initiatief door de Finsche re
geering is goedgekeurd. Volgens
het Duitsche Nieuwsbureau hangt
voortzetting der onderhandelingen
af van het rapport der delegatie.
VLOOTDEMONSTRATIE IN DE
FINSCHE GOLF?
Te Helsinki is men van meening dat
Rusland niet dadelijk met een actie zal be
ginnen ofschoon men er zich niet over zou
verbazen als er in de eerstkomende dagen
een vlootparade zou worden gehouden in de
Finsche Golf met het doel te demonstreeren
dat Rusland in staat is de Finsche scheep
vaart te hinderen alsmede dat een uitbrei
ding van den „zenuwenoorlog" zou geschie
den in de loop dat de druk op het Finsche
economische leven het land tot verdere com
promissen zou brengen. Van Finsche zijde
wordt gezegd dat Finland bereid is zulk
een proef te doorstaan.
United Press meldt uit Moskou, dat het
vertrek der Finsche delegatie werd voora*
gegaan door een heftige perscampagne, wel
ke Finland beschuldigde van weerbarstig
heid en ongeneigdheid een verdrag te slui
ten met de Sowj et-regeering.
VERRASSING IN MOSKOU.
In diplomatieke kringen te Moskou bracht
het vertrek eenige verrassing, omdat men
daar nog enkele dagen geleden geloofde aan
een vriendschappelijke regeling op grond
van een compromis. De meeste waarnemers
meenen dat het plotseling einde der onder
handelingen, die tenminste vier weken heb
ben geduurd, is veroorzaakt door de Rus
sische vasthoudendheid en de weigering van
Finland Hangö af te staan als Maritieme
basis evenals de havens aan de Noordelijke
IJszee. Finland was, naar wordt aangeno
men, wel geneigd mee te helpen aan een
revisie van de grens bij Leningrad en bereid
tot afstand van nog eenige eilanden nabij
Kroonstad maar niet wat het onder Russi
sche controle stellen betreft van Hangö,
waardoor de Finsche Golf een Russisch
meer zou worden en Finland beroofd zou
zijn van zijn eenige Oostzee haven welke
gedurende het geheele jaar vrij van ijs is.
Alle officieele uitlatingen uit Sowjetkrin-
gen wijzen er op dat het Kreml zich niet zal
laten afbrengen van het plan zijn positie in
de Baltische landen te verstevigen. Het
schorsen der onderhandelingen werd nog
niet in de Sowjet-pers gepubliceerd, maar 't
publiek is er op voorbereid door de officieele
propaganda die een mogelijke mislukking
voorspeld, welke werd toegeschreven aan de
houding der Finsche reactionnaire leiders,
die gesteund zouden worden door de Fransch
Britsche „aanvallers" en de Zweedsche in-
dustrieëlen.
Aanval per radio.
Gisteravond heeft de omroep van Moskou
de Finsche regeering er van beschuldigd in
gebreke te zijn gebleven om de Sowjetauto-
riteiten in te lichten over den recenten „ge
vaarlijken" was der rivieren in de grensge
bieden. De Finnen, zoo werd gezegd, waren
verplicht dat te doen volgens een interna
tionaal verdrag.
Reeds 43 dooden en 60 gewon
den bij botsing tusschen twee
personentreinen.
Zondagavond zijn tusschen de
Duitsche stations Langlieben en Ro-
sengrund een vertaking van het
traject Heydebreck-Bauerwitz, twee
personentreinen, vermoedelijk door
nalatigheid van den seinhuiswach
ter van het station Rosengrund, met
elkander in botsing gekomen. Op
dit traject is enkel spoor.
Tot nu toe zijn 43 dooden en om
streeks 60 gewonden te betreuren.
De ernst van dit ongeluk is toe te
schrijven aan het groote aantal pas
sagiers, zulks met het oog op den
Zondag.
De rijksminister voor verkeer heeft
een commissie van onderzoek met
spoed naar de plaats van het onge
luk gezonden.
CHAMBERLAIN GAAT VOORUIT.
De geneesheeren, die den Engelschen pre
mier behandelen, hebben verklaard, dat de
gezondheidstoestand van den heer Chamber-
lain een verbetering doet zien.
LITAUEN NEEMT 1500 JODEN OP.
De Litausche regeering heeft erin
toegestemd huisvesting te verleenen
aan 1500 Joden, die door de nazi's uit
het Poolsche district Suvalki verdre
ven zijn.
Duitschland en de Lage Landen
Wij moeten toonen in staat te
zijn onze neutraliteit strict te be
waren.
Van semi-officieele Duitsche zijde wordt
uit Berlijn de volgende verklaring gegeven:
Een der voornaamste onderwerpen
der internationale persbesprekingen
van de laatste dagen was het zg.
Duitsche voornemen om Nederland
en België binnen te rukken.
Van Duitsche zijde bestond, naai'
men in Berlijnsche politieke kringen
verklaart, geen aanleiding ten aan
zien van dit feit in de Engelsche en
Fransche en een deel van de neu
trale pers stelling te nemen, want
de Duitsche houding tegenover de
neutrale staten is ondubbelzinnig
vastgelegd en bekend.
Naar men weet zal Duitschland,
volgens zijn duidelijke verklaringen,
de neutraliteit van Nederland en
België zoolang eerbiedigen, als En
geland en Frankrijk deze neutraliteit
respecteeren en als Nederland en
België zich zelf in staat toonen hun
neutraliteit strict te bewaren.
Wanneer niettèmin uitgebreide kringen in
Nederland en België in een ongewone op
winding geraakten met daarop volgende
zeer nadeelige verschijnselen voor het bin-
nenlandsche leven van deze staten, en ook
in andere landen ernstige bezorgdheid ont
stond, dan zijn deze staten het slachtoffer
geworden van het onscrupuleuse propagan
dawerk, in de eerste plaats van Reuter en
Ilavas, die in een toegenomen onrust van
Europa een van hun oorlogsdoeleinden zien.
Tep slotte is ook bekend, met welke me
thoden de Engelsche propaganda tijdens den
wereldoorlog werkte, en hoe zij thans weer
werkt.
Terughoudend.
De Zwitsersche „Basler Nachrichten" pu
bliceert een beschouwing van haar meestal
zeer goed georienteerde Berlijnschen corres
pondent over de Nederlandsch—Belgische
crisis. Hij wijst er op, dat men in Duitsch
militaire kringen zeer terughoudend is om
over deze zaak te spreken. Als motief der
troepenconcentraties aan onze grenzen noemt
men slechts de reeds herhaaldelijk geuite
noodzaak der waaiervormige opstelling. Ove
rigens neemt men met belangstelling kennis
van de uit Nederland komende berichten
over grensversterkingen.
Minder gespannen.
De militaire medewerker van de „Times"
stelt vast, dat de toestand minder gespan
nen is. Bovendien is hij van oordeel, dat
de moreele veroordeeling.- die de wereld
aan een schending van de Nederlandsche
neutraliteit zou geven, Duitschland ook geen
materiëele voordeelen zou verschaffen, het
geen Duitschland moet beseffen. Op het
oogenblik profiteert Duitschland, ondanks
de blokkade, van de omstandigheid, dat Ne
derland een groot handelsentrepot -is. Het
zou ophouden dit te zijn, als de Duitsche
troepen de grens overschreden. Nederland
verdeelt op het oogenblik zijn surplus, in
het bijzonder zijn landbouwproducten, in
twee deelen en Duitschland krijgt min
stens de helft. Ook daaraan zou een einde
komen, daar Nederland zijn veestapel in de
winter niét kan onderhouden zonder het
wintervoedsel, dat het uit Amerika invoert.
Nederland wordt niet bedreigd,
zegt Rome.
De ltaliaansche bladen wijden thans zeer
veel aandacht aan Nederland en België. In
de eerste plaats wordt de samenkomst van
minister Van Kleffens met minister Spaak
te Breda van groote beteekenis genoemd.
De correspondenten van enkele
bladen gaan zelfs zoo ver, dat zij
daarin de mogelijkheid zien van
verdere Nederlandsch-Belgische stap
pen om tot een vrede in Europa te
geraken.
Wat den toestand van Nederland aangaat
deze wordt hier in het algemeen thans veel
minder zorgwekkend geacht.
Virginio Gayda, die voor het eerst eenig
commentaar wijdt aan de vele berichten uit
alle hoofdsteden over ons land handelend,
schrijft o.m. als volgt:
„De groote en alarmeerende proefballon,
vol met lucht, handelend over een a.s.
Duitsche invasie in Nederland, is dus al
weer zonder eenige explosie leeggeloopen.
Nederland wordt niet bedreigd.
Nederland is evenmin onder water gezet
en in een moeras veranderd door de verde
digende, maar ook vernietigende wateren,
zooals acht en veertig uur lang met luide
kreten en veelzeggende gelijkvormigheid de
zoo goed ingelichte pers van Londen en Pa
rijs aan de wereld kond deed. Duitschland
heeft er geen moment aan gedacht, Neder
land te overvallen. Wat blijft er dus van
al die luidruchtige fabels over: niets dan
Verwachting: Zwakke tot mati
gen, later wellicht toene
mende Z. tot Z.W. of W.
wind, nevelig tot gedeelte
lijk bewolkt, in den nacht
en morgen mist, later op
klarend, geen regen van be
teekenis, aanvankelijk wei
nig verandering in tempera
tuur, later iets kouder.
„GROOT DIETSCHLAND MOET EEN
MACHTIG IMPERIUM VORMEN."
Het Tweede Kamerlid de heer van der
Goes van Naters heeft aan den minister van
Justitie de volgende vragen gesteld:
1. Is het juist, dat op een „werkersbijeen
komst" der Nationaal Socialistische Bewe
ging, op Vrijdag 10 Nov. '39 te Den Haag ge
houden, drie leiders dier beweging de na
volgende uitdrukkingen hebben gebezigd of
gevoelens tot uitdrukking hebben gebracht:
a. De eerste spreker:
„Wij zullen het machtige Dietsland ves
tigen". „Dietschland moet weer één worden,
van Duinkerken tot Emden."
„Wij nationaal socialisten weten niet, wie
onzer het eerst zijn leven zal moeten geven,
wanneer hij voor de consequenties van het
nationaal socialisme zal worden gesteld."
Waarna de spreker herinnerde aan een
onderdaan van de Zuid-Afrikaansche Unie,
die 25 jaar geleden in oorlogstijd aan de be
velen zijner overheid niet voldeed en des
wege zou zijn gefusileerd, waarop de spre
ker uitriep: „Zoo stief een Dietscher, trouw
aan de tradities van het Dietsche volk".
B. de tweede spreker:
Het na de herdenking van de slacht
offers in de Buergerbraeukeller te
Muenchen voordragen van een ge
dicht ter eere van Hitier en het Duit
sche leger, waarop aansluitend de
muziek speelde: „Ik had een wapen
broeder", en alle aanwezigen den na-
tionaal-socialistischen groet brach
ten.
c. De laatste spreker:
„De haat is alleen bij de democraten. Zij
zijn het, die zeggen, dat alle Duitschers moe
ten worden afgemaakt".
„Het Groot-Dietschland, Nederland,
Vlaanderen, Zuid-Afrika, met Indië,
en den Congo zal een machtig
imperium vormen."
Is de minister van meening, dat in
dien het boven geciteerde en gerela
teerde juist is, daardoor de Neder
landsche neutraliteit wordt in gevaar
gebracht, alsmede wordt opgeruid tot
desertie en rebellie, en zoo ja, wil de
minister dan mededeelen, of het bo
vengemelde hem tot het bevorderen
eener strafvervolging en/of andere
maatregelen aanleiding heeft gege
ven, en is hij bereid, van die maatre
gelen mededeeling te doen?
een stemming van onrust, die de democrati
sche pers onder haar lezers heeft gesticht,
niets dan de bevestiging van zeer zonder
linge methoden om de Europeesche conflic
len te behandelen. Zien die bladen niet in,
dat zij in de allereerste plaats hun eigen
volk in een toestand van zenuwoverspan
ning brengen, zonder dat zij den tegenstan
der ook maar in het minst schade doen?
Het is van belang eens na te gaan, met
welke verborgen bedoelingen men deze
sprookjes, die zoo gauw door de waarheid
WEERKLANK DER REDE VAN
JHR. DE GEER.
De radiorede, welke de minister-president,
jhr. De Geer, gistermiddag heeft gehouden,
tot de landgenooten in Nederland en over-
zeesche gewesten, heeft in het buitenland
een gunstigen weerklank gevonden.
United Press seint uit Berlijn, dat de
rede in Duitsche politieke kringen hartelijk
welkom is geheeten. a
„Wij zijn natuurlijk verheugd, dat een
bevoegd persoon de leugens over Duitsche
agressieve bedoelingen tegenover Nederland
aan de kaak heeft gesteld, zoo zeide men.
Ook in welingelichte kringen te Londen
juicht men het vertrouwen, dat uit de ra
diotoespraak van jhr. De Geer sprak, toe.
Men heeft slechts bewondering voor de
kalmte, die 't Nederlandsche voik getoond
heeft en waarmede het zich op alle gebeur
lijkheden heeft voorbereid.