dagblad voor den helder en hollands noorderkwartier
„Simon Bolivar"
mijn geloopen
Praag in staat
van beleg
Nog meer schepen in
de Noordzee vergaan
Italië niet achter
onze onschendbaarheid
op een
Nog 135 opvarenden vermist
Schippersgezin van 5 personen omgekomen
Op een Duitsche
of Engelsche mijn?
EERBERICHT
Nog honderd vijf en dertig passagiers en leden der beman
ning van de Nederlandsche passagiersboot „Simon Bolivar", van
de K.N.S.M., die Zaterdagmorgen op de uitvaart nabij Engeiands
Oostkust op een mijn is geloopen, zijn vermist.
Tot nog toe zijn tweehonderd vijf en zestig geredden in En
geland aan land gebracht.
Storm over Antwerpen
Dit nummer bevat 8 pagina's
Het standrecht afgekondigd
HE LDERSCHE COURANT
KONINGSTRAAT 78, DEN HELDER Tnnv^v,
Li;hR' TELEFOON 50 (2 LIJNEN)
MAANDAG
20 NOVEMBER 1939
67e JAARG. No. 8778
Op de lijst der geredden vinden wij o.a.
genoemd de heer De Haan uit Den Helder
en de heer en mevrouw K. de Jong uit Alk
maar.
Naar wij vernemen, bevonden zich aan
boord van de „Simon Bolivar" een en zeven
tig employé's en h in gezinsleden van de Ba-
taafsche Petroleummaatschappij. Voor zoover
in den loop van gisteren bekend is geworden,
zijn daarvan meer dan veertig personen ge
red.
Tot de geredden zouden o.a. behooren de
eerste officier, de hoofdmachinist, de twee
de stuurman en de tweede pursu. De ge
zagvoerder is omgekomen.
GETORPEDEERD?
Uit Londen wordt vernomen, dat
onder de opvarenden vele zijn die
meenen dat het schip niet op een
mijn is geloopen, maar is getorpe
deerd. Officieren hebben echter aan
den Nederlandschen gezant ver
klaard, dat het schip aan stuur- en
bakboordzijde werd getroffen, het
geen weer de veronderstelling doet
opkomen, dat de schade door mij
nen is veroorzaakt. Men gelooft dat
het mijnenveld in den loop van den
nacht was gelegd.
Een prachtig schip.
De „Simon Bolivar" is gezonken zonder
dat iets van de lading geborgen kon worden.
Het schip, dat 8000 ton meet, is in 1927 te
Rotterdam voor rekening van de K.N.S.M.
gebouwd.
Aan boord bevond zich o.a. de kunstcollec
tie van den vroegeren Duitschen metaalfa
brikant Goeritz, wiens groote verzameling
kustvoorwerpen en kunstnijverheidsproduc-
ten uit de Wiener Werkstaetten voor zijn
vertrek naar Chili gedurende veertien dagen
in het begin van deze maand geëxposeerd
was in het stedelijk museum te Amsterdam.
De ,,Simon Bolivar" is te Rotterdam bij de
Rotterdamsche Droogdok Mij. gebouwd en
maakte op Zaterdag 5 Maart 1927 zijn offi-
cieelen proeftocht.
Het schip was bestemd voor het vervoer
van passagiers en lading van Amsterdam
naar West-Indië en terug.
De afmetingen waren als volgt: lengte tus-
schen de loodlijnen 410 voet, breedte buiten
kant spanten 58 voet 10 duim en holte tot
het D-dek 39 voet 6 duim. Het had een wa
terverplaatsing van 13.900 tons en een draag
vermogen van 8250 tons.
De voortstuwingswerktuigen bestonden uit
een stoommachine van 5000 I. P. K. Behalve
het zeer ruime laadvermogen was het schip
Ingericht voor het vervoer van 152 le, 54 2e
en 32 3e klas passagiers. He totaal aantal
der opvarenden, inclusief de bemanning, be
droeg zoodoende in gewone omstandigheden
375 personen.
De inrichting van het schip was zeer mo
dern. Een goed en nog lang niet verouderd
passagiersschip van de Nederlandsche koop
vaardijvloot is te loor gegaan; n schip, dat
tien jaar lang de vaderlandsche driekleur
met eere over den Atlantischen Oceaan heeft
gedragen.
Tragische momenten.
Hartroerende tafereelen hebben zich afge
speeld op de kade van Harwich, waar de
Britsche ambulance-auto's wachtten. Onder
de gewonden was een kindje van elf maan
den, dat schreiend om zijn moeder riep.
Maar moeder was verdronken...
Het bleek al gauw dat reddingspogingen
zeer moeilijk zouden zijn. Het schip was na
melijk direct na do ontploffing omgeheld
en zonk in zeer korten tijd.
Vele menschen liepen naar buiten uit hun
hutten en verdwenen met het snel zinkende
schip in den maalstroom. Bovendien was de
zee zeer ruw.
Een hofmeester van de Simon Bolivar had
een onderhoud met den verslaggever van het
Hsb. Onmiddellijk na de ontploffing, vertel
de de man werdenal onze reddingbooten ge
streken. Zij werden volgepropt met alle pas
sagiers, die er maar in plaats konden ne
men.
„Sommige menschen waren nauweiijRs
aangekleed; anderen waren in pyama. t rou
wen droegen babies in de armeru
„Op het oogenblik, dat de sloepen zee
zouden kiezen, hoorden wij een nieuwe ex
plosie. Wij kregen den indruk, dat een twee
de mijn ons getroffen had.
Anderen sprongen met de weinige
kleeren aan, zooals zij uit hun hut
ten kwamen, in het water en pro
beerden naar de kust te zwemmen,
maar er was een geweldige golf
slag en het was onmogelijk de kust
te bereiken. Een groot aantal dei-
passagiers, waaronder een aantal
vrouwen, die eveneens van boord
waren gesprongen, om zwemmende
te trachten de kust te bereiken, en
bovendien ecnige leden van de be
manning, vonden slechts eenige
oogenblikken, nadat de ramp was
geschied, den dood in de golven.
Een dame vertelde nog:
„Ik was in de rookkamer, toen een ge
weldig gekraak aan alle kanten losbrak. Et
was een geweldige paniek aan boord en
niemand wist precies wat te doen. Een klein
meisje, dat toevallig in de buurt van haar
vader was, klom angstig op haar vaders arm
en schreeuwde: „Vlug, vader, wees er vlug
bij, wees voorzichtig, een onderzeeër!"
Het gebeurde nog een raadsel.
Dat het ongeluk onder Harwich is ge
beurd, is niet zoo vreemd als het lijkt. De
gebruikelijke route van IJmuiden naar het
Engelseh Kanaal is n.1. niet bevaarbaar. Alle
scheepvaart, zoowel van het Noorden als
van het Zuiden wordt voor het meerendeel
tusschen de Engelsche kust en de Goodwin
Sands doorgeleid.
Van de gevaarlijke gebieden worden
kaartjes verstrekt aan zeevarendon. Ook de
kapitein van de „Simon Bolivar" heeft na
tuurlijk nauwkeurig geweten welke gebie
den hij heeft moeten vermijden. Dat hij dit
inderdaad heeft gedaan, blijkt uit het feit,
dat hij dichtbij Harwich is gepasseerd. Hoe
en waar het ongeluk is gebeurd, is dan ook
voorloopig niet duidelijk.
BRITSCH, ZWEEDSCH EN ITALIAANSCH
SCHIP OP MIJNEN GELOOPEN
EN GEZONKEN.
In de afgeloopen dagen zijn, behalve
de „Simon Bolivar", nog enkele an
dere schepen, naar den bodem der
zeeën verdwenen Zoo is in den nacht
van Zaterdag een Letsch vrachtschip,
dat ter reede van Zeebrugge voor an
ker lag, in aanraking gekomen met
een mijn en binnen eenige minuten
gezonken.
Tengevolge van de ontploffing werd
een matroos gedood. De zestien an
dere leden van de bemanning werden
gered.
Een officieel Britsch communiqué
maakt voorts bekend, dat nog drie
schepen gezonken zijn na op Duit-
sche mijnen te zijn geloopen. Het zijn
de Borjesson, een 1586 ton Zweedsch
schip, de Blackhill, een 2492 ton me
tend Britsch schip en de Grazia, een
5857 ton metend Italiaansch schip.
Zij zijn gezonken eveneens buiten de
Engelsche oostkust, naar Engelsche
berichten melden, op Duitsche mij
nen geloopen.
Van de 13 overlevenden van de Borjesson,
die gisteravond in een haven aan de oost
kust aan land gebracht werden, waren er
8 gewond. Men gelooft, dat van dit schip 6
personen omgekomen zijn.
Van de bemanning der Blackhill zijn gis
teren 2*2 leden op de Engelsche kust aan land
gebracht.
Bij de ramp van de Grazia zijn vijf dooden
te betreuren.
Madrid en Rome ondersteun
den slechts het aanbod van
goede diensten.
In ons nummer van Zaterdag jl. maakten
wij reeds melding van geruchten luidende,
dat Italië en Spanje tezamen aan Berlijn
hadden te kennen gegeven, dat zij een aan
tasten van ons grondgebied en dat van Bel
gië ten zeerste zouden betreuren.
Inmiddels zijn uit Belgische bron berich
ten binnen gekomen, die deze stap zouden
bevestigen. Een vertrouwelijke uitlating van
Minister Spaak in de Kamercommissie voor
buitenlandsche zaken, schijnt door een in
discretie van een der leden, ter kennis van
Havas te zijn gekomen, en daar gezagheb
bende Spaansche kringen desgevraagd de
Noordwester raast over Nederland
Verschillende schepen gezonken
of lekgeslagen.
GROOTE STAGNATIE IN
HET TREINVERKEER.
De storm, die gisteren over ons land raas
de, heeft helaas ernstige ongelukken veroor
zaakt. Onder Wemeldinge in Zeeland is het
Belgische rijnschip Philligone, met een la
ding -betonijzer op weg naar Andel gezonken
De vijf opvarenden, schipper de Roeck, zijn
vrouw, twee kinderen en een knecht zijn
verdronken.
De kapitein van de sleepboot Silani, welke
boot reddingspogingen ondernam, is gewond
geraakt. Op den Rijn nabij Lobith is een
schipper door een losgeslagen luik getroffen
en gedood. Nabij Vlissingen is een 177 tons
motorschip omhoog gevaren en lekgeslagen.
De bemanning kon het schip verlaten.
Het bergingsvaartuig „Bruinvisch" is uit
Hansweert naar Vlissingen vertrokken ten
einde het schip te lichten en daarna te
trachten het vlot te sleepen. Op de Schelde
zijn twee visschersbooteri op drift geraakt.
Tragisch ongeval op de Maas.
Gistermorgen is op de rivier de Maas
een tragisch ongeluk gebeurd. Dc rijnaak
Schreckhorn, van een Zwitschersche maat
schappij, die op weg was van Born (L.)
naar Duitschland met een lading eierkolen
aan boord, is plotseling omgeslagen, doordal
de deklast van het sleepschip aan het ver
schuiven geraakte. De twee personen, die
zich aan boord bevonden, de 38-jarige schip
per II. van Look uit Antwerpen en zijn
knecht II. de Gelder uit Lekkerkerke, spron
gen van boord. De schipper was echter de
zwemkunst niet meester en verdween in de
diepte. De knecht wist zich te redden met
behulp van een boei en is door omwonen-
den opgenomen.
VISSCHERSSCHUIT IN NOOD
OP HET IJSSELMEER.
Bij de Mirdumerhoek is gisteroch
tend tegen negen uur de visschers-
schuit Lemmer 102 met aan boord
de schipper H. Visser en diens
broer door storm overvallen. De
zeilen werden stukgeslagen, en de
schuit kwam hulpeloos rond te drij
ven. De opvarenden heschen de nood
vlag, doch deze werd eerst om
streeks half twaalf aan land opge-
merkt. Direct voer de reddingboot
Hilda van de Noord- Zuid-Holland-
sche redding maatschappij (schipper
J. Kolk) uit. Men slaagde erin een
verbinding tot stand te brengen met
het in nood verkeerende schip, en
tegen 2 uur keerde het transport te
Lemmer terug.
Stagnatie in het treinverkeer.
De zw-are Noordwesterstorm heeft ook be
langrijke vertraging gebracht in den trei
nenloop
Eerst geraakte een voedingsdraad van de
elctrische bovenleiding in de buurt van
Delft onklaar, zoodat de treinen tusschen
Dordrecht en Amsterdam met groote vertra
ging de hoofdstad bereikten. Toen dit euvel
was hersteld, deed zich eenzelfde storing
voor in Amsterdam. Het gevolg was, dat
het verkeer tusschen Amsterdam en Haar
lem in beide richtingen stil lag. Reizigers
uit de richting Den Haag moesten op het
station in Haarlem overstappen in Diesel
rijtuigen. Deze treinstellen werden ook in
Amsterdam ingelegd en onderhielden den
mededeeling noch bevestigden, noch ont
kenden, meende men. dat de geruchten niet
van eiken grond ontbloot waren.
Uit Rome kwam echter heden
nacht de positieve mededeeling, dat
Italië niet aan de Duitsche regee
ring heeft medegedeeld, belang te
hebben bij een eerbiediging van de
territoriale onschendbaarheid van
Nederland en België.
Hoewel geen positieve bevestiging is te
verkrijgen, mag worden aangenomen dat
zoowel Rome als Madrid afzonderlijkmaar in
gemeen overleg, iiet aanbod van goede dien
sten door de Nederlandsche en Belgische
monarchen, zoowel te Berlijn als te Parijs
en Londen hebben gesteund.
Hierdoor zijn waarschijnlijk de geruch
ten over een veel verder gaande stap in
omloop gekomen.
DE RAMP VAN DE „SIMON
BOLIVAR".
WEDERZIJDSCHE BESCHUL.
DIGINGEN.
Natuurlijk vormt de vraag welke der oor
logvoerende partijen de mijn heeft gelegd,
die de Simon Bolivar deed vergaan, het
voornaamste onderwerp van commentaar in
de Duitsche en Engelsche bladen.
Ofschoon het bijna onmogelijk is positief
te verzekeren of de mijn Duitsch dan wel
Britsch was, zijn de wederzijdsche beschul
digingen niet van de lucht. Zoo schrijven
„Der Montag" en „Der Montagspost" in vette
koppen „Nederlandsche passagiersschip loopt
op Britsche mijn". Zaterdagavond had ech
ter in een comuniqué, dat in de Duitsche
pers „als ongemeen scherp" wordt gekwa
lificeerd. de Britsche admiraliteit reeds ver
klaard. dat de „Simon Bolivar" zonder twij
fel op een Duitsche mijn was geloopen.
Reuter voegt hieraan toe, dat er geen
Britsche mijnen in de buurt waren en dat
overeenkomstig het internationale recht alle
Britsche mijnen zóó gemaakt zijn, dat zij
onschadelijk worden, wanneer zij van haar
ligplaatsen losslaan. Er werd nog aan toe
gevoegd dat dit niet van alle Duitsche mij
nen waar is. De Duitsche duikbooten", al
dus het Britsche nieuwsagentschap, „maken
er een gewoonte van, mijnenvelden te leg
gen in de vaarwateren, welke door de koop
vaardijschepen gebruikt worden aan de
Westelijke zijde van de I^Ioordzee'. Als bewijs
voor het onwettig leggen van mijnen door
Duitschland in deze vaarwateren wordt het
feit genoemd, dat aan de Britsche Oostkust
vele Duitsche mijnen zijn aangespoeld.
Gezaghebbende Duitsche kringen betitelen
deze bewering als „een echte propaganda-
leugen". De Duitsche admiraliteit heeft een
onderzoek ingesteld, waarbij kon worden
vastgesteld, dat de „Simon Bolivar" gezon
ken is op een punt, waar geen Duitsche
mijnenvelden bestaan. Voorts wordt volgens
United Press verklaard, dat Duitsche ma
rine-experts dc drijfrichting hebben kunnen
vaststellen van mijnen die uit de mijnenvel
den losslaan. Daardoor kon opnieuw bewe
zen worden, dat het onmogelijk is, dat een
Duitsche mijn afgedreven is naar de plaats
waar de „Simon Bolivar" gezonken is.
Het woelige Scheldewater brengt
veel ongerief.
In Antwerpen heeft het zwaar gestormd.
De Schelde was bijzonder woelig en de
vrees bestond, 'dat het water de kaden zou
overstroomen. Ook in de verschillende ha
vens was de toestand bijzonder hachelijk.
Schepen, graanelevators, pontons en drij
vende kranen braken van de kabels los en
sloegen op drift. Zij zijn later alle weer vast
gelegd. Twee sleepbooten zijn gezonken.
In de stad zelf heeft de storm belangrijke
schade aangericht.
dienst. Tot Haarlem liepen de gewone elee
trische treinen. De krachtige pogingen van
het spoorwegpersoneel om den dienst nor
maal te laten functionneeren, konden toch
niet verhinderen, dat vele treinen met bijna
een uur vertraging in de hoofdstad aan
kwamen.
Schepen op drift in de Amster-
damsche haven.
In de Amsterdamsche haven zijn eenige
groote schepen door knappen der trossen op
drift geraakt.
Het havenpersoneel wist in. bijna alle ge
vallen erger te voorkomen. Echter is een
kleine olieboot de „Gulf 22", die aan wal
lag voor de Gulfolie-opslagplaats aan den
Zeeburgerdijk, met kracht óp den Zuidelij
ken wal geduwd, die beschoeid is met een
steenen taluud.
Door het herhaalde stooten onder den
druk van den storm is het scheepje lek ge-
stooten en gezonken. Het ligt nog gedeelte
lijk boven water.
DE BILT SEINTt
Verwachting: Zwaar bewolkt
met opklaringen, enkele
regenbuien, iets kouder,
meest matige Noordelijke
tot Westelijke wind.
D.N.B. meldt dat de regeering van
het protectoraat het standrecht heeft
afgekondigd over de districten
Groot-Praag, Praag-Land, Kladno,
Beraun en Horchowitz.
Deze maatregel geldt niet voor
Duitsche staatsburgers.
Wegens een gewelddadigen over
val op een Duitscher werden gis
teren drie Tsjechen doodgeschoten,
onder wie twee politiebeambten.
DUITSCHLAND IJVERT VOOR EEN
TSJECHISCHE NAZI-REGEERING.
Havas verneemt van de Oostenrijksche
grens, dat von Neurath en Frank sinds
eenigen tijd besprekingen voeren met ver
schillende -fascistische Tsjechische groepen,
om te komen tot de vorming van een nieu
we regeering in het protectoraat. De Duit
sche autoriteiten treden systematisch op te
gen de Tsjechische studenten. Zaterdagmor
gen heeft de S.S. een inval gedaan in twee
colleges en de studenten onder bedreiging
met revolvers weggevoerd. Alle gearresteer
de studenten zouden worden overgebracht
naar het concentratiekamp Buchenwalde bij
Weimar. Voorts voeren de Duitschers een
zuiveringsactie onder de sokols.
Het totale aantal gearresteerden
wordt geschat op ongev. 50000
Tot hen zou ook behooren gene
raal Nejtek.
De Duitschers hebben nieuwe onderdruk
kingsmaatregelen aangekondigd, teneinde
„elk gevaar van onrust in het protectoraat
weg te nemen". Sedert de sluiting der uni
versiteit worden de Duitsche regeeringsge-
bouwen bewaakt. Gemotoriseerde afdeelin-
gen S.S. met gèvechtswagens rijden door de
straten van Praag.
VERZET IS ZINNELOOS, ZEGT HACHA.
President Hacha heeft een radiotoespraak
tot het Tsjechische volk gehouden. Hij zei-
de, dat zich de laatste dagen gebeurtenis
sen hebben voorgedaan, die 'den op 16 Maart
door den Führer verleenden status zeer
ernstig in gevaar brengen. Het Tsjechische
volk, aldus Hacha, dat door een voorbeel
dige houding sedert het uitbreken van den
oorlog getoond heeft zijn positie te midden
van de gebeurtenissen van wereldbeteekenis
ten volle te begrijpen, heeft zich helaas
door_ kleine groepen van onverantwoordelij
ke heden laten verleiden tot daden, die
zeer betreurenswaardig zijn. Die verblinde
elementen staan onder den invloed van de
vijandelijke propaganda en de ophitsing der
emigranten, wier inmenging in Tsjechische
aangelegenheden principieel moet worden
afgewezen.
Het Tsjechische volk is opgenomen in de
levensruimte van het Duitsche volk en
moet begrijpen, wat daaruit voortvloeit Het
spreekt vanzelf, dat het Duitsche volk, dat
m oorlog is, met alle energie de voorwaar-
oen voor zijn overwinning moet scheppen.
Het beschikt over de daartoe noodige
machtsmiddelen. Het gebied van het Tsje
chische volk is voor de verschrikking van
een oorlog gespaard gebleven. Uit de ver
woestende .gevolgen van zulk een oorlog
beeft men na de nederlaag van Polen lee-
nng- kunnen trekken. Het Tsjechische volk
met, zooals in het oude Oostenrijk ge-
vrnJa6' m den Mrijd gevoerd. Het kan zijn
vreedzamen arbeid voortzetten -en bevindt
zich veeleer in menig opzicht in een betere
positie dan neutrale volken.
Hacha maande de bevolking aan zich van
alle ordeverstoring te onthouden. Ieder ver
zet tegen de openbare macht en ieder ver
grijp tegen de in het protectoraat bestaan
de orde zouden groote nadeelen voor den
individu en voor het geheele volk tot ge
volg kunnen hebben. Het zou zinneloos
zijn nieuwe slachtoffers te maken. De be
volking moet zich niet laten misleiden