Duizenden soldaten offeren in den
R*K> Volksbond hun bloed
DnDushkmd
3 Graad
onder nul
Nieuwe slag
voor de
neutralen
Maar per soldaat
slechts één druppel!
Weer vliegtuigen
boven de stelling
Woensdag 22 November 1939
Tempo: 500 soldaten per uur
Het groote nut van den
Bloedgroepeeringsdienst in tijd
van oorlog en voor de statistiek
AMERICAN CIGARETTE
Door maatregel van
Engeland
Men zij gewaarschuwd
UlaaA q,aan ure keen?
L
Eén van de honderdduizenden
Wonderlijke verhalen doen sedert
enkele dagen in Den Helder de ronde,
verhalen, waarin sprake is van lieden,
die onze miltairen in de letterlijke be-
teekenis van 't woord zouden „bloed-
zuigen", lieden die als moderne vam
piers neergestreken waren op de stel
ling teneinde het hartebloed van „onze
jongens" op te eischen. Verhalen,
waarin sprake was van het aftappen
van heele en halve liters bloed.
De plaats des onheils was het ge
bouw van den Roomsch Katholieken
Volksbond aan de Molengracht. Het
was daar, dat iederen dag weer hon
derden en honderden militairen aan-
den-loopenden-band hun edelste vocht
moesten afstaan voor een doel, dat de
volksmond bereids „transfusie" ge
noemd had.
Het leek ons goed eens op onderzoek
te gaan, en uit te vinden, wat er
eigenlijk daar in den Volksbond bij de
„bloed-tappers" gebeurde; het resultaat
van dit bezoek vindt U hieronder.
Bij de wit-jassen.
Voor het gebouw stonden auto's. Ze wa
ren leeg en zij, die er mee vervoerd werden,
waren binnen. Het waren er vele op dat
oogenblik. Ver over de honderd. Goeddeels
dienstplichtige miliciens, maar ook korpo
raals, sergeants, onderofficieren en zelfs een
kapitein vonden we ergens opgesteld.
Alvorens aan den leider van den Bloed-
groepeeringsdienst (dus niet transfusie-
dienst!), den kapitein S. I. de Vries, bijzon
derheden betreffende de werkzaamheden te
vragen, hebben wij het „hol-van-den-leeuw
betreden teneinde een globalen indruk te krij
gen.
Een kleine dertig witgejaste soldaten wa
ren verspreid in de zaal, welke ingericht bleek
tot bloed-hospitaal. Overal tafeltjes, bedekt
met kleine glazen buisjes, met porceleinen bak
jes, met flakkerende spiritusbranders en met
fleschjes, waarin zich bloed bevond.
Een druppel
De „slachtoffers" stonden eribij. In tem
po werden ze naar voren gehaald. In het
goede licht gezet, hun oor met een watje,
gedrenkt in ether, schoon gepoetst om
daarna tot het „moment suprème" over
te gaan. Meen niet lezer, dat dit bestond
uit het aftappen van een pagr liter bloed.
Het is zelfs geen liter... geen halve of
kwart liter..., het offer dat „onze jon
gens" van hun hartebloed moeten bren
gen, is beduidend kleiner. Het gaat slechts
om... 1 onnoozele druppel bloed. En dan
nog maar een kleine druppel. Ziedaar, de
heele operatie.
Onder dé naald.
Een voor een onder het mes... pardon, on
der de naald. Of, zooals de officieele term
luidt „even prikken". Het duurt dan ook maar
even. Na de duizenden geprikten die reeds
eerder voorgingen hebben deze jonge kerels
een ongelooflijke handigheid gekregen om van
iemand een druppel bloed te winnen. Het is
zuiver „loopende-band-werk" geworden. Ma
chinaal veegt men de oorlel schoon, machi
naal wordt het naaldje in het militaire oor-
lelletje geboord (gegarandeerd pijnloos!) en
even machinaal vangt men het druppeltje le
vensvocht op in een buisje. Dat is alles. Niets
meer en niets minder.
Teveel fantasie.
Dat de fantasie sommigen der „jongens
daarbij parten speelt, is geen sterveling te wij
ten. Toch is het enkele malen, naar wij ver
hamen, voorgekomen, dat er een. hetzij van
de ether-lucht, hetzij van de fantastische voor
stellingen, even tegen de vlakte sloeg. De
ploeg die dit merkwaardige werk verricht Is
een geschikte ploeg. Men merkt direct dat
iedere functionnaris plezier in z'n werk heeft.
En dat is wel verklaarbaar ook, want men
begrijpt dat men hier iets doet voor de ge
meenschap, dat men een doel nastreeft waar
mede zoowel militarist als pacifist niets dan
instemming kan betuigen. Omdat het vo°r
een doel is, dat de gemeenschap ten goede
kan komen. Doch daarover direct.
De bedoeling.
Het was kapitein de Vries, die ons daar
na vertelde op welke wijze de dienst
werkt, en wat men met de resultaten be
oogt.
Allereerst dan waarom juist hij deze
functie bij den geneeskundigen dienst van
de Nederlandsche weermacht vervult. De
reden daarvan is, dat hij in een der Lon-
densche ziekenhuizen in de praktijk de
organisatie van een vrijwel gelijken dienst
meemaakte.
De bedoeling van den dienst is, de bloed
groep te bepalen van de geheele Nederland
sche weermacht. Van den oppersten bevel
hebber tot den vergeten recruut in de binnen
landen van Drenthe. Geen enkele ontkomt er
aan! Allen leveren hun druppel.
Van garnizoen tot garnizoen.
In October is men, aan het werk getogen.
Een ploeg van Ongeveer 30 man werd na
strenge selectie uitgekozen, bestaande uit een
leider, 2 officieren van gezondheid, admini
stratief personeel en de opgeleide manschap
pen. En toen trok men er, met autobussen,
op uit. En men zal blijven trekken, nog ge
durende verscheidene maanden, van garnizoen
tot garnizoen, van stad tot stad, van bivak
naar bivak. Totdat men de honderdduizenden
der landmacht alle „geprikt" heeft.
Amsterdam en Utrecht zijn reeds onder de
„naald" geweest en sedert Zaterdag heeft de
groep haar leger opgeslagen in den Volks
bond, die van Roomsch-Katholiek vergader
huis getransformeerd werd tot tijdelijke kli
niek. Maar dan een kliniek, waar de humor
niet ontbreekt, want het geheele „proces"
vindt plaats onder de grootst mogelijke ge
moedelijkheid, zoowel van de zijde der prik
kers als van geprikten.
Het is mogelijk dat ons leger in nabije of
verre (hopenlijk zal dat overigens nimmer het
geval zijn!) toekomst het land zal moeten ver
dedigen. In dat geval zullen er zeker slacht
offers zijn, waarbij wegens den aard hunner
verwondingen of wegens ernstig bloedverlies
tot bloedtransfusie moet worden overgegaan.
Nu zal men weten, dat niet ieder persoon van
het bloed van ieder ander voorzien kan wor
den. Daarvoor wijkt de samenstelling te be
langrijk af. Een onderzoek na de verwonding
zou voorts te veel tijd in beslag nemen, ter
wijl men daarna maar weer een geschikte per
soon zou moeten vinden, wiens bloed overeen
kwam met dat van het slachtoffer.
Vier bloed-groepen.
Dank zij dezen nieuwen dienst vindt men
nu in het oorlogszakboekje van ieder dienst
plichtige bij de Marine geschiedde dit reeds
enkele jaren geleden) een letter, aangevende
de bloedgroep van den eigenaar. Er zijn een
viertal groepen: respectievelijk AB, A, B en O.
Laat ons thans de eerste faze beschrijven
van dit onderzoek. De soldaten, waarvan er
deze week reeds verscheidene duizenden per
autobus aangevoerd werden naar de Molen
gracht, treden binnen en geven een kaart af,
waarop hun naam, rang, leeftijd, geboorte
datum en woonplaats bij groot verlof in voor
komen.
500 Man per uur.
Even later vindt de manipulatie met
het oorlelletje plaats: met een scherpe
naald, van zeer fijn gepolijst staal, wordt
een prik gegeven, en de druppel vangt
men op in een dun glazen buisje, waarin
zich reeds een vloeistof bevindt die stol
ling tegengaat. Dat men reeds over een
bijzondere routine beschikt wordt bewezen
door het feit dat men werkt op een capa
citeit van gemiddeld... 500 man per uur.
Men heeft dus des morgens een groot aan
tal buisjes met 1 druppel bloed, die doof elk
laborant verzameld worden op een apart blok,
zoodat men weet van wien het bloed in kwestie
is geweest.
De dan volgende behandeling bestaat uit het
uitgieten van het verdund zijnde bloed op een
porceleinen tegeltje, waarna een druppel test
serum A en B toegevoegd wordt. Beide drup
pels worden gemengd en met het b'oote oog
kan men dan duidelijk de reactie zien. Er
wordt op 4 verschillende manieren gereageerd,-
en het bloed wordt dus ook in 4 verschillende
groepen onderverdeeld. Een der 4 soorten,
aangeduid door de reeds genoemde letters,
wordt dus in het oorlogszakboekje aangetee-
kend terwijl de aanteekening eveneens gezet
wordt op de kaart van den militair, die deze
bewaart wanneer hij zijn zakboekje later in
levert.
Belangrijke gegevens.
Na de bepaling door den bloedgroepee-
ringsdienst worden de gegevens nog over
genomen op een groote kaart voor de aan
gelegde carthoteek, en welke kaart uiter
aard van de grootste beteekenis is uit
statistisch oogpunt. Na de mobilisatie toch
kan men daarop de bloedgroepen zien van
eenige honderdduizenden Nederlanders,
van een belangrijk deel van het volk dus.
Wil b.v. het Heldersche gemeentebestuur,
of het Roode Kruis later zijn voordeel doen
met die gegevens, dan kunnen deze in
stanties daarvan profiteeren. Ziedaar het
nut in vredestijd.
Gisteren is men met Den Helder klaar ge
komen, en vandaag gaat het met de bussen
naar buiten. Het laboratorium neemt men ge
deeltelijk mee, maar 's middags keert men
weer naar het gebouw van den Volksbond
terug ten einde het onderzoek aldaar voort
te zetten. Het onderzoek van de jongens die
in den polder liggen, bij de duinen, kortom
overal waar ze hun bivak hebben opgeslagen.
1 Druppel bloed wordt
met 1 druppel serum
vermengd, teneinde de
reactie te bepalen.
Nog honderdduizenden zullen aan de
beurt moeten komen, maar zij behoeven
voor de „operatie" niet de minste vrees
te koesteren. Integendeel, onder de „naald"
van zulke humane collega's kan men het
eerder als een niet ongenoeglijke afwis
seling zien in het misschien een enkele
maal eens wat eentonige soldatenleven.
Daaroni: offer Uw druppel bloed met
vreugde soldaten en weest van het nut
van het onderzoek tenvolle overtuigd!
De stad tot tweemaal toe op
geschrikt.
Nauwelijks was men feitelijk bekomen van
de sensaties van de eerste duidelijk zicht- en
hoorbare actie van het anti-luchtdoelgeschut
om de stelling van Den Helder op Maandag
avond, of wederom mocht men gisterenavond
het twijfelachtige genoegen smaken een der
gelijke actie mee te maken.
De eerste maal was dat te omstreeks half
tien. Plotseling hoorde men het geschut weer
op verschillende plaatsen rondom de stelling
losbranden, en even later vlogen de deuren in
alle deelen der stad open, en zag men de be
woners in groepjes datgene gadeslaan, wat
zich in de lucht afspeelde.
Ditmaal kon men wel degelijk een vlieg
tuig hooren. Maar het geluid was uiterst
zwak, zoodat men kan aannemen, dat het toe
stel op zeer groote hoogte geweest moet zijn.
Temeer waar de stralen der zoeklichten, on
danks het uiterst verre zicht (de vrieslucht
was volmaakt wolkloos) o.i. er niet in ge
slaagd zijn den ongewenschten gast in hun
bundels te krijgen.
Het was weer datzelfde boeiende schouw
spel als den avond ervoor. Weer de elkaar
kruisende lichtarmen, weer dat zoe
kend aftasten van den hemelkoepel; nu
eens cirkelden de bundels in groote snel
heid het luchtruim af, dan weer kropen
de stralen langzaam langs het duistere
hemelgewelf, waaraan tienduizenden ster
ren te twinkelen stonden. En intusschen
dreunde het geschut. Telkens hoorde men
enkele seconden na het lichtschijnsel van
het afvuren de losbarsting; men kon de
granaten hooren weggieren om dan weer
even later de ontploffing van het pro
jectie, honderden meters hoog, te hoo
ren en... te zien. Want duidelijk teeken
den zich de witte wolkjes tegen den on-
bewolkten hemel af.
Het duurde ongeveer een 20 minuten, dat
de batterijen en de zoeklichten in actie ble
ven. Een vijftal stralen poogden het toestel
te vangen, maar spoedig verstierf het zwakke
geronk en was het einde daar.
Om half 11 beleefde men de herhaling.
Weer dreunde het geschut over de stad en
weer bleek zich een toestel in het luchtruim
in de omgeving van de stelling te bevinden.
Weer gedurende een tiental minuten poog
den zoeklichten het toestel in hun stralen te
vangen, maar ook ditmaal zal dit waarschijn
lijk te hoog geweest zijn.
Burgerlijke Stand van Den Helder
AVERLEDEN: Wed. J. Gauw, geb. M. de
Bie, 84 jaar.
Vanmorgen, toen wij naar kantoor
fietsten, was de wereld gedeeltelijk wit.
Er lag rijp op de takken der boomen en
np de heesters in de voortuintjes. Men
trok z'n kraag op en was blij z'n hand
schoenen niet vergeten te hebben. De
bruggen waren wit, de kanaalkanten
waren bedekt met een soort sprei van
uiterst fijn kantwerk en over menige
plas lag een min of meer dikke korst
ijs.
Het had dan ook inderdaad gevroren
en ditmaal voor het eerst was het geen
onschuldig nachtvorstje. Integendeel,
bij informatie aan het weer kundig ob
servatorium deelde men ons mede, dat
de minimum-temperatuur vannacht ge
weest was 3'/2 graad onder het 0-punt.
Om kwart voor zes was de tempera
tuur nog 1,3 graad onder 0 en om 8 u.
0.4 graad onder het vriespunt.
Voor de eerste maal dus een flinke
vriesnacht.
De neutrale landen zijn al in vele op
zichten gedupeerd door den oorlog. Ver
schillende schepen van landen, die met
den oorlog niets uitstaande hebben, zijn
slachtoffer geworden van de oorlogs
methoden der strijdende partijen. Dit was
reeds aanleiding, dat enkele groote scheep
vaartmaatschappijen besloten hun kost
baarste materiaal buiten de oorlogszone
te houden en van Napels af met kleinere
schepen naar Nederland te varen. Ont
zaggelijke premies moeten voor molest-
verzekering betaald worden en zoo worden
de lasten, die direct op de neutralen ge
legd worden, tengevolge van dezen oorlog
ondraaglijk zwaar. Het risico van het
varen wordt met den dag grooter en
vooral na de ramp met de „Simon Bolivar"
zal menigen zeeman den moed ontzinken
om zijn gevaarlijk werk voort tezetten.
Een nieuwe slag voor de neutrale scheep
vaart staat voor de deur. Chamberlain heeft
gisteren in het Lagerhuis aangekondigd, dat
Engeland, naar aanleiding van het leggen van
mijnen op scheepvaartroutes, zonder waar
schuwing, exporten van Duitschen oorsprong
of van Duitsche eigenaars op zee in beslag
zal laten nemen. Engeland neemt dus priori
aan, dat de mijnen, hoewel dit niet is uitge
maakt, van Duitschen oorsprong zijn. Het
motiveert deze meening met er op te wijzen,
dat het waanzin zou zijn, als Engeland op
deze wijze zijn eigen scheepvaart zou vernie
tigen. Inderdaad zou dit wel dwaas zijn. En
geland heeft er alleen maar nadeel van als de
scheepvaart voor het eigen land belemmerd
wordt. Het remt daardoor den .eigen aanvoer
en zorgt ervoor, dat de schepen een andere
route zoeken.
Wie echter het sterkst gedupeerd wor
den door dezen maatregel zijn de neu
trale landen en niet in het minst ons land,
dat tal van export-artikelen van Duitsch-
iand vervoert. Engeland overtreedt daar
mee een verdrag en brengt onze positie in
meer gevaar. Want niet alleen dat deze
maatregel groot financieel nadeel met
zich brengt, doch Duitschland kan er
straks een argument in vinden, dat de
neutrale staten hun neutraliteit schenden
als zij, hoewel door overmacht gedwongen,
Duitsche exportartikelen door Engeland
in beslag laat nemen.
Reeds nu wees een Duitsche persstem in
die richting.
De neutrale staten trachten zich afzijdig te
houden van het conflict, het is hun ernstige
bedoeling, doch de maatregelen van beide
kanten der strijdende partijen.genomen, ma
ken hun het leven wel moeilijk. Als deze strijd
lang zal dureh, beteekent dit ook voor ons
land, in economisch opzicht, een ontzaggelijk
groot nadeel.
Natuurlijk zal onze regeering tegen dezen
onrechtmatigen maatregel van Engeland pro
testeeren. Men zal echter wel, zooals bij vorige
protesten, dit naast zich neerleggen, met de
verontschuldiging, dat men voor eigen lijfs
behoud daartoe gedwongen is.
Gisteren heeft een bewoonster van onze
stad, toen ze in een winkel geld wisselde, na
inkoopen te hebben gedaan, o.m. een geldstuk
teruggehad, dat een halve gulden zou zijn,
doch dat bij thuiskomst een gasmetermunt
bleek te zijn.
In andere steden schijnt deze „vergissing"
ook nogal eens gemaakt te worden, zoodat
men goed doet op de halve guldens te letten.
BIOSCOPEN:
Rialto, Spoorstraat, acht uur:
„Midnight".
Tivoli-Theater, Spoorstraat, acht uur:
Éénmaal „Yes", éénmaal „No." en „Amor
op de Ranch".
Witte-Bioscoop, Koningstraat, acht uur:
„Filmstudio-geheimen".
Heden:
Luth. Kerk, 8 u. Prot. Chr. Reclasseerings-
avond.
Evangelisatiegebouw, Palmstraat 8 u. Ma-
ranatha-conferentie.
Casino, 8.30 uur: Tweede Marine-concert.
Donderdag 23 November.
Evangelisatiegebouw, Palmstraat, 8 u.Ma-
ranatha-conferentie.
Casino, 8.15 uur: Concert „Winnubst".
Barometerstand Den Helder: 775.6
Max. temp. lucht 8 uur: o.4
Laagste temp.: 1.3
Windrichting; O.Z.O. kracht: 2
Licht op4.29
