De Hollanders
in Z.-Afrika
(0^
Mijnhardtjes
Mijnhardtjes
Mijnhardtjes
WEK UW LEVER-GALOP
Ons Indisch hoekje
Sinterklaasfeest
Tweede
Abonnementsvoor
stelling
Op den goeden weg
KefiA en Zending
EEN 51. NKOlflMPAKKET
Kwartiermeester voor
Hoog Militair Gerechtshof
Wie heeft een orgel?
biografieën der apostelen.
Interessante lezing van Dr. W. G.
N. v. d. Sleen.
Het is waarschijnlijk een eigenschap
vaif globetrotters, dat ze geestig zijn en
een kaal hoofd hebben. Dr. v. d. Sleen,
die gisterenavond voor de Nederlandsche
Reisvereeniging in Musis Sacrum een le
zing hield over het onderwerp: „Hollan
ders in Z.-Afrika", herinnerde ons sterk
èn in zijn voorkomen èn in zijn manier
van voordragen, aan de hier meer beken
de Jan Strijbos. Zijn lezing was even on
derhoudend, zijn wijze van vertellen even
geestig als die van Strijbos en zijn erva
ringen waarschijnlijk even rijk als van
dezen natuurkenner en -onderzoeker.
Na een inleidend woord van den voorzitter
van de afd. Den Helder, den heer P. H. Maas,
kreeg Dr. v. d. Sleen het woord en wees op
de groote belangstelling, die er in Z.-Afrika
bestaat voor ons land en volk een belangstel
ling, die trouwens ook in ons land bestaat
voor Z.-Afrika en die vooral de laatste jaren
sterk aan het toenemen was.
Velen hebben gemeend, dat na den oorlog
van 1?99 tot 1902 de band van de Nederland
sche stam met Z.-Afrika verloren is geraakt.
Maar niets is minder waar. Spr. herinnert
aan dien ellendigen tijd uit de historie van
het land, waarbij de Engelschen op alle moge
lijke manieren de Nederlanders beletten om
daar ooit meer een bestaan te kunnen vin
den. De boerderijen werden verbrand, het vee
moedwillig gedood enz., enz.
De Engelschen begonnen met de Engelsche
taal verplichtend te stellen in de rechtzalen
en op de scholen, doch 20 jaar later, wie had
het ooit gedacht, werd het Afrikaansch ver
plichtend gesteld en dat niet alleen in Trans
vaal en Oranje Vrijstaat, maar ook in de
Kaap-kolonie en de Engelsche stad Durban.
En het duurde niet lang of de Z.-Afrikaan-
ders vertrouwden hun belangen in Den Haag
niet meer toe aan een Engelschen gezant,
doch stelden een Z.-Afrikaner, Dr. v. Broek
huizen aan. Zij noemden Afrika geen Engel
sche kolonie meer, doch een dominion, dat een
vrij groote mate van zelfstandigheid kreeg en
b.v. mee kon beslissen of het al of niet
wilde deelnemen aan een oorlog, die Engeland
aanging. En in 1927 kreeg Z.-Afrika een eigen
vlag en daarin vinden we onze kleuren terug,
het oranje-blanche-bleu. En die wappert nu
op alle gebouwen.
Spr. herinnert aan de eerste Nederlandsche
stichting in Transvaal, een winkeltje. Alle
schepen, die om de Kaap gingen en die drie
maanden niet anders gezien hadden dan lucht
en water, hadden behoefte aan verversching
van levensmiddelen en verfrissching van den
watervoorraad. Alle schepen maakten ge
bruik van dit winkeltje van v. Riebeek, zoo
dat daarmee schatten verdiend zijn en ten
slotte 30.000 man noodig waren om de waren
voor dit winkeltje te verzorgen. Dit alles was
de Engelschen een doorn in het oog en ze
hebben door hun plagerijen het den rustige
en godvruchtige boeren zoo moeilijk gemaakt,
dat ze teneinde raad zijn weggegaan, omdat
ze die onderdrukking niet langer konden ver
dragen.
Spr. schetst den kranigen strijd van de
boeren. Bij de Engelschen was geen middel
te slecht of te min om dit dappere volk on
der te brengen.
Aan de hand van tal van fraaie licht
beelden maken we dan een reis door dit
land van tegenstellingen en Dr. v. d. Sleen
weet op een zoo voortreffelijke wijze het
land en volk te schetsen en op zoo gees
tige manier zijn gehoor te boeien, dat het
elf uur is, voor men er goed en wel erg in
heeft.
We bezoeken zoowel de steden als de ge
weldige uitgebreide hoogvlakten. Afrika is
een land waar ontzaggelijk weinig vegetatie
is, de boomen die er groeien, eiken en den
nen, zijn door de Hollanders geplant. Men
vraagt zich telkens af hoe de menschen kun
nen leven in deze eindelooze dorre en droge
vlakten, onder deze uiterst armoedige om
standigheden.
De rijkdommen die er vandaan gehaald
worden, die komen van de goudmijnen bij Jo-
hannesburg, waar 1000 millioen gulden goud
per jaar vandaan komt en de diamantmijnen.
Tenslotte bezoeken we het Kruger wild
park, een natuurreservaat van 300 km lang
en 80 km breed, met zijn rijkdom aan wilde
dieren. Een hoogst interessant beeld gaf Dr.
v. d. Sleen van dit park, zoowel door de
prachtige stille beelden als door de film.
Aan het slot van den avond dankte de heer
Maas den spreker en sprak een opwekkend
woord om lid te worden van de N.R.V.
Vermelden we nog dat voor in de zaal ver
schillende foto's waren uitgestald, afgestaan
door den Afrikaanschen gezant en dat onze
s.adgenoot, de heer J. Verfaille, die eenige
jaren in Afrika doorbracht, een interessante
verzameling ertsen en munten, alsmede ver
schillende foto's, ter expositie had afgestaan.
We gaan weer Sinterklaasfeest vieren,
't Aloude feest voor kroost en huisgezin
Reeds haalde blij de jeugd zoo hoopvol in
verwachten
Den goeden ouden Sint met tal van liedjes in.
Juist nu de somb're grijze dagen treuren,
En traag met zwaren druk ter ziele gaan,
Nu brengt een schat van rijke levensdingen
Wat levenswarmte in ons triest bestaan.
De kleuters droomen voor de lichte winkels,
En zoeken juichend 't allermooiste uit...
Een enk'le schucht're, havelooze stumper,
Drukt dicht zijn neusje aan de koude ruit.
Zoo 's avonds voor de peutertjes gaan slapen,
En Sinterklaasje rondwaart in de kou.
Staan kleine klompjes feestelijk te wachten.
En zachtjes trilt een liedje in den schouw.
Dec. 1939. Hessel.
VER20NÜEN AAN HET VE.UÖ
pOSTADRES \AN EEN MJL1TAJR
&ENEDEN X)EN RANG \<AN OFFICIER
AANGEBODEN TUSSCHEN 1~j EN 30,
NOVEMBER,MET 2. ELKAAR. 6Ny-
DENDE LyNEN OVER HET ADRES,
30 November „Het Masker" met
„Zesde Etage".
Op Donderdag 30 November a.s. zal als
tweede abonnementstooneelvoorstelling gege
ven worden door de tooneelgroep „Het Mas
ker" het stuk „Zesde Etage", van Alfred Gehr,
onder regie van Ko Arnoldi. Als hoofdvertol
kers treden op Magda Janssen, Heieen Pimen-
tel, Ko Arnoldi en Lucas Wensing.
De plaatsbespreking is vastgesteld op
Woensdag 29 November a.s. van 79 uur
's avonds.
De Telegraaf schrijft over „Zesde Etage"
o.a.: Voor de tweede maal in serie heeft „Het
Masker" een goeden neus gehad. „Zesde Eta
ge" is een pracht van een speelstuk, en daar
van heeft men gebruik gemaakt ook. Hierbij
blijft het trouwens niet. Men heeft die echt
Parijsche dakverdieping niet zoo maar als een
geïmporteerd kastplantje op het Centraal-
tooneel gepoot. Het is een Nederlandsch stuk
geworden, niet zoozeer door de tekstverande
ringen, maar door juiste typeering van alle
rollen.
Dat boekhoudertje van Ko Arnoldi, die mis
lukte artiest van John Gobau, zijn vrouw, de
kamerverhuurster, het zijn allemaal Neder
landsche typen en typen van de dakverdieping.
Wat de inhoud van het stuk is: Gehri heeft
het zelf al geschreven; een wereldje apart,
met zijn liefde en haat, zijn verraad en saam-
hoorigheid, zijn lafheid en moed, naar het
beeld van de groote wereld, en dat is juist wat
het menschelijk waar en interessant maakt.
En het Handelsblad: Het leven onder de
dakpannen der oude Parijsche hulzen rolt
schijnbaar genoeglijk de traptreden, welke
naar de zesde en hoogste étage voeren,
op en af. Maar in werkelijkheid heeft het zijn
dramatische momenten met zéér komische
vermengd, wordt er geleden en gelachen,
wordt er gerouwd en uitbundig fèestgevierd.
Alfred Gehri heeft van zulk een huis, of lie
ver van zulk een étage vol menschen, een
kleurig beeld gegeven, en „Het Masker" heeft
het op geestige en gevoelige wijze vertoond.
Zes maanden gevangenisstraf en degradatie
in rang luidde de eisch van mr. L. B. J. Ver
meulen, den advocaat-fiscaal bij het Hoog
Militair Gerechtshof, tegen een 33-jarigen
kwartiermeester bij de marine, die als ka
merwacht bij den onderzeedienst touw, staal-
d raad en roeiriemen door een medeplichtige
uit een door verdachte beheerd magazijn had
laten weghalen en verkoopen. De Zeekrijgs
raad had eenzelfde straf opgelegd in eerste
instantie.
De voorwerpen, die uit het magazijn waren
verdwenen, waren „over", d.w.z. zij stonden
niet in de boeken. Samen met een collega
had de kwartiermeester het plan opgevat,
dat „teveel" maar te verkoopen. Hij had het
geld hard noodig, want hij was tijdens het
verblijf van zijn schip, H. Ms. „Drébbel", te
Amsterdam, zoo vroolijk aan het passagieren
geslagen, dat er geen huishoudgeld voor moe
der de vrouw op overgeschoten was. Het
touw en het staaldraad had Ten B. wegge
haald en verkocht, 9.was het aandeel in
den buit voor beklaagde geweest. De roei
riemen had hij zelf geruild voor een paar
flesschen jenever.
De diefstallen kwamen uit, toen beklaagde
R. lang en breed in Indië zat om daar dienst
te doen. Hij werd echter naar Nederland op
gezonden en stond hu snikkend en vol be
rouw terecht.
„Als ik niet met Ten B. in aanraking was
gekomen, had ik het nooit gedaan", riep hij
De advocaat-fiskaal achtte geen termen
aanwezig voor clementie. Beklaagde heeft
geen gunstig verleden, hij is naar aanleiding
van de „Zeven Provinciën"-zaak al eens ge
degradeerd tot matroos, is daarna weer be
vorderd, maar staat nu voor dezen ernstigen
diefstal terecht.
Het vonnis van den Zeekrijgsraad achtte
spr. juist gewezen.
De verdediger, mr. W. P. M. v. d. Loo,
vond de straf voor dit misdrijf, dat beklaag-
de maar 9.opgeleverd heeft, zeer zwaar
en verzocht de straf iets te verlichten, opdat
beklaagde in den dienst kan blijven gehand
haafd en zich weer tot kwartiermeester kan
opwerken door ijver en plichtsbetrachting.
Het Hoog Militair Gerechtshof zal schrif
telijk vonnis wijzen. (Tel.)
Voor onze militairen.
We hebben al meerdere malen, en dat
niet te\%rgeefs, eert beroep gedaan op on
ze lezers, om iets voor de militairen af te
zonderen. Men heeft daaraan steeds royaal
gevolg gegeven. Een gezellige cantine,
eenige kilometers buiten onze stad, kan
er van getuigen, dat de gaven hun doel
hebben bereikt. De collecte van Zaterdag
is een prachtige bekroning geweest van
wat Den Helder voor onze militairen ge
offerd heeft.
En nu komen we weer met een verzoek.
Ergens in de nabije omgeving van onze ge
meente is een militair Tehuisje geopend. De
jongens, die er komen, zijn te ver van de
stad en zoeken dus daar hun gezelligheid bij
spel en zang. En nu komt er een vraag. Wie
heeft er voor het Tehuis een orgel beschik
baar. Zoo noodig wil men er wel een beschei
den bedrag voor betalen. Liever nog heeft men
het natuurlijk gratis. Want... onze jongens
zitten nu eenmaal niet al te dik in de slappe
was. Van één gulden zooveel in de week, kan'
waarlijk niet veel overblijven.
Wie het heeft doet er een goed werk
mee. Men kan zijn adres opgeven aan ons
kantoor. Het wordt dan Zaterdag gehaald.
Bij voorbaat hartelijk dank.
Verkeersagenten op de speruren.
Gisteren voor het eerst heeft onze stad
kennis kunnen maken met officieele ver
keersagenten. Zoo maar niet een, die even
van zijn rijwiel stapt en regelend optreedt,
omdat er een stroom menschen verwar
ring dreigt te brengen, maar een met een
witte manchet, die zijn arm opheft als er
gestopt moet worden, die het sein geeft
om door te rijden, kortom, de man die
oogen van voor en achter heeft.
Bij de Keizerstraat hoek Spoorstraat en Ko
ningstraat hoek Spoorstraat, hadden de agen
ten post gevat om 12 uur en voor zoover dat
eenigszins mogelijk is, zullen zij daar dage
lijks op dat uur en om half zes te vinden zijn,
om het op die uren inderdaad gevaarlijk druk
ke verkeer te regelen. Ook op andere punten
zouden verkeersregelaars op de speruren ge-
wenscht zijn, doch het vrij kleine korps agen
ten voor een stad van onze grootte, maakt
dit bezwaarlijk.
Wel zullen de agenten op geregelde tijden
eens van plaats veranderen en b.v. bij de Kei-
zersbrug of op het Koningsplein post vatten
en zoo zal het publiek opgevoed worden in
de regels van rechts en links, van het duide
lijk geven van armsignalen, zoodat ook op
punten waar onze agenten niet staan, geen
ongelukken behoeven voor te komen. Want
als ieder zich aan de regels van het verkeer
houdt zijn ongelukken practisch uitgesloten.
Het zijn de agenten van de "yETên
regelt^en.6de^nde^maakt^zoo noodig proces-
"SRVSp-ffSS« Hf korps3'agenten
trouwen, dat als straks uitgebreid, de
tegen Hoofdpijn, Kiespijn, Migrair
tegen Gevatte koude, Koorts, Griep
2 stuks 10 ct. - 12 stuks 50 ct.
Heropening Ned. Historisch
Scheepvaart museum te A'dam
Tentoonstelling „De Hollanders in
Oost-Azië".
Amsterdam, 21 Nov. Het Nederlandsch
Historisch Scheepvaart Museum te Amster
dam zal, na enkele maanden in verband met
een verbouwing gesloten te zijn geweest,
binnenkort zijn deuren weder voor het publiek
openen.
De thans gereed gekomen verandering van
het gebouw had ten doel voor de omvangrijke
maritiem-historische bibliotheek een betere
opsteling te verkrijgen in de onmiddellijke na
bijheid der leeszaal, terwijl daardoor tevens
op de tweede verdieping een nieuwe zaal ter
beschikking is gekomen, waarmede de expo
sitieruimte thans wordt uitgebreid.
Het ligt in het 'voornemen deze zaal te
openen met een kleine tentoonstelling, be
trekking hebbende op de Hollanders in Oost-
Azië, welke onvoorziene omstandigheden
voorbehouden, te beginnen met 10 December,
voor het publiek ter bezichtiging zal worden
gesteld. Aanleiding tot dit plan vormt de
omstandigheid, dat onze regeering dezer da
gen aan Japan een nauwkeurig uitgevoerd
model van Zr. Ms. „Soembing" heeft aange
boden, welk schip in 1855 door Koning Wil
lem III aan den Keizer van Japan ten ge
schenke is gegeven, toen aldaar de opbouw
der Japansche marine werd ter hand geno
men. Een tegelijkertijd vervaardigd duplicaat
van dit model komt in het Scheepvaart Mu
seum en zal ook op de a.s. tentoonstelling zijn
te zien.
Zij, die zaken in hun bezit hebben, welke
naar hun meening voor de tentoonstelling van
belang kunnen zijn, worden vriendelijk ver
zocht daarvan bericht te zenden aan den di-
retceur van het Scheepvaart Museum, Cor-
nelis Schuytstraat 57, Amsterdam, opdat de
tentoonstelling zoo volledig mogelijk zal kun
nen worden.
HUISVREDEBREUK.
Gisterenavond werd door een bewoonster
van de Keizersgracht politie-assistentie ver
zocht, in verband met het feit, dat een mans
persoon zich zonder toestemming toegang tot
het perceel had verleend.
6 STUKS ONDERGOED INGEREKEND.
Een bewoonster van het Singel deed giste
ren aangifte, dat van het erf een 6-tal stuk
ken ondergoed spoorloos verdwenen waren.
De politie stelt een onderzoek in.
Binnenkort zal verschijnen een reeks ,lbin
grafieën» der Apostelen, geschreven door d°'
bekenden Rotterdamschen oud-predikant dr j
r Callenbach. Het is voor de eerste maal, dat
een dergelijke reeks levensbeschrijvingen
Jezus' leerlingen in Nederland het licht
zien. De deskundige schnjver heeft zijn taak
niet allereerst theologisch opgevat, doch d.
rijke verscheidenheid in aard en aanleg de
Twaalven (waaraan Paulus als plaatsvervan
ger van Judas Iskarioth is toegevoegd) get
kend. Onder dr. Callenbachs hand worden d.
Apostelen tot levende menschen. Het boek j!
geschreven in een boetenden verteltrant, waar
aan nochtans het wetenschappelijk element
niet ontbreekt. De schrijver deelt tal van mar
kante détails mee over deze mannen, die
ks\sjc/->ianm ohet Evangelie over de nci
aan - 7,
niet ontbreekt. De schrijver deelt tal van
kante détails mee over deze mannen
boodschap van het Evangelie over de geheels
wereld hebben verspreid. Het boek is bestemd
voor leeken, doch het is ook voor vakmeti-
schen" van groote waarde. Zestien afbeeldin
gen van Apostelen naar schilderijen van Reni.
brandt, El Greco, Duerer, Gebhardt, Richters
verluchten het werk, dat wordt uitgegeven
door „Hervormd NederlandAmsterdam c.
N.Z. Voorburgwal 171.
WAT ZULLEN WIJ THANS DOEN?
De vermaarde Zwitsersche theoloog prof dr
Emil Brunner te Zürich schrijft het volgende]
„Wat zullen wij thans doen? Wij moeten biï-
den. Het ophouden van het gebed beduidt de
eerste schrede tot zelfverheerlijking. Wij zien
waartoe dat leidt. Bidden beteekent, zich met
een dankbaar hart onder Gods leiding stellen.
Ware deemoed is alleen de wave grootte van
den mensch de meest treffende groep op de
landstentoonstelling te Zürich is die der drie
kruizen! het crucifix, het Zwitsersche kruis en
het Roode Kruis. Zij vormen te zamen de Zwit
sersche geloofsbelijdenis. De liefde die van Goi
komt, wekt den geest der ware menschelijk-
heid: goedheid zonder sentimentaliteit, kracht
zonder brutaliteit. Het gebed is een tweege
sprek tusschen het schepsel en den Schepper,
Zwitserland zou zijn eer verliezen, indien het
weigerde vluchtelingen op te nemen. Wij moe
ten ze hartelijk met levensmiddelen verzorgen
en op grootmoedige wijze hen helpen. Door
Gods genade bevinden wij ons aan de bron
der stroomen van Europa; zoo zullen wij ook
de broeders der beste Europeesche tradities zijn.
De grondslag van iedere uiting van ware men-
schelijkheid is de gehoorzaamheid jegens God,
den gever van het leven. Gods Woord moet op
onze bergen en in onze harten stralen. Wan
neer wij ophouden een biddend, geloovend, naar
Gods Woord hoorend volk te zijn, ware het
met de roeping van Zwitserland ten einde. De
taak, die ons opgelegd is, verlangt onze volle
toewijding. Wij kunnen ze echter slechts ver
vullen, wanneer wij met de bron van het licht
van de kracht, van de levenswekkende warmte
verbonden zijn; slechts de gemeenschap met
God schept nieuw leven en onoverwinnelijke
liefde».
en u zult 's morgens uit bed springen,
gereed om bergen te verzetten.
lederen dag moet uw lever een liter lever-gal inutr
Ingewanden doen vloeien. Wanneer deze stroom van
lever.^gal onvoldoende is, verteert uw voedsel niet,
het bederft. U voelt u opgeblazen, u raakt verstopt.
Uw lichaam is vergiftigd, u voelt u beroerd en
ellendig, u ziet alles zwart.
De meeste laxeermiddelen zijn slechts lapmidde
len. U moet CARTER'S LEVER-PILLETJES nemen
om deze liter lever-gal vrij te doen vloeien en u
zult u een geheel ander mensch voelen. Onschade
lijk, plantaardig, zacht, onovertroffen om de lever-
gal te doen vloeien.
Eischt Carter's Lever-Pilletjes bü apothekers en
drogisten, f. 0.75.
DE NIASSERS HOUDEN VAN
FEESTVIEREN.
„Die als een hamer is"; „Die als het zwaard
is"; „Weegschaal over duizenden"; „Die dui
zend wortels (nakomelingen) heeft". Deze
hoogdravende titels voegen de adellijke hoof
den in bepaalde streken van Nias aan hun
naam toe, zodra ze daartoe financieel In staat
zijn. Want het aannemen dier onderscheidin
gen moet gepaard gaan met uitbundige en
zeer kostbare feesten; te bekostigen door den
persoon zelf.
De bewoners van Nias, het merkwaardige
eiland ten Westen van Midden-Sumatra (nooit
door toeristen bezocht) houden van feestvie
ren. Vele gelegenheden grijpen ze daarbij aan.
De getrouwde zoon biedt zijn vader een feest
aan uit erkentelijkheid voor het vele, dat hij
dezen dankt. Men viert feest bij het beplanten
der velden, den oogst, het bouwen van een
nieuw huis, bij verloving, huwelijk, geboorte,
naamgeving enz. Die feesten verschaffen den
menschen afleiding in hun eentonig dagelijksch
bestaan. Want ook zij hebben, evenals wij, be
hoefte aan ontspanning.
Vaak zijn het alleen familiefeesten, maar
ook hoogtijdagen, waaraan alle dorps-
genooten deelnemen tegelijk met die der om
liggende dorpen.
Het grootste feest is het hier bovengenoem
de. Fraaie kleeren, muziek, dans, maaltijden
met palmwijn vormen er de onmisbare ele
menten van. Soms worden er 200 varkens bij-
geslacht. De feestgangers zijn buitengewoon
op varkensvleesch gesteld. Hoe voornamer de
gast, hoe grooter portie hij ontvangt.. De gast
heer of hoofd verdeelt het feest met pijn
lijke zorg om te voorkomen, dat er strijd ont
staat over de toegedeelde stukken. De feest-
gever wordt rijk versierd, op sommige plaat
sen rond gedragen in de „osa-osè,", den draag
stoel der geesten. De voorkant is versierd met
uit hout gesneden koppen van mythische, be
schermende dieren. De feestgever denkt door
de ruimte te varen als de gulden zon, het
beeld van de onvergankelijkheid, van onster
felijkheid. Langzaam en statig trekt hij door
het versierde dorp, omgeven door de menigte,
die hem toezingt, zijn lof verkondigt. Een
goed zanger is voorzanger. De mensch enmassa
herhaalt de laatste woorden der coupletten.
Vervangt den draagstoel door de auto, den
feestgever door een dictator en we zijn in onzen
modernen tijd.
Die feesten kosten zeer, zeer veel geld
aan de op economisch laag peil staande be
volking. Allerlei ernstige misstanden waren
er het gevolg van. Daarom zijn ze de laatste
jaren tegengegaan.
Ik reproduceer hierbij de foto van een
draagstoel, pl.m. 30 jaar geleden, gemaakt
op het eilandje Hinako, ten Westen van Nias.
De Rijnsche Zending vereerde ze mij.'
H. F. TILLEMA.
N
i
